Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 2 kwietnia 2025 r. w sprawie praw człowieka i demokracji na świecie oraz polityki Unii Europejskiej w tym zakresie - sprawozdanie roczne za 2024 r. (2024/2081(INI))

P10_TA(2025)0059

Prawa człowieka i demokracja na świecie oraz polityka Unii Europejskiej w tym zakresie - sprawozdanie roczne za 2024 r. Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 2 kwietnia 2025 r. w sprawie praw człowieka i demokracji na świecie oraz polityki Unii Europejskiej w tym zakresie - sprawozdanie roczne za 2024 r. (2024/2081(INI))

(C/2025/4390)

Parlament Europejski,

- uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej,

- uwzględniając europejską konwencję praw człowieka,

- uwzględniając art. 2, 3, 8, 21 i 23 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE),

- uwzględniając art. 17 i 207 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

- uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka oraz inne traktaty i instrumenty Organizacji Narodów Zjednoczonych dotyczące praw człowieka,

- uwzględniając Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych,

- uwzględniając Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych,

- uwzględniając konwencję genewską o traktowaniu jeńców wojennych,

- uwzględniając Konwencję Narodów Zjednoczonych dotyczącą statusu uchodźców z 1951 r. i protokół do niej z 1967 r.,

- uwzględniając Konwencję ONZ w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa z 1948 r. oraz rezolucję Rady Praw Człowieka ONZ 43/29 z 22 czerwca 2020 r. w sprawie zapobiegania ludobójstwu,

- uwzględniając Konwencję Organizacji Narodów Zjednoczonych w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet z 18 grudnia 1979 r.,

- uwzględniając Konwencję Organizacji Narodów Zjednoczonych w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania z 10 grudnia 1984 r. oraz załączony do niej protokół fakultatywny przyjęty 18 grudnia 2002 r.,

- uwzględniając Konwencję Organizacji Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych z 12 grudnia 2006 r. oraz załączony do niej protokół fakultatywny przyjęty 13 grudnia 2006 r.,

- uwzględniając Międzynarodową konwencję o zwalczaniu i karaniu zbrodni apartheidu z 1976 r.,

- uwzględniając Deklarację w sprawie eliminacji wszelkich form nietolerancji i dyskryminacji opartych na religii lub przekonaniach ogłoszoną przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucją 36/55 z 25 listopada 1981 r.,

- uwzględniając Deklarację ONZ o prawach osób należących do mniejszości narodowych lub etnicznych, religijnych i językowych z 18 grudnia 1992 r.,

- uwzględniając deklarację ONZ o obrońcach praw człowieka, przyjętą w drodze konsensusu w rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 53/144 z 9 grudnia 1998 r.,

- uwzględniając Deklarację praw ludów tubylczych ONZ przyjętą 13 września 2007 r.,

- uwzględniając Deklarację ONZ w sprawie praw ludności wiejskiej i innych osób pracujących na obszarach wiejskich z 28 września 2018 r.,

- uwzględniając program działań Międzynarodowej Konferencji na temat Ludności i Rozwoju, która odbyła się w 1994 r. w Kairze, oraz jej konferencje przeglądowe,

- uwzględniając Konwencję ONZ o prawach dziecka z 20 listopada 1989 r. i dwa protokoły fakultatywne do niej przyjęte 25 maja 2000 r.,

- uwzględniając ONZ-owski Traktat o handlu bronią, który wszedł w życie 24 grudnia 2014 r., oraz Kodeks postępowania UE w sprawie wywozu uzbrojenia z 5 czerwca 1998 r.,

- uwzględniając deklarację pekińską ONZ i pekińską platformę działania z września 1995 r. oraz jej konferencje przeglądowe,

- uwzględniając Agendę ONZ na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 przyjętą 25 września 2015 r., a w szczególności zawarte w niej cele nr 1, 3, 4, 5, 8, 10 i 16,

- uwzględniając Globalne porozumienie ONZ na rzecz bezpiecznej, uporządkowanej i legalnej migracji przyjęte 19 grudnia 2018 r. oraz Globalne porozumienie ONZ w sprawie uchodźców przyjęte 17 grudnia 2018 r.,

- uwzględniając Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego przyjęty 17 lipca 1998 r., który wszedł w życie 1 lipca 2002 r.,

- uwzględniając umowę o współpracy i pomocy między Unią Europejską a Międzynarodowym Trybunałem Karnym z 10 kwietnia 2006 r. ¹ ,

- uwzględniając konwencje Rady Europy: z 4 kwietnia 1997 r. o ochronie praw człowieka i godności istoty ludzkiej w odniesieniu do zastosowań biologii i medycyny oraz protokoły dodatkowe do tej konwencji, z 16 maja 2005 r. w sprawie działań przeciwko handlowi ludźmi oraz z 25 października 2007 r. o ochronie dzieci przed seksualnym wykorzystywaniem i niegodziwym traktowaniem w celach seksualnych,

- uwzględniając Konwencję Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej ("konwencja stambulska") z 11 maja 2011 r., która nie została ratyfikowana przez wszystkie państwa członkowskie, lecz weszła w życie w UE 1 października 2023 r.,

- uwzględniając Protokoły nr 6 i 13 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności Rady Europy z 28 kwietnia 1983 r., dotyczące zniesienia kary śmierci,

- uwzględniając rozporządzenie Rady (UE) 2020/1998 z 7 grudnia 2020 r. w sprawie środków ograniczających stosowanych w sytuacji poważnych pogwałceń i naruszeń praw człowieka ² ,

- uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/947 z 9 czerwca 2021 r. ustanawiające Instrument Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej - Globalny wymiar Europy ³ ,

- uwzględniając konkluzje Rady z 22 stycznia 2024 r. w sprawie priorytetów UE na rok 2024 na forach ONZ zajmujących się prawami człowieka,

- uwzględniając Plan działania UE dotyczący praw człowieka i demokracji na lata 2020-2024, przyjęty przez Radę 17 listopada 2020 r., oraz jego przegląd śródokresowy przyjęty 9 czerwca 2023 r.,

- uwzględniając konkluzje Rady z 27 maja 2024 r. w sprawie dostosowania planu działania UE dotyczącego praw człowieka i demokracji na lata 2020-2024 do wieloletnich ram finansowych na lata 2021-2027,

- uwzględniając trzeci unijny plan działania w sprawie równości płci (GAP III) - ambitny program na rzecz równouprawnienia płci i wzmocnienia pozycji kobiet w działaniach zewnętrznych (JOIN(2020)0017),

- uwzględniając unijną strategię na rzecz równouprawnienia płci na lata 2020-2025 (COM(2020)0152),

- uwzględniając unijną strategię na rzecz równości osób LGBTIQ na lata 2020-2025 (COM(2020)0698),

- uwzględniając strategię UE na rzecz praw dziecka (COM(2021)0142),

- uwzględniając strategię UE na rzecz praw osób z niepełnosprawnościami na lata 2021-2030 (COM(2021)0101),

- uwzględniając unijny plan działania przeciwko rasizmowi na lata 2020-2025 (COM(2020)0565),

- uwzględniając unijne ramy strategiczne na rzecz równouprawnienia, włączenia społecznego i udziału Romów (COM(2020)0620),

- uwzględniając Wytyczne UE w sprawie obrońców praw człowieka, przyjęte przez Radę 14 czerwca 2004 r. i poddane przeglądowi w 2008 r., oraz drugie wytyczne dotyczące wdrażania Wytycznych, zatwierdzone w 2020 r.,

- uwzględniając wytyczne UE w sprawie zwalczania przemocy wobec kobiet i dziewcząt oraz zwalczania wszelkich form ich dyskryminacji przyjęte przez Radę 8 grudnia 2008 r.,

- uwzględniając Wytyczne UE w sprawie promowania przestrzegania międzynarodowego prawa humanitarnego z 2005 r., zaktualizowane w 2009 r.,

- uwzględniając Wytyczne UE w sprawie kary śmierci, zaktualizowane przez Radę 12 kwietnia 2013 r.,

- uwzględniając Wytyczne UE na rzecz promowania i ochrony wszystkich praw człowieka przysługujących osobom LGBTI, przyjęte 24 czerwca 2013 r.,

- uwzględniając Wytyczne UE w sprawie propagowania i ochrony wolności religii lub przekonań, przyjęte przez Radę 24 czerwca 2013 r.,

- uwzględniając Wytyczne UE dotyczące wolności wypowiedzi w internecie i poza nim, przyjęte przez Radę 12 maja 2014 r.,

- uwzględniając Wytyczne UE dotyczące niedyskryminacji w działaniach zewnętrznych, przyjęte przez Radę 18 marca 2019 r.,

- uwzględniając Wytyczne UE dotyczące bezpiecznej wody pitnej i urządzeń sanitarnych, przyjęte przez Radę 17 czerwca 2019 r.,

- uwzględniając zmienione Wytyczne UE w sprawie polityki UE wobec państw trzecich dotyczącej tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, przyjęte przez Radę 16 września 2019 r.,

- uwzględniając zmienione Wytyczne UE w sprawie dialogu na temat praw człowieka z krajami partnerskimi / państwami trzecimi, zatwierdzone przez Radę 22 lutego 2021 r.,

- uwzględniając zmienione Wytyczne UE w sprawie dzieci w konfliktach zbrojnych, zatwierdzone przez Radę 24 czerwca 2024 r.,

- uwzględniając komunikat Komisji z 12 września 2012 r. zatytułowany "Korzenie demokracji i zrównoważonego rozwoju - współpraca Europy ze społeczeństwem obywatelskim w dziedzinie stosunków zewnętrznych" (COM(2012)0492),

- uwzględniając konkluzje Rady z 10 marca 2023 r. w sprawie roli przestrzeni obywatelskiej w ochronie i propagowaniu praw podstawowych w UE,

- uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1760 z 13 czerwca 2024 r. w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju oraz zmieniającą dyrektywę (UE) 2019/1937 i rozporządzenie (UE) 2023/2859 ⁴ ,

- uwzględniając wniosek Komisji z 14 września 2022 r. dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zakazu produktów wytwarzanych z wykorzystaniem pracy przymusowej na rynku unijnym (COM(2022) 0453),

- uwzględniając wspólny wniosek Komisji i wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa z 3 maja 2023 r. w sprawie rozporządzenia Rady dotyczącego środków ograniczających stosowanych w sytuacji poważnych przypadków korupcji (JOIN(2023)0013),

- uwzględniając roczne sprawozdanie UE za 2023 r. na temat praw człowieka i demokracji na świecie,

- uwzględniając Nagrodę im. Sacharowa za wolność myśli, którą w 2024 r. otrzymała María Corina Machado jako

przywódczyni sił demokratycznych w Wenezueli i prezydent-elekt Edmundo González Urrutia, reprezentujący wszystkich Wenezuelczyków w kraju i poza nim, walczących o przywrócenie wolności i demokracji,

- uwzględniając swoją rezolucję z 15 stycznia 2019 r. w sprawie wytycznych UE i mandatu specjalnego wysłannika UE ds. propagowania wolności religii lub przekonań poza UE ⁵ ,

- uwzględniając swoją rezolucję z 23 października 2020 r. w sprawie równouprawnienia płci w polityce zagranicznej i bezpieczeństwa UE ⁶ ,

- uwzględniając swoją rezolucję z 19 maja 2021 r. w sprawie ochrony praw człowieka i zewnętrznej polityki migracyjnej UE ⁷ ,

- uwzględniając swoją rezolucję z 8 lipca 2021 r. w sprawie globalnego systemu sankcji UE za naruszenia praw człowieka (europejska ustawa Magnickiego) ⁸ ,

- uwzględniając swoją rezolucję z 28 lutego 2024 r. w sprawie praw człowieka i demokracji na świecie oraz polityki Unii Europejskiej w tym zakresie - sprawozdanie roczne za rok 2023 ⁹ , a także swoje wcześniejsze rezolucje w sprawie sprawozdań rocznych za lata poprzednie,

- uwzględniając swoje rezolucje dotyczące łamania praw człowieka oraz naruszania zasad demokracji i praworządności (znane jako rezolucje w trybie pilnym), przyjęte zgodnie z art. 150 Regulaminu, zwłaszcza rezolucje przyjęte w 2023 i 2024 r.,

- uwzględniając art. 55 Regulaminu,

- uwzględniając opinię przedstawioną przez Komisję Praw Kobiet i Równouprawnienia,

- uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych (A10-0012/2025),

A. mając na uwadze, że zgodnie z art. 2 i 21 TUE podstawą Unii Europejskiej są wartości poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości, państwa prawnego oraz poszanowania praw człowieka; mając na uwadze, że działania UE na całym świecie muszą bazować na powszechności i niepodzielności praw człowieka oraz na fakcie, że skuteczna ochrona i obrona praw człowieka oraz demokracji jest podstawą działań zewnętrznych UE;

B. mając na uwadze, że orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka stanowią zasadniczy element struktury praw człowieka w Europie;

C. mając na uwadze, że spójność polityki wewnętrznej i zewnętrznej UE ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia skutecznej i wiarygodnej polityki UE w dziedzinie praw człowieka oraz dla obrony i wspierania wolności i demokracji;

D. mając na uwadze, że systemy demokratyczne są najodpowiedniejsze, aby zagwarantować każdej osobie możliwość korzystania z przysługujących jej praw człowieka i podstawowych wolności; mając na uwadze, że skuteczny multilateralizm oparty na zasadach jest najlepszą strukturą do obrony demokracji;

E. mając na uwadze, że UE głęboko wierzy w multilateralizm, światowy ład oparty na zasadach oraz zbiór uniwersalnych wartości, zasad i norm, którymi kierują się państwa członkowskie ONZ i których zobowiązały się przestrzegać zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych, oraz że w pełni wspiera ten multilateralizm, ład i zbiór wartości; mając na uwadze, że świat demokracji, rozumiany jako świat systemów politycznych, które bronią praw człowieka i chronią je na całym świecie, jest światem bezpieczniejszym, ponieważ demokracje dysponują istotnymi mechanizmami kontroli i równowagi zapobiegającymi nieprzewidywalności autokracji;

F. mając na uwadze, że równouprawnienie płci ma zasadnicze znaczenie dla rozwoju wolnych i równych społeczeństw; mając na uwadze, że prawa człowieka przynależne kobietom, dziewczętom i osobom niebinarnym nadal nie są zagwarantowane na całym świecie, a swoboda działania organizacji społeczeństwa obywatelskiego, zwłaszcza organizacji zajmujących się prawami kobiet, organizacji ludów tubylczych i organizacji oddolnych, kurczy się w wielu krajach;

G. mając na uwadze, że wzrost autorytaryzmu, totalitaryzmu i populizmu zagraża globalnemu ładowi opartemu na zasadach, ochronie i propagowaniu wolności i praw człowieka na świecie, a także wartościom i zasadom, które są podstawą UE;

H. mając na uwadze, że w grudniu 2023 r. obchodzono 75. rocznicę uchwalenia Powszechnej deklaracji praw człowieka; mając na uwadze, że obecnie, bardziej niż kiedykolwiek od powstania ONZ, reżimy totalitarne kwestionują podstawowe zasady Karty Narodów Zjednoczonych, dążą do zmiany norm międzynarodowych, osłabiają wielostronne instytucje i zagrażają pokojowi i bezpieczeństwu na całym świecie;

I. mając na uwadze, że w listopadzie 2024 r. obchodzono 35. rocznicę uchwalenia Konwencji ONZ o prawach dziecka;

J. mając na uwadze, że deklarację pekińską i pekińską platformę działania ONZ uznaje się za punkt zwrotny

w globalnej agendzie na rzecz równości płci i że w 2025 r. będą one obchodzić 30. rocznicę powstania;

K. mając na uwadze, że legitymacja i funkcjonowanie międzynarodowego porządku opartego na zasadach zależą od poszanowania postanowień i szacunku dla takich organów międzynarodowych jak Zgromadzenie Ogólne i rezolucje Rady Bezpieczeństwa ONZ oraz postanowienia i decyzje Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości i Międzynarodowego Trybunału Karnego (MTK); mając na uwadze, że multilateralizm boryka się z coraz większymi zagrożeniami globalnymi, np. terroryzmem i ekstremizmem, które zagrażają przestrzeganiu takich postanowień i decyzji, a także ogólnie przepisów prawa międzynarodowego, praw człowieka i międzynarodowego prawa humanitarnego w sytuacjach nowych i trwających konfliktów; mając na uwadze, że instytucje międzynarodowe, ich urzędnicy i osoby z nimi współpracujące są celem ataków i gróźb; mając na uwadze, że społeczność międzynarodowa, w tym UE, odpowiada za utrzymanie międzynarodowego porządku opartego na zasadach za pośrednictwem egzekwowania powszechnego przestrzegania zasad, w tym przez partnerów;

L. mając na uwadze, że Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego określa ramy odpowiedzialności za ludobójstwo, zbrodnie przeciw ludzkości i zbrodnie wojenne; mając na uwadze, że niezależność MTK ma kluczowe znaczenie dla dopilnowania, aby sprawiedliwość była wymierzana bezstronnie i bez ingerencji politycznej;

M. mając na uwadze, że śródokresowy przegląd planu działania UE dotyczącego praw człowieka i demokracji na lata 2020-2024 z 2023 r., przedłużony do 2027 r., wykazał, że pomimo dotychczasowych postępów należy dołożyć dużo większych starań we współpracy z partnerami demokratycznymi o podobnych poglądach, zwłaszcza w kontekście bezprecedensowych wyzwań, które pojawiły się na świecie od czasu przyjęcia tego planu;

N. mając na uwadze, że obrońcy praw człowieka i organizacje społeczeństwa obywatelskiego są kluczowymi partnerami w wysiłkach UE na rzecz ochrony i propagowania praw człowieka, demokracji i praworządności oraz zapobiegania konfliktom na całym świecie; mając na uwadze, że podmioty państwowe i niepaństwowe na całym świecie coraz częściej cenzurują, uciszają i nękają m.in. obrońców praw człowieka, organizacje społeczeństwa obywatelskiego, dziennikarzy, wspólnoty religijne, przywódców opozycji i inne grupy wyższego ryzyka, co jeszcze bardziej ogranicza przestrzeń obywatelską; mając na uwadze, że zachowania takie obejmują strategiczne powództwa zmierzające do stłumienia debaty publicznej (SLAPP), restrykcyjną politykę rządów, represje ponadnarodowe, kampanie zniesławiające, dyskryminację, zastraszanie i przemoc, w tym egzekucje pozasądowe i eksterytorialne, uprowadzenia, arbitralne aresztowania i zatrzymania; mając na uwadze, że ataki na obrońców praw człowieka są coraz częściej wymierzone w ich rodziny i społeczności, w tym przebywające na uchodźstwie;

O. mając na uwadze, że równość płci jest jedną z podstawowych wartości UE i że prawa człowieka przysługujące kobietom i dziewczętom, w tym ich prawa seksualne i reprodukcyjne, wciąż są łamane na całym świecie; mając na uwadze, że kobiety doświadczają wyjątkowych i niewspółmiernych skutków konfliktów, zmiany klimatu i migracji, w tym są bardziej narażone na przemoc ze względu na płeć, marginalizację ekonomiczną i bariery w dostępie do zasobów; mając na uwadze, że niezwykle ważna praca obrończyń praw człowieka i organizacji społeczeństwa obywatelskiego jest coraz bardziej ograniczana i że są one narażone na groźby przemocy, nękanie i zastraszanie;

P. mając na uwadze, że miniony rok przyniósł dalsze rozprzestrzenienie przepisów dotyczących "zagranicznych agentów" lub obcych wpływów, w tym w państwach o statusie krajów kandydujących do UE, wymierzonych w organizacje społeczeństwa obywatelskiego i media oraz próbujących uniemożliwić im otrzymywanie wsparcia finansowego z zagranicy, w tym z UE i jej państw członkowskich, co sprzyja atmosferze strachu i autocenzury;

Q. mając na uwadze, że w 2024 r. ponad połowa ludności świata poszła do urn i że podczas wielu z tych wyborów dochodziło do manipulacji, dezinformacji i prób ingerencji z kraju lub z zagranicy;

R. mając na uwadze, że w światowym rankingu wolności prasy za 2024 r. Reporterzy bez Granic (RSF) ostrzegają przed słabnącą intencją państw i innych sił politycznych, by chronić wolność prasy; mając na uwadze, że według podsumowania z 2024 r., przygotowanego przez RSF, w 2024 r. zginęło 54 dziennikarzy i pracowników mediów, większość z nich w strefach konfliktów, 550 było zatrzymanych, 55 było przetrzymywanych jako zakładnicy, a 95 zaginęło;

S. mając na uwadze, że według sprawozdania UNESCO z 2024 r. w sprawie monitorowania edukacji na świecie 251 mln dzieci i ludzi młodych jest pozbawionych podstawowego prawa do nauki i nie uczęszcza do szkoły; mając na uwadze, że dziewczęta i kobiety są narażone nie tylko na ubóstwo, lecz również na negatywne skutki norm kulturowych, uprzedzeń ze względu na płeć, małżeństw dzieci i przemocy za pośrednictwem oficjalnej, dyskryminującej polityki, która uniemożliwia im dostęp do edukacji i rynku pracy oraz próbuje usunąć je z życia publicznego;

T. mając na uwadze, że co najmniej milion osób jest bezpodstawnie uwięzionych z powodów politycznych, w tym kilku laureatów i finalistów przyznawanej przez Parlament Nagrody im. Sacharowa za wolność myśli;

U. mając na uwadze, że zgodnie z art. 21 TUE Unia musi dążyć do rozwijania stosunków i budowania partnerstwa z państwami trzecimi w oparciu między innymi o takie zasady jak zasady demokracji, państwa prawnego, powszechności i niepodzielności praw człowieka i podstawowych wolności, poszanowania godności ludzkiej, zasady równości i solidarności oraz z poszanowaniem zasad Karty Narodów Zjednoczonych i prawa międzynarodowego; mając na uwadze, że wielu partnerów UE, mimo że od lat korzysta z różnych preferencji i korzyści wynikających z umów z UE, nie wypełnia swoich zobowiązań, czego przykładem jest umowa o dialogu politycznym i współpracy z Kubą;

V. mając na uwadze, że szkody środowiskowe i skutki zmiany klimatu pogłębiają niepewność, marginalizację i zjawisko nierówności, a ponadto coraz częściej zmuszają ludzi do opuszczania domów lub przebywania w niebezpiecznych warunkach, co zwiększa ich podatność i zagraża ich prawom człowieka;

Globalne wyzwania dla demokracji i praw człowieka

1. potwierdza powszechność, współzależność, wzajemne powiązania i niepodzielność praw człowieka oraz przyrodzoną godność każdego człowieka; potwierdza obowiązek UE i jej państw członkowskich dotyczący promowania i ochrony demokracji i powszechności praw człowieka na całym świecie; wzywa UE i jej państwa członkowskie do dawania przykładu, zgodnie z wyznawanymi wartościami, aby propagować prawa człowieka i międzynarodowy wymiar sprawiedliwości oraz zdecydowanie stać na ich straży;

2. podkreśla, że poszanowanie, ochrona i przestrzeganie praw człowieka i podstawowych wolności muszą być podstawą polityki zewnętrznej UE zgodnie z jej zasadami założycielskimi; w tym celu zdecydowanie zachęca UE i jej państwa członkowskie, by nadal ambitnie angażowały się w automatyczne zapewnianie wolności, demokracji i prawom człowieka oraz ich ochronie centralnego miejsca we wszystkich politykach UE oraz w zwiększanie spójności między polityką wewnętrzną i zewnętrzną UE w tej dziedzinie, w tym za pośrednictwem wszystkich porozumień międzynarodowych;

3. podkreśla, że UE musi być w pełni przygotowana, aby przeciwdziałać nasilaniu się autorytaryzmu, totalitaryzmu i populizmu, a także coraz częstszemu łamaniu zasad powszechności praw człowieka, demokracji i międzynarodowego prawa humanitarnego;

4. potępia coraz wyraźniejszą tendencję do łamania i naruszania praw człowieka oraz zasad i wartości demokratycznych na całym świecie, w tym m.in. groźbę regresu praw człowieka, zwłaszcza praw kobiet, a także egzekucje, egzekucje pozasądowe, arbitralne aresztowania i zatrzymania, tortury i złe traktowanie, przemoc ze względu na płeć, represje wobec społeczeństwa obywatelskiego, przeciwników politycznych, grup zmarginalizowanych i szczególnie narażonych, w tym dzieci i osób starszych, migrantów, uchodźców i osób ubiegających się o azyl oraz mniejszości etnicznych i religijnych; potępia również niewolnictwo i pracę przymusową, nadmierne stosowanie przemocy przez organy publiczne, w tym brutalne tłumienie pokojowych protestów i innych zgromadzeń, systematyczną i strukturalną dyskryminację, instrumentalizację wymiaru sprawiedliwości, cenzurę i groźby pod adresem niezależnych mediów, w tym groźby w przestrzeni cyfrowej, takie jak inwigilacja online i wyłączanie internetu, ataki polityczne na instytucje międzynarodowe i międzynarodowy porządek oparty na zasadach, a także coraz częstsze stosowanie bezprawnych metod prowadzenia wojny z poważnym naruszeniem międzynarodowego prawa humanitarnego i prawa w dziedzinie praw człowieka; ubolewa nad osłabieniem ochrony instytucji i procesów demokratycznych oraz kurczącą się przestrzenią społeczeństwa obywatelskiego na całym świecie; potępia ponadnarodowe represje nieliberalnych reżimów wobec obywateli i aktywistów, którzy schronili się za granicą, w tym na terytorium UE; potępia aresztowanie i skazanie na pięć lat więzienia francusko-algierskiego pisarza Boualema Sansala; wzywa do jego natychmiastowego uwolnienia i ma nadzieję, że władze algierskie dostrzegą pilną potrzebę takiego działania;

5. z głębokim zaniepokojeniem odnotowuje trwający międzynarodowy kryzys rozliczalności i wyzwanie, jakim jest dążenie do położenia kresu bezkarności za łamanie podstawowych norm międzynarodowych praw człowieka i prawa humanitarnego w konfliktach na całym świecie; potwierdza neutralność i znaczenie pomocy humanitarnej we wszystkich konfliktach i kryzysach; podkreśla poważne konsekwencje dyskredytowania i atakowania organizacji forów wielostronnych, np. ONZ, co może wspierać kulturę bezkarności i osłabiać zaufanie do systemu ONZ i jego funkcjonowania; wzywa UE do utrzymania międzynarodowego systemu prawnego i stosowania skutecznych środków, aby egzekwować przestrzeganie przepisów;

6. z satysfakcją zauważa, że w kontekście poważnych wyzwań w dziedzinie praw człowieka na całym świecie istnieją również miejsca, w których prawa człowieka są przestrzegane; zwraca szczególną uwagę na pracę organizacji społeczeństwa obywatelskiego i obrońców praw człowieka; podkreśla potrzebę bardziej strategicznej komunikacji na temat praw człowieka i demokracji dzięki rozpowszechnianiu informacji dotyczących pozytywnych wyników, strategii politycznych i najlepszych praktyk; popiera inicjatywę "Dobre przykłady realizacji praw człowieka" jako sposób na promowanie pozytywnych historii dotyczących praw człowieka i zaleca jej aktualizację; podkreśla rolę dyplomacji publicznej i kulturalnej UE oraz międzynarodowych stosunków kulturalnych w propagowaniu praw człowieka, a ponadto wzywa dział komunikacji strategicznej i prognoz strategicznych Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ) do zwiększenia wysiłków w tym zakresie;

Wzmocnienie zestawu narzędzi UE na rzecz propagowania i ochrony praw człowieka i demokracji na całym świecie

7. z zaniepokojeniem zauważa rosnące podziały na całym świecie; podkreśla współodpowiedzialność UE za dalszą obronę wartości i zasad demokratycznych oraz praw człowieka, międzynarodowego wymiaru sprawiedliwości, pokoju i godności na całym świecie, których ochrona jest szczególnie ważna w kontekście obecnego niestabilnego stanu globalnej polityki; wzywa UE do utrzymania istniejących kanałów komunikacji z różnymi zainteresowanymi stronami oraz do dalszego opracowywania kompleksowego zestawu narzędzi służących wzmocnieniu praw człowieka i demokracji na całym świecie;

Plan działania UE w zakresie praw człowieka i demokracji

8. zauważa, że UE i jej państwa członkowskie poczyniły znaczne postępy we wdrażaniu planu działania UE dotyczącego praw człowieka i demokracji, mimo że nie osiągnęły wszystkich jego celów, częściowo również ze względu na bezprecedensowe wyzwania, z którymi świat zmaga się od czasu jego przyjęcia; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje przedłużenie planu działania do 2027 r., aby zmaksymalizować wykorzystanie synergii i komplementarności między prawami człowieka a demokracją na szczeblu lokalnym, krajowym i globalnym;

Specjalny przedstawiciel UE (SPUE) ds. praw człowieka

9. w pełni popiera pracę SPUE ds. praw człowieka i wkład w lepsze eksponowanie i zapewnianie spójności działań UE na rzecz praw człowieka w jej stosunkach zewnętrznych; podkreśla centralną rolę SPUE w promowaniu i ochronie praw człowieka przez UE dzięki współpracy z państwami niebędącymi członkami UE i partnerami o podobnych poglądach; podkreśla potrzebę ścisłej współpracy między SPUE ds. praw człowieka a innymi specjalnymi przedstawicielami UE i specjalnymi wysłannikami w celu dalszej poprawy tej spójności i wzywa do większego wyeksponowania roli SPUE ds. praw człowieka; wzywa do wspierania prac SPUE za pośrednictwem większych zasobów i lepszej koordynacji z delegaturami UE na całym świecie; ubolewa, że pomimo ponawianych apeli Parlament jest wyłączony z procedury wyboru SPUE; nalega, by SPUE regularnie informował Parlament o swojej działalności;

Instrument Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej - "Globalny wymiar Europy" oraz program tematyczny dotyczący praw człowieka i demokracji

10. przypomina o fundamentalnejroli Instrumentu Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej - "Globalny wymiar Europy" (ISWMR), w tym jego programu tematycznego dotyczącego praw człowieka i demokracji, jako sztandarowego instrumentu UE w promowaniu i ochronie praw człowieka i demokracji na całym świecie; podkreśla potrzebę angażowania społeczeństwa obywatelskiego we wszystkie istotne działania zewnętrzne UE, w tym w strategię Global Gateway, która jest finansowana z instrumentu ISWMR - "Globalny wymiar Europy"; ponownie podkreśla znaczenie usprawnienia podejścia opartego na prawach człowieka w instrumentach obejmujących działania zewnętrzne UE; podkreśla rolę Parlamentu w programowaniu wykorzystania instrumentów oraz wzywa Komisję i ESDZ do terminowego dzielenia się wszystkimi istotnymi informacjami, aby umożliwić Parlamentowi odpowiednie odgrywanie przypisanej roli, szczególnie podczas dialogów geopolitycznych wysokiego szczebla z Komisją, przeglądów śródokresowych i przygotowywania rezolucji; wzywa ESDZ i Komisję do dopilnowania, aby po każdym dialogu geopolitycznym i każdej rezolucji udzielano odpowiedzi na pisma z zaleceniami; wzywa Komisję do opracowania i uruchomienia kompleksowej, scentralizowanej strony internetowej poświęconej instrumentowi ISWMR - "Globalny wymiar Europy", zawierającej informacje na temat wszystkich wieloletnich programów indykatywnych, z wyszczególnieniem ich odpowiednich budżetów, powiązanych działań i wspieranych przez nie alokacji finansowych, uporządkowanych zarówno według krajów, jak i tematów; zauważa, że ISWMR - "Globalny wymiar Europy" i wszystkie przyszłe instrumenty muszą koncentrować się na podstawowych czynnikach wpływających na bieżące wyzwania, w tym na potrzebie wzmocnienia odporności społeczności lokalnych i działań wspomagających demokrację dzięki wspieraniu rozwoju gospodarczego;

11. apeluje o niezależne oceny ex ante, aby określić ewentualne implikacje i zagrożenia w projektach dotyczących praw człowieka, zgodnie z art. 25 ust. 5 rozporządzenia (UE) 2021/947; wzywa do niezależnego monitorowania praw człowieka podczas realizacji projektów w państwach trzecich, zwłaszcza projektów wiążących się z wysokim ryzykiem naruszeń; wzywa do zawieszenia projektów, które (bez)pośrednio przyczyniają się do łamania praw człowieka w państwach niebędących członkami UE; przypomina o zakazie przeznaczania funduszy unijnych na działania sprzeczne z podstawowymi wartościami UE, takie jak terroryzm lub ekstremizm; wzywa Komisję, by proaktywnie udostępniała Parlamentowi wszystkie oceny związane z prawami człowieka;

Porozumienia handlowe i porozumienia międzynarodowe zawierane przez UE

12. ponawia apel o uwzględnianie ocen praw człowieka i włączanie solidnych klauzul praw człowieka do umów między UE a państwami niebędącymi członkami UE, popartych jasnym zestawem punktów odniesienia i procedur, które należy stosować w przypadku naruszeń; wzywa Komisję i ESDZ, by zapewniły skuteczne monitorowanie i egzekwowanie klauzul praw człowieka zawartych w obowiązujących umowach międzynarodowych oraz poprawiły komunikację z Parlamentem w kontekście rozważań i decyzji dotyczących tego egzekwowania; przypomina, że w obliczu uporczywego naruszania klauzul praw człowieka przez kraje partnerskie, w tym związanych z ogólnym systemem preferencji taryfowych plus, UE powinna reagować szybko i zdecydowanie, w tym zawieszając odpowiednie umowy, jeżeli inne rozwiązania okażą się nieskuteczne; apeluje o wdrożenie zalecenia Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczącego utworzenia portalu do celów rozpatrywania skarg w ramach instrumentów handlowych i finansowych UE lub o dostosowanie pojedynczego punktu kontaktowego Komisji, aby umożliwić składanie skarg dotyczących nieprzestrzegania klauzul praw człowieka; wzywa instytucje UE do regularnego angażowania środowiska biznesu i społeczeństwa obywatelskiego, aby wzmocnić powiązania między handlem międzynarodowym, prawami człowieka i bezpieczeństwem gospodarczym; wzywa UE do propagowania i ochrony praw człowieka za pomocą swoich inwestycji i projektów Global Gateway oraz dopilnowania, by nie powodowały one szkód;

Dialogi UE dotyczące praw człowieka

13. podkreśla ważną rolę dialogów dotyczących praw człowieka w unijnym zestawie narzędzi dotyczących praw człowieka oraz ich rolę jako kluczowego narzędzia realizacji planu działania UE w zakresie praw człowieka i demokracji; podkreśla, że dialogi te muszą dotyczyć ogólnej sytuacji praw człowieka i demokracji w odpowiednich krajach; zauważa, że dialogi dotyczące praw człowieka należy postrzegać jako kluczowy element trwałego zaangażowania UE, a nie jako niezależny instrument, oraz że utrzymujący się brak rzeczywistego zaangażowania państw niebędących członkami UE w dialogi i wdrażanie kluczowych rezultatów powinien skłaniać do wykorzystania innych odpowiednich narzędzi polityki zagranicznej; przypomina, że dialogi te należy wykorzystywać w powiązaniu i synergii z innymi instrumentami, z zastosowaniem podejść "więcej za więcej" i "mniej za mniej"; ponownie podkreśla potrzebę zgłaszania indywidualnych przypadków, w szczególności laureatów Nagrody im. Sacharowa i tych, na które Parlament zwrócił uwagę w rezolucjach, oraz podejmowania odpowiednich działań następczych; wzywa ESDZ i delegatury Unii Europejskiej do zwiększenia widoczności tych dialogów i ich wyników oraz dopilnowania, aby były one zorientowane na rezultaty i oparte na jasnym zestawie punktów odniesienia, który można by włączyć do publikowanego wspólnego oświadczenia prasowego, oraz do realizowania odpowiednich działań następczych; wzywa do większego i znaczącego angażowania w te dialogi społeczeństwa obywatelskiego; podkreśla, że nie wolno utrudniać udziału w dialogach dotyczących praw człowieka autentycznym organizacjom społeczeństwa obywatelskiego oraz że każdy dialog musi obejmować wszystkie organizacje bez ograniczeń;

Globalny system sankcji UE za naruszenia praw człowieka (europejska ustawa Magnickiego)

14. z zadowoleniem przyjmuje coraz częstsze wykorzystywanie globalnego systemu sankcji UE za naruszenia praw człowieka jako kluczowego unijnego narzędzia politycznego do obrony praw człowieka i demokracji na całym świecie; ubolewa jednak, że jego wykorzystanie nadal było ograniczone, zwłaszcza w obecnej sytuacji geopolitycznej; zwraca jednak uwagę na wyzwania wynikające z wymogu jednomyślności podczas przyjmowania sankcji, i ponawia apel do Rady o wprowadzenie głosowania większością kwalifikowaną przy podejmowaniu decyzji w sprawie globalnego systemu sankcji UE za naruszenia praw człowieka; w związku z tym przypomina o formalnym wniosku złożonym przez Parlament do Rady w 2023 r. w sprawie apelu o konwencję reformującą UE, aby m.in. zwiększyć liczbę decyzji podejmowanych większością kwalifikowaną; wzywa do szerszego stosowania globalnego systemu sankcji UE za naruszenia praw człowieka i systemów innych sankcji ad hoc wobec osób odpowiedzialnych za poważne naruszenia praw człowieka i międzynarodowego prawa humanitarnego, w tym wobec urzędników wysokiego szczebla; w tym kontekście w pełni popiera możliwość nakładania ukierunkowanych sankcji antykorupcyjnych objętych ramami UE, co od dawna jest priorytetem Parlamentu, czy to przez włączenie ich do globalnego systemu sankcji UE za naruszenia praw człowieka, czy też do innego systemu; podkreśla potrzebę pełnego egzekwowania sankcji i wzywa do przeciwdziałania obchodzeniu przepisów;

Działania wspierające demokrację

15. ponownie wyraża zaniepokojenie nasilającymi się atakami reżimów autorytarnych i nieliberalnych na zasady i wartości demokratyczne oraz pluralizm; podkreśla, że obrona i wspieranie demokracji na całym świecie są coraz istotniejsze z geopolitycznego i strategicznego punktu widzenia; podkreśla znaczenie wysiłków Parlamentu na rzecz budowania zdolności parlamentów partnerskich, propagowania mediacji i zachęcania do kultury dialogu i kompromisu, zwłaszcza wśród młodych przywódców politycznych, a także wzmacniania pozycji parlamentarzystek, obrońców praw człowieka oraz przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego i niezależnych mediów; ponownie wzywa Komisję do kontynuacji i rozszerzenia działań w tych dziedzinach przez zwiększenie finansowania i wsparcia dla organów i agencji UE, a także innych organizacji zależnych od dotacji; zwraca uwagę, jak ważne jest bezpośrednie wspieranie społeczeństwa obywatelskiego i osób wyrażających odmienne poglądy, szczególnie w obecnej sytuacji nasilających się globalnych napięć i represji w coraz większej liczbie krajów; ponownie podkreśla znaczenie unijnych misji obserwacji wyborów oraz wkładu Parlamentu w opracowywanie i ulepszanie ich metodyki; wzywa do opracowania unijnego zestawu narzędzi do wykorzystania w przypadkach spornych lub nieprzejrzystych wyników wyborów, aby zapobiegać kryzysom politycznym i wojskowym w środowisku powyborczym; wzywa do zintensyfikowania działań UE, aby przeciwstawiać się manipulacyjnym i fałszywym informacjom przeciwko UE w kampaniach wyborczych, w szczególności w krajach, które otrzymują znaczną unijną pomoc humanitarną i rozwojową oraz w krajach kandydujących do członkostwa w Unii; wzywa do zacieśnienia współpracy między Zespołem ds. Wspierania Demokracji i Koordynacji Wyborów Parlamentu Europejskiego, odpowiednimi dyrekcjami generalnymi Komisji i ESDZ; wzywa UE, by w kontaktach z państwami trzecimi podnosiła kwestię równouprawnienia płci, w tym zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz odnośnych praw; apeluje o zwiększenie widoczności dialogów dotyczących praw człowieka oraz zadbanie o to, aby byłe one zorientowane na wyniki i oparte na jasnym zestawie punktów odniesienia umożliwiających skuteczne monitorowanie, w tym przez skuteczne konsultacje ex ante i ex post ze społeczeństwem obywatelskim oraz publikację wspólnych oświadczeń prasowych, a także prowadzenie odpowiednich działań następczych;

16. podkreśla, że należy zwiększyć udział kobiet w systemach demokratycznych w celu wyeliminowania rozbieżności w reprezentacji kobiet w procesach decyzyjnych; wzywa UE, aby w ramach działań zewnętrznych zachęcała do większego udziału kobiet w polityce, biznesie i społeczeństwie obywatelskim;

Wsparcie UE dla obrońców praw człowieka

17. jest poważnie zaniepokojony ciągłym ograniczaniem przestrzeni społeczeństwa obywatelskiego i rosnącymi zagrożeniami dla pracy obrońców praw człowieka i członków organizacji społeczeństwa obywatelskiego, a także ich rodzin, społeczności i prawników i za szczególnie niepokojące uważa coraz bardziej wyszukane środki wykorzystywane do ich prześladowania; stanowczo potępia ich arbitralne zatrzymania i zabójstwa; ubolewa, że organizacje społeczeństwa obywatelskiego są nękane za pośrednictwem przepisów, np. przepisów o agentach zagranicznych itp., oraz z powodu innych nakładanych na nie ograniczeń; ubolewa, że obrończynie praw człowieka nieustannie doświadczają coraz bardziej wyrafinowanych naruszeń, w tym ukierunkowanych zabójstw, ataków fizycznych, zaginięć, kampanii oszczerstw, aresztowań, nękania sądowego i zastraszania; zauważa z zaniepokojeniem, że ataki te wydają się mieć na celu systematyczne uciszanie obrończyń praw człowieka i odbieranie im głosu w sferze publicznej; zdecydowanie popiera pracę obrońców praw człowieka oraz działania UE na rzecz zapewnienia ich ochrony na całym świecie; podkreśla pilną potrzebę kompleksowego i terminowego przeglądu Wytycznych UE w sprawie obrońców praw człowieka, aby sprostać pojawiającym się wyzwaniom i zagrożeniom oraz zapewnić stosowanie i skuteczność tych wytycznych w ochronie obrońców praw człowieka na całym świecie, a jednocześnie włączyć do zaktualizowanych wytycznych podejście uwzględniające aspekt płci i podejście intersekcjonalne, odzwierciedlające różnorodne pochodzenie i doświadczenia obrońców praw człowieka oraz biorące pod uwagę ich możliwe szczególne podatności; wzywa do pełnego i spójnego stosowania Wytycznych UE w sprawie obrońców praw człowieka przez UE i jej państwa członkowskie; wzywa do działań służących poprawie strategii komunikacyjnych, aby zwiększyć widoczność działań i kanałów UE na rzecz ochrony i mechanizmów wsparcia dla obrońców praw człowieka;

18. wyraża poważne zaniepokojenie nasilającym się zjawiskiem ponadnarodowych represji wobec obrońców praw człowieka, dziennikarzy i społeczeństwa obywatelskiego; wzywa do sformułowania unijnej strategii harmonizującej krajowe odpowiedzi na ponadnarodowe represje;

19. wyraża głębokie zaniepokojenie z powodu coraz bardziej niepewnej sytuacji finansowej obrońców praw człowieka i społeczności walczących o ich prawa, szczególnie w globalnym kontekście charakteryzującym się coraz poważniejszymi represjami; zauważa, że w obecnej sytuacji geopolitycznej obrońcy praw człowieka potrzebują większego wsparcia; w związku z tym wzywa UE i jej państwa członkowskie do pełnego wykorzystywania wsparcia finansowego dla obrońców praw człowieka i zapewnienia elastycznych, dostępnych i trwałych mechanizmów finansowania, które umożliwią obrońcom kontynuowanie istotnej pracy w obliczu rosnących wyzwań;

20. nalega, by ESDZ, Komisja i delegatury UE zwracały szczególną uwagę na sytuację zagrożonych laureatów i finalistów Nagrody im. Sacharowa oraz by we współpracy z państwami członkowskimi i Parlamentem podejmowały zdecydowane działania mające zapewnić im dobrostan, bezpieczeństwo lub wolność; składa hołd laureatom i finalistom Nagrody im. Sacharowa, którzy stracili życie w walce o prawa człowieka, demokrację i wolność;

21. z zadowoleniem przyjmuje aktualizację unijnego podręcznika rozpatrywania wniosków wizowych i zmieniania wydanych wiz w odniesieniu do obrońców praw człowieka i wzywa do jego pełnego i konsekwentnego stosowania przez państwa członkowskie; ponawia apel do Komisji, by proaktywnie uczestniczyła w określeniu przez państwa członkowskie skoordynowanego podejścia do zagrożonych obrońców praw człowieka;

Walka z bezkarnością i korupcją

22. podkreśla, że zarówno bezkarność, jak i korupcja umożliwiają i nasilają przypadki łamania i naruszania praw człowieka oraz prowadzą do erozji zasad demokracji; z zadowoleniem przyjmuje działania antykorupcyjne w polityce zewnętrznej UE, przedstawione we wspólnym komunikacie Komisji i wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa z 3 maja 2023 r. w sprawie zwalczania korupcji (JOIN(2023)0012), i podkreśla, że za tymi działaniami powinno pójść przyjęcie rygorystycznych przepisów antykorupcyjnych, np. za pośrednictwem unijnej dyrektywy antykorupcyjnej, oraz kompleksowe zajęcie się tą kwestią w ramach strategii antykorupcyjnej UE; popiera postanowienia antykorupcyjne zawarte w umowach handlowych UE z państwami niebędącymi członkami UE; podkreśla ważną rolę społeczeństwa obywatelskiego i dziennikarzy w państwach niebędących członkami UE w nadzorowaniu walki z bezkarnością i korupcją; wzywa UE i jej państwa członkowskie do większych wysiłków na rzecz reform wymiaru sprawiedliwości, walki z bezkarnością, poprawy przejrzystości i instytucji antykorupcyjnych w państwach niebędących członkami UE; zachęca UE i jej państwa członkowskie do ściślejszej współpracy z sojusznikami i partnerami, gdy tylko to możliwe, aby przeciwdziałać 22222systemowej korupcji, która umożliwia autokratom utrzymanie władzy, pozbawia społeczeństwa kluczowych zasobów oraz osłabia demokrację, prawa człowieka i praworządność;

23. podkreśla, że UE powinna podjąć jednoznaczne kroki w celu uznania ścisłego związku między korupcją a łamaniem praw człowieka oraz zwalczania gospodarczych i finansowych czynników umożliwiających łamanie praw człowieka;

Działania UE na szczeblu wielostronnym

24. potwierdza, że propagowanie poszanowania, ochrony i przestrzegania praw człowieka na całym świecie wymaga ścisłej współpracy międzynarodowej na szczeblu wielostronnym; podkreśla szczególnie ważną rolę ONZ i jej organów jako głównego forum, które musi być w stanie skutecznie wspierać wysiłki na rzecz pokoju i bezpieczeństwa, zrównoważonego rozwoju oraz poszanowania praw człowieka i prawa międzynarodowego; wzywa UE i jej państwa członkowskie, by nadal wspierały politycznie i finansowo prace ONZ i jej agencji oraz specjalne procedury w celu dopilnowania, aby były one dostosowane do założeń i odpierały wpływy reżimów autorytarnych i totalitarnych; podkreśla, że do struktur obecnego wielostronnego ładu należy w pełni włączyć nowe podmioty globalne, zwłaszcza te, które koncentrują się na demokracji i prawach człowieka; ponownie podkreśla, że UE i jej państwa członkowskie powinny przemawiać jednym głosem zarówno na forum ONZ, jak i na innych forach wielostronnych, aby skutecznie reagować na nich na globalne wyzwania dla praw człowieka i demokracji, oraz popierać jak najbardziej stanowczy język zgodnie z międzynarodowymi standardami praw człowieka; w tym celu wzywa do postępów w dopilnowaniu, by oprócz państw członkowskich również UE zasiadała w organizacjach międzynarodowych, w tym w Radzie Bezpieczeństwa ONZ; apeluje, by delegatury UE odgrywały większą rolę na forach wielostronnych i w tym celu otrzymywały odpowiednie zasoby;

25. jest poważnie zaniepokojony nasilającymi się atakami reżimów autorytarnych i totalitarnych na globalny porządek oparty na zasadach, między innymi w formie niesprowokowanej i nieuzasadnionej agresji wobec pokojowych sąsiadów oraz przez osłabianie działania organów ONZ, a mianowicie nadużywanie prawa weta w Radzie Bezpieczeństwa ONZ; podkreśla, że mniejsza skuteczność tych organów pociąga za sobą rzeczywiste koszty w postaci konfliktów, ofiar śmiertelnych i ludzkiego cierpienia, a także poważnie osłabia ogólną zdolność krajów do radzenia sobie z globalnymi wyzwaniami; wzywa państwa członkowskie i partnerów o podobnych poglądach do opracowania solidnej strategii i zwiększenia wysiłków, aby odwrócić tę tendencję i wysyłać wspólny, silny sygnał poparcia dla tych organizacji, gdy są obiektem ataków lub gróźb; uważa, że ONZ, jej organy i inne organizacje wielostronne potrzebują reform, aby sprostać tym rosnącym wyzwaniom i zagrożeniom;

26. wyraża głębokie ubolewanie z powodu decyzji niektórych krajów o wycofaniu się z Rady Praw Człowieka ONZ;

27. ponownie podkreśla zdecydowane poparcie UE dla Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości i MTK jako kluczowych, niezależnych i bezstronnych instytucji sądowniczych w szczególnie trudnym okresie dla międzynarodowego wymiaru sprawiedliwości; przypomina, że odpowiednio finansowany MTK ma zasadnicze znaczenie dla skutecznego ścigania poważnych zbrodni międzynarodowych; z zadowoleniem przyjmuje wsparcie polityczne i finansowe, którego UE udzieliła MTK, w tym Urzędowi Prokuratora MTK, oraz uruchomienie globalnej inicjatywy na rzecz walki z bezkarnością za zbrodnie międzynarodowe, w ramach której udzielono wsparcia finansowego organizacjom społeczeństwa obywatelskiego propagującym sprawiedliwość i odpowiedzialność za zbrodnie międzynarodowe i poważne naruszenia praw człowieka, w tym dzięki ułatwianiu uczestnictwa ocalałych w postępowaniach sądowych; zwraca się do UE i jej państw członkowskich o dalsze i większe wsparcie dla MTK - w tym jego funduszu powierniczego na rzecz ofiar - za pomocą niezbędnych środków, włącznie z zasobami i poparciem politycznym, oraz o wykorzystanie wszystkich dostępnych instrumentów, aby zwalczać bezkarność na całym świecie i umożliwić MTK skuteczne wykonywanie mandatu; wzywa wszystkie państwa członkowskie do poszanowania i realizowania działań i decyzji Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości i wszystkich organów MTK, w tym Prokuratora Międzynarodowego Trybunału Karnego i izb, do wezwania innych państw, by dołączyły do Trybunału i z nim współpracowały, m.in. by egzekwowały nakazy aresztowania wydane przez MTK, oraz do wspierania ich pracy jako niezależnej i bezstronnej międzynarodowej instytucji wymiaru sprawiedliwości wszędzie na świecie; ubolewa nad brakiem wykonania przez niektóre państwa członkowskie MTK nakazów aresztowania wydanych przez MTK, co podważa jego prace; wzywa UE, by nawoływała państwa niebędące członkami UE, w tym jej głównych partnerów, do uznania MTK i zostania stroną statutu rzymskiego;

28. ponownie podkreśla zdecydowane poparcie UE dla Europejskiego Trybunału Praw Człowieka; wzywa wszystkie państwa-sygnatariuszy europejskiej konwencji praw człowieka do pełnego przestrzegania orzeczeń Trybunału;

29. podkreśla, jak ważne jest, by nie upolityczniać MTK, ponieważ zaufanie do Trybunału słabnie w przypadku nadużywania jego mandatu; w szczególności potępia w najbardziej krytycznych słowach ataki polityczne, sankcje i inne środki przymusu wprowadzone lub przewidziane przeciwko samemu MTK i jego personelowi; wzywa państwa członkowskie i instytucje UE do współpracy nad rozwiązaniami służącymi ochronie instytucji MTK i jego pracowników przed wszelkimi przyszłymi sankcjami, które zagroziłyby funkcjonowaniu Trybunału;

30. wyraża głębokie zaniepokojenie sankcjami nałożonymi na MTK, jego prokuratorów, sędziów i pracowników, stanowiącymi poważny atak na międzynarodowy wymiar sprawiedliwości; wzywa Komisję, by niezwłocznie uruchomiła status blokujący, a państwa członkowskie - by wzmogły starania dyplomatyczne o ochronę i zabezpieczenie MTK jako niezbędnego fundamentu międzynarodowego wymiaru sprawiedliwości;

31. uznaje jurysdykcję uniwersalną za ważne narzędzie międzynarodowego systemu wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych, aby zapobiegać bezkarności i walczyć z nią oraz propagować rozliczalność międzynarodową; wzywa państwa członkowskie do stosowania jurysdykcji uniwersalnej w walce z bezkarnością;

32. wzywa UE i jej państwa członkowskie, by odgrywały kluczową rolę w globalnej walce ze wszystkimi formami ekstremizmu, i pochwala, że UE przyjęła w tym celu odpowiednią strategię; domaga się, aby walka z terroryzmem zajmowała czołowe miejsce w agendzie spraw wewnętrznych i zagranicznych UE;

Przestrzeganie międzynarodowego prawa humanitarnego

33. z zaniepokojeniem odnotowuje coraz większe lekceważenie międzynarodowego prawa humanitarnego i prawa międzynarodowego praw człowieka, zwłaszcza w kontekście konfliktów toczących się na całym świecie; zdecydowanie potępia coraz częstsze celowe, masowe i nieproporcjonalne ataki na ludność cywilną i obiekty cywilne w licznych konfliktach; podkreśla, jak bardzo ważne jest, by wszystkie agencje ONZ i agencje pomocy humanitarnej mogły udzielać pełnej, terminowej i niezakłóconej pomocy wszystkim osobom znajdującym się w trudnej sytuacji, oraz wzywa wszystkie strony konfliktów zbrojnych do pełnego poszanowania pracy tych agencji i do dopilnowania, by mogły zaspokajać podstawowe potrzeby ludności cywilnej bez zakłóceń; potępia próby osłabienia agencji ONZ udzielających pomocy humanitarnej; wzywa wszystkie strony konfliktów zbrojnych do ochrony ludności cywilnej, pracowników organizacji humanitarnych, personelu medycznego, dziennikarzy oraz pracowników mediów; wzywa wszystkie strony konfliktów zbrojnych do poszanowania legitymacji i nienaruszalności misji pokojowych ONZ; wzywa wszystkie państwa do bezwarunkowego i pełnego przestrzegania międzynarodowego prawa humanitarnego; wzywa społeczność międzynarodową, a w szczególności państwa członkowskie, do propagowania rozliczalności i walki z bezkarnością za poważne naruszenia międzynarodowego prawa humanitarnego; wzywa do systematycznego tworzenia korytarzy humanitarnych w regionach ogarniętych wojną i w razie konieczności w miejscach walk, aby umożliwić zagrożonej ludności cywilnej ucieczkę przed konfliktami, oraz zdecydowanie potępia wszelkie ataki na te korytarze; domaga się zapewnienia niezakłóconego dostępu organizacjom humanitarnym monitorującym sytuację jeńców wojennych i udzielającym im pomocy, jak przewidziano w Konwencji o traktowaniu jeńców wojennych; oczekuje od organizacji międzynarodowych przestrzegania prawa międzynarodowego dotyczącego traktowania jeńców wojennych; apeluje o międzynarodową współpracę i pomoc w organizowaniu powrotów przymusowo deportowanych osób, zwłaszcza dzieci i zakładników;

34. jest poważnie zaniepokojony utrzymującą się plagą przedłużającej się okupacji lub aneksji terytoriów; wzywa do zwrócenia szczególnej uwagi na sytuację w zakresie praw człowieka na nielegalnie okupowanych terytoriach, w tym w przypadkach przedłużającej się okupacji, a także do podjęcia skutecznych środków w celu zapobieżenia poważnym naruszeniom praw człowieka na miejscu, w tym naruszeniom prawa do życia, ograniczeniu swobody przemieszczania się i dyskryminacji;

35. ponawia swój apel do państw członkowskich o pomoc w eliminowaniu konfliktów zbrojnych i poważnych naruszeń praw człowieka lub międzynarodowego prawa humanitarnego poprzez ścisłe przestrzeganie postanowień art. 7 traktatu ONZ o handlu bronią z 2 kwietnia 2013 r. (w sprawie wywozu i oceny wywozu) oraz wspólnego stanowiska Rady 2008/944/WPZiB z 8 grudnia 2008 r. określającego wspólne zasady kontroli wywozu technologii wojskowych i sprzętu wojskowego;

36. wzywa wiarygodne państwa trzecie o podobnych poglądach do wzmocnienia swoich zdolności w zakresie obrony, odporności i gotowości cywilnej, aby skutecznie zniechęcać do agresji i bronić praw człowieka na całym świecie;

37. biorąc pod uwagę związane z płcią skutki konfliktów zbrojnych, ubolewa, że w reakcji UE na kryzys humanitarny i uchodźczy nie nadano wystarczającego priorytetu przemocy seksualnej i przemocy ze względu na płeć oraz zdrowiu i prawom seksualnym i reprodukcyjnym i nie skoncentrowano się wystarczająco na tych kwestiach; powtarza, że kryzysy humanitarne nasilają wyzwania w zakresie zdrowia i praw seksualnych i reprodukcyjnych oraz wyzwania związane z płcią, i przypomina, że na obszarach dotkniętych kryzysem, zwłaszcza w grupach znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji (takich jak uchodźcy i migranci), kobiety i dziewczęta są szczególnie narażone na przemoc seksualną, choroby przenoszone drogą płciową, wykorzystywanie seksualne, gwałt jako narzędzie wojny i niechciane ciąże; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby przy udzielaniu pomocy humanitarnej i wspieraniu uchodźców wysoce priorytetowo traktowały kwestie równości płci oraz zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego i związanych z nim praw, a także rozliczalności, dostępu do wymiaru sprawiedliwości i możliwości dochodzenia roszczeń za naruszenia praw seksualnych i reprodukcyjnych oraz przemoc ze względu na płeć, m.in. w drodze szkolenia podmiotów udzielających pomocy humanitarnej oraz za pomocą obecnego i przyszłego finansowania;

Podejście "Drużyna Europy"

38. dostrzega, że można bardziej dostosować podejścia do ochrony praw człowieka i ich propagowania między instytucjami UE, ambasadami państw członkowskich i delegaturami UE w państwach niebędących członkami UE, w szczególności przez zachęcanie tych państw do wywiązywania się z ich obowiązków międzynarodowych oraz do powstrzymania się od nękania i ścigania osób wyrażających krytyczne opinie; podkreśla, że ambasady państw członkowskich mogą odgrywać coraz aktywniejszą rolę w propagowaniu i ochronie praw człowieka, a także wspierać społeczeństwo obywatelskie w tych krajach; wzywa UE i jej państwa członkowskie do zastosowania wszelkich możliwych środków w celu dokonania oceny warunków panujących w więzieniach, a także do obserwacji procesów i procedur sądowych, zwiększenia presji i świadomości, tak aby nakłonić kraje do uwolnienia więźniów politycznych i aktywnie działać w tym kierunku; podkreśla znaczenie wspólnej odpowiedzialności państw członkowskich i delegatur UE za te działania; wzywa UE i jej państwa członkowskie do wzmożenia wspólnych wysiłków na rzecz propagowania poszanowania, ochrony i przestrzegania praw człowieka oraz na rzecz wspierania demokracji na całym świecie; zachęca do dokładnego monitorowania i oceniania zdolności delegatur UE w celu dopilnowania, by każda delegatura UE posiadała wyznaczony punkt kontaktowy zajmujący się przypadkami naruszenia praw człowieka oraz by na ten mandat przeznaczano wystarczające zasoby, aby zapewnić skuteczną i terminową reakcję; powtarza w tym kontekście, jak ważne dla delegatur UE są obowiązujące wytyczne UE dotyczące konkretnych dziedzin praw człowieka;

Reagowanie na uniwersalne wyzwania związane z prawami człowieka i demokracją

Prawo do wolności od tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania

39. potępia wszelkie działania lub próby zalegalizowania tortur i innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania w każdych okolicznościach, podżegania do nich, zezwolenia bądź zgody czy przyzwolenia na nie; potępia coraz częściej odnotowywane stosowanie tortur przez podmioty państwowe w bardzo różnych kontekstach, w tym w zakładach karnych i poza nimi, między innymi wobec więźniów politycznych, i w sytuacjach konfliktów na całym świecie, z naruszeniem zwłaszcza Konwencji o traktowaniu jeńców wojennych, a także zabójstwa jeńców wojennych, stanowiące zbrodnie wojenne, i przypomina o niederogowalnym prawie do wolności od tortur lub innych form nieludzkiego lub poniżającego traktowania; przypomina o unijnej polityce zerowej tolerancji wobec tortur i innych form złego traktowania oraz wzywa właściwe instytucje, w tym Europejski Trybunał Praw Człowieka, do zajmowania stanowiska po dokładnym zbadaniu każdego takiego przypadku;

40. ponawia apel o powszechną ratyfikację Konwencji ONZ w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania i protokołu fakultatywnego do niej, a także zaznacza, że państwa muszą dostosować swoje przepisy krajowe do norm międzynarodowych; przypomina, zgodnie ze zmienionymi Wytycznymi w sprawie polityki UE wobec państw trzecich dotyczącej tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, przyjętymi przez Radę 16 września 2019 r., że należy angażować się z odpowiednimi zainteresowanymi stronami w walkę o wyeliminowanie tortur oraz monitorować miejsca zatrzymań;

Prawo do wolności pokojowego zgromadzania się i zrzeszania się

41. przypomina, że trzeba chronić przestrzeń demokratyczną UE i korzystanie z podstawowych wolności w tej przestrzeni, w szczególności z wolności zgromadzania się i zrzeszania się; zwraca uwagę na coraz powszechniejsze brutalne tłumienie protestów i pokojowych zgromadzeń w przestrzeni społeczeństwa obywatelskiego UE, a także na przypadki stosowania tortur i niewłaściwego traktowania skutkujące śmiercią i innymi poważnymi naruszeniami; podkreśla, że trzeba wzmocnić to podstawowe prawo i bezwzględnie zakazać stosowania tortur i złego traktowania;

Prawo do pożywienia, wody i urządzeń sanitarnych

42. przypomina, że prawo do pożywienia, w tym fizyczny i ekonomiczny dostęp do odpowiedniej żywności lub środków umożliwiających jej nabycie, jest prawem człowieka; jest głęboko zaniepokojony wyzwaniami w zakresie prawa do pożywienia na całym świecie, zwłaszcza w sytuacji wojny i konfliktów; potępia coraz częściej odnotowywane wykorzystywanie żywności jako broni w konfliktach zbrojnych; wzywa UE i jej państwa członkowskie do promowania obowiązkowych wytycznych dotyczących pozbawionego dyskryminacji prawa do pożywienia w ramach systemu ONZ; wzywa UE i państwa członkowskie do pełnego wsparcia, politycznego i finansowego, organizacji i agencji działających na rzecz zagwarantowania prawa do pożywienia w strefach konfliktu; przypomina o znaczeniu Deklaracji ONZ w sprawie praw ludności wiejskiej i innych osób pracujących na obszarach wiejskich w świetle osiągania bezpieczeństwa żywnościowego; pochwala pracę Światowego Programu Żywnościowego ONZ w tym względzie;

43. potwierdza, że prawo do dostępu do bezpiecznej wody pitnej i prawo do dostępu do urządzeń sanitarnych to prawa człowieka, przy czym oba prawa wzajemnie się uzupełniają; podkreśla, że dostęp do czystej wody pitnej jest niezbędny do zdrowego i godnego życia, jak również ma kluczowe znaczenie dla zachowania godności ludzkiej; podkreśla, że prawo do wody jest podstawowym warunkiem wstępnym dla korzystania z innych praw i jako takie musi kierować się logiką interesu publicznego oraz wspólnego dobra publicznego i światowego; podkreśla, jak ważne są Wytyczne UE w sprawie praw człowieka w zakresie bezpiecznej wody pitnej i usług sanitarnych, oraz apeluje do instytucji UE i państw członkowskich, aby wdrażały je i promowały ich stosowanie w państwach niebędących członkami UE oraz na forach wielostronnych;

Zmiana klimatu a środowisko

44. podkreśla, że zmiana klimatu i jej skutki dla środowiska mają bezpośredni wpływ na skuteczne korzystanie ze wszystkich praw człowieka; dostrzega ważną pracę organizacji społeczeństwa obywatelskiego, ludów tubylczych i społeczności lokalnych, obrońców praw człowieka zajmujących się ochroną środowiska i prawem do ziemi oraz działaczy z ludów tubylczych na rzecz ochrony czystego, zdrowego i zrównoważonego środowiska, w tym dostępu do ziemi i źródeł wody; ubolewa nad zagrożeniami, z jakimi mają do czynienia obrońcy praw człowieka zajmujący się ochroną środowiska i działacze z ludów tubylczych, i wzywa do zagwarantowania im skutecznej ochrony; zauważa, że społeczności najmniej przyczyniające się do zmiany klimatu z większym prawdopodobieństwem będą narażone na ryzyko klimatyczne i klęski żywiołowe, oraz domaga się w tym względzie zwiększonego wsparcia na rzecz grup najbardziej wrażliwych; przypomina, że ludy tubylcze i społeczności lokalne odgrywają istotną rolę w zrównoważonym zarządzaniu zasobami naturalnymi i w ochronie różnorodności biologicznej; przypomina, że przejście na czystą energię musi odbyć się w sposób sprawiedliwy i z poszanowaniem praw podstawowych każdego człowieka; przypomina o znaczeniu osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju ONZ dla ochrony praw człowieka wobec obecnego pokolenia i przyszłych pokoleń;

45. z głębokim zaniepokojeniem odnotowuje rosnące zagrożenia dla czystego, zdrowego i zrównoważonego środowiska wynikające z używania broni masowego rażenia i innych sposobów prowadzenia wojny, które negatywnie i nieproporcjonalnie wpływają na środowisko; podkreśla, że trzeba skutecznie zająć się problemem przesiedlania ludności z powodu zniszczenia środowiska i zmiany klimatu, ponieważ takie przesiedlenia zwiększają ryzyko łamania praw człowieka i potęgują podatności na różne formy wykorzystywania; dostrzega, że dzieci stoją przed większym ryzykiem wynikającym z klęsk związanych ze zmianą klimatu i są jedną z największych grup odczuwających ich skutki; wzywa UE, by zajęła się przede wszystkim wpływem zmiany klimatu na korzystanie przez dzieci z przysługujących im praw;

Prawa dziecka

46. apeluje o systematyczne i spójne podejście do promowania i obrony praw dzieci, w tym dzieci najbardziej zmarginalizowanych i znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji, we wszystkich obszarach polityki zewnętrznej UE; wzywa do bardziej skoordynowanych wysiłków na rzecz promowania poszanowania, ochrony i przestrzegania praw dziecka w sytuacjach kryzysowych lub nadzwyczajnych; potępia regres w poszanowaniu praw dziecka i coraz częstsze naruszanie i nieprzestrzeganie tych praw, w tym poprzez przemoc, wczesne i przymusowe małżeństwa, wykorzystywanie seksualne, w tym okaleczanie narządów płciowych, handel ludźmi, pracę dzieci, zabójstwa honorowe, rekrutację dzieci w charakterze żołnierzy, brak dostępu do edukacji i opieki zdrowotnej, niedożywienie i skrajne ubóstwo; ponadto potępia wzrost liczby zgonów dzieci w sytuacjach konfliktu zbrojnego i podkreśla potrzebę skutecznej ochrony praw dzieci podczas działań wojennych; apeluje o podjęcie nowych inicjatyw UE mających na celu promowanie i ochronę praw dzieci z myślą o resocjalizacji i reintegracji dzieci dotkniętych konfliktami, aby zapewnić im bezpieczne otoczenie rodzinne lub oparte na społeczności jako naturalne środowisko życia, a podstawowymi elementami powinny być wsparcie i edukacja; ponownie apeluje o systematyczne i spójne podejście do promowania i obrony praw dzieci w całej polityce zewnętrznej UE; wzywa wszystkie państwa do ratyfikowania Konwencji ONZ o prawach dziecka w trybie pilnym, co umożliwi powszechną ratyfikację tego fundamentalnego instrumentu;

47. podkreśla pilną potrzebę przestrzegania praw kobiet w ciąży dzięki zapewnieniu im kompleksowego wsparcia na rzecz ich zdrowia, bezpieczeństwa i godności, co obejmuje gwarantowany dostęp do usług opieki zdrowotnej nad matkami, dostępność placówek opieki nad dziećmi, takich jak żłobki, oraz ustanowienie sprawiedliwej polityki w miejscu pracy, która chroni ich dobrostan, dochody i rozwój kariery;

48. podkreśla znaczenie wyeliminowania luki w finansowaniu, co umożliwiłoby krajom realizację zadań w ramach celu zrównoważonego rozwoju nr 4 dotyczącego edukacji wysokiej jakości oraz zapewnienie dostępu do edukacji wszystkim dzieciom i młodym ludziom; ponawia apele o przeciwdziałanie normom kulturowym i uprzedzeniom ze względu na płeć, które uniemożliwiają dziewczętom i kobietom udział w kształceniu, oraz wzywa do utworzenia uwzględniających aspekt płci systemów edukacji na całym świecie;

49. podkreśla, że edukacja stanowi punkt wyjścia do kultywowania zasad i wartości, które przyczyniają się do rozwoju osobistego dzieci, a także do spójności społecznej i demokracji oraz praworządności na całym świecie; w tym celu wzywa UE, by promowała swoje wartości przez wspieranie dostępu do edukacji i uczenia się dla kobiet i dziewcząt;

Prawa kobiet i równość płci

50. podkreśla, że prawa kobiet i równość płci są nieodzownymi i niepodzielnymi prawami człowieka, a także podstawą praworządności i odpornej demokracji sprzyjającej włączeniu społecznemu; ubolewa nad faktem, że miliony kobiet i dziewcząt nadal doświadczają dyskryminacji i przemocy, zwłaszcza w kontekście konfliktów, sytuacji pokonfliktowych i przymusowych wysiedleń, oraz że pozbawia się ich godności, autonomii, a nawet życia; potępia bezkarność, z jaką sprawcy dopuszczają się naruszeń wobec obrończyń praw człowieka; jest zbulwersowany wykorzystywaniem gwałtów i przemocy seksualnej jako narzędzia wojny oraz podkreśla, że trzeba ujawniać takie przypadki i usprawnić współpracę międzynarodową w celu zwalczania bezkarności za te przestępstwa; wzywa UE, jej państwa członkowskie i partnerów o podobnych poglądach do wzmożenia wysiłków na rzecz zapewnienia kobietom i dziewczętom pełnego korzystania z przysługujących im praw człowieka i ochrony tych praw oraz do przyjęcia podejścia uwzględniającego aspekt płci we wszystkich strategiach politycznych, biorąc pod uwagę zróżnicowane skutki wyzwań globalnych takich jak zmiana klimatu czy konflikty; podkreśla, że prawa i zdrowie reprodukcyjne i seksualne są podstawowymi prawami człowieka, które muszą być przestrzegane na całym świecie i w państwach członkowskich, oraz wyraża głębokie zaniepokojenie globalnym regresem w zakresie równouprawnienia płci oraz praw i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego; ponownie stwierdza, że odmowa kompleksowych usług wysokiej jakości w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego stanowi formę przemocy ze względu na płeć; podkreśla, jak ważne jest dawanie przykładu; wzywa UE, by w ramach propagowania praw człowieka i osiągania celów zrównoważonego rozwoju priorytetowo traktowała dostęp do zdrowia i praw reprodukcyjnych i seksualnych; w najostrzejszych słowach potępia nasilające się ataki na zdrowie reprodukcyjne i seksualne oraz prawa z nim związane na całym świecie, a także przemoc ze względu na płeć, w tym stosowanie przemocy seksualnej jako narzędzia wojny; wzywa UE i państwa członkowskie do utrzymania praw i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego jako praw człowieka, zapisania prawa do legalnej i bezpiecznej aborcji w Karcie praw podstawowych oraz priorytetowego traktowania dostępu do praw i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego, aby poczynić postępy w zakresie praw człowieka i celów zrównoważonego rozwoju; głęboko ubolewa nad przypadkami okaleczania żeńskich narządów płciowych, zabójstw honorowych, małżeństw dzieci i przymusowych małżeństw; z zadowoleniem przyjmuje przystąpienie UE do konwencji stambulskiej i zdecydowanie zachęca pozostałe państwa członkowskie do bezzwłocznej ratyfikacji tej konwencji; wzywa UE i jej partnerów międzynarodowych do wzmożenia wysiłków na rzecz zapewnienia pełnego korzystania przez kobiety z praw człowieka i zagwarantowania równości płci; podkreśla znaczenie gwarantowania praw kobiet, zapewniania ochrony ich zdrowia, bezpieczeństwa i godności, w szczególności w kontekście dostępu do opieki zdrowotnej i ochrony w miejscu pracy; podkreśla, że trzeba dalej sprzeciwiać się z całą stanowczością prawom antyaborcyjnym i potępiać takie prawa, które karzą kobiety i dziewczęta pozbawieniem wolności na dziesiątki lat, nawet w przypadkach gwałtu, kazirodztwa lub zagrożenia życia ciężarnej kobiety; podkreśla, że trzeba kontynuować wysiłki na rzecz całkowitego wyeliminowania praktyki okaleczania żeńskich narządów płciowych; w pełni popiera rolę ambasadora UE ds. płci i różnorodności;

51. przyznaje, że propagowanie i ochrona praw i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego mają zasadnicze znaczenie dla równouprawnienia płci, oraz potwierdza prawo dostępu do wszechstronnych usług w dziedzinie praw i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego, w tym do nowoczesnych metod antykoncepcji, bezpłatnej, bezpiecznej i legalnej aborcji, opieki zdrowotnej nad matkami, opieki prenatalnej i poporodowej oraz wspomaganej prokreacji, a także do edukacji i informacji o prawach i zdrowiu reprodukcyjnym i seksualnym, w tym do całościowej edukacji seksualnej, bez jakiejkolwiek dyskryminacji, przymusu czy przemocy; powtarza za organami ds. praw człowieka, że zakaz aborcji może narażać kobiety na cierpienie równoznaczne z torturami i innym okrutnym, nieludzkim lub poniżającym traktowaniem;

52. dostrzega, że apartheid płciowy stanowi systematyczną i zinstytucjonalizowaną formę opresji, pozbawiając kobiety i dziewczęta praw podstawowych wyłącznie na podstawie ich płci; zauważa z głębokim zaniepokojeniem ugruntowanie się apartheidu płciowego w niektórych regionach, gdzie kobiety doświadczają znacznych ograniczeń w zakresie edukacji, zatrudnienia, opieki zdrowotnej i swobody przemieszczania się, często opartych na ramach prawnych i kulturowych wzmacniających dyskryminację ze względu na płeć; wzywa UE i państwa członkowskie, by proaktywnie przeciwdziałały apartheidowi płciowemu dzięki wzmocnionym wysiłkom dyplomatycznym, ukierunkowanym środkom gospodarczym i mechanizmom rozliczalności, które wspierają organizacje społeczeństwa obywatelskiego działające na rzecz równości płci; domaga się formalnego uznania apartheidu płciowego za odrębne naruszenie praw człowieka oraz wsparcia inicjatyw międzynarodowych na rzecz jego klasyfikacji jako zbrodni przeciwko ludzkości, co przyczyniłoby się do ustanowienia globalnego standardu rozliczalności;

Prawa uchodźców i osób ubiegających się o azyl

53. potępia erozję praw człowieka oraz bezpieczeństwa uchodźców, osób ubiegających się o azyl i osób przymusowo przesiedlonych; potwierdza ich niezbywalne prawa człowieka i podstawowe prawo do ubiegania się o azyl; przypomina o zobowiązaniu państw do ich ochrony zgodnie z prawem międzynarodowym; podkreśla znaczenie identyfikacji i rejestracji osób, w tym dzieci, jako kluczowego narzędzia ochrony uchodźców i zapewniania integralności systemów ochrony uchodźców, a także zapobiegania handlowi ludźmi i rekrutacji dzieci do zbrojnych bojówek; wzywa UE i jej państwa członkowskie do skutecznego przestrzegania ich praw w ramach polityki azylowej i migracyjnej UE oraz w ramach współpracy UE z krajami partnerskimi w tym zakresie; potępia nasilanie się ksenofobii, rasizmu i dyskryminacji wobec migrantów, a także różne formy doświadczanej przez nich przemocy, w tym podczas przesiedlenia, i wiele barier, jakie napotykają, również w dostępie do opieki zdrowotnej; potępia instrumentalizację migracji na granicach UE przez zagraniczne podmioty, ponieważ jest ona elementem ataków hybrydowych przeciwko państwom członkowskim oraz świadczy o dehumanizacji migrantów; podkreśla, że UE powinna zintensyfikować wysiłki na rzecz uznania i opracowania sposobów eliminowania pierwotnych przyczyn nielegalnej migracji i przymusowych wysiedleń, budowania odporności społeczności pochodzenia migrantów i pomagania im w zaoferowaniu ich członkom godnego życia w ich kraju pochodzenia; wzywa UE i jej państwa członkowskie do kontynuowania i, w miarę możliwości, zwiększenia wsparcia dla krajów przyjmujących większość uchodźców, a także dla krajów tranzytowych; przypomina, że ścisła współpraca z państwami trzecimi, przy pełnym poszanowaniu praw podstawowych, nadal ma kluczowe znaczenie dla zapobiegania przemytowi migrantów; podkreśla w związku z tym, że kluczowe znaczenie ma rozpowszechnianie informacji oraz prowadzenie kampanii uświadamiających na temat zagrożeń związanych z przemytem, a także na temat przepisów migracyjnych państw przyjmujących, aby zapobiegać sytuacjom, w których osoby nieposiadające podstaw do uzyskania azylu rozpoczynają niepotrzebnie ryzykowną podróż; apeluje, aby finansowane przez UE operacje humanitarne uwzględniały szczególne potrzeby dzieci i ich podatność na zagrożenia oraz zapewniały im ochronę podczas przesiedlenia; podkreśla, że trzeba opracować skuteczne ramy bezpiecznych i legalnych dróg migracji do UE, w związku z czym z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji w sprawie przyciągania umiejętności i talentów do UE ¹⁰ , w tym rozwoju partnerstw w zakresie talentów z krajami partnerskimi; wzywa do poszanowania zasady non-refoulement, zakazującej wydalania do państw, w których życiu i wolności wydalonych osób groziłoby niebezpieczeństwo; wzywa UE i jej państwa członkowskie do omówienia zjawiska instrumentalizacji migracji przez reżimy autorytarne i zorganizowane grupy przestępcze oraz podkreśla, że trzeba przeprowadzić kompleksową analizę tego zjawiska, opracować skuteczne przeciwśrodki i rozważyć jego skutków dla ram praw człowieka;

Prawa osób LGBTIQ+

54. potępia łamanie praw człowieka, w tym dyskryminację, prześladowania i zabójstwa, stygmatyzację, przestępstwa z nienawiści, mowę nienawiści, praktyki konwersyjne, okaleczanie narządów płciowych osób interpłciowych oraz przemoc seksualną wobec lesbijek, gejów, osób biseksualnych, transpłciowych, niebinarnych, interseksualnych i queer (LGBTIQ+) na całym świecie; wzywa UE i jej państwa członkowskie do potępienia tej niesprawiedliwości i zobowiązania się do ochrony praw, godności i bezpieczeństwa osób LGBTIQ+; jest głęboko zaniepokojony szerzeniem nienawiści, narracji przeciwnej LGBTIQ+ oraz przepisami wymierzonymi przeciwko osobom LGBTIQ+ i obrońcom praw człowieka; potępia w związku z tym praktyki konwersyjne wymierzone w osoby LGBTIQ+, mające na celu zmianę, represjonowanie lub wyeliminowanie orientacji seksualnej, tożsamości płciowej lub ekspresji płciowej ofiar tych praktyk; apeluje o stosowanie ogólnounijnej polityki prawnego zakazu tego rodzaju praktyk; wzywa do przyjęcia strategii politycznych chroniących osoby LGBTIQ+ i zapewniających im narzędzia umożliwiające bezpieczne zgłaszanie naruszeń ich praw, zgodnie z wytycznymi UE w sprawie promowania i ochrony wszystkich praw człowieka przysługujących osobom LGBTI; podkreśla rosnące obawy i lęki społeczności LGBTIQ+ i wzywa UE do zajęcia zdecydowanego stanowiska wobec wszelkich działań legislacyjnych lub społecznych, które zagrażają tym osobom; wyraża szczególne obawy dotyczące osób LGBTIQ+ żyjących w reżimach niedemokratycznych lub sytuacjach konfliktu i wzywa do wprowadzenia mechanizmów szybkiego reagowania w celu ochrony tych osób oraz ich obrońców; ponownie wzywa do pełnego wdrożenia strategii na rzecz równości osób LGBTIQ na lata 2020-2025 jako narzędzia UE służącego poprawie sytuacji osób LGBTIQ+ na całym świecie; apeluje o sprzeciwienie się stosowaniu kary śmierci, niezależnie od okoliczności, w tym wszelkim przepisom, które nakładałyby karę śmierci za homoseksualizm; wzywa UE i jej państwa członkowskie, aby nadal zachęcały kraje, w których obowiązują takie przepisy, do ponownego rozważenia stanowiska w sprawie kary śmierci; zauważa ponadto, że nałożenie kary śmierci na podstawie takich przepisów stanowi samo w sobie arbitralne zabójstwo i naruszenie art. 6 Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych;

Prawa osób z niepełnosprawnościami

55. jest zaniepokojony wyzwaniami związanymi z pełnym korzystaniem przez osoby z niepełnosprawnościami z przysługujących im praw; ponownie wzywa UE do wspierania krajów partnerskich w opracowywaniu strategii politycznych wspierających opiekunów osób z niepełnosprawnościami; domaga się zwiększenia świadomości społecznej i zwalczania dyskryminacyjnych zachowań wobec osób z niepełnosprawnościami; wskazuje na dodatkowe komplikacje, jakich doświadczają osoby z niepełnosprawnościami w sytuacjach konfliktu i katastrof naturalnych, gdyż są one bardziej narażone na przemoc i często nie otrzymują odpowiedniego wsparcia; wzywa

wszystkie strony konfliktów na świecie do podjęcia odpowiednich środków w celu łagodzenia stwarzanego dla nich ryzyka w jak największym stopniu; podkreśla, że trzeba chronić dzieci z niepełnosprawnościami przed wszelkimi formami wykorzystywania; wzywa UE do wykorzystania strategii na rzecz praw osób z niepełnosprawnościami na lata 2021-2030 w ramach polityki zewnętrznej jako narzędzia poprawy sytuacji osób z niepełnosprawnościami, w szczególności jeśli chodzi o ubóstwo i dyskryminację, a także problemy z dostępem do edukacji, opieki zdrowotnej i zatrudnienia oraz z udziałem w życiu politycznym; wzywa UE do wspierania krajów partnerskich w opracowywaniu polityki gospodarczej sprzyjającej włączeniu społecznemu, która promuje dostępne szkolenia zawodowe i możliwości zatrudnienia dla osób z niepełnosprawnościami, wspierając ich pełny i aktywny udział w życiu ekonomicznym;

Prawa osób starszych

56. ponawia swój apel do UE i jej państw członkowskich o opracowanie nowych sposobów wzmocnienia praw osób starszych z uwzględnieniem licznych wyzwań, przed jakimi stoją, takich jak dyskryminacja ze względu na wiek, ubóstwo, przemoc, brak ochrony socjalnej, opieki zdrowotnej i innych usług kluczowych oraz bariery na rynku pracy; apeluje o wdrożenie konkretnych środków, aby zwalczać ryzyko ubóstwa wśród starszych kobiet przez zwiększenie wsparcia społecznego; podkreśla prace Otwartej Grupy Roboczej ONZ ds. Starzenia się nad prawnie wiążącym instrumentem wzmacniającym ochronę praw człowieka osób starszych i wzywa UE i jej państwa członkowskie, by rozważyły aktywne wsparcie tych prac; podkreśla potrzebę stosowania przekrojowego podejścia międzypokoleniowego w ramach polityki UE, aby budować solidarność między osobami młodymi i starszymi oraz zachęcać do niej;

Prawo do równości i niedyskryminacji

57. ponownie potępia wszelkie formy rasizmu, nietolerancji, antysemityzmu, islamofobii, prześladowania chrześcijan, ksenofobii i dyskryminacji ze względu na rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, klasę społeczną, niepełnosprawność, kastę, religię, przekonania, wiek, orientację seksualną lub tożsamość płciową; potępia rosnące międzynarodowe zagrożenie mową nienawiści i podżeganiem do przemocy, w tym również w internecie; ponownie podkreśla kluczową rolę edukacji i dialogu w promowaniu tolerancji, zrozumienia i różnorodności; apeluje o przyjęcie lub wzmocnienie mechanizmów zgłaszania zachowań dyskryminacyjnych, a także o zapewnienie dostępu do skutecznych środków ochrony prawnej, aby pomóc położyć kres bezkarności osób, które dopuszczają się takich zachowań;

Prawo do życia - dążenie do powszechnego zniesienia kary śmierci

58. ponownie wyraża zasadniczy sprzeciw wobec kary śmierci, która jest karą nieodwracalną i niezgodną z prawem do życia oraz zakazem tortur i okrutnego, nieludzkiego i poniżającego karania; podkreśla, że UE musi nieustannie dążyć do powszechnego zniesienia kary śmierci jako głównego celu swojej polityki zagranicznej w dziedzinie praw człowieka; zauważa, że pomimo tendencji w niektórych państwach niebędących członkami UE do podejmowania działań na rzecz zniesienia kary śmierci, nadal istnieją poważne wyzwania w tym zakresie; ubolewa nad faktem, że w innych państwach niebędących członkami UE liczba wykonanych wyroków śmierci osiągnęła najwyższy poziom w ciągu ostatnich pięciu lat; ponawia apel do wszystkich krajów o całkowite zniesienie kary śmierci lub ustanowienie natychmiastowego moratorium na stosowanie kary śmierci (wyroki i egzekucje) jako pierwszego kroku do jej zniesienia; w tym względzie wzywa UE, by zwiększyła zaangażowanie dyplomatyczne z krajami, które nadal stosują karę śmierci, i by zachęcała je do dialogu i współpracy w kwestiach praw człowieka oraz zapewniała im wsparcie na rzecz opracowania reform wymiaru sprawiedliwości, które mogłyby prowadzić do zniesienia tej kary;

Prawo do wolności myśli, sumienia, religii i przekonań

59. ponownie wyraża zaniepokojenie naruszeniami prawa do wolności myśli, sumienia, religii i przekonań; wyraża zaniepokojenie nasileniem się na całym świecie nietolerancji wobec różnych wspólnot religijnych; ubolewa nad instrumentalizacją tożsamości religijnej lub światopoglądowej do celów politycznych, a także nad wykluczaniem osób należących do mniejszości religijnych i wyznaniowych oraz wspólnot religijnych, w tym z udziału w życiu politycznym, a także nad niszczeniem i dewastacją miejsc i dzieł sztuki o wartości kulturowej i historycznej w niektórych państwach niebędących członkami UE; przypomina, że wolność wyznania, bycia osobą wierzącą lub niewierzącą pozostaje podstawowym prawem człowieka, które nie może być karane; potępia w związku z tym istnienie i wdrażanie przepisów dotyczących tak zwanej apostazji i bluźnierstwa, które prowadzącą do surowych kar, poniżającego traktowania, a w niektórych przypadkach nawet wyroków śmierci; wzywa do zniesienia przepisów dotyczących apostazji i bluźnierstwa; podkreśla, że specjalnemu wysłannikowi ds. propagowania i ochrony wolności religii lub przekonań poza UE należy przyznać więcej zasobów, aby mógł on skutecznie wykonywać swój mandat; podkreśla, że specjalny wysłannik musi kontynuować ścisłą i uzupełniającą współpracę ze specjalnym przedstawicielem UE ds. praw człowieka i grupą roboczą Rady ds. praw człowieka; wzywa UE i jej państwa członkowskie do wzmożenia wysiłków na rzecz ochrony prawa do wolności myśli, sumienia, religii lub przekonań, do poruszania tych kwestii na forach ONZ zajmujących się prawami człowieka oraz do nieustannej współpracy z odpowiednimi mechanizmami i komitetami ONZ; apeluje do UE, aby zwróciła się do delegatur UE o przedstawienie sprawozdań na temat sytuacji w zakresie wolności myśli, sumienia, religii i przekonań oraz aby dokonała konsolidacji tych sprawozdań;

60. przypomina, że - jak zauważył specjalny sprawozdawca ONZ ds. mniejszości - większość czynników wywołujących gwałtowne konflikty na całym świecie wiąże się ze skargami mniejszości dotyczącymi wykluczenia, dyskryminacji i nierówności związanych z naruszeniami praw człowieka mniejszości; podkreśla, że należy włączyć ochronę praw mniejszości do głównego nurtu polityki oraz opracować mechanizmy ochrony na szczeblu ONZ; przypomina o zobowiązaniach państw do ochrony praw ich mniejszości narodowych, etnicznych, kulturowych, religijnych lub językowych na ich terytoriach; wzywa Komisję, by wspierała ochronę praw osób należących do mniejszości na całym świecie, również jako priorytet w programie tematycznym na rzecz praw człowieka i demokracji w ramach unijnego instrumentu ISWMR - "Globalny wymiar Europy";

Prawo do wolności wypowiedzi, wolności akademickiej i wolności mediów oraz prawo do informacji

61. podkreśla kluczowe znaczenie wolności wypowiedzi oraz dostępu do wiarygodnych i zróżnicowanych źródeł informacji dla utrzymania demokracji i dynamicznej przestrzeni dla społeczeństwa obywatelskiego; przypomina, że demokracja może funkcjonować tylko wtedy, gdy obywatele mają dostęp do niezależnych i wiarygodnych informacji, a zatem praca dziennikarzy ma podstawowe znaczenie dla ochrony demokracji; wyraża zatem głębokie zaniepokojenie coraz większym ograniczaniem wolności słowa w wielu krajach na całym świecie, w szczególności w odniesieniu do dziennikarzy, poprzez cenzurę lub wymuszanie autocenzury, przepisy dotyczące tzw. "zagranicznych agentów" i nadużywanie przepisów antyterrorystycznych lub przepisów antykorupcyjnych w celu uciszania dziennikarzy i grup społeczeństwa obywatelskiego; wyraża zaniepokojenie stosowaniem mowy nienawiści wobec dziennikarzy, zarówno w internecie, jak i poza nim, co ma efekt odstraszający; wyraża ponadto obawy dotyczące bezpieczeństwa fizycznego dziennikarzy i pracowników mediów oraz ataków na nich w strefach konfliktu; ubolewa nad faktem, że w 2024 r. zginęło 54 dziennikarzy i pracowników mediów - większość z nich w strefach konfliktów - 550 było zatrzymanych, 55 było przetrzymywanych jako zakładnicy, a 95 zaginęło;

62. pilnie wzywa UE do wspierania wiarygodnych mediów i kanałów informacyjnych, które promują rozliczalność władz i wspierają przemiany demokratyczne, a także podkreśla konieczność zachowania zasad pluralizmu, przejrzystości i niezależności; zwraca uwagę na rolę, jaką w świecie mediów odgrywają weryfikatorzy, dzięki którym społeczeństwo może mieć zaufanie do otrzymywanych informacji; jest zaniepokojony tym, że są oni zatem istotnym celem ataków nieliberalnych reżimów, które tworzą i rozpowszechniają dezinformację, propagandę i fałszywe informacje; potępia powszechne stosowanie powództwa typu SLAPP do uciszania dziennikarzy, działaczy, związkowców i obrońców praw człowieka na całym świecie; w tym kontekście z zadowoleniem przyjmuje dyrektywę mającą na celu ochronę dziennikarzy i obrońców praw człowieka przed stanowiącymi nadużycie działaniami prawnymi i powództwami typu SLAPP; zachęca prawodawców w państwach niebędących członkami UE do opracowania przepisów mających ten sam cel w ramach szerszych wysiłków na rzecz promowania i ochrony wolności i pluralizmu mediów; domaga się uwzględnienia ataków na wolność mediów, a także utrzymującej się i systematycznej erozji prawa do informacji, przy monitorowaniu przez UE przestrzegania umów międzynarodowych;

63. z zadowoleniem przyjmuje plan Komisji dotyczący finansowania inicjatyw wspierających dziennikarzy w kwestiach prawnych i praktycznych, w tym poza UE, za pośrednictwem europejskiego planu działania na rzecz demokracji; wzywa UE do wzmożenia wysiłków na rzecz pomocy uciskanym dziennikarzom na całym świecie i przypomina, że niezależni dziennikarze znajdują się na pierwszej linii walki z dezinformacją, która osłabia demokrację; dostrzega wkład, jaki w osiągnięcie tego celu wnoszą programy takie jak wygaszona już inicjatywa Media4Democracy i inne działania finansowane przez UE, w tym działania Europejskiego Funduszu na rzecz Demokracji; wyraża głębokie ubolewanie z powodu decyzji o wstrzymaniu finansowania Radia Wolna Europa/Radia Liberty, Radia Wolna Azja i Głos Ameryki, które są kanałami odgrywającymi kluczową rolę w zwalczaniu dezinformacji, promowaniu wartości demokratycznych i relacjonowaniu w miejscach, w których wolność prasy jest poważnie ograniczana lub nie istnieje; wzywa UE do pilnego podjęcia działań i zapewnienia niezbędnych środków finansowych, aby zapewnić dostępność wiarygodnych źródeł informacji w krajach, które ograniczają wolność prasy;

64. jest nadal głęboko zaniepokojony pogarszającym się stanem wolności prasy na całym świecie; potępia cenzurę stosowaną wobec dziennikarzy, obrońców praw człowieka i organizacji społeczeństwa obywatelskiego w formie przepisów dotyczących tzw. agentów zagranicznych, a także innych środków ustawodawczych i nieustawodawczych przyjmowanych przez reżimy autorytarne i nieliberalne;

65. potwierdza swoje zaangażowanie na rzecz ochrony i promowania wolności akademickiej jako zasadniczego elementu otwartych i demokratycznych społeczeństw; zwraca uwagę na ataki na wolność akademicką nie tylko ze strony reżimów autorytarnych i totalitarnych, ale także sił skrajnych i populistycznych na całym świecie; apeluje, aby w ramach instytucjonalnego zapewniania jakości opracować wskaźniki referencyjne dla wolności akademickiej, uwzględniane w rankingach, procedurach i kryteriach akademickich;

66. podkreśla niezbędną pracę organizacji takich jak Radio Wolna Europa/Radio Liberty na rzecz promowania demokracji, pluralizmu mediów i dostępu do neutralnych informacji; zwraca uwagę na fakt, że gdy zagłuszy się głos demokracji, propaganda przeciwko wartościom demokratycznym z łatwością wygrywa; podkreśla, że trzeba zapewnić spójne finansowanie takich instytucji, i wzywa UE do zwiększenia finansowania takich organizacji i wypełnienia ewentualnych luk badawczych;

67. z niepokojem odnotowuje, że ponad połowa ludności świata żyje w środowiskach, w których wolność akademicka jest całkowicie lub poważnie ograniczania, co ma poważne konsekwencje dla prawa do nauki, korzystania z dobrodziejstw postępu naukowego oraz wolności opinii i wypowiedzi; wzywa UE i jej państwa członkowskie do wzmożenia wysiłków na rzecz powstrzymania cenzury, gróźb lub ataków wymierzonych w wolność akademicką, w szczególności pozbawiania wolności naukowców na całym świecie; z zadowoleniem przyjmuje włączenie zagrożonych pracowników akademickich do unijnego mechanizmu na rzecz obrońców praw człowieka; wzywa Komisję do zapewniania nieustannego wsparcia na wysokim szczeblu organizacji Global Campus of Human Rights, gwarantującej bezpieczną przestrzeń studentom i naukowcom, którzy musieli uciekać ze swoich krajów za obronę demokracji i praw człowieka;

Prawa ludności rdzennej

68. zauważa z ubolewaniem, że ludność rdzenna jest nadal powszechnie i systematycznie dyskryminowana oraz prześladowana na całym świecie, w tym pada ofiarą przymusowych przesiedleń; potępia arbitralne aresztowania i zabójstwa obrońców praw człowieka i obrońców prawa do ziemi, którzy bronią praw ludności rdzennej; podkreśla, że propagowanie praw ludności rdzennej i jej tradycyjnych praktyk ma zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia zrównoważonego rozwoju, przeciwdziałania zmianie klimatu i zachowania różnorodności biologicznej; wzywa rządy do realizowania polityki rozwoju i polityki ochrony środowiska z poszanowaniem praw gospodarczych, społecznych i kulturowych i z uwzględnieniem ludności rdzennej i społeczności lokalnych, zgodnie z celami zrównoważonego rozwoju ONZ; ponownie apeluje do UE, jej państw członkowskich i ich partnerów w społeczności międzynarodowej o wprowadzenie wszelkich niezbędnych środków mających na celu uznanie, ochronę i wspieranie praw ludności rdzennej, w tym jej praw do języka, ziemi, terytoriów i zasobów, zgodnie z Deklaracją ONZ o prawach ludności rdzennej, w tym poszanowanie zasady dobrowolnej, uprzedniej i świadomej zgody; wzywa wszystkie państwa do dopilnowania, by ludność rdzenna i społeczności lokalne były włączane w obrady i procesy decyzyjne międzynarodowej dyplomacji klimatycznej; zachęca Komisję, by dalej promowała dialog i współpracę między ludnością rdzenną a UE;

Prawo do udziału społeczeństwa

69. ubolewa, że prawo do udziału w wolnych i uczciwych wyborach nie jest przestrzegane w reżimach autorytarnych, nieliberalnych i totalitarnych; podkreśla, że reżimy te przeprowadzają fałszywe wybory w celu utrwalenia swojej władzy, ponieważ brak jest prawdziwego sporu politycznego i pluralizmu; jest zaniepokojony obecnymi tendencjami widocznymi w procesach wyborczych, takimi jak coraz niższa frekwencja wyborcza i pogarszające się funkcjonowanie demokracji czy nasilające się spory na temat wiarygodności wyborów; z głębokim zaniepokojeniem zwraca uwagę na zwiększającą się ingerencję niektórych państw w wybory w innych krajach, opartą na taktyce hybrydowej; potwierdza konieczność zwiększenia politycznej reprezentacji kobiet, młodzieży i słabszych grup społecznych oraz zagwarantowania udziału mniejszości w życiu publicznym; podkreśla, że nieufność do procesu wyborczego może być potęgowana nie tylko ze względu na nieprawidłowości, ale także na publiczne oświadczenia, w tym ze strony uczestników; przypomina, że odbiór procesu wyborczego przez opinię publiczną jest równie istotny jak sam proces, gdyż manipulacja nim może prowadzić do polaryzacji lub ukierunkowanych ataków; wzywa państwa niebędące członkami UE do wzmożenia wysiłków na rzecz jasnego informowania o wszystkich etapach procesów wyborczych i o systemach wyborczych, a także o istniejących mechanizmach rozliczalności w przypadku nieprawidłowości; wzywa ESDZ i Komisję do przeanalizowania i przedstawienia Parlamentowi Europejskiemu inicjatyw mających na celu sprostanie wyzwaniom stwarzanym przez sztuczną inteligencję w procesach wyborczych;

Prawa człowieka, biznes i handel

70. podkreśla rolę handlu jako głównego instrumentu promowania praw człowieka i poprawy sytuacji w zakresie tych praw w krajach partnerskich UE; wzywa Komisję do poprawy koordynacji między unijną polityką handlową, inwestycyjną i rozwojową oraz do priorytetowego traktowania i promowania rozwoju praw człowieka za pośrednictwem polityki handlowej UE, w tym ogólnego systemu preferencji taryfowych plus; zauważa jednak, że w niektórych krajach, których to dotyczy, odnotowano niewielką poprawę lub jej brak; podkreśla odpowiedzialność państw i innych podmiotów, w tym korporacji, w zakresie łagodzenia skutków zmiany klimatu i zapobiegania ich negatywnemu wpływowi na prawa człowieka oraz propagowania odpowiednich strategii politycznych zgodnych z obowiązkami w zakresie praw człowieka; ubolewa nad szkodliwym wpływem zbyt intensywnej i niekiedy opartej na wyzysku działalności gospodarczej na prawa człowieka i demokrację; wyraża zadowolenie z harmonizacji wynikającej z przyjęcia dyrektywy w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w obszarze zrównoważonego rozwoju, zawierającej wiążące przepisy UE w sprawie odpowiedzialnego postępowania przedsiębiorstw w odniesieniu do praw człowieka oraz praw pracowniczych i środowiskowych; ponadto z zadowoleniem przyjmuje rozporządzenie w sprawie zakazu produktów wytwarzanych z wykorzystaniem pracy przymusowej na rynku unijnym ¹¹  i wzywa do jego szybkiego wdrożenia na szczeblu państw członkowskich; apeluje o wdrożenie zalecenia Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczącego utworzenia portalu dotyczącego rozpatrywania skarg, który miałby powstać w ramach instrumentów handlowych i finansowych UE, oraz o dostosowanie pojedynczego punktu kontaktowego Komisji, tak aby umożliwić składanie skarg dotyczących nieprzestrzegania klauzul praw człowieka w sposób dostępny, przyjazny dla obywateli i przejrzysty; wzywa UE do kontynuowania wysiłków na rzecz wyeliminowania pracy dzieci oraz pracy przymusowej i niewolniczej; podkreśla znaczenie środków zaradczych i dostępu do wymiaru sprawiedliwości, które są zgodne z Wytycznymi ONZ dotyczącymi biznesu i praw człowieka, w tym środków finansowych i niefinansowych konsultowanych z ofiarami; wzywa Radę, aby jak najszybciej udzieliła UE ambitnego mandatu do zaangażowania się w trwające negocjacje w sprawie prawnie wiążącego instrumentu ONZ dotyczącego biznesu i praw człowieka;

71. podkreśla, że w wielu regionach świata mikroprzedsiębiorstwa oraz małe i średnie przedsiębiorstwa (MMŚP) są często siłą napędową lokalnych gospodarek i że coraz częściej są one prowadzone przez kobiety; podkreśla, że MMŚP stanowią 90 % przedsiębiorstw i odpowiadają za 60-70 % zatrudnienia oraz 50 % produktu krajowego brutto na świecie; podkreśla znaczenie MMŚP oraz ich wkład w Agendę 2030 i osiągnięcie celów zrównoważonego rozwoju, a mianowicie celów dotyczących eliminacji ubóstwa i godnych warunków pracy dla wszystkich;

Prawa człowieka i technologie cyfrowe

72. jest zaniepokojony zagrożeniem, jakie sztuczna inteligencja może stanowić dla demokracji i praw człowieka, zwłaszcza jeśli nie jest należycie uregulowana; podkreśla, że nowe i powstające technologie wymagają nadzoru, solidnej przejrzystości i odpowiednich zabezpieczeń, a także podejścia opartego na prawach człowieka; z zadowoleniem przyjmuje konkluzje Rady w sprawie dyplomacji cyfrowej z 26 czerwca 2023 r. mające na celu wzmocnienie roli i przywództwa UE w globalnym e-rządzeniu, w szczególności jej pozycji jako podmiotu kształtującego globalny zbiór regulacji cyfrowych oparty na zasadach demokracji; w związku z tym wyraża zadowolenie z przyjęcia unijnego aktu w sprawie sztucznej inteligencji, którego celem jest harmonizacja przepisów dotyczących sztucznej inteligencji w celu ochrony praw człowieka, oraz z korzyści, jakie sztuczna inteligencja może mieć dla dobrostanu człowieka; jest głęboko zaniepokojony szkodliwymi skutkami niewłaściwego wykorzystania sztucznej inteligencji i treści "deepfake", w szczególności w przypadku kobiet i dzieci; z zaniepokojeniem odnotowuje negatywny wpływ podmiotów zajmujących się rozpowszechnianiem fałszywych treści na prawo do informacji i wolność prasy, w tym szybki rozwój sztucznej inteligencji i wynikające stąd wzmocnienie pozycji podmiotów szerzących dezinformację ¹² ; potępia wykorzystywanie nowych i powstających technologii, takich jak technologia rozpoznawania twarzy i nadzór cyfrowy, jako instrumentów przymusu oraz ich użycie do nasilającego się nękania, zastraszania i prześladowania obrońców praw człowieka, aktywistów, dziennikarzy i prawników; wzywa Radę do umieszczania podmiotów państwowych i niepaństwowych, które angażują się w te praktyki, w wykazie w ramach globalnego systemu sankcji UE za naruszenia praw człowieka; z zaniepokojeniem odnotowuje szybki rozwój sztucznej inteligencji w zastosowaniach wojskowych, a także potencjalny rozwój i wdrażanie autonomicznych systemów, które mogłyby podejmować decyzje o życiu i śmierci bez udziału człowieka;

73. przypomina, że międzynarodowy handel oprogramowaniem szpiegowskim prowadzony z państwami niebędącymi członkami UE, w których narzędzia te wykorzystuje się przeciwko działaczom na rzecz praw człowieka, dziennikarzom i osobom krytykującym rząd, stanowi naruszenie praw podstawowych zapisanych w Karcie;

74. wyraża zadowolenie z powodu przyjęcia w maju 2024 r. przez Radę Europy pierwszej Konwencji ramowej w sprawie sztucznej inteligencji, praw człowieka, demokracji i praworządności, mającej na celu zapewnienie pełnej zgodności działań w całym cyklu życia systemów sztucznej inteligencji z prawami człowieka, demokracją i praworządnością; przypomina o potrzebie zwrócenia większej uwagi ustawodawczej na głębokie zmiany wynikające z działań w ramach cyklu życia systemów sztucznej inteligencji, które mogą potencjalnie wspierać dobrobyt ludzi, dobrostan indywidualny i społeczny, zrównoważony rozwój, równouprawnienie płci oraz wzmocnienie pozycji wszystkich kobiet i dziewcząt, ale także wiążą się z ryzykiem tworzenia lub pogłębiania nierówności i zachęcania do cyberprzemocy i przemocy fizycznej, w tym przemocy doświadczanej przez kobiety i osoby znajdujące się w trudnej sytuacji;

75. podkreśla, że internet powinien być miejscem, w którym panuje wolność wypowiedzi; uważa jednak, że należy respektować prawa jednostek; jest zdania, że w stosownych przypadkach to, co uznaje się za nielegalne poza internetem, należy uznać za nielegalne w internecie; wyraża zaniepokojenie rosnącą liczbą przypadków wyłączania internetu; podkreśla, że wyłączanie internetu jest często wykorzystywane przez reżimy autorytarne, m.in. do tłumienia sprzeciwu politycznego i ograniczania wolności politycznej; pilnie wzywa UE do przeciwdziałania temu niepokojącemu zjawisku, w tym do wzięcia pod uwagę zezwolenia dostawcom usług z siedzibą w UE na oferowanie bezpiecznych narzędzi komunikacji osobom, które pozbawiono dostępu do internetu; nakłania UE, by zajmowała zdecydowane stanowisko przeciwko próbom podejmowanym przez gigantów technologicznych w celu obchodzenia lub podważania krajowych systemów prawnych i decyzji niezależnych sądów oraz by chroniła zasady demokracji i wdrażała środki na rzecz zachowania uczciwości wyborów, a także by chroniła prawo do informacji, zwłaszcza w okresie wyborczym;

°

° °

76. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, specjalnemu przedstawicielowi Unii Europejskiej ds. praw człowieka, rządom i parlamentom państw członkowskich, Radzie Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych, sekretarzowi generalnemu ONZ, przewodniczącemu 79. sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ, przewodniczącemu Rady Praw Człowieka ONZ, wysokiemu komisarzowi Narodów Zjednoczonych ds. praw człowieka oraz szefom delegatur Unii Europejskiej.

1 Dz.U. L 115 z 28.4.2006, s. 50, ELI: http://data.europa.eu/eli/agree_internation/2006/313/oj.

2 Dz.U. L 410 I z 7.12.2020, s. 1, ELI: http://data.europa.eu/eli/reg/2020/1998/oj.

3 Dz.U. L 209 z 14.6.2021, s. 1, ELI: http://data.europa.eu/eli/reg/2021/947/oj.

4 Dz.U. L, 2024/1760, 5.7.2024, ELI: http://data.europa.eu/eli/dir/2024/1760/oj.

5 Dz.U. C 411 z 27.11.2020, s. 30.

6 Dz.U. C 404 z 6.10.2021, s. 202.

7 Dz.U. C 15 z 12.1.2022, s. 70.

8 Dz.U. C 99 z 1.3.2022, s. 152.

9 Dz.U. C, C/2024/6741, 26.11.2024, ELI: http://data.europa.eu/eli/C/2024/6741/oj.

10 Komunikat Komisji z dnia 27 kwietnia 2022 r. w sprawie przyciągania umiejętności i talentów do UE (COM(2022)0657).

11 Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zakazu produktów wytwarzanych z wykorzystaniem pracy przymusowej na rynku unijnym (COM(2022)0453).

12 Reporterzy bez Granic, "2023 World Press Freedom Index - journalism threatened by fake content industry" [Światowy ranking wolności prasy 2023 - dziennikarstwo zagrożone przez podmioty zajmujące się rozpowszechnianiem fałszywych treści] https://rsf. org/en/2023-world-press-freedom-index-journalism-threatened-fake-content-industry.

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2025.4390
• Rodzaj: Rezolucja
• Tytuł: Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 2 kwietnia 2025 r. w sprawie praw człowieka i demokracji na świecie oraz polityki Unii Europejskiej w tym zakresie - sprawozdanie roczne za 2024 r. (2024/2081(INI))
• Data aktu: 02/04/2025
• Data ogłoszenia: 09/09/2025