| Doradczynie i doradcy | Ali KARACOBAN (z ramienia sprawozdawcy) |
| Procedura ustawodawcza | EU Law Tracker |
| Wniosek o konsultację |
Rada, 17.1.2025 Parlament Europejski, 20.1.2025 |
| Podstawa prawna | Art. 43 ust. 2 i art. 304 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej |
| Dokumenty Komisji Europejskiej |
COM(2024) 577 final Streszczenie COM(2024) 577 final |
| Odpowiednie cele zrównoważonego rozwoju |
Cel 2 - Zero głodu (strona w jęz. ang.) Cel 8 - Wzrost gospodarczy i godna praca (strona w jęz. ang.) Cel 12 - Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja (strona w jęz. ang.) |
| Sekcja odpowiedzialna | Sekcja Rolnictwa, Rozwoju Wsi i Środowiska Naturalnego |
| Data przyjęcia przez sekcję | 12.3.2025 |
| Data przyjęcia na sesji plenarnej | 27.3.2025 |
| Sesja plenarna nr | 595 |
| Wynik głosowania (za/przeciw/wstrzymało się) | 189/3/3 |
1. ZALECENIA
Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES):
1.1 Popiera wniosek Komisji Europejskiej umożliwiający wzmocnienie pozycji producentów w łańcuchu dostaw żywności oraz zapewniający sprawiedliwy podział wartości między wszystkimi podmiotami w tym łańcuchu, a także wzmacniający siłę przetargową najsłabszych podmiotów w łańcuchu żywnościowym. Jednocześnie zaleca dodatkowe usprawnienia oraz podkreśla, że te zmiany nie powinny być kwestionowane w ramach nowej wspólnej polityki rolnej (WPR).
1.2 Z zadowoleniem przyjmuje wymóg zawierania pisemnych umów na dostawę produktów rolnych nabywanych od rolników, spółdzielni rolniczych, organizacji producentów oraz zrzeszeń organizacji producentów - umów obejmujących obiektywne wskaźniki dotyczące kosztów produkcji i dane o cenach rynkowych. Zaleca monitorowanie ex post skuteczności proponowanych zmian na podstawie tych danych, które byłyby gromadzone i oceniane przez Unijne Obserwatorium Łańcucha Rolno-Spożywczego (AFCO).
1.3 Popiera rozszerzenie obowiązku zawierania pisemnych umów na dostawę produktów rolnych nabywanych od rolników, spółdzielni rolniczych, organizacji producentów oraz zrzeszeń organizacji producentów - z pewnymi wyjątkami określonymi przez Komisję (progi wartości, mikroprzedsiębiorstwa), i zaleca, aby wyłączenie odnośnie do progu wartości zostało ustalone na szczeblu europejskim i dotyczyło kwoty 5 000 EUR.
1.4 Zaleca, aby każde państwo członkowskie określiło i opublikowało obiektywne i przejrzyste wskaźniki krajowe i regionalne dotyczące kosztów produkcji oraz dane o cenach rynkowych w porozumieniu ze wszystkimi zainteresowanymi stronami w łańcuchu wartości (producentami, przetwórcami, hurtownikami, detalistami przedsiębiorstwami usług gastronomicznych i konsumentami). Należy się przy tym oprzeć na organizacjach międzybranżowych, które powinny być głównym podmiotem opracowującym i rozpowszechniającym te wskaźniki, tak by można je było wykorzystać w umowach.
1.5 Pochwala wprowadzenie w pisemnych umowach obowiązkowej klauzuli przeglądowej, która może być uruchamiana przez producenta i która umożliwi nowe negocjacje w sprawie cen uiszczanych rolnikom zgodne ze zmianami kosztów produkcji oraz cen rynkowych, z należytym uwzględnieniem kryteriów zrównoważonego rozwoju. Negocjacje te powinny albo zakończyć się w rozsądnych ramach czasowych, albo opierać się na skorygowanych cenach obliczonych na podstawie obiektywnych wskaźników, albo zostać zakończone za pośrednictwem mechanizmu mediacji. W pierwszych sześciu miesiącach obowiązywania umowy obie strony muszą mieć pewność prawną. Negocjacje muszą opierać na obiektywnych wskaźnikach określonych na poziomie każdego państwa członkowskiego i powinno być możliwe uruchomienie negocjacji w razie zarówno wzrostu, jak i spadku cen. EKES proponuje, by możliwe było powołanie się na klauzulę przeglądową w przypadku zaistnienia siły wyższej (ekstremalnych warunków pogodowych, ogniska epidemicznego, napięć geopolitycznych lub poważnych zakłóceń równowagi na rynku).
1.6 Popiera wprowadzenie mechanizmów mediacji w każdym państwie członkowskim - z uwzględnieniem już istniejących mechanizmów oraz ich potencjalnej równoważności - najpóźniej w pierwszym roku po publikacji rozporządzenia. Te mechanizmy zostaną powierzone mediatorom wyznaczonym przez właściwe organy krajowe, aby zapewnić sprawiedliwe rozwiązania w przypadku sporów umownych. Uważa jednak, że należy ustanowić mechanizm 1 podejmowania decyzji w krótkim terminie.
1.7 Pochwala propozycję Komisji, by umożliwić nieuznanym organizacjom producentów korzystanie z takich samych wyjątków od reguł konkurencji jak te przyznane uznanym organizacjom producentów, pod warunkiem że te nieuznane organizacje będą spełniały jednolite kryteria uznawania określone na szczeblu europejskim. Proponuje, by ta możliwość była krokiem przejściowym na drodze do oficjalnego uznania, które te organizacje musiałyby uzyskać w ciągu nie więcej niż 2 lat, aby zapewnić trwałą strukturę zgodną z wymogami europejskimi.
Popiera również to, że rolnicy ekologiczni mają teraz wyraźnie wskazaną możliwość tworzenia organizacji producentów dostosowanych do ich specyfiki oraz przystępowania do nich, co umożliwi ściślejszą współpracę w tym sektorze.
1.8 Zaleca, by próg, który został wprowadzony przez Komisję Europejską odnośnie do zrzeszeń organizacji producentów i który ogranicza wielkość produkcji objętej działalnością zrzeszenia do 33 % całkowitej produkcji krajowej, został podniesiony do 50 %. Wnosi, aby w obecnym tekście rozporządzenia o wspólnej organizacji rynków (WORR) znieść to ograniczenie w przypadku sektora mleczarskiego, aby zapewnić lepszą organizację producentów i zwiększyć ich siłę przetargową.
1.9 Popiera zawarcie wzmianki, że bezpośrednie kontakty między członkami organizacji producentów a nabywcami nie powinny podważać celów organizacji producentów, w tym powinny zwłaszcza chronić koncentrację podaży i wprowadzanie produktów do obrotu.
1.10 Odnosi się pozytywnie do określenia sposobów użycia słów "sprawiedliwy", "uczciwy" oraz "krótki łańcuch", a także zaleca doprecyzowanie pojęć "uczciwy" i "sprawiedliwy", w tym odnośnie do wynagrodzenia producentów, poprawy siły przetargowej najsłabszych podmiotów w łańcuchu żywnościowym oraz dostosowania tych określeń do Międzynarodowej karty sprawiedliwego handlu (ang. "International Fair Trade Charter") 2 zgodnie ze specyfiką regionalną. Zaleca stworzenie obiektywnych i zharmonizowanych ram na szczeblu europejskim w celu zapewnienia jasnego i spójnego stosowania tych pojęć.
1.11 Sprzeciwia się zmianom w krajowych planach strategicznych - z wyjątkiem zachęt dla młodych rolników i nowych rolników, którzy przystępują do organizacji producentów - biorąc pod uwagę, że zmiany mogą zarówno zakłócić równowagę osiągniętą w krajowych planach strategicznych, jak i wpłynąć na rozważania nad kolejną reformą WPR.
1.12 Popiera propozycję Komisji w sprawie lepszego uwzględnienia celów zrównoważonego rozwoju w praktykach uzgodnionych między producentami, w tym zwłaszcza poprawy warunków pracy i bezpieczeństwa w sektorze rolnym zgodnie z prawem krajowym oraz przynajmniej z konwencją nr 184 Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP).
1.13 Zaleca przegląd oraz aktualizację progów referencyjnych dla produktów rolnych nabywanych od rolników i ich organizacji gospodarczych w celu dostosowania tych progów do obecnych realiów gospodarczych, szczególnie z uwzględnieniem inflacji, rzeczywistych kosztów produkcji (w tym środków produkcji) oraz zmian zachodzących na rynkach, a także rekomenduje, by wprowadzić mechanizm przeglądu oraz coroczną aktualizację tych progów.
1.14 Popiera zalecenia dotyczące rozszerzenia zobowiązań umownych na wszystkie przetwory mleczne nabywane od rolników, spółdzielni rolniczych, organizacji producentów oraz zrzeszeń organizacji producentów poprzez ograniczenie odstępstw do spółdzielni, których statut przewiduje skutki podobne do tych warunków. Pochwala również wprowadzenie w pisemnych umowach obowiązkowej klauzuli przeglądowej, która umożliwia producentom zwrócenie się o dostosowanie cen do zmian kosztów produkcji i warunków rynkowych.
1.15 Proponuje uruchomienie doraźnego wsparcia finansowego zamiast rezerwy rolnej w celu wsparcia podmiotów gospodarczych w razie poważnego zakłócenia równowagi na rynku, przy czym należy przewidzieć możliwość natychmiastowego skorzystania z niego w przypadku kryzysu.
1.16 Odnosi się przychylnie do propozycji dodania wymogu stosowania przepisów dotyczących siły wyższej w sektorze buraków cukrowych i proponuje doprecyzowanie klauzuli przeglądowej odnośnie do tego sektora.
2. NOTY WYJAŚNIAJĄCE
Argumenty na poparcie zaleceń 1.1-1.6 dotyczących wzmocnienia ram umownych
2.1. EKES popiera propozycję wprowadzenia obowiązku zawierania pisemnych umów, ponieważ systematyzuje ona stosunki handlowe oraz zwiększa przejrzystość i stabilność handlu między producentami a nabywcami. Ta propozycja, która opiera się na ustawach francuskiej (EGAlim) i belgijskiej, wyjaśnia obowiązki umowne, a przy tym sprzyja przejrzystości i pewności prawna, które mają zasadnicze znaczenie dla producentów i wszystkich podmiotów łańcucha żywnościowego, jeżeli chodzi o konkurencyjność na jednolitym rynku i zwiększenie siły przetargowej najsłabszych podmiotów w łańcuchu żywnościowym. Zaleca ocenę ex post skuteczności proponowanych zmian na podstawie tych danych, które byłyby gromadzone i oceniane przez Unijne Obserwatorium Łańcucha Rolno-Spożywczego (AFCO).
2.2. Komitet zaleca, by zasada pomocniczości umożliwiała państwom członkowskim zwolnienie niektórych sektorów z obowiązku zawierania pisemnych umów, jak ma to miejsce w przypadku francuskiej ustawy EGAlim, w celu zapewnienia elastyczności odpowiadającej lokalnym realiom gospodarczym. Należy przy tym zachować cele w zakresie przejrzystości i sprawiedliwości (progi wartości, mikroprzedsiębiorstwa, darowizny, dostawy na miejsce).
2.3. EKES podkreśla, że każde państwo członkowskie musi określić i opublikować obiektywne oraz przejrzyste wskaźniki obejmujące rzeczywiste koszty produkcji, w tym wynagrodzenie osób prowadzących gospodarstwo rolne, aby zapewnić odpowiednie uwzględnienie realiów gospodarczych, w których działają producenci, oraz zwiększenie siły przetargowej najsłabszych podmiotów w łańcuchu dostaw żywności. Podobnie jak we Francji, opracowywanie i publikowanie tych wskaźników można by powierzyć organizacjom międzybranżowym, co zwiększyłoby przejrzystość i sprawiedliwość w sektorach.
2.4. Komitet popiera wprowadzenie klauzuli przeglądowej dla pisemnych umów z myślą o otwarciu nowych negocjacji w celu dostosowania ustalonych cen do zmian kosztów produkcji i warunków rynkowych. Negocjacje te powinny albo zakończyć się w rozsądnych ramach czasowych, albo opierać się na skorygowanych cenach obliczonych na podstawie obiektywnych wskaźników, albo zostać zakończone za pośrednictwem mechanizmu mediacji. W pierwszych sześciu miesiącach obowiązywania umowy obie strony muszą mieć pewność prawną. Rozwiązanie to opiera się na wskaźnikach określonych przez każde państwo członkowskie i zwiększa odporność gospodarczą producentów na wahania cen, a to z należytym uwzględnieniem kryteriów zrównoważonego rozwoju.
2.5. Komitet ponownie wyraża poparcie dla wprowadzenia mechanizmów mediacji w każdym państwie członkowskim 3 , ponieważ te mechanizmy zapewniają skuteczne rozwiązywanie sporów umownych, a zarazem zwiększają równowagę między stronami. Opierają się one na praktykach ustanowionych w niektórych państwach członkowskich oraz gwarantują bezstronną i szybką interwencję w celu zaradzenia impasom, zwłaszcza w związku z częstym brakiem równowagi w stosunkach handlowych między rolnikami a wytwórcami. W ten sposób pomagają chronić producentów i zarazem zmniejszają napięcia w rolno-spożywczym łańcuchu wartości.
Argument na poparcie zalecenia 1.7 dotyczącego nieuznanych organizacji producentów
2.6. Komitet popiera tę propozycję, ponieważ umożliwia ona producentom niezrzeszonym w uznanych organizacjach producentów połączenie sił i uzyskanie większej siły przetargowej w stosunku do podmiotów działających na niższym szczeblu łańcucha dostaw. Zaleca jednak, by państwa członkowskie korzystały z tej możliwości w jednolity sposób i by ich ostatecznym celem było zachęcenie do uznawania organizacji producentów. Współistnienie uznanych i nieuznanych organizacji producentów musi zostać ujęte w ramy i ograniczone w czasie, by zagwarantować przejście na zorganizowany model. Dlatego też EKES zaleca wykorzystanie tej możliwości jako zachęty do uznawania organizacji producentów, czemu powinien przyświecać jasny cel przestawienia się w okresie nie dłuższym niż 2 lata na trwałą strukturę zgodną z europejskimi kryteriami.
Argumenty na poparcie zalecenia 1.8 dotyczącego podniesienia progu z 33 % do 50 % produkcji krajowej
2.7. Ograniczenie do 33 % produkcji krajowej utrudnia organizowanie się producentów i osłabia ich siłę przetargową w stosunku do wysoce skoncentrowanych nabywców. Nie ma ku temu podstawy prawnej w prawie konkurencji i ograniczenie to nie uwzględnia specyfiki poszczególnych państw członkowskich ani rynków, które mają często charakter ponadnarodowy. Ponadto obowiązujące przepisy stanowią już ramy dla nadużywania pozycji dominującej. Podniesienie progu do 50 %, a nawet jego zniesienie, umożliwi organizacjom producentów wzmocnienie się.
Argument na poparcie zalecenia 1.9 dotyczącego praktyk polegających na pomijaniu organizacji producentów
2.8. EKES popiera stworzenie ram dotyczących kontaktów bezpośrednich między członkami organizacji producentów a nabywcami, gdyż przyczyniają się one do zapobiegania praktykom obchodzenia zasad przez niektórych wytwórców starających się osłabić organizacje producentów poprzez faworyzowanie kontraktów indywidualnych. Dzięki zapewnieniu roli organizacji producentów ta propozycja chroni producentów przed większą zależnością od przemysłu i gwarantuje skuteczne negocjacje zbiorowe z korzyścią dla wszystkich członków.
Argument na poparcie zalecenia 1.10 w sprawie definicji słów "uczciwy", "sprawiedliwy" i "krótki łańcuch"
2.9. Jest to krok we właściwym kierunku, ponieważ sprzyja przejrzystości i uczciwości stosunków handlowych, a zarazem podnosi wartość lokalnych łańcuchów dostaw. EKES uważa jednak, że koncepcja sprawiedliwej lub uczciwej ceny powinna opierać się na opłacalności dla rolnika i być obliczana na podstawie obiektywnych wskaźników dotyczących kosztów produkcji i nadwyżki przeznaczonej na wynagrodzenie za wykonaną pracę 4 oraz zapewniać odpowiedni poziom życia społeczności sektora rolno-spożywczego (zgodnie z niedawno opublikowaną "Wizją dla rolnictwa i żywności"). Cena musi być negocjowana z zachowaniem równowagi między stronami i opierać się na obowiązującej w regionie płacy dla pracowników ustalonej w układach zbiorowych, a także na cenie opłacalnej dla innych podmiotów łańcucha żywnościowego. Wspólne i precyzyjne ramy są niezbędne do uniknięcia niejasnych lub subiektywnych interpretacji, które mogą prowadzić do zakłóceń konkurencji w Unii Europejskiej. Te wspólne ramy mogłyby opierać się na następujących elementach:
- dostosowaniu do Międzynarodowej karty sprawiedliwego handlu (ang. "International Fair Trade Charter") z uwzględnieniem specyfiki regionalnej 5 ,
- cenie opłacalnej dla rolnika: można uznać, że cena płacona producentom jest sprawiedliwa tylko wówczas, gdy pokrywa nie tylko ich koszty produkcji, lecz także ich wynagrodzenie i zdolność inwestowania w zrównoważoność ich przedsiębiorstw. Tę cenę należy ustalić na podstawie obiektywnych i przejrzystych wskaźników kosztów produkcji. To pojęcie powinno mieć również zastosowanie do innych uczestników łańcucha dostaw żywności w przypadku produktów przetworzonych (produktów wymienionych w art. 1 ust. 2 rozporządzenia o wspólnej organizacji rynków produktów rolnych),
- wyważonym podziale wartości w łańcuchu żywnościowym: określenie "uczciwy" lub "sprawiedliwy" powinno być stosowane w przypadku przejrzystego i wyważonego wynagrodzenia dla wszystkich podmiotów łańcucha żywnościowego, w tym producentów, przetwórców, hurtowników, detalistów i przedsiębiorstw zajmujących się usługami gastronomicznymi, przy unikaniu nieuczciwych praktyk handlowych, w tym takich jak nadużywanie pozycji dominującej czy niedostarczenie towaru bez uzasadnionego powodu,
- przejrzystych i wyważonych warunkach umownych: określenia "sprawiedliwy" lub "uczciwy" powinny być używane wyłącznie w wypadku jasnych umów wynegocjowanych w zrównoważony sposób między stronami z zapewnieniem stabilności i przewidywalności wszystkim sygnatariuszom,
- uczciwych praktykach handlowych: produkt nie może zostać zakwalifikowany jako "uczciwy" lub "sprawiedliwy", jeżeli jest przedmiotem nieuczciwych praktyk handlowych, takich jak nieuczciwe odroczenie płatności, klauzule jednostronne lub sprzedaż poniżej kosztów produkcji.
Argument na poparcie zalecenia 1.11 w sprawie rozporządzenia (UE) 2021/2115 6
2.10. EKES uważa, że proponowane środki - z wyjątkiem środka dotyczącego młodych lub nowych rolników - mogą zakłócać równowagę osiągniętą w krajowych planach strategicznych, które zostały opracowane po gruntownych negocjacjach i które stanowią już stabilne ramy wdrażania obecnej WPR. Te propozycje mogą zarazem odwieść od dyskusji strategicznych niezbędnych do opracowania przyszłej WPR, która musi być usystematyzowaną i skoordynowaną odpowiedzią na nowe problemy sektora rolnego.
2.11. Komitet popiera szczególną zachętę skierowaną do młodych rolników i nowych producentów, którzy przystępują do uznanej organizacji producentów. Ma ona pomóc w rozpoczęciu działalności i dokonaniu inwestycji, które mają zasadnicze znaczenie dla wymiany pokoleń i modernizacji sektora.
Argument na poparcie zalecenia 1.12 dotyczącego rozszerzenia pojęcia zrównoważonego rozwoju
2.12. EKES popiera ten środek, ponieważ łączy on w sobie wymiar gospodarczy, środowiskowy i społeczny zrównoważonego rozwoju i zarazem stawia na pierwszym miejscu ochronę osób prowadzących gospodarstwo rolne oraz pracowników rolnych zgodnie z konwencją MOP.
Argument na poparcie zalecenia 1.13 dotyczącego aktualizacji progów referencyjnych
2.13. Progi referencyjne są niezbędne do stabilizacji rynków rolnych i ochrony rolników przed zmianami cen. Obecne progi nie odpowiadają już jednak aktualnej sytuacji. Na przykład od 2009 r. próg dla cukru białego wynosi 404,40 EUR/t, choć w 2025 r. można by go podnieść do 585 EUR/t, gdyby uwzględnić obecny poziom inflacji w UE-27. Ta aktualizacja umożliwiłaby lepsze pokrycie kosztów produkcji przy cenie buraków cukrowych ustalonej na poziomie ok. 38 EUR/t. Usystematyzowane i regularne aktualizacje, na przykład co sześć miesięcy, powinny być opracowywane na szczeblu europejskim, co można by powierzyć Unijnemu Obserwatorium Łańcucha Rolno-Spożywczego (AFCO).
Argument na poparcie zalecenia 1.15 dotyczącego rezerwy rolnej
2.14. Komitet proponuje uruchomienie doraźnego wsparcia finansowego zamiast rezerwy rolnej w celu wsparcia podmiotów gospodarczych w razie poważnego zakłócenia równowagi na rynku, przy czym należy przewidzieć możliwość natychmiastowego skorzystania z niego w przypadku kryzysu. Apeluje do Komisji Europejskiej o dokonanie przeglądu instrumentów zarządzania kryzysowego w ramach kolejnej reformy WPR (po 2027 r.) 7 .
Argument na poparcie zalecenia 1.16 w sprawie sektora buraków cukrowych
2.15. Należy wyjaśnić zakres stosowania klauzuli przeglądowej dla umów zawieranych w sektorze buraków cyfrowych, a zatem kwestię tego, czy ma ona zastosowanie do cen, ilości czy też warunków dostawy itp.
3. PROPONOWANE ZMIANY DO WNIOSKU USTAWODAWCZEGO KOMISJI EUROPEJSKIEJ
Poprawka 1
powiązana z zaleceniem 1.1
Motywy
Dodać następujący motyw
| Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską | Poprawka EKES-u |
| Komisja Europejska nie zamierza kwestionować zmian, które wprowadza się niniejszym rozporządzeniem, w jej wnioskach dotyczących wspólnej polityki rolnej na kolejny okres (2028-2034). |
Poprawka 2
powiązana z zaleceniem 1.3
(Art. 1 pkt 6) wniosku zmieniający art. 168 ust. 6)
Zmienić
| Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską | Poprawka EKES-u |
|
Państwa członkowskie mogą zdecydować, że pisemna umowa lub pisemna oferta nie są wymagane w co najmniej jednym z następujących przypadków: a) dostawa dotyczy produktów o wartości nieprzekra- czającej pewnego progu wartości określonego przez państwo członkowskie, który nie może być wyższy niż 10 000 EUR; b) dostawa dotyczy produktów rolnych, które podlegają sezonowym wahaniom podaży lub popytu lub są nietrwałe; c) dostawa dotyczy mleka i produktów rolnych, które podlegają tradycyjnym lub zwyczajowym praktykom sprzedaży. |
Państwa członkowskie mogą zdecydować, że pisemna umowa lub pisemna oferta nie są wymagane w co najmniej jednym z następujących przypadków: a) dostawa dotyczy produktów o wartości nieprzekra- czającej pewnego progu wartości określonego przez państwo członkowskie, który nie może być wyższy niż 5 000 EUR; b) dostawa dotyczy produktów rolnych, które podlegają sezonowym wahaniom podaży lub popytu lub są nietrwałe; c) dostawa dotyczy mleka i produktów rolnych, które podlegają tradycyjnym lub zwyczajowym praktykom sprzedaży. |
Poprawka 3
powiązana z zaleceniem 1.4
(Art. 1 pkt 6) wniosku zmieniający art. 168 ust. 4 lit. c) pkt (i)) Zmienić
| Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską | Poprawka EKES-u |
|
cenę do zapłaty za dostawę, która: - jest niezmienna i określona w umowie lub - jest obliczana poprzez połączenie różnych czynników określonych w umowie, które obejmują obiektywne wskaźniki, łatwo dostępne i zrozumiałe indeksy lub metody obliczania końcowejceny, odzwierciedlające zmiany warunków rynkowych i kosztów produkcji, dostarczone ilości oraz jakość lub skład dostarczonych produktów rolnych; w tym celu państwa członkowskie mogą określić wskaźniki zgodnie z obiektywnymi kryteriami na podstawie badań produkcji i łańcucha dostaw żywności. Strony umów mają swobodę powoływania się na te wskaźniki lub inne wskaźniki, które uznają za istotne; |
cenę do zapłaty za dostawę, która: - jest niezmienna i określona w umowie lub - jest obliczana poprzez połączenie różnych czynników określonych w umowie, które obejmują obiektywne wskaźniki, łatwo dostępne i zrozumiałe indeksy lub metody obliczania końcowej ceny, odzwierciedlające zmiany warunków rynkowych i rzeczywiste koszty produkcji, w tym wynagrodzenie producenta i innych słabszych podmiotów w łańcuchu żywnościowym, dostarczone ilości oraz jakość lub skład dostarczonych produktów rolnych. W tym celu państwa członkowskie powinny określić i opublikować wskaźniki zgodnie z obiektywnymi kryteriami, w porozumieniu ze wszystkimi zainteresowanymi stronami; |
Uzasadnienie
W poprawce podkreśla się, że obiektywne wskaźniki są istotne dla zagwarantowania, że ceny będą pokrywały rzeczywiste koszty produkcji, w tym sprawiedliwe wynagrodzenie osób prowadzących gospodarstwo rolne. Sprzyja to przejrzystości i sprawiedliwości. Odpowiedzialne za określenie i opublikowanie wskaźników byłyby państwa członkowskie w porozumieniu z organizacjami międzybranżowymi, na wzór dobrych praktyk stosowanych we Francji.
Poprawka 4
powiązana z zaleceniem 1.5
(Art. 1 pkt 6) wniosku zmieniający art. 168 ust. 4 lit. c) pkt (iii)) Zmienić
| Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską | Poprawka EKES-u |
| okres obowiązywania umowy, który może być ograniczony lub nieograniczony, z klauzulą dotyczącą rozwiązania umowy. W przypadku umowy o minimalnym okresie obowiązywania dłuższym niż sześć miesięcy umowa zawiera również klauzulę przeglądową, która może zostać uruchomiona w szczególności przez rolnika., organizację producentów lub zrzeszenie organizacji producentów; | okres obowiązywania umowy, który może być ograniczony lub nieograniczony, z klauzulą dotyczącą rozwiązania umowy. W przypadku umowy o minimalnym okresie obowiązywania dłuższym niż sześć miesięcy umowa zawiera również obowiązkową klauzulę przeglądową, która umożliwia otwarcie negocjacji umowy w celu uzgodnienia nowych dostosowanych cen i warunków zgodnie ze zmianami kosztów produkcji i warunków rynkowych. Negocjacje te powinny albo zakończyć się w rozsądnych ramach czasowych, albo opierać się na skorygowanych cenach obliczonych na podstawie obiektywnych |
| wskaźników, albo zostać zakończone za pośrednictwem mechanizmu mediacji. W pierwszych sześciu miesiącach obowiązywania umowy obie strony muszą mieć pewność prawną. Obiektywne wskaźniki są opracowywane w porozumieniu z zainteresowanymi stronami z sektora, aby zagwarantować przejrzystość oraz odporność gospodarczą producentów i najsłabszych podmiotów w łańcuchu żywnościowym na wahania i z należytym uwzględnieniem kryteriów zrównoważonego rozwoju; |
Uzasadnienie
W poprawce podkreśla się znaczenie obowiązkowej klauzuli przeglądowej w umowach długoterminowych dla uwzględnienia realiów gospodarczych, w których działają producenci. Ten środek opiera się na obiektywnych wskaźnikach określonych na szczeblu krajowym, a przez to gwarantuje dostosowanie cen do zmian kosztów produkcji i warunków rynkowych, a także sprzyja przejrzystości i sprawiedliwości w sektorach rolnych.
Poprawka 5
powiązana z zaleceniem 1.7
(Art. 1 pkt 3) lit. b) wniosku zmieniający art. 152 ust. 1a rozporządzenia (UE) nr 1308/2013 8 Zmienić
| Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską | Poprawka EKES-u |
| "1a. Na zasadzie odstępstwa od art. 101 ust. 1 TFUE organizacja producentów uznana na podstawie ust. 1 niniejszego artykułu lub organizacja producentów, w tym spółdzielnia, która nie została uznana za organizację producentów przez państwo członkowskie, ale spełnia wymogi określone w ust. 1 niniejszego artykułu i art. 154, może planować produkcję, optymalizować koszty produkcji, wprowadzać do obrotu produkty rolne i negocjować umowy na ich dostawy w imieniu swoich członków w odniesieniu do całości lub części ich całkowitej produkcji."; | "1a. Na zasadzie odstępstwa od art. 101 ust. 1 TFUE organizacja producentów uznana na podstawie ust. 1 niniejszego artykułu lub organizacja producentów, w tym spółdzielnia, która nie została uznana za organizację producentów przez państwo członkowskie, ale spełnia wymogi określone w ust. 1 niniejszego artykułu i art. 154, może planować produkcję, optymalizować koszty produkcji, wprowadzać do obrotu produkty rolne i negocjować umowy na ich dostawy w imieniu swoich członków w odniesieniu do całości lub części ich całkowitejprodukcji. Niemniej to rozwiązanie musi być dla nieuznanych organizacji producentów etapem przejściowym na drodze do oficjalnego uznania w okresie nie dłuższym niż 2 lata.."; |
Uzasadnienie
Poprawka ma na celu zapewnienie ram uznawania nieuznanych organizacji producentów (OP) oraz umożliwienie im korzystania z tych samych wyjątków od reguł konkurencji co uznane organizacje producentów. To rozwiązanie nie może jednak osłabiać obecnej struktury branż skupionych wokół uznanych organizacji producentów. Skrócenie okresu przejściowego do 2 lat gwarantuje, że organizacje producentów będą w pełni dążyć do oficjalnego uznania, co zapewni lepszą strukturę rynków rolnych.
Poprawka 6
powiązana z zaleceniem 1.8
(Art. 1 pkt 3) lit. c) wniosku zmieniający art. 152 ust. 1b rozporządzenia (UE) nr 1308/2013) Zmienić
| Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską | Poprawka EKES-u |
| "Na zasadzie odstępstwa od ust. 1a i akapitu pierwszego zrzeszenie organizacji producentów uznane na podstawie art. 156 ust. 1 może również prowadzić działalność, o której mowa w ust. 1a akapit pierwszy, pod warunkiem że: (...) d) wielkość produkcji objętej działalnością, o której mowa w ust. 1a akapit pierwszy, nie przekracza 33 % całkowitej produkcji krajowej danego państwa członkowskiego."; | "Na zasadzie odstępstwa od ust. 1a i akapitu pierwszego zrzeszenie organizacji producentów uznane na podstawie art. 156 ust. 1 może również prowadzić działalność, o której mowa w ust. 1a akapit pierwszy, pod warunkiem że: (...) d) wielkość produkcji objętej działalnością, o której mowa w ust. 1a akapit pierwszy, nie przekracza 50 % całkowitejprodukcji krajowej danego państwa członkowskiego."; |
Uzasadnienie
Ten próg ogranicza zdolność organizacji producentów i zrzeszeń organizacji producentów do wzmocnienia ich pozycji w łańcuchu wartości i osłabia skuteczność narzędzi łączenia zasobów. Jest również bezzasadny w świetle reguł konkurencji oraz specyfiki poszczególnych państw członkowskich i niektórych rynków, zwłaszcza ponadnarodowych. Skreślenie odnosi się również do organizacji producentów i dotyczy też obecnego tekstu w sprawie sektora mleczarskiego, w którym istnieją podobne ograniczenia.
Poprawka 7
powiązana z zaleceniem 1.10
(Art. 1 pkt 1) wniosku zmieniający art. 88a ust. 1 lit. b)) Zmienić
| Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską | Poprawka EKES-u |
| uznania przez uczestniczących rolników ceny za ich produkty za sprawiedliwą oraz | uznania przez uczestniczących rolników ceny za ich produkty za sprawiedliwą w oparciu o opłacalność dla rolnika., co obejmuje wynagrodzenie za środki przyczyniające się do spełnienia lub przekroczenia określonych w art. 210a ust. 3 norm zrównoważonego rozwoju nałożonych przez prawo Unii lub prawo krajowe. Cena musi być obliczana na podstawie obiektywnych wskaźników dotyczących kosztów produkcji i obejmować wynagrodzenie rolnika oraz zapewniać odpowiedni poziom życia społeczności sektora rolno-spożywczego (zgodnie z niedawno opublikowaną "Wizją dla rolnictwa i żywności"). Cena musi być negocjowana z zachowaniem równowagi między stronami umowy i opierać się na obowiązującej w regionie płacy dla pracowników ustalonej w układach zbiorowych oraz być powiązana ze specyfiką regionalną, |
Uzasadnienie
W poprawce wyjaśnia się, że pojęcie uczciwej lub sprawiedliwej ceny musi opierać się na opłacalności dla rolnika i pracowników najemnych, którą ustala się na podstawie obiektywnych wskaźników w powiązaniu ze specyfiką regionalną.
Poprawka 8
powiązana z zaleceniem 1.10
(Art. 1 pkt 1) wniosku zmieniający art. 88a)
Dodać nowy ustęp po ustępie 1
| Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską | Poprawka EKES-u |
| Należy ustanowić wspólne i zharmonizowane ramy na szczeblu Unii Europejskiej w celu usystematyzowania użycia określeń "uczciwy" i "sprawiedliwy" na podstawie jasnych definicji i obiektywnych kryteriów. Celem jest zapobieżenie wszelkim mglistym i subiektywnym interpretacjom tych określeń, które to interpretacje mogłyby prowadzić do zakłóceń konkurencji między państwami członkowskimi. |
Uzasadnienie
W poprawce wprowadza się wspólne i zharmonizowane ramy w celu zapewnienia spójnego stosowania tych określeń w całej Unii Europejskiej tak, by uniknąć zakłóceń konkurencji oraz zwiększyć przejrzystość i sprawiedliwość stosunków handlowych.
Poprawka 9
powiązana z zaleceniem 1.12 (zmieniająca artykuł 210a ust. 3 lit. f)) Zmienić
| Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską | Poprawka EKES-u |
| poprawa warunków pracy i bezpieczeństwa w działalności rolnej lub przetwórczej."; | poprawa warunków pracy i bezpieczeństwa w działalności rolnej lub przetwórczej zgodnie z normami określonymi w konwencji MOP."; |
Uzasadnienie
Poprawka ma na celu zapewnienie zgodności warunków pracy i bezpieczeństwa w sektorze rolnym i rolno-spożywczym z normami międzynarodowymi ustanowionymi przez Międzynarodową Organizację Pracy (MOP).
Poprawka 10
powiązana z zaleceniem 1.13
Dodać nowy artykuł po art. 3
| Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską | Poprawka EKES-u |
| Zmiana art. 7 rozporządzenia nr 1308/2013 dotyczącego progów referencyjnych | |
|
ust. 2 otrzymuje brzmienie: 2. Progi referencyjne poddaje się przeglądowi regularnie (zależnie od sezonowości produktów) na wniosek Unijnego Obserwatorium Łańcucha Rolno-Spożywczego (AFCO) w świetle zmian gospodarczych oraz rzeczywistych kosztów produkcji. Komisja odpowiada za opracowanie metodyki okresowego przeglądu progów w oparciu o obiektywne wskaźniki., takie jak inflacja, koszty produkcji i zmiany na rynkach rolnych. Koszty produkcji obejmują koszty środków przyczyniających się do spełnienia lub przekroczenia norm zrównoważonego rozwoju przewidzianych w prawie Unii lub prawie krajowym, o których mowa w art. 210a ust. 3. Ta metodyka powinna umożliwiać regularną aktualizację progów, tak aby odzwierciedlały aktualne realia gospodarcze i pozostały skutecznym narzędziem stabilizacji rynków. |
Uzasadnienie
Progi referencyjne określone w art. 7 rozporządzenia o wspólnej organizacji rynków produktów rolnych mają zasadniczy wpływ na stabilizację rynków rolnych oraz ochronę rolników przed wahaniami cen. Niektóre z tych progów, np. odnośnie do cukru białego (który został wyznaczony w 2009 r. na poziomie 404,40 EUR/t), są już nieaktualne i nie odzwierciedlają już rzeczywistych kosztów produkcji, co ogranicza ich skuteczność.
Wyzwaniom tym można sprostać poprzez okresową i regularną aktualizację z wykorzystaniem zharmonizowanej metodyki. Na przykład dzięki dostosowaniu do inflacji i bieżących kosztów produkcji próg referencyjny dla cukru byłby adekwatny do obciążeń rolników i tym samym zapewniałby bardziej odpowiednie wsparcie.
EKES zaleca, by Komisja określiła klarowną i przejrzystą metodykę z myślą o regularnym przeglądzie tych progów. To podejście zapewniłoby ich adekwatność i zarazem przyczyniłoby się do większej stabilizacji rynków rolnych i skuteczniejszej ochrony producentów w obliczu obecnych wyzwań gospodarczych.
Poprawka 11
powiązana z zaleceniem 1.15
(Art. 1 pkt 8) wniosku zmieniający art. 222 ust. 1)
Zmienić
| Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską | Poprawka EKES-u |
|
art. 222 ust. 1 otrzymuje brzmienie: [...] W przypadku gdy Komisja przyjmuje akty wykonawcze zgodnie z akapitem pierwszym niniejszego artykułu, może podjąć decyzję o udostępnieniu zainteresowanym państwom członkowskim wsparcia Unii z rezerwy rolnej, o której mowa w art. 16 rozporządzenia (UE) 2021/2116. Takie wsparcie finansowe zapewnia środki niezbędne do wykonania tych umów i decyzji przez zainteresowane podmioty gospodarcze. [...] |
art. 222 ust. 1 otrzymuje brzmienie: [...] W przypadku gdy Komisja przyjmuje akty wykonawcze zgodnie z akapitem pierwszym niniejszego artykułu, może podjąć decyzję o udostępnieniu zainteresowanym państwom członkowskim wsparcia Unii, umożliwiając jego natychmiastowe uruchomienie w razie kryzysu.. Takie wsparcie finansowe zapewnia środki niezbędne do wykonania tych umów i decyzji przez zainteresowane podmioty gospodarcze. [...] |
Uzasadnienie
Zob. punkt 2.13.
Celem poprawki jest oddzielenie finansowania środków stabilizacji rynku od wspomnianej rezerwy poprzez zapewnienie doraźnego wsparcia finansowego, które byłoby lepiej dostosowane do cyklicznych wahań i kryzysów gospodarczych i mogłoby zostać szybko uruchomione w przypadku kryzysu. Zapewnia to bardziej ukierunkowaną reakcję na kryzys i zapobiega wyczerpaniu zasobów niezbędnych do stawienia czoła innym sytuacjom wyjątkowym w rolnictwie.
Poprawka 12
powiązana z zaleceniem 1.16
(Art. 1 pkt 9) zmieniający załącznik X)
Dodać nową literę po lit. e)
| Tekst zaproponowany przez Komisję Europejską | Poprawka EKES-u |
|
f) W załączniku X dodaje się nowy pkt XII w brzmieniu: "Umowy dostawy mogą być wieloletnie. W przypadku umowy o minimalnym okresie obowiązywania dłuższym niż sześć miesięcy umowa zawiera klauzulę przeglądową, która może zostać uruchomiona przez rolnika, organizację producentów lub zrzeszenie organizacji producentów. Możliwe jest uruchomienie klauzuli przeglądowej w przypadku zaistnienia siły wyższej (ekstremalnych warunków pogodowych, ogniska epidemicznego, napięć geopolitycznych lub poważnych zakłóceń równowagi na rynku)." |
Uzasadnienie
Zob. punkt 2.14.
Wprowadzenie do wieloletnich umów dla sektora buraków cukrowych klauzuli przeglądowej, która byłaby uruchamiana w przypadku zaistnienia siły wyższej, umożliwiłoby dostosowanie warunków umownych do nieprzewidywalnych wydarzeń, takich jak susze, choroby lub kryzysy geopolityczne. Zapewniłoby to producentom większe bezpieczeństwo ekonomiczne z zachowaniem równowagi stosunków handlowych w sektorze cukru.
Bruksela, dnia 27 marca 2025 r.
Komitet Stały Rady Ministrów wprowadził bardzo istotne zmiany do projektu ustawy przygotowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – poinformował minister Maciej Berek w czwartek wieczorem, w programie „Pytanie dnia” na antenie TVP Info. Jak poinformował, projekt nowelizacji ustawy o PIP powinien trafić do Sejmu w grudniu 2025 roku, aby prace nad nim w Parlamencie trwały w I kwartale 2026 r.
05.12.2025
4 grudnia Komitet Stały Rady Ministrów przyjął projekt zmian w ustawie o PIP - przekazało w czwartek MRPiPS. Nie wiadomo jednak, jaki jest jego ostateczny kształt. Jeszcze w środę Ministerstwo Zdrowia informowało Komitet, że zgadza się na propozycję, by skutki rozstrzygnięć PIP i ich zakres działał na przyszłość, a skutkiem polecenia inspektora pracy nie było ustalenie istnienia stosunku pracy między stronami umowy B2B, ale ustalenie zgodności jej z prawem. Zdaniem prawników, to byłaby kontrrewolucja w stosunku do projektu resortu pracy.
05.12.2025
Przygotowany przez ministerstwo pracy projekt zmian w ustawie o PIP, przyznający inspektorom pracy uprawnienie do przekształcania umów cywilnoprawnych i B2B w umowy o pracę, łamie konstytucję i szkodzi polskiej gospodarce – ogłosili posłowie PSL na zorganizowanej w czwartek w Sejmie konferencji prasowej. I zażądali zdjęcia tego projektu z dzisiejszego porządku posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów.
04.12.2025
Prezydent Karol Nawrocki podpisał we wtorek ustawę z 7 listopada 2025 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt. Jej celem jest wprowadzenie zakazu chowu i hodowli zwierząt futerkowych w celach komercyjnych, z wyjątkiem królika, w szczególności w celu pozyskania z nich futer lub innych części zwierząt. Zawetowana została jednak ustawa zakazująca trzymania psów na łańcuchach. Prezydent ma w tym zakresie złożyć własny projekt.
02.12.2025
Resort pracy nie podjął nawet próby oszacowania, jak reklasyfikacja umów cywilnoprawnych i B2B na umowy o pracę wpłynie na obciążenie sądów pracy i długość postępowań sądowych. Tymczasem eksperci wyliczyli, że w wariancie skrajnym, zakładającym 150 tys. nowych spraw rocznie, skala powstałych zaległości rośnie do ponad 31 miesięcy dodatkowej pracy lub koniecznego zwiększenia zasobów sądów o 259 proc. Sprawa jest o tyle ważna, że na podobnym etapie prac są dwa projekty ustaw, które – jak twierdzą prawnicy – mogą zwiększyć obciążenie sądów.
25.11.2025
Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o Funduszu Medycznym - poinformował w środę rzecznik rządu Adam Szłapka. Przygotowana przez resort zdrowia propozycja zakłada, że Narodowy Fundusz Zdrowia będzie mógł w 2025 r. otrzymać dodatkowo około 3,6 mld zł z Funduszu Medycznego. MZ chce również, by programy inwestycyjne dla projektów strategicznych były zatwierdzane przez ministra zdrowia, a nie jak dotychczas, ustanawiane przez Radę Ministrów. Zamierza też umożliwić dofinansowanie programów polityki zdrowotnej realizowanych przez gminy w całości ze środków Funduszu Medycznego.
19.11.2025| Identyfikator: | Dz.U.UE.C.2025.2969 |
| Rodzaj: | Opinia |
| Tytuł: | Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego - Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenia (UE) nr 1308/2013, (UE) 2021/2115 i (UE) 2021/2116 w odniesieniu do poprawy pozycji rolników w łańcuchu dostaw żywności |
| Data aktu: | 16/06/2025 |
| Data ogłoszenia: | 16/06/2025 |