Opinia Europejskiego Komitetu Regionów - Prostsza i szybsza Europa

Opinia Europejskiego Komitetu Regionów Prostsza i szybsza Europa

(C/2025/4414)

Sprawozdawczym generalna:	Jelena DRENJANIN (SE/EPL), radna gminy Huddinge
Dokument źródłowy:	Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów - Prostsza i szybsza Europa: komunikat dotyczący wdrażania i upraszczania COM(2025) 47 final

ZALECENIA POLITYCZNE

EUROPEJSKI KOMITET REGIONÓW (KR)

Prostsza i szybsza Europa

1. Z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji zatytułowany "Prostsza i szybsza Europa", którego celem jest usprawnienie otoczenia regulacyjnego, zmniejszenie obciążeń administracyjnych i przyspieszenie transformacji cyfrowej w ramach szerszych wysiłków na rzecz uproszczenia unijnego prawodawstwa i dostosowania procesów do potrzeb na wszystkich poziomach.

2. Zgadza się, że należy priorytetowo potraktować uproszczone ramy regulacyjne w celu sprostania obecnym wyzwaniom politycznym, w tym w kontekście polityki bezpieczeństwa, a także transformacji cyfrowej, ekologicznej i demograficznej. Ponadto UE musi zwiększyć swoją zdolność reagowania na szybkie zmiany, niepewność i wydarzenia światowe za pomocą sprawnych i elastycznych mechanizmów. Priorytety te powinny przyświecać procesowi legislacyjnemu na wszystkich jego etapach, zaś Komisja musi informować o tym w sposób jasny i łatwo dostępny, co przełoży się na skuteczne i wymierne wdrożenie zapewniające widoczny wpływ na poziomie lokalnym i regionalnym.

3. Z zadowoleniem przyjmuje raport Draghiego, w którym podkreślono przeszkody szkodzące konkurencyjności Europy oraz ograniczające jej potencjał gospodarczy i dobrobyt, a także uwypuklono potrzebę podjęcia działań w celu rozwiązania problemu rosnącej złożoności i akumulacji przepisów w UE.

4. Zwraca uwagę, że kluczowym warunkiem osiągnięcia wyników polityki europejskiej jest ustalenie priorytetów w celu sprecyzowania, które przepisy należy opracować i kiedy. Priorytety te powinny pozostać stabilne w czasie. Zarówno zbyt ambitny, jak też ciągle zmieniający się program stanowi znaczące wyzwanie tak dla organów publicznych, jak i dla przedsiębiorstw i osób fizycznych, które będą musiały szybko się dostosować. Prognoza strategiczna odgrywa kluczową rolę w uczynieniu prawodawstwa UE bardziej skutecznym i dostosowanym do przyszłych wyzwań, ponieważ bada tendencje i wyzwania, które mogą pojawić się w przyszłości, aby zagwarantować, że polityki europejskie będą opracowywane w taki sposób, aby były proste, praktyczne i łatwe do wdrożenia.

5. Przypomina, że trzeba zlikwidować bariery administracyjne, aby zwiększyć konkurencyjność w Europie i uwolnić potencjał gospodarek regionalnych i lokalnych. Należy jednak zarazem utrzymać zasady demokracji i praworządności, a także wysokie standardy społeczne i środowiskowe. Ze względu na bliski kontakt z obywatelkami i obywatelami miasta oraz regiony powinny odgrywać aktywniejszą rolę w rozpoznawaniu przeszkód administracyjnych oraz proponowaniu rozwiązań.

6. Podkreśla potrzebę zapewnienia równych warunków działania oraz zapobiegania nieuczciwej konkurencji i przestępczości. W tym celu wszelkie działania upraszczające powinny opierać się na metodyce opartej na dowodach na wszystkich etapach procesu decyzyjnego i legislacyjnego. Ważne jest, aby przygotowywać oceny skutków uwzględniające wpływ tych wniosków na poszczególne regiony.

Dbanie o to, by unijne strategie polityczne przynosiły rezultaty

7. Z zadowoleniem przyjmuje dążenie Komisji do wzmożenia wysiłków na rzecz ulepszenia wdrażania prawodawstwa UE w państwach członkowskich, by zapewnić, że polityka unijna przynosi rezultaty. Podkreśla, że władze lokalne i regionalne są kluczowymi partnerami w tym zakresie. Zauważa jednak, że skuteczna realizacja zależy również od jasności, spójności i proporcjonalności samych przepisów UE.

8. Podkreśla, że władze lokalne i regionalne są nie tylko kluczowymi podmiotami we wdrażaniu części strategii politycznych UE na poziomie do 70 %, lecz odgrywają również ważną rolę w kształtowaniu nowego prawodawstwa unijnego i w przeglądzie obowiązujących przepisów, zgodnie z zasadą aktywnej pomocniczości.

9. Przypomina, że operacyjna administracja krajowa, lokalna i regionalna ma zasadnicze znaczenie dla skutecznego funkcjonowania dorobku prawnego UE i osiągnięcia oczekiwanych rezultatów. W związku z tym zwraca uwagę na użyteczność inicjatywy Komisji ComPAct, która służy wzmocnieniu zdolności administracyjnych na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym.

10. Z zadowoleniem przyjmuje dialog na temat wdrażania prowadzony przez komisarzy i wzywa Komisję do zaangażowania władz lokalnych i regionalnych na odpowiednich szczeblach i w zorganizowany sposób przy rozpatrywaniu wniosków wywierających konsekwencje na szczeblu regionalnym i lokalnym. Ma to zasadnicze znaczenie dla zapewnienia wystarczającej reprezentacji z punktu widzenia władz lokalnych i regionalnych oraz uwzględnienia ich potrzeb. KR jest gotów ułatwić organizację takich dialogów w gminach i regionach Unii Europejskiej.

11. Zachęca Komisję do systematycznego włączania władz regionalnych posiadających kompetencje ustawodawcze w dialogi na temat wdrażania i tym samym do uznania ich szczególnej roli w transpozycji i wdrażaniu prawa UE.

12. Podkreśla, że finansowanie przez UE inicjatyw szkoleniowych i środków cyfryzacji ma szczególne znaczenie, aby umożliwić władzom lokalnym i regionalnym szybkie dostosowanie się do przyszłych ram regulacyjnych. Narzędzia cyfrowe i zautomatyzowane procesy, takie jak sprawozdawczość oparta na działalności, są niezbędne do zapewnienia skuteczności procedur. Potrzebne są wytyczne na wczesnym etapie, aby uprościć wdrażanie i zapewnić jego sprawiedliwy charakter. Przestrzeganie przepisów musi być łatwe zarówno dla organów publicznych, jak i dla przedsiębiorstw.

13. Podkreśla, że prawodawstwo unijne należy opracowywać w taki sposób, aby było łatwe do zrozumienia i do egzekwowania, bez biurokracji, a jednocześnie by osiągało wyznaczone cele. Unia Europejska musi zatem stać się nie tylko prostsza i szybsza, ale przede wszystkim bardziej inteligentna.

Prostsza i szybsza Europa

14. Z zadowoleniem przyjmuje przegląd różnych inicjatyw mających na celu zmniejszenie obciążeń administracyjnych i priorytetowe traktowanie dalszych środków upraszczających. Uproszczenie powinno odbywać się nie tylko na szczeblu UE, lecz również w państwach członkowskich, regionach i miastach i przynosić im korzyści, tak aby można było zapewnić spójność, wydajność i skuteczność polityki publicznej na wszystkich poziomach. Wymogi administracyjne i sprawozdawcze są uciążliwe i kosztowne nie tylko dla przedsiębiorstw, ale również dla władz lokalnych i regionalnych.

15. Zauważa, że w wyniku szeregu aktów prawnych powstały dodatkowe obciążenie administracyjne zarówno dla organów publicznych, jak i dla przedsiębiorstw. Przykłady, na które można zwrócić uwagę, obejmują ogólne rozporządzenie o ochronie danych (RODO), zamówienia publiczne, systematykę, zasady pomocy państwa oraz akty dotyczące środowiska i klimatu.

16. Sądzi, że przepisy dotyczące zamówień publicznych mogą znacząco przyczynić się do zrównoważoności i odporności. Podkreśla, że nadchodzące nowe wymogi prawne muszą być proporcjonalne, wiązać się ze zrównoważonym obciążeniem administracyjnym i nie mogą podważać podstawowej funkcji zamówień publicznych.

17. Wzywa również do przyjęcia systemowego podejścia do rosnącej liczby wymogów i obowiązków sprawozdawczych dotyczących zamówień publicznych regulowanych w różnych "dokumentach sektorowych". Z zadowoleniem przyjmuje decyzję KR-u o przygotowaniu opinii perspektywicznej w sprawie zamówień publicznych. Potrzebne są nowe spójne ramy sprawozdawczości, aby usprawnić gromadzenie danych, w tym zautomatyzowaną sprawozdawczość w zakresie zrównoważonego rozwoju, by przejść od obecnego przestarzałego systemu opartego na zgłoszeniach do systemu opartego na działalności.

18. Apeluje o prostszą i szybszą Europę również w odniesieniu do funduszy spójności, których złożoność administracyjna jest jedną z głównych przyczyn problemów z wdrażaniem. Wiele gmin i regionów jest zaniepokojonych zbędnymi obciążeniami administracyjnymi związanymi z ich wnioskami o fundusze i późniejszą sprawozdawczością. Ważna jest harmonizacja zasad i procedur między różnymi funduszami oraz uproszczenie ram regulacyjnych, a także zmniejszenie liczby różnych inicjatyw i funduszy oraz zapewnienie większej elastyczności na szczeblu lokalnym i jednolitego zbioru przepisów dla beneficjentów. Uproszczenie to nie może oznaczać ponownej centralizacji lub renacjonalizacji polityki spójności, co mogłoby ograniczyć jej skuteczność.

19. Uważa, że Komisja powinna uprościć procedury administracyjne dla beneficjentów funduszy strukturalnych oraz przygotować wspólny przewodnik dotyczący uproszczenia, aby zmniejszyć obciążenia administracyjne związane z zarządzaniem funduszami. Należy zarazem przestrzegać podstawowych zasad polityki spójności: zarządzania dzielonego z programami regionalnymi, wielopoziomowego sprawowania rządów, podejścia ukierunkowanego na konkretny obszar i partnerstwa.

20. Uważa, że reforma polityki spójności nie powinna ograniczać udziału regionów i miast z korzyścią dla krajów pod pretekstem uproszczenia administracyjnego lub większej kontroli biurokratycznej. Wręcz przeciwnie, bardziej bezpośrednie zarządzanie polityką regionalną przez władze lokalne i regionalne usprawniłoby wdrażanie funduszy, poprawiłoby ich skuteczność, umożliwiłoby większą kontrolę przy mniejszym wykorzystaniu zasobów, skróciłoby czas wdrażania i ostatecznie poprawiło realizację polityki unijnej. Byłby to również dobry przykład rzeczywistego uproszczenia administracyjnego na wszystkich szczeblach sprawowania rządów: od lokalnego po europejski.

21. Zwraca również uwagę, że należy zapewnić wystarczające płatności zaliczkowe, aby umożliwić wielu beneficjentom rozpoczęcie projektów, ponieważ wiele gmin nie dysponuje zasobami niezbędnymi do rozpoczęcia finansowania. Model oparty na wynikach powinien prowadzić do rzeczywistego uproszczenia dla beneficjenta końcowego.

22. Uważa, że zasadnicze znaczenie ma dostosowanie procedur dostępu do programów europejskich do zdolności administracyjnych i finansowych małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) poprzez propagowanie uproszczonych modeli uczestnictwa, a także punktów kompleksowej obsługi w zakresie informacji i wsparcia technicznego na szczeblu lokalnym i regionalnym.

23. Zaleca zaangażowanie władz lokalnych i regionalnych w przyszłe kontrole na miejscu przeprowadzane przez Komisję, ponieważ odgrywają one kluczową rolę i mogą dostarczać ważnych informacji. Władze lokalne i regionalne pozostają w ścisłym kontakcie z lokalnymi MŚP i z innymi organami administracyjnymi, a zatem mogą przedstawić swoje doświadczenia w terenie w odniesieniu do wpływu prawodawstwa UE na szczeblu lokalnym i regionalnym.

24. Popiera zasadę "jedno więcej - jedno mniej" oraz tzw. pakiet zbiorczy Komisji. W kontekście opracowywania nowych przepisów należy sprawdzić, czy poprzednie przepisy są nadal istotne. Komisja powinna również w trybie priorytetowym zdecydować, które obszary powinny podlegać nowym przepisom, a które przepisy powinny zostać zmienione, przy jednoczesnym zapewnieniu spójności między nowymi i dawnymi zasadami. Równoczesny przegląd dużej liczby aktów prawnych byłby zbyt ambitnym celem i dużym wyzwaniem pod względem przystosowania się - zarówno dla organów publicznych, jak i dla przedsiębiorstw.

25. Uważa w tym kontekście, że ważne jest prowadzenie prognozy strategicznej i stosowanie procedury przyspieszonej jedynie w wyjątkowych sytuacjach. Jest to ważne narzędzie, które można wykorzystać w uzasadnionych przypadkach, ale w przypadku zbyt częstego wdrażania istnieje ryzyko osłabienia prawodawstwa i powstania konfliktów między przepisami, co zmniejszyłoby ich skuteczność i utrudniło egzekwowanie przepisów zarówno władzom lokalnym i regionalnym, jak i przedsiębiorstwom.

Usprawnione stanowienie nowych przepisów

26. Uważa, że aktywna pomocniczość oraz wytyczne i narzędzia Komisji w zakresie lepszego stanowienia prawa stanowią ważny punkt wyjścia w procesie usprawniania i ugruntowywania prawodawstwa europejskiego.

27. Wzywa do większego zaangażowania władz lokalnych i regionalnych w procesy legislacyjne Unii Europejskiej i uważa, że należy to uczynić w sposób ustrukturyzowany. W związku z tym zachęca Komisję do angażowania się w regularne dialogi w celu zapewnienia, aby strategie polityczne UE były skuteczne i dostosowane do kontekstu lokalnego.

28. Przypomina o znaczeniu prac Grupy Sterującej KR-u ds. Lepszego Stanowienia Prawa i Aktywnej Pomocniczości (Grupa BRASS), której celem jest stworzenie synergii między narzędziami KR-u w zakresie lepszego stanowienia prawa i promowania pomocniczości (monitorowanie pomocniczości, ocena oddziaływania terytorialnego, weryfikacja wpływu polityki na rozwój obszarów wiejskich, prognozowanie strategiczne i oceny sieci RegHub).

29. Podkreśla znaczenie przejrzystego procesu legislacyjnego i w związku z tym zachęca Komisję do odnowienia działań platformy ds. dostosowania się do wymogów przyszłości, która jest narzędziem umożliwiającym prace strategiczne i analityczne. Platforma wydała opinie w celu uproszczenia nowych i istniejących przepisów unijnych oraz zmniejszenia zbędnych kosztów wdrażania. Dzięki udziałowi członkiń i członków KR-u oraz sieci RegHub Komisja może uzyskać od ekspertów regionalnych i lokalnych cenne informacje na temat wdrażania prawodawstwa UE.

30. Podkreśla znaczenie utrzymania rozróżnienia między dyrektywami a rozporządzeniami, zgodnie z Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, i ostrzega przed tendencją do szerszego stosowania rozporządzeń. Wzywa Komisję do stosowania - w miarę możliwości - dyrektyw tam, gdzie trudno jest dostosować rozporządzenia do warunków krajowych lub do systemu administracyjnego i ustawodawstwa danego kraju. Podkreśla, że coraz częstsze stosowanie rozporządzeń europejskich zamiast dyrektyw może osłabiać zdolności przystosowawcze organów administracji regionalnej, zwłaszcza w przypadku władz regionalnych posiadających kompetencje ustawodawcze. Konieczne jest zachowanie pewnego pola manewru na dostosowanie na szczeblu krajowym i regionalnym, aby zapewnić skuteczne stosowanie prawa Unii.

31. Zwraca uwagę, że zbyt szczegółowe przepisy zawierające wymogi proceduralne oraz krótkie i rozbieżne terminy mogą podważać prostotę i skuteczność prawodawstwa, ponieważ trudno będzie je wdrożyć do kontekstu lokalnego. Przypomina w związku z tym, że zasady pomocniczości i proporcjonalności odgrywają ważną rolę w procesie legislacyjnym, gdyż zmniejszają ryzyko niedostatecznej optymalizacji procesów na szczeblu lokalnym i regionalnym.

Dalsze działania - partnerstwo i współodpowiedzialność

32. Popiera propozycję Komisji dotyczącą postępów poprzez wzmocnienie partnerstwa i współodpowiedzialności oraz zgadza się, że zaangażowanie władz lokalnych i regionalnych jest niezbędne do przekształcenia tych ambicji w konkretne działania.

33. Podkreśla, że wzmocnienie roli sieci RegHub mogłoby przyczynić się do skutecznej i terminowej oceny wdrażania unijnego prawodawstwa oraz zachęca Komisję i Parlament Europejski do wykorzystania sprawozdania z oceny sieci RegHub w swoich pracach nad lepszym stanowieniem prawa. Ponawia swój apel do Komisji o wykorzystanie opinii rozpoznawczych sporządzonych przez KR przy ocenie wdrażania istniejących strategii politycznych i przed opracowaniem nowych propozycji politycznych.

34. Uważa, że konieczne jest wyjaśnienie, w jaki sposób uwagi z dialogów na temat wdrażania są uwzględniane w corocznym cyklu wdrażania i upraszczania prowadzonym przez Komisję. W szczególności należy wyjaśnić, w jaki sposób dialogi te przyczyniają się do opracowania środków upraszczających oraz w jaki sposób zostaną one włączone do kolejnego programu prac Komisji, aby zapewnić ciągły i ustrukturyzowany proces, w ramach którego praktyczne obserwacje i informacje stale przyczyniają się do lepszego stanowienia prawa.

35. Uważa, że zaangażowanie władz lokalnych i regionalnych może dostarczyć istotnych informacji, dzięki którym wnioski dotyczące uproszczenia nie będą miały nieprzewidzianych i potencjalnie asymetrycznych skutków dla różnych terytoriów Unii Europejskiej. Oceny oddziaływania terytorialnego są użytecznym narzędziem w tym zakresie, ponieważ wnioski mogą nieumyślnie faworyzować niektóre regiony lub gminy w stosunku do innych, pogłębiając tym samym dysproporcje regionalne.

36. Wskazuje, że - jak podkreśliła grupa zadaniowa ds. pomocniczości, proporcjonalności i "robić mniej, ale efektywniej" - środki upraszczające muszą obejmować przepisy zapewniające sprawiedliwy podział. Wzywa do znalezienia równowagi między szybkim działaniem a gruntownymi konsultacjami z zainteresowanymi stronami, zgodnie z wytycznymi i narzędziami Komisji dotyczącymi jakości. Zauważa, że pakiet zbiorczy został opracowany bardzo szybko, co nie dało czasu na rozpatrzenie tych wniosków i zapewnienie ich właściwego zakotwiczenia.

37. Wzywa zarówno władze krajowe, jak i samorządy lokalne i regionalne do stosowania zasady równoważnego uproszczenia przy wdrażaniu prawodawstwa UE na ich szczeblu. Koncentrując się na prostych i wysokiej jakości przepisach oraz nakładając jasne obowiązki na obywateli i przedsiębiorstwa, właściwe organy mogą tworzyć skuteczniejsze i bardziej przejrzyste przepisy, zmniejszając obciążenia administracyjne i lepiej zaspokajając różne potrzeby lokalnych społeczności i przedsiębiorstw.

38. Wzywa do systematycznego stosowania testu MŚP w prawodawstwie europejskim, tak by można było ocenić wpływ prawodawstwa na tę grupę i w stosownych przypadkach uzasadnić środki na rzecz wsparcia, uproszczenia lub wyłączenia.

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2025.4414
• Rodzaj: Opinia
• Tytuł: Opinia Europejskiego Komitetu Regionów - Prostsza i szybsza Europa
• Data aktu: 29/08/2025
• Data ogłoszenia: 29/08/2025