Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego - Integracja osób z niepełnosprawnościami w kontekście rozwoju nowych technologii i sztucznej inteligencji - możliwości, wyzwania, zagrożenia i szanse (opinia rozpoznawcza na wniosek polskiej prezydencji)

Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego
Integracja osób z niepełnosprawnościami w kontekście rozwoju nowych technologii i sztucznej inteligencji - możliwości, wyzwania, zagrożenia i szanse (opinia rozpoznawcza na wniosek polskiej prezydencji)
(C/2025/2959)

Sprawozdawczym: Dovile JUODKAITÉ
Doradczynie i doradcy Alvaro Antonio COUCEIRO FARJAS (z ramienia sprawozdawczym, Grupa III)
Pismo polskiej prezydencji Rady UE Pismo z 6.9.2024
Podstawa prawna Art. 304 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
Sekcja odpowiedzialna Sekcja Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Obywatelstwa
Data przyjęcia przez sekcję 11.3.2025
Data przyjęcia na sesji plenarnej 26.3.2025
Sesja plenarna nr 595
Wynik głosowania (za/przeciw/wstrzymało się) 150/0/2

1. Wnioski i zalecenia

1.1. EKES uważa, że niezbędne jest włączanie osób z niepełnosprawnościami w cały proces projektowania, opracowywania, oceny oraz wdrażania nowych technologii i zastosowań opartych na sztucznej inteligencji (AI). Ten udział ma zasadnicze znaczenie dla ograniczenia ewentualnego ryzyka dyskryminacji.

1.2. Komitet zwraca się do państw członkowskich i UE o sprawdzenie i oszacowanie, w jakim stopniu zastosowania AI w najważniejszych dziedzinach są inkluzywne. Należy dzielić się pozytywnymi praktykami zwiększającymi inkluzywność zastosowań opartych na AI z korzyścią dla grup, które mogą paść ofiarą dyskryminacji.

1.3. Komitet dostrzega postępy wynikające z ram prawnych UE dotyczących ochrony osób z niepełnosprawnościami przed niedopuszczalnymi systemami AI oraz systemami AI wysokiego ryzyka, ochrony wrażliwych danych osobowych oraz zakazu opartych na manipulacji programów AI. Sądzi jednak, że konieczne jest dalsze monitorowanie w celu przeanalizowania potrzeby ochrony osób z niepełnosprawnościami przed szkodliwym stosowaniem systemów związanych z rzekomo ograniczonym ryzykiem, zwłaszcza w dziedzinie zatrudnienia i rekrutacji.

1.4. Komitet podkreśla wagę zapewnienia ogólnej dostępności usług i towarów wykorzystujących nowe technologie oraz rozwiązania oparte na AI zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/882 1 , dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2102 2  oraz powiązanymi normami dostępności.

1.5. EKES uważa, że państwa członkowskie muszą zadbać o to, by pracodawcy wykorzystywali możliwości wynikające z nowych osiągnięć technologicznych i zastosowań AI do poprawy dostępności oraz wprowadzania racjonalnych usprawnień dla pracowników z niepełnosprawnościami, oraz, że Komisja Europejska musi wspomagać te działania. Przy wspieraniu przejścia na nowe narzędzia cyfrowe nie należy porzucać obecnych pozytywnych technologii wspomagających z powodu nowych alternatywnych rozwiązań.

1.6. Komitet zaleca zwiększenie wydatków publicznych na badania i rozwój w zakresie rozwiązań opartych na AI służących dostępności i pomocy technologicznej, a także poszerzenie wiedzy społeczeństwa o tych osiągnięciach technologicznych oraz zwiększenie istniejącej pomocy rządów na przyswajanie tej wiedzy i szkolenie wszystkich użytkowników.

1.7. EKES wzywa państwa członkowskie do wdrożenia i poszerzenia istniejących programów nauczania umiejętności cyfrowych dla osób z niepełnosprawnościami, do poprawy ich obecnej sytuacji i kwalifikacji w tych dziedzinach, a także do podejmowania wysiłków na rzecz ich większego włączenia w kształcenie wyższe i szkolenie zawodowe w sektorach technologicznych. Komisja i państwa członkowskie UE muszą gromadzić ogólnounijne dane służące do analizy tych wskaźników oraz luki w zatrudnieniu osób z niepełnosprawnościami.

1.8. EKES podkreśla potrzebę rozpowszechnienia racjonalnych usprawnień dla pracowników z niepełnosprawnościami w miejscu pracy, w tym w publicznych i prywatnych procesach rekrutacji, w zdobywaniu kwalifikacji i szkoleniach zawodowych oraz w szkolnictwie wyższym, biorąc pod uwagę obecne przeszkody, które prowadzą do wyjątkowo niskiego wskaźnika wykształcenia wyższego wśród osób z niepełnosprawnościami. W opartych na nowych technologiach i AI aplikacjach rekrutacyjnych należy wystrzegać się potencjalnej dyskryminacji i zapewniać ich dostępność lub dostępne alternatywne rozwiązania.

2. Kontekst ogólny

2.1. Przed rozpoczęciem przewodnictwa w Radzie UE, 6 września 2024 r., minister do spraw Unii Europejskiej Rzeczypospolitej Polskiej zwrócił się do Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (EKES-u) o sporządzenie szeregu opinii rozpoznawczych, w tym niniejszej opinii "Integracja osób z niepełnosprawnościami w kontekście rozwoju nowych technologii i sztucznej inteligencji - możliwości, wyzwania, zagrożenia i szanse".

2.2. W niniejszej opinii rozpoznawczej podsumowano kwestie związane z obecną sytuacją oraz z potencjalnym wpływem postępu technologicznego i AI na zatrudnienie osób z niepełnosprawnościami w UE. Odpowiedziano w niej na pytania prezydencji o ryzyko dyskryminacji osób z niepełnosprawnościami wynikające z wykorzystywania algorytmów AI oraz innych nowych technologii na rynku pracy.

3. Uwagi ogólne

3.1. W art. 27 Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, która została ratyfikowana zarówno przez UE w 2011 r. 3 , jak i przez każde państwo członkowskie, uznaje się prawo osób z niepełnosprawnościami do pracy na równi z innymi. Określono w niej wymogi, których spełnienie jest konieczne do osiągnięcia tego celu, w tym zapewnienie dostępu do szkoleń oraz racjonalnych usprawnień w miejscu pracy, oraz usunięcie wszelkich barier uniemożliwiających osobom z niepełnosprawnościami pełny udział, w tym przeszkód w korzystaniu z technologii i systemów informacyjno- komunikacyjnych 4 .

3.2. Nowe technologie i AI zapewniają osobom z niepełnosprawnościami nowe możliwości w zakresie edukacji, zatrudnienia i uczestnictwa w życiu społecznym. Tworzone rozwiązania muszą być jednak dostępne, a przy ich opracowywaniu należy uwzględniać osoby z niepełnosprawnościami. W tym względzie akt prawny w sprawie dostępności 5  stanowi podstawę minimalnych wymogów dostępności i ponownie podkreśla potrzebę zwiększenia dostępności obecnych i przyszłych technologii, w tym AI. W akcie w sprawie AI 6  uznano ten wymóg za kwestię priorytetową i stwierdzono, że dostawcy muszą w pełni przestrzegać wymogów dostępności. Należy rozważyć możliwość opracowania szczegółowych norm dostępności technologii AI 7 .

3.3. Komisja Europejska uruchomiła w 2022 r. pakiet dotyczący zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami, aby poczynić postępy we wdrażaniu środków mających na celu przestrzeganie Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych w UE zgodnie ze strategią na rzecz praw osób z niepełnosprawnościami na lata 2021-2030 8 .

3.4. Jednak na szczeblu UE zatrudnienie ma zaledwie 50,8 % osób z niepełnosprawnościami w porównaniu z 74,8 % osób bez niepełnosprawności i tylko 20 % kobiet i 29 % mężczyzn z niepełnosprawnościami pracuje w pełnym wymiarze czasu pracy 9 . Aktywne zawodowo osoby z niepełnosprawnościami zarabiają w UE średnio 17,76 % (równowartość 3 200 standardu siły nabywczej - PPS) rocznie mniej niż osoby bez niepełnosprawności 10 . Jest zatem jasne, że UE i jej państwa członkowskie muszą poprawić integrację osób z niepełnosprawnościami na rynku pracy, koncentrując się na wsparciu publicznym, kształceniu i szkoleniu, dostępności, racjonalnych usprawnieniach oraz wyeliminowaniu postaw dyskryminacyjnych.

3.5. Niski poziom umiejętności cyfrowych i cyfryzacja rynku pracy wraz z zastępowaniem mniej wymagających miejsc pracy rozwiązaniami AI, mogą pogłębić wykluczenie społecznoekonomiczne osób z niepełnosprawnościami, jeżeli przepaść cyfrowa nie zostanie zniwelowana.

3.5.1. Proces cyfryzacji oraz nowe technologie na ogół ułatwiają rozwiązywanie problemów związanych z umiejętnością przystosowania zawodowego oraz usprawniają procesy robocze. Niemniej mogą również stawiać przed nami nowe wyzwania i potencjalne zagrożenia, jeżeli nie będą uwzględniać sytuacji wszystkich osób, których mogą dotyczyć.

3.5.2. Istnieje znaczna luka w wykorzystaniu tych technologii na rynku pracy. Około 92 % stanowisk na obecnym rynku pracy wymaga umiejętności cyfrowych, a UE i jej państwa członkowskie podwoiły wysiłki na rzecz zwiększenia ogólnej cyfryzacji, lecz osoby z niepełnosprawnościami mają zazwyczaj niższy poziom umiejętności cyfrowych i przeszkolenia w tej dziedzinie, a także mniejszy dostęp do połączeń internetowych i narzędzi technologicznych 11 . Jak stwierdzono we wcześniejszej opinii, procesy cyfryzacji muszą sprzyjać włączeniu społecznemu, aby uniknąć wykluczenia słabszych grup 12 .

3.5.3. Obecnie w UE jedynie 18 % osób z niepełnosprawnościami zdobywa wykształcenie wyższe w porównaniu z 39 % ogółu społeczeństwa 13 . W połączeniu z niższymi wskaźnikami umiejętności cyfrowych sprawia to, że perspektywy włączenia do rynku pracy i włączenia społecznego tych osób są mniej optymistyczne, tym bardziej, że umiejętności cyfrowe sprzyjają również włączeniu edukacyjnemu oraz udziałowi w życiu kulturalnym i społecznym i rekreacji 14 .

3.5.4. Tendencje panujące na rynku pracy pokazują, że nowe technologie zastępują miejsca pracy wymagające niższych kwalifikacji i niektóre osoby zatrudnione w tych dziedzinach już tracą pracę. 2,3 % miejsc pracy na całym świecie jest zagrożonych z powodu zautomatyzowanych technologii 15 . Dotyczy to zwłaszcza kobiet i osób z niepełnosprawnościami, ponieważ pracują one zazwyczaj w mniej wymagających sektorach z powodu wspomnianego braku kwalifikacji i przepaści cyfrowej. Procesy cyfryzacji następujące obecnie w dziedzinie kształcenia i szkolenia mogą jeszcze bardziej obniżyć i tak już niski poziom włączenia oraz zmniejszyć ich potencjalne szanse na zatrudnienie oraz włączenie społeczne.

3.5.5. Dlatego też niezbędne jest, by UE i jej państwa członkowskie zwiększyły pulę środków finansowych na poprawę umiejętności cyfrowych osób z niepełnosprawnościami oraz zapewniły im dostęp do potrzebnych narzędzi. Oparte na AI zasoby edukacyjne w zakresie umiejętności cyfrowych, takie jak internetowe platformy edukacyjne i technologie do nauczania adaptacyjnego, można wykorzystywać jako łatwo dostępne i przystępne cenowo rozwiązania edukacyjne dla osób z niepełnosprawnościami, które są oddalone od kształcenia ogólnodostępnego. Nie powinny one jednak utrudniać wysiłków na rzecz rozpowszechnienia edukacji włączającej.

3.5.6. W tym względzie państwa członkowskie muszą zwiększyć inwestycje w szersze włączanie osób z niepełnospraw- nościami w kształcenie i szkolenie. Obecne niskie wskaźniki kształcenia i szkolenia na wszystkich poziomach są główną przeszkodą utrudniającą włączenie siły roboczej w późniejszym okresie.

3.6. AI stwarza możliwości poprawy dostępności i pomocy technologicznej. Te rozwiązania sprzyjają co prawda przestawieniu się na nowe, przyjazne dla użytkownika narzędzia cyfrowe, lecz nie mogą wymuszać zastępowania istniejących akceptowanych technologii wspomagających i niezbędne jest zapewnienie interopera- cyjności między nimi.

3.6.1. AI umożliwia uproszczenie procedur związanych z pracą, a także struktury obecnych miejsc pracy, jeżeli są one opracowywane w myśl zasady projektowania dla wszystkich. Te osiągnięcia, które powinny iść w parze z rozwojem opartych na AI dostosowań dostępności, mogą ułatwiać włączenie osób z niepełnosprawnościami na rynku pracy, a także samodzielne życie. O ile programy AI umożliwiają dostosowanie technologii wspomagających do różnych scenariuszy i rodzajów niepełnosprawności, o tyle wcześniej istniejące urządzenia wspomagające są zazwyczaj jednofunkcyjne 16 . Przykładowo technologia przetwarzania mowy na tekst może pomagać osobom o ograniczonej mobilności, a czytniki ekranu wspomagane przez AI mogą poprawiać formatowanie dokumentów napisanych przez osoby słabowidzące.

3.6.2. Twórcy technologii opartych na AI powinni zapewniać rzeczywiste uczestnictwo osób z niepełnosprawnościami i konsultacje z nimi w całym procesie z myślą o większej dostępności. Podobnie należy ułatwiać wprowadzanie technologii opartych na AI w miejscu pracy poprzez włączanie pracowników z niepełnosprawnościami w ogólny i sprawiedliwy dialog społeczny. Należy również wymagać od państw członkowskich UE wymiany dobrych praktyk w zakresie opartych na AI rozwiązań służących włączeniu społecznemu.

3.6.3. Choć wspieranie przejścia na nowe narzędzia cyfrowe może być pozytywnym posunięciem, potencjalne wdrożenie nowych technologii oraz AI w celu poprawy dostępności i racjonalnych usprawnień nie jest równoznaczne z tym, że przedsiębiorstwa i pracodawcy powinny je narzucać w miejsce istniejących i dobrze funkcjonujących technologii, z których osoby z niepełnosprawnościami powszechnie korzystają i które spotykają się z ich akceptacją. Ponadto należy rozważyć interoperacyjność między nowymi rozwiązaniami opartymi na AI a istniejącym sprzętem komputerowym i urządzeniami technologii wspomagających, takimi jak wspomagane przez AI czytniki ekranu lub manualna konwersja mowy na tekst z użyciem AI, w celu zapewnienia możliwości ich stosowania przez osoby z niepełnosprawnościami 17 .

3.7. Oparte na AI aplikacje do rekrutacji i oceny pracowników mogą być dyskryminujące, jeżeli nie uwzględniają szczególnych kwestii oraz powszechnie występujących przeszkód w kształceniu i pracy, które napotykają osoby z niepełnosprawnościami. Należy przyspieszyć wdrażanie racjonalnych usprawnień dla osób z niepełnosprawnościami.

3.7.1. Chociaż AI zapewnia rozwiązania obecnych problemów, to stwarza również zagrożenia i wyzwania. W akcie w sprawie AI wykazano się rozumieniem tych potencjalnych szkód oraz dostrzeżono ryzyko dyskryminacji osób z niepełnosprawnościami. Identyfikacja biometryczna może prowadzić do nieobiektywnych wyników, a systemy AI mogą wykorzystywać słabe punkty i ograniczać autonomię. W akcie zwrócono również uwagę na ryzyko związane z wykorzystywaniem AI w procesach rekrutacji i monitorowaniu wyników, ponieważ może ono utrwalać dyskryminację oraz podważać podstawowe prawa do ochrony danych i prywatności. Takie zastosowania nowych technologii klasyfikuje się jako stwarzające wysokie ryzyko dla praw i wolności osób, których dane te dotyczą.

3.7.2. Szczególne ryzyko może również wiązać się z sytuacją, gdy narzędzia AI służą do analizowania baz danych CV na potrzeby sprawniejszych procesów rekrutacji, a także w przypadkach, gdy te narzędzia nie uwzględniają specyficznych problemów osób z niepełnosprawnościami w systemie edukacji i karierze. W ramach zautomatyzowanego systemu na niekorzyść tych osób mogą działać przerwy w karierze zawodowej przeznaczone na habilitację i rehabilitację, dłuższe okresy szkoleń i kształcenia ze względów związanych z niepełnosprawnością lub nauka w specjalistycznych ośrodkach kształcenia. Oparte na ingerencji człowieka analiza i nadzór nad narzędziami AI z uwzględnieniem perspektywy niepełnosprawności muszą wspierać takie systemy, by uniknąć potencjalnej dyskryminacji.

3.7.3. Inne zagrożenia wiążą się z możliwym wdrożeniem cyfrowych procesów rekrutacji za pomocą niedostępnych narzędzi, bez uwzględnienia potrzeb w zakresie racjonalnych usprawnień. Przymusowe wprowadzenie procesów rekrutacji opartych na nowych technologiach może również utrudniać udział kandydatów z niepełnosprawnościami, jeżeli nie zapewni się im dostępnych rozwiązań alternatywnych.

3.7.4. Ogólnie rzecz biorąc, racjonalne usprawnienia w miejscu pracy nie są powszechne w przedsiębiorstwach europejskich z powodu błędnego rozumienia ich znaczenia, obowiązkowego stosowania przez pracodawców, ich kosztów i złożoności lub dostępnego wsparcia publicznego. Nawet 70 % europejskich pracodawców nie ma wytycznych kadrowych dotyczących racjonalnych usprawnień, w tym w procesach rekrutacji, a 76 % nie jest świadomych polityki publicznej lub programów publicznych wspierających ich wprowadzanie w miejscu pracy 18 . Dlatego też poprawa racjonalnych usprawnień polega nie tylko na opracowywaniu nowej polityki publicznej, lecz również na prawidłowym krzewieniu i wdrażaniu już istniejących kierunków polityki.

3.7.5. Komisja Europejska opublikowała niedawno zalecenia i wytyczne dotyczące racjonalnych usprawnień w miejscu pracy 19  w ramach pakietu dotyczącego zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami. Te zasady powinny być wskazówką dla organów publicznych jako pracodawców i być rozpowszechniane przez państwa członkowskie. Przykłady zawarte w dokumencie dotyczącym dobrych praktyk obejmują dostarczanie technologii wspomagających i innych rozwiązań opartych na nowej technologii, które inni pracodawcy mogą powielać.

3.8. Przy opracowywaniu algorytmów i nowych technologii AI należy uwzględnić osoby z niepełnospraw- nościami oraz perspektywę niepełnosprawności.

3.8.1. UE, jej państwa członkowskie i partnerzy społeczni muszą lepiej zrozumieć, że stosowanie nowych technologii i procedur AI na rynku pracy wymaga perspektywy niepełnosprawności. Rozumienie konsekwencji dla osób z niepełnos- prawnościami jest konieczne już na pierwszym etapie projektowania algorytmów AI, a następnie również podczas dalszego opracowywania rozwiązań przez przedsiębiorstwa i oceny ich zastosowań.

3.8.2. Aby zastosować perspektywę niepełnosprawności w całym procesie opracowywania i oceny systemu AI, twórcy technologii cyfrowych muszą zawsze zasięgać opinii podmiotów reprezentujących osoby z niepełnosprawnościami, a także zatrudniać te osoby do wykonywania określonych zadań w zakresie oceny i konsultacji. Komisja i państwa członkowskie muszą zapewnić ten proces i propagować programy publiczne mające na celu poprawę integracji osób z niepełnosprawnościami w tych dziedzinach.

3.8.3. Państwa członkowskie muszą również zadbać o to, by uczelnie zaplanowały w ramach swych programów nauczania informatyki oraz innych kursów inżynieryjnych szkolenia w zakresie dostępności i projektowania włączającego z wykorzystaniem funduszy krajowych i unijnych. Zwiększyłoby to adekwatność specjalistycznych rozwiązań i dostępność podstawowej AI począwszy od wczesnych etapów opracowywania.

3.9. AI stwarza szczególne ryzyko dyskryminacji osób z niepełnosprawnościami w sektorach bankowym i ubezpieczeniowym.

3.9.1. Bankowość i ubezpieczenia to dwa sektory, w których stosowanie różnych modeli AI do analizy osób stwarza wyraźne ryzyko dyskryminacji, zważywszy między innymi na nieregularne modele dochodów lub przerwy w zatrudnieniu. AI służy do analizy danych osobowych w celu zastosowania konkretnych usług, cen lub zakresu. Posługiwanie się automatycznymi narzędziami do zatwierdzania lub odmowy świadczenia usług, a także do upraszczania, przyspieszania lub doskonalenia produktów może być zatem ryzykowne z punktu widzenia dyskryminacji lub ochrony danych osobowych.

3.9.2. W akcie w sprawie AI podkreślono, że systemy AI zaprojektowane do celów oceny ryzyka i ustalania cen w odniesieniu do ubezpieczeń zdrowotnych i ubezpieczeń na życie uznaje się za bardzo ryzykowne. Jeżeli nie zostaną odpowiednio zaprojektowane, opracowane i zastosowane, mogą one bowiem naruszać prawa podstawowe poszczególnych osób i prowadzić do poważnych konsekwencji dla życia i zdrowia, w tym do wykluczenia finansowego i dyskryminacji. W związku z tym potwierdza się w nim, że instytucje bankowe oraz prywatne zakłady ubezpieczeń stosujące technologie oparte na AI, które należą do kategorii wysokiego ryzyka, muszą przeprowadzać oceny skutków w zakresie praw podstawowych przed ich zastosowaniem.

3.9.3. Państwa członkowskie muszą zintensyfikować publiczne programy i zachęty w celu zwiększenia dostępu osób z niepełnosprawnościami w UE do produktów finansowych. Chodzi zarówno o dostępność fizyczną, informacyjną i komunikacyjną, jak i o zapobieganie dyskryminacji. Do zmniejszenia barier mogą również przyczynić się szkolenia finansowe dla osób z niepełnosprawnościami oraz szkolenia uświadamiające na temat niepełnosprawności dla pracowników instytucji finansowych 20 .

Bruksela, dnia 26 marca 2025 r.

1 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/882 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie wymogów dostępności produktów i usług (Dz.U. L 151 z 7.6.2019, s. 70, ELI: http://data.europa.eu/eli/dir/2019/882/oj).
2 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2102 z dnia 26 października 2016 r. w sprawie dostępności stron internetowych i mobilnych aplikacji organów sektora publicznego (Dz.U. L 327 z 2.12.2016, s. 1, ELI: http://data.europa.eu/eli/dir/ 2016/2102/oj).
3 Wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej Viviane Reding, komunikat prasowy, "UE ratyfikuje Konwencję Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych", 5 stycznia 2011 r., http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=IP/11/4.
4 Organizacja Narodów Zjednoczonych. (2006). "Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych". Zbiór traktatów ONZ, 2515, 3,2006.
5 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/882 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie wymogów dostępności produktów i usług (Dz.U. L 151 z 7.6.2019, s. 70, ELI: http://data.europa.eu/eli/dir/2019/882/oj).
6 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1689 z dnia 13 czerwca 2024 r. w sprawie ustanowienia zharmonizowanych przepisów dotyczących sztucznej inteligencji oraz zmiany rozporządzeń (WE) nr 300/2008, (UE) nr 167/2013, (UE) nr 168/2013, (UE) 2018/858, (UE) 2018/1139 i (UE) 2019/2144 oraz dyrektyw 2014/90/UE, (UE) 2016/797 i (UE) 2020/1828 (akt w sprawie sztucznej inteligencji) (Dz.U. L, 2024/1689, 12.7.2024, ELI: http://data.europa.eu/eli/reg/2024/1689/oj).
7 Podstawą dla UE mógłby być przewodnik techniczny dotyczący dostępnych i sprawiedliwych systemów AI, sporządzony przez rząd Kanady: https://accessible.canada.ca/centre-of-expertise/information-and-communication-technologies/technical-guide-accessible- artificial-intelligence-systems#s4.
8 Komisja Europejska, "Unia równości: Strategia na rzecz praw osób z niepełnosprawnościami na lata 2021-2030", 2021.
9 Hammersley, H. & Buchanan, J., 2023 r. "The Right to Work: The Employment Situation of Persons with Disabilities in Europe", Europejskie Forum Osób z Niepełnosprawnościami s. 35 https://www.edf-feph.org/content/uploads/2023/05/hr7_2023_press- accessible.pdf.
10 Standard siły nabywczej (PPS) to sztuczna waluta, która uwzględnia różnice cenowe między państwami członkowskimi. Komisja Europejska, 2021 r. Unia równości: Strategia na rzecz praw osób z niepełnosprawnościami na lata 2021-2030.
11 Lulli, R., Sinicato, F., Couceiro, A. (2024 r.). "Digital Skills, Accommodation and Technological Assistance for Employment: Supporting the inclusion of persons with disabilities in the open labour market", 2024, s. 26-27.
12 Dz.U. C 374 z 16.9.2021, s. 11.
13 Eurostat, 2022 r. How many citizens had basic digital skills in 2021?, https://ec.europa.eu/eurostat/web/products- eurostat-news/-/ddn- 20220330-1.
14 UNESCO, "Role of ICTs for Persons with Disabilities", konferencja międzynarodowa w dniach 24-26 listopada 2014 r., New Delhi, Indie, 2014, https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000229818.
15 EKES i MOP, konferencja pt. "Sprawiedliwość społeczna w erze cyfrowej: wpływ AI na pracę i społeczeństwo - wkład w globalną koalicję na rzecz sprawiedliwości społecznej", Bruksela, Belgia, 2025 https://www.eesc.europa.eu/en/agenda/our-events/events/social- justice-digital-era-ais-impact-work-and-society-contribution-global-coalition-social-justice.
16 Touzet, C., "Using AI to support people with disability in the labour market: Opportunities and challenges", OECD Artificial Intelligence Papers, no 7, OECD Publishing, Paryż, 2023,https://doi.org/10.1787/008b32b7-en.
17 Dz.U. C 374 z 16.9.2021, s. 11.
18 Komisja Europejska, 2021 r. Unia równości: Strategia na rzecz praw osób z niepełnosprawnościami na lata 2021-2030, s. 26-27.
19 Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego, (2024). "Racjonalne usprawnienia w miejscu pracy: wytyczne i dobre praktyki", Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2024, https://op.europa.eu/pl/ publication-detail/-/publication/f3f79e30-23c7-11ef-a195-01aa75ed71a1/language-pl.
20 AFI, Financial Inclusion for Persons With Disabilities. Insights from AFI Members' Strategies and Policies, sprawozdanie specjalne, 2023, https://www.afi-global.org/publication/financial-inclusion-for-persons-with-disabilities/.

Zmiany w prawie

Maciej Berek: Do projektu MRPiPS o PIP wprowadziliśmy bardzo istotne zmiany

Komitet Stały Rady Ministrów wprowadził bardzo istotne zmiany do projektu ustawy przygotowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – poinformował minister Maciej Berek w czwartek wieczorem, w programie „Pytanie dnia” na antenie TVP Info. Jak poinformował, projekt nowelizacji ustawy o PIP powinien trafić do Sejmu w grudniu 2025 roku, aby prace nad nim w Parlamencie trwały w I kwartale 2026 r.

Grażyna J. Leśniak 05.12.2025
Lekarze i pielęgniarki na kontraktach „uratują” firmy przed przekształcaniem umów?

4 grudnia Komitet Stały Rady Ministrów przyjął projekt zmian w ustawie o PIP - przekazało w czwartek MRPiPS. Nie wiadomo jednak, jaki jest jego ostateczny kształt. Jeszcze w środę Ministerstwo Zdrowia informowało Komitet, że zgadza się na propozycję, by skutki rozstrzygnięć PIP i ich zakres działał na przyszłość, a skutkiem polecenia inspektora pracy nie było ustalenie istnienia stosunku pracy między stronami umowy B2B, ale ustalenie zgodności jej z prawem. Zdaniem prawników, to byłaby kontrrewolucja w stosunku do projektu resortu pracy.

Grażyna J. Leśniak 05.12.2025
Klub parlamentarny PSL-TD przeciwko projektowi ustawy o PIP

Przygotowany przez ministerstwo pracy projekt zmian w ustawie o PIP, przyznający inspektorom pracy uprawnienie do przekształcania umów cywilnoprawnych i B2B w umowy o pracę, łamie konstytucję i szkodzi polskiej gospodarce – ogłosili posłowie PSL na zorganizowanej w czwartek w Sejmie konferencji prasowej. I zażądali zdjęcia tego projektu z dzisiejszego porządku posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów.

Grażyna J. Leśniak 04.12.2025
Prezydent podpisał zakaz hodowli zwierząt na futra, ale tzw. ustawę łańcuchową zawetował

Prezydent Karol Nawrocki podpisał we wtorek ustawę z 7 listopada 2025 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt. Jej celem jest wprowadzenie zakazu chowu i hodowli zwierząt futerkowych w celach komercyjnych, z wyjątkiem królika, w szczególności w celu pozyskania z nich futer lub innych części zwierząt. Zawetowana została jednak ustawa zakazująca trzymania psów na łańcuchach. Prezydent ma w tym zakresie złożyć własny projekt.

Krzysztof Koślicki 02.12.2025
Przekształcanie umów B2B dołoży pracy sądom

Resort pracy nie podjął nawet próby oszacowania, jak reklasyfikacja umów cywilnoprawnych i B2B na umowy o pracę wpłynie na obciążenie sądów pracy i długość postępowań sądowych. Tymczasem eksperci wyliczyli, że w wariancie skrajnym, zakładającym 150 tys. nowych spraw rocznie, skala powstałych zaległości rośnie do ponad 31 miesięcy dodatkowej pracy lub koniecznego zwiększenia zasobów sądów o 259 proc. Sprawa jest o tyle ważna, że na podobnym etapie prac są dwa projekty ustaw, które – jak twierdzą prawnicy – mogą zwiększyć obciążenie sądów.

Grażyna J. Leśniak 25.11.2025
MZ znosi limit tzw. nadwykonań świadczeń udzielanych osobom do 18. roku życia - projekt przyjęty przez rząd

Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o Funduszu Medycznym - poinformował w środę rzecznik rządu Adam Szłapka. Przygotowana przez resort zdrowia propozycja zakłada, że Narodowy Fundusz Zdrowia będzie mógł w 2025 r. otrzymać dodatkowo około 3,6 mld zł z Funduszu Medycznego. MZ chce również, by programy inwestycyjne dla projektów strategicznych były zatwierdzane przez ministra zdrowia, a nie jak dotychczas, ustanawiane przez Radę Ministrów. Zamierza też umożliwić dofinansowanie programów polityki zdrowotnej realizowanych przez gminy w całości ze środków Funduszu Medycznego.

Grażyna J. Leśniak 19.11.2025
Metryka aktu
Identyfikator:

Dz.U.UE.C.2025.2959

Rodzaj: Opinia
Tytuł: Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego - Integracja osób z niepełnosprawnościami w kontekście rozwoju nowych technologii i sztucznej inteligencji - możliwości, wyzwania, zagrożenia i szanse (opinia rozpoznawcza na wniosek polskiej prezydencji)
Data aktu: 16/06/2025
Data ogłoszenia: 16/06/2025