(C/2025/5148)
(Dz.U.UE C z dnia 28 października 2025 r.)
Sprawozdawca: Lutz RIBBE
| Wniosek o konsultację | Pismo prezydencji duńskiej w Radzie, 7.2.2025 |
| Podstawa prawna | Art. 304 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej |
| Sekcja odpowiedzialna | Sekcja Rolnictwa, Rozwoju Wsi i Środowiska Naturalnego |
| Data przyjęcia przez sekcję | 25.6.2025 |
| Data przyjęcia na sesji plenarnej | 17.7.2025 |
| Sesja plenarna nr | 598 |
| Wynik głosowania (za/przeciw/ wstrzymało się) | 153/3/4 |
1. Wnioski i zalecenia
1.1. W ramach przeglądu śródokresowego 8. programu działań w zakresie środowiska (EAP) Komisja Europejska ma ocenić, czy należy przedstawić wniosek ustawodawczy dotyczący załącznika do tego programu. Załącznik ten miałby zawierać rozszerzony "wykaz działań służących osiągnięciu tych celów, a także harmonogram odpowiednich działań" w celu realizacji polityki ochrony środowiska. Prezydencja duńska zwróciła się do Europejskiego Komitetu Ekonomiczno- Społecznego (EKES-u) o opinię w tej sprawie.
1.2. EKES nie uważa, by wniosek ustawodawczy dotyczący nowego załącznika do EAP był absolutnie konieczny. Nie chodzi tu bynajmniej o to, by dodać nowe tematy do i tak długiego już wykazu szczegółowych kwestii, którymi należy się zająć. Przeciwnie, należy raczej skupić się na pewnych ogólnych zasadach przyszłej polityki ochrony środowiska, a dokładniej mówiąc: polityki zrównoważonego rozwoju, o której wiadomo, że jest kombinacją polityki środowiskowej, społecznej i gospodarczej.
1.3. W niniejszej opinii wskazano zatem szereg kluczowych dziedzin, które - mimo iż EKES już wcześniej często określał je jako zasadnicze - nie zostały odpowiednio uwzględnione przez decydentki i decydentów. Tymczasem dla wszystkich powinno być już jasne, że rygorystyczna ochrona środowiska stanowi ważną część rozwiązania na przyszłość. Niestety w wielu państwach członkowskich prezentuje się ją wciąż jako problem.
1.4. Nadal pokutuje przekonanie, że polityka ochrony środowiska to nisza dla ekologów. Mimo że polityka ta trafnie porusza wiele zagadnień, to dla rzeszy obywatelek i obywateli - i najwyraźniej także dla wielu polityków niezwiązanych z ochroną środowiska - pozostaje niezrozumiała, a przez to abstrakcyjna. Jeśli przykładowo mówi się o niej jako "koniecznej zmianie systemowej" lub argumentuje, że przekroczono "możliwości planety", to trzeba to wyjaśnić. Należy obrazowo przedstawić, co to oznacza i jak wpłynie to na codzienne życie i pracę ludzi i przedsiębiorstw oraz jak będzie rzutować na inne obszary polityki. Tylko w ten sposób można budować świadomość i wzbudzać poczucie odpowiedzialności. Niestety ani w 8. EAP, ani w całej polityce ochrony środowiska się to nie udaje.
1.5. EKES niezmiennie uważa to za poważny błąd polityczny, zwłaszcza ze strony Komisji za czasów przewodniczącego Barroso, gdyż nie zdecydowano się kontynuować obowiązującej wówczas strategii zrównoważonego rozwoju. Unia za pomocą Zielonego Ładu próbowała wprawdzie później nadrobić przynajmniej część tych zaniedbań, jednak zdaniem EKES-u społeczne skutki Zielonego Ładu są niewystarczające i nie jest on w stanie zastąpić strategii zrównoważonego rozwoju. Dlatego ponawia swój apel 1 o opracowanie strategii zrównoważonego rozwoju UE do 2050 r., która uwzględniałaby również należycie wymiar społeczny niezbędnej transformacji.
1.6. Postulat z 8. EAP, by opracować nowy miernik naszego dobrobytu ("wyjść poza PKB"), nie wykracza poza teoretyczne dywagacje naukowczyń i naukowców związanych z dziedziną ekologii. EKES pragnąłby, aby duńska prezydencja zdołała przekonać ministrów odpowiedzialnych za finanse i gospodarkę do rozpoczęcia tej dyskusji i przedstawienia konkretnych propozycji.
1.7. Ponieważ z jednej strony rosną potrzeby finansowe na działania na rzecz zrównoważonego rozwoju w przyszłości, a z drugiej nasila się konkurencja o zasoby budżetowe (na politykę w zakresie obronności), trzeba zarówno poprawić efektywność wydatków bieżących, jak i szybko zlikwidować wszelkie dotacje szkodliwe dla środowiska i zdrowia.
1.8. Decydentki i decydenci muszą znacznie poważniej traktować wnioski i ostrzeżenia ze świata nauki, a także awangardowe inicjatywy oddolne. Nie da się kształtować przyszłości, przyjmując cele polityczne wykraczające poza ograniczenia planety, jak ma to miejsce w przypadku polityki klimatycznej dążącej do 1,5 °C.
1.9. Zarówno w społeczeństwie, jak i w polityce i administracji trzeba zwiększać świadomość na temat kwestii związanych ze zrównoważonym rozwojem. Sprawy nie ułatwia to, że polityka informacyjna nierzadko leży w rękach innych grup interesów, które to przesłanie podważają.
1.10. EKES wzywa do silniejszego zaangażowania społeczeństwa obywatelskiego, aby zwiększyć poparcie społeczne dla polityki UE w zakresie środowiska i zrównoważonego rozwoju. Konieczny jest systematyczny udział społeczeństwa obywatelskiego we wszystkich możliwych dziedzinach życia codziennego, w tym w świecie pracy. To jedyny sposób, by niezbędne zmiany stały się zrozumiałe i sprawiedliwe społecznie.
2. Kontekst opinii
2.1. Decyzją z dnia 6 kwietnia 2022 r. 2 Parlament Europejski i Rada przyjęły 8. unijny program działań w zakresie środowiska do 2030 r. EKES wypowiedział się już wcześniej na temat wniosku Komisji 3 w swojej opinii z 27 stycznia 2021 r. 4 , przedstawiając bardzo krytyczne uwagi na temat treści i wpływu EAP, podobnie jak w opinii w sprawie 7. EAP 5 .
2.2. EKES stwierdził, że dostrzega "jedynie niewielką wartość dodaną we wniosku Komisji", ponieważ "skupia się [on] na ogólnych opisach sytuacji i deklaracjach chęci, a nie na konkretnej treści i działaniach" i nie przedstawia konkretnych instrumentów ani środków. Zdaniem EKES-u ówczesny wniosek Komisji dobitnie potwierdzał "od lat już wielokrotnie wyrażane stanowisko [...], że wiedzy na temat tego, co należy zrobić, nie brakuje. Brakuje natomiast wdrożenia dobrze znanych środków, często dawno już postanowionych, oraz woli politycznej".
2.3. Dlatego EKES wzywał już wtedy do zasadniczej debaty na temat znaczenia i użyteczności programów działań na rzecz środowiska i teraz ponownie apeluje o opracowanie odrębnej agendy UE na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2050. To, jak lepiej włączyć w te działania społeczeństwo obywatelskie, EKES opisał w dwóch kluczowych opiniach: Transformacja w kierunku bardziej zrównoważonej przyszłości Europy - strategia na 2050 r. 6 oraz Aby nikt nie pozostał w tyle - realizacja programu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030 7 . Jednak Komisja, Rada i Parlament Europejski praktycznie zignorowały przedstawione tam pomysły i proponowane działania.
2.4. W wymienionej wyżej decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady nie odniesiono się do merytorycznej krytyki EKES-u. W przeciwieństwie do wniosku Komisji w art. 5 podjęto jednak decyzję o przeglądzie śródokresowym, który ma pomóc ocenić, czy Komisja powinna przedłożyć wniosek ustawodawczy dotyczący dodania załącznika do 8. EAP po 2025 r. Załącznik ten zawierałby "wykaz działań służących osiągnięciu tych celów, a także harmonogram odpowiednich działań".
2.5. Przyszła prezydencja duńska zamierza intensywnie uczestniczyć w tej debacie i dlatego zwróciła się do EKES-u o sporządzenie niniejszej opinii rozpoznawczej. Opinia może ocenić działania z zakresu polityki ochrony środowiska, które zdaniem EKES-u są najważniejsze dla UE w latach 2025-2030 i niezbędne, aby zapewnić wyraźną obecność aspektu społecznego w unijnej polityce ochrony środowiska UE.
3. Uwagi ogólne
3.1. Zarówno różne sprawozdania Europejskiej Agencji Środowiska 8 , analizy dotyczące osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju w ramach Agendy 2030 ONZ, jak i przedłożone sprawozdanie śródokresowe dla 8. EAP pokazują, że chociaż przyjęte środki zaowocowały postępami, nie są one wystarczające w większości obszarów ochrony środowiska. W sprawozdaniu śródokresowym dla 8. EAP stwierdzono m.in., że:
- należy zwiększyć tempo redukcji emisji, aby zapewnić niemal trzykrotny wzrost średniego rocznego wskaźnika redukcji, osiągniętego w ciągu ostatnich 10 lat;
- trzeba skuteczniej pracować nad pochłanianiem netto gazów cieplarnianych z działalności związanej z użytkowaniem gruntów, zmianą użytkowania gruntów i leśnictwem (LULUCF) za pomocą pochłaniaczy dwutlenku węgla;
- nadal istnieją poważne problemy w zakresie polityki w zakresie różnorodności biologicznej. Stale kurczą się populacje pospolitych gatunków ptaków - gwałtowanie spadła liczebność nawet ptaków występujących na obszarach rolniczych. Mimo że potrzeba większych inwestycji w przyrodę, cele finansowania określone na lata 2026 i 2027 mogą nie zostać osiągnięte;
- ślad konsumpcyjny UE przekroczył ograniczenia planety i w latach 2010-2021 wzrósł o kolejne 4 %, nie zmniejszyła się też presja na przejmowanie gruntów. Przyczyną są wzorce konsumpcji panujące w sektorze spożywczym, mieszkaniowym i transportowym;
- niedobór wody dotyka obecnie prawie jedną trzecią obszaru UE;
- często nie tyle brakuje ram prawnych, co szwankuje ich wdrożenie (około 20 % wszystkich postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego rozpatrywanych przez Komisję nadal dotyczy polityki ochrony środowiska).
3.2. EKES wielokrotnie wyrażał wątpliwości zarówno co do woli politycznej, jak skuteczności EAP, i zastrzeżenia te są wciąż aktualne. Programy działania bez działań i instrumentów nie mogą tworzyć żadnej polityki ochrony środowiska. W 8. EAP wskazuje się i opisuje rozpoczęte lecz nieukończone obszary tematyczne, a także dramatyczną niekiedy sytuację obecnej polityki ochrony środowiska.
3.3. Oprócz przeglądu śródokresowego 8. EAP także przegląd wdrażania polityki ochrony środowiska za rok 2025 wykazuje potężne braki w dziedzinie polityki ochrony środowiska. EKES uważa ten dokument za dobrą podstawę dla określenia kluczowych wyzwań i najlepszych praktyk. Wyniki tego przeglądu stanowią istotny wkład w proponowany załącznik do 8. EAP. Nie wolno dopuścić do tego, by stale ponawiane ostrzeżenia z poszczególnych przeglądów wdrażania polityki ochrony środowiska przeszły bez echa - należy je lepiej wykorzystać przy aktualizowaniu strategicznych obszarów polityki i wypełnieniu luk we wdrażaniu.
3.4. EKES popiera zwłaszcza te stwierdzenia zawarte w EAP i towarzyszących mu dokumentach, które bardzo wyraźnie wskazują, że nasze obecne działania w wielu obszarach wymagają skokowej zmiany 9 . Bardzo słusznie opisano, że taka zmiana systemowa oznacza "fundamentalną, transformacyjną i przekrojową formę zmiany, która pociąga za sobą znaczne przeobrażenia i reorientację celów systemowych, zachęt, technologii, praktyk i norm społecznych, a także systemów wiedzy i podejść do zarządzania" 10 .
3.5. Te wnioski to nic nowego. Już w ramach inicjatywy przewodniej "Europa efektywnie korzystająca z zasobów" (w ramach ówczesnej strategii "Europa 2020") oraz w 7. EAP była mowa o znacznych zmianach w obszarze energii, przemysłu, rolnictwa i transportu. Za największą słabość dotychczasowej polityki (w zakresie środowiska) EKES uważa to, że wciąż nawet w przybliżeniu nie przedstawiono, jaką konkretnie postać ma mieć ta fundamentalna zmiana systemowa, jaki będzie jej wpływ na rzeczywistość wszystkich zainteresowanych podmiotów i jak zapewnić jej niezbędną akceptację z ich strony. EKES postulował to już ponad 20 lat temu 11 .
4. Uwagi szczegółowe
4.1. EKES nie uważa, by wniosek ustawodawczy dotyczący nowego załącznika do EAP był absolutnie konieczny. Nie chodzi tu bynajmniej o to, by dodać nowe tematy do i tak długiego już wykazu szczegółowych kwestii, którymi należy się zająć. Przeciwnie, należy raczej skupić się na pewnych ogólnych zasadach przyszłej polityki ochrony środowiska, a dokładniej mówiąc: polityki zrównoważonego rozwoju, o której wiadomo, że jest kombinacją polityki środowiskowej, społecznej i gospodarczej.
Świadomość jako podstawa działań politycznych
4.2. W naturze człowieka leży to, że problemy, których bezpośrednio osobiście i w danym momencie nie odczuwa, wydają się mniej znaczące czy zagrażające lub są wręcz wypierane. To utrudnia działania polityczne. Można tu podać dwa przykłady:
- W społeczeństwie dużo dyskutuje się obecnie - i słusznie - na temat ofiar śmiertelnych wypadków drogowych. Co roku na europejskich drogach ginie ponad 20 tys. osób, a prawie każdy zna kogoś, kto bezpośrednio lub pośrednio uczestniczył w takim wypadku. Przez to problem ten jest uważany za istotny, a wdrażanie środków zaradczych spotyka się z ogólnym zrozumieniem. Tymczasem fale upałów są w Europie przyczyną trzy razy większej liczby zgonów 12 , a w 2021 r. aż 253 tys. osób w UE zmarło z powodu zanieczyszczenia pyłem drobnym 13 - a zatem 12 razy więcej niż ofiar śmiertelnych na drogach. Są to jednak niemal nieistniejące przyczyny zgonów, bo przecież nikt nie słyszał, żeby ktoś znajomy z tego powodu umarł. A przekłada się to na egzekwowanie rozwiązań politycznych, tym bardziej że problemy te są najczęściej tematem tylko dla polityków odpowiedzialnych za sprawy środowiska, a nie dla np. decydentek i decydentów w dziedzinie zdrowia lub gospodarki.
- Nowa, niepokojąca sytuacja militarna po brutalnej inwazji Rosji na Ukrainę ma i będzie miała poważny wpływ na budżety publiczne. Setki miliardów euro przeznaczy się na to, by stawić czoła zagrożeniu. Spotyka się to powszechną akceptacją, ponieważ stawka wydaje się oczywista. Natomiast zagrożenie dla ludzkości wynikające ze zmiany klimatu lub utraty różnorodności biologicznej jest również poważne i znaczące, ale mniej namacalne. Tym trudniej przekonać do obywateli do zdecydowanych politycznych środków.
4.3. A już zwłaszcza, kiedy sami politycy nie widzą całej powagi sytuacji. Za przykład może posłużyć 8. EAP. Wielokrotnie podkreśla się, że wciąż przekraczane są "pewne ograniczenia planety" 14 . EKES wielokrotnie zwracał uwagę, że trzeba jak najdokładniej opisać te ograniczenia planety, jasno informować o konsekwencjach ich przekroczenia, a także opracować i ściśle monitorować wskaźniki jako drogowskaz dla działań politycznych. Wciąż tych postulatów nie zrealizowano i to się teraz mści.
4.4. Trzeba przy tym doprecyzować, że to nie politycy definiują ograniczenia planety. Ich określenie należy przede wszystkim do świata nauki: w przypadku ochrony klimatu takim gremium jest Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC). Natomiast zadaniem polityków jest wyciągnięcie niezbędnych wniosków.
4.5. W artykule 2 Ramowej konwencji ONZ w sprawie zmian klimatu przedstawiono jej cel, a mianowicie "osiągnięcie stabilizacji stężeń gazów cieplarnianych w powietrzu na poziomie, który zapobiega groźnej antropogenicznej ingerencji w system klimatyczny". W porozumieniu paryskim 15 zrezygnowano z tego celu jakościowego (respektowania ograniczeń planety) i zamiast tego przyjęto polityczny cel ilościowy (1,5 °C). I pod kątem tego celu kształtowane są i interpretowane działania polityczne - jako sukces lub porażka.
4.6. Tylko że cel 1,5 °C wyraźnie wykracza poza ograniczenia planety: wszystkie lodowce w Europie i na biegunach topnieją, a ekstremalne wydarzenia pogodowe nasilają się (wichury, susze, powodzie itp.), mimo że wciąż nie osiągnęliśmy pułapu 1,5 °C. Tymczasem rozpowszechnianie w społeczeństwie przekazu, że cel 1,5 °C już jest lub wkrótce będzie osiągnięty, jest fatalnym błędem, ponieważ zmniejsza presję niezbędną do działania i daje zupełnie złudne poczucie bezpieczeństwa. Należy zauważyć, że nie tylko bezpośrednie skutki dla środowiska i wynikające z nich skutki gospodarcze będą katastrofalne. Wciąż praktycznie nie ma dyskusji na temat konsekwencji możliwych strumieni migracyjnych dla naszych społeczeństw.
4.7. Potrzeba więc większych inwestycji w podnoszenie świadomości na temat środowiska zarówno w społeczeństwach, jak i wśród samych polityków. Zaleca się strategiczną współpracę ze środowiskiem akademickim, organizacjami ekologicznymi, związkami zawodowymi i innymi podmiotami społeczeństwa obywatelskiego przy podejmowaniu inicjatyw w zakresie edukacji i przy działaniach komunikacyjnych. Jest to ważne tym bardziej, że np. w mediach społecznościowych szerzy się przeciwstawny przekaz, generowany m.in. przez pewne kręgi polityczne (np. Rosję, która chce nadal sprzedawać swoje zasoby kopalne i tworzyć zależności) oraz sektory, które chcą dalej zarabiać na produkcji problematycznej pod względem środowiskowym.
Zagadnienia gospodarcze i finansowe
4.8. Rozmaite strategie wzrostu niezmiennie zajmują ważne miejsce w programie politycznym, a PKB jest wciąż barometrem żywotności gospodarki. Tymczasem jak wynika ze sprawozdań Europejskiej Agencji Środowiska i nie tylko, wzrost gospodarczy znacząco napędzał negatywne tendencje np. w zakresie śladu materiałowego i wytwarzania odpadów. Wprawdzie podejmowane są wysiłki, by odłączyć wzrost gospodarczy od presji na środowisko, ale do sukcesu jeszcze daleka droga. W tym kontekście szczególnie przydałaby się dyskusja na temat oceny naszego dobrobytu, czyli debata o wyjściu poza wskaźnik PKB ("beyond GDP"). Te elementy miały być silniej zaznaczone w 8. EAP, ale zasadniczo nie poczyniono żadnych zauważalnych postępów, które byłyby spójne ze strategiami politycznymi (na rzecz wzrostu gospodarczego). To musi się szybko zmienić, inaczej istnieje ryzyko kolejnych niewłaściwych decyzji w zakresie polityki gospodarczej i dalszego odchodzenia od gospodarki dobrobytu. Prezydencja duńska mogłaby np. zainicjować strategiczną debatę na ten temat na posiedzeniu ministrów gospodarki lub finansów.
4.9. Wiele działań w dziedzinie ochrony środowiska nie ma wystarczającego finansowego pokrycia, co zaznaczono też w przeglądzie śródokresowym 8. EAP. To zniechęca i rodzi nieufność wśród zainteresowanych podmiotów. Przykładowo rolnicy często skarżą się na nakłady wynikające z wymogów w zakresie ochrony przyrody (jak choćby w przypadku sieci Natura 2000). Padły polityczne deklaracje, że ewentualne ograniczenia, szkody, utraty dochodów itp. zostaną zrekompensowane. Tak się nie stało, a w budżetach publicznych przeznaczono na ten konkretny cel jedynie ułamek niezbędnych środków.
4.10. Dlatego EKES ponawia swój postulat o wystarczające środki budżetowe na wyraźnie określone cele. Klasyczna wymówka Komisji, że przecież na małe działania teoretycznie można pozyskiwać środki z dużych funduszy (np. EFRR), w realiach nie sprawdza się.
4.11. Wymogi środowiskowe funduszy UE są dość sformalizowane i niewystarczające. Aby osiągnąć więcej, w polityce spójności trzeba zasadniczo zreformować horyzontalną zasadę zrównoważonego rozwoju. Ogólnie rzecz biorąc, kluczowe znaczenie ma większa efektywność już udostępnionych funduszy. W tym celu można bardziej bezpośrednio kierować środki finansowe do tych podmiotów, które mają wyniki. Trzeba też dopilnować, by podział funduszy był bardziej wyważony pod względem terytorialnym.
4.12. Potrzeba lepiej skoordynowanych instrumentów i skuteczniejszych sankcji, aby skłonić państwa członkowskie do konsekwentnego korzystania z zapewnianych już przez Komisję środków ochrony środowiska oraz do szybszego wdrażania obowiązujących przepisów.
4.13. W przyszłości wzrosną również potrzeby finansowe, aby zapobiegać większym szkodom i wydatkom oraz promować inicjatywy na rzecz środowiska. Jeżeli chcemy np. stworzyć naturalne pochłaniacze dwutlenku węgla lub przywrócić utracone siedliska dla gatunków zwierząt i roślin, to zdecydowanie musimy się spodziewać rywalizacji z obecnym użytkowaniem gruntów rolnych.
4.14. Zarówno w działaniach na rzecz klimatu, jak i różnorodności biologicznej chodzi o dbanie o dobra publiczne. Tylko akurat na te dobra nie ma rynku. Dlatego to państwo musi zapewnić odpowiednie rynki dóbr publicznych, które mogą być następnie obsługiwane np. przez rolników. Rolnicy nie będą jednak w stanie przeprowadzić odpowiednich zmian w produkcji, jeżeli otrzymają jedynie rekompensatę finansową za utratę plonów lub dodatkowe wydatki. EKES często opowiadał się za tym, by dobra publiczne były dla rolników nowym, długoterminowym i w pełni przewidywalnym źródłem dochodów 16 . Element zachęty jest warunkiem wstępnym, aby zapewnić udział w mechanizmie ekonomicznym polityki opartej na kryteriach zrównoważonego rozwoju.
4.15. Przyszłe średnioterminowe planowanie finansowe UE będzie więc testem, które priorytety naprawdę się liczą. W dobie ograniczeń budżetowych, a jednocześnie rosnących potrzeb finansowych wynikających z przechodzenia na bardziej zrównoważony rozwój i z wydatków na obronność, należy szybko zlikwidować wszelkie dotacje szkodliwe dla środowiska i zdrowia. EKES domaga się tego od lat i jest to także odwieczny temat dyskusji politycznych, ale nie idą za tym żadne konkretne działania. W pozostałej części 8. EAP pilnie potrzebne będą zatem wiążące decyzje w tym zakresie.
Większy udział obywateli
4.16. Aby polityka ochrony środowiska UE była wyraźniej obecna w społeczeństwie, należy lepiej uwzględnić obawy i potrzeby obywateli. EKES ponownie odsyła do swoich uwag na ten temat zawartych w opiniach SC/47 i SC/53. Apeluje o systematyczne uczestnictwo społeczeństwa obywatelskiego we wszystkich możliwych dziedzinach życia codziennego. Tylko tak można sprawić, że niezbędna transformacja będzie zorganizowana w sposób sprawiedliwy społecznie.
4.17. Jednak i w tym zakresie polityka się ślimaczy. W 2015 r. ogłoszono europejską unię energetyczną, aby zorganizować odejście od paliw kopalnych. Komisja zadeklarowała wówczas, że zamierza opracować politykę, która stawia "obywateli w samym centrum, w której obywatelki i obywatele biorą odpowiedzialność za transformację energetyczną, czerpią korzyści z nowych technologii, aby zmniejszyć swoje rachunki, biorą czynny udział w rynku, oraz w której konsumenci podatni na zagrożenia są chronieni". EKES w wielu opiniach chwalił to partycypacyjne podejście, choć często krytykował też, że w zasadzie do dziś nie poszły za nim żadne działania. Liczne propozycje EKES-u nie miały politycznego oddźwięku. Nie dziwi więc, że pomimo ogólnie wysokiego poziomu wsparcia dla energii ze źródeł odnawialnych przy ich wdrażaniu często dochodzi do dużych konfliktów, np. przy planowaniu rozmieszczenia turbin wiatrowych. Tam, gdzie obywatele faktycznie odnoszą korzyści z takich przedsięwzięć (hasło: energetyka obywatelska), opór jest znacznie słabszy.
4.18. Teraz, po dekadzie od wprowadzenia unii energetycznej, Komisja przedstawia pakiet energetyczny dla obywateli, który podobno ma nadać konkretny kształt wcześniejszemu podejściu. EKES przyjmuje to z zadowoleniem i oczywiście sporządzi odrębną opinię w tej sprawie. Nie sposób jednak przemilczeć, że przez ostatnie 10 lat zaprzepaszczono ogromne zaangażowanie obywatelskie i zaufanie polityczne, ponieważ nie zrealizowano politycznych obietnic.
4.19. Ogólnie rzecz biorąc, politycy powinni poddać krytycznej analizie swą politykę komunikacyjną wobec społeczeństwa obywatelskiego i poszczególne jej wątki. Zdecydowanie zbyt często komunikacja przebiega w jednym - odgórnym - kierunku i próbuje tylko uzasadnić podejmowane decyzje polityczne. To w sumie jest słuszne, ale samo w sobie nigdy nie wystarcza. Komunikacja jest procesem dwukierunkowym. UE powinna więc strategicznie czerpać z wielu podejść oddolnych i jednocześnie w większym stopniu włączać je do swoich polityk.
4.20. Jednym z głównych zadań EKES-u jest wskazywanie takich podejść i wypracowanie kompromisu społecznego. Pozytywnym przykładem jest platforma gospodarki o obiegu zamkniętym, ustanowiona z inicjatywy EKES-u.
4.21. Istnieje wiele innych przykładów, że strukturalny dialog ze społeczeństwem obywatelskim może przynieść rezultaty, których politycy często nie potrafią uzyskać. Takim przypadkiem jest Komisja ds. Przyszłości Rolnictwa w Niemczech lub jej europejski odpowiednik: strategiczny dialog na temat przyszłości rolnictwa w UE. EKES zaleca znacznie częstsze sięganie po takie formaty. Wiąże się to jednak z tym, że zawsze trzeba jasno określić, które zalecenia będą uwzględnione i wdrożone - a które nie i dlaczego. W przeciwnym razie można łatwo utracić zaangażowanie i akceptację społeczeństwa.
Bruksela, dnia 17 lipca 2025 r.
Komitet Stały Rady Ministrów wprowadził bardzo istotne zmiany do projektu ustawy przygotowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – poinformował minister Maciej Berek w czwartek wieczorem, w programie „Pytanie dnia” na antenie TVP Info. Jak poinformował, projekt nowelizacji ustawy o PIP powinien trafić do Sejmu w grudniu 2025 roku, aby prace nad nim w Parlamencie trwały w I kwartale 2026 r.
05.12.2025
4 grudnia Komitet Stały Rady Ministrów przyjął projekt zmian w ustawie o PIP - przekazało w czwartek MRPiPS. Nie wiadomo jednak, jaki jest jego ostateczny kształt. Jeszcze w środę Ministerstwo Zdrowia informowało Komitet, że zgadza się na propozycję, by skutki rozstrzygnięć PIP i ich zakres działał na przyszłość, a skutkiem polecenia inspektora pracy nie było ustalenie istnienia stosunku pracy między stronami umowy B2B, ale ustalenie zgodności jej z prawem. Zdaniem prawników, to byłaby kontrrewolucja w stosunku do projektu resortu pracy.
05.12.2025
Przygotowany przez ministerstwo pracy projekt zmian w ustawie o PIP, przyznający inspektorom pracy uprawnienie do przekształcania umów cywilnoprawnych i B2B w umowy o pracę, łamie konstytucję i szkodzi polskiej gospodarce – ogłosili posłowie PSL na zorganizowanej w czwartek w Sejmie konferencji prasowej. I zażądali zdjęcia tego projektu z dzisiejszego porządku posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów.
04.12.2025
Prezydent Karol Nawrocki podpisał we wtorek ustawę z 7 listopada 2025 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt. Jej celem jest wprowadzenie zakazu chowu i hodowli zwierząt futerkowych w celach komercyjnych, z wyjątkiem królika, w szczególności w celu pozyskania z nich futer lub innych części zwierząt. Zawetowana została jednak ustawa zakazująca trzymania psów na łańcuchach. Prezydent ma w tym zakresie złożyć własny projekt.
02.12.2025
Resort pracy nie podjął nawet próby oszacowania, jak reklasyfikacja umów cywilnoprawnych i B2B na umowy o pracę wpłynie na obciążenie sądów pracy i długość postępowań sądowych. Tymczasem eksperci wyliczyli, że w wariancie skrajnym, zakładającym 150 tys. nowych spraw rocznie, skala powstałych zaległości rośnie do ponad 31 miesięcy dodatkowej pracy lub koniecznego zwiększenia zasobów sądów o 259 proc. Sprawa jest o tyle ważna, że na podobnym etapie prac są dwa projekty ustaw, które – jak twierdzą prawnicy – mogą zwiększyć obciążenie sądów.
25.11.2025
Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o Funduszu Medycznym - poinformował w środę rzecznik rządu Adam Szłapka. Przygotowana przez resort zdrowia propozycja zakłada, że Narodowy Fundusz Zdrowia będzie mógł w 2025 r. otrzymać dodatkowo około 3,6 mld zł z Funduszu Medycznego. MZ chce również, by programy inwestycyjne dla projektów strategicznych były zatwierdzane przez ministra zdrowia, a nie jak dotychczas, ustanawiane przez Radę Ministrów. Zamierza też umożliwić dofinansowanie programów polityki zdrowotnej realizowanych przez gminy w całości ze środków Funduszu Medycznego.
19.11.2025| Identyfikator: | Dz.U.UE.C.2025.5148 |
| Rodzaj: | Opinia |
| Tytuł: | Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego - Perspektywa 2030 - Wyraźna obecność aspektu społecznego w unijnej polityce ochrony środowiska UE - ocena kluczowych działań na potrzeby 8. unijnego programu działań w zakresie środowiska (opinia rozpoznawcza na wniosek prezydencji duńskiej) |
| Data aktu: | 28/10/2025 |
| Data ogłoszenia: | 28/10/2025 |