| Wniosek o konsultację | 6.9.2024, polska prezydencja Rady Unii Europejskiej |
| Podstawa prawna | Art. 304 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej |
| Sekcja odpowiedzialna | Sekcja Jednolitego Rynku, Produkcji i Konsumpcji |
| Data przyjęcia przez sekcję | 12.2.2025 |
| Data przyjęcia na sesji plenarnej | 26.2.2025 |
| Sesja plenarna nr | 594 |
| Wynik głosowania (za/przeciw/wstrzymało się) | 205/9/10 |
1. Wnioski i zalecenia
1.1. Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) podkreśla potrzebę harmonizacji dyrektywy usługowej i dyrektywy w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych w celu sprostania problemowi rozdrobnienia w unijnym sektorze usług. Powinno to obejmować praktyczne rozwiązania mające na celu pogodzenie swobodnego przepływu usług z koncepcją stałej siedziby w innym państwie członkowskim, a także wyjaśnienie i uproszczenie stosowania tych zasad w celu zmniejszenia niepewności prawnej i złożoności administracyjnej. Wysiłki te wyeliminowałyby bariery utrudniające transgraniczne świadczenie usług, zapewniły uczciwą konkurencję i zwiększyły dostęp do przystępnych cenowo i zróżnicowanych usług dla konsumentów, a jednocześnie promowałyby mobilność pracowników.
1.2. Należy wprowadzić tzw. pakiet 100 zawodów w celu usunięcia najpoważniejszych barier regulacyjnych we wszystkich państwach członkowskich. Inicjatywa ta ułatwiłaby transgraniczne świadczenie usług, zwiększyła mobilność pracowników oraz pobudziła konkurencję i wzrost w kluczowych sektorach.
1.3. Uproszczenie procedur administracyjnych takich jak procedury licencjonowania, certyfikacji i zgodności ma zasadnicze znaczenie dla zmniejszenia kosztów i niepewności prawa, zwłaszcza dla MŚP. Usprawnione procesy umożliwiłyby MŚP skuteczne funkcjonowanie ponad granicami w ramach jednolitego rynku.
1.4. Cyfryzacja powinna odgrywać kluczową rolę w modernizacji procesów administracyjnych. Jeden cyfrowy portal oświadczeń oraz cyfryzacja formularzy A1 nie tylko zmniejszyłyby obciążenia administracyjne dla MŚP, lecz także usprawniłyby usługi transgraniczne, zapewniając zarówno przedsiębiorstwom, jak i konsumentom szybsze i łatwiej dostępne usługi. Należy opracować rozwiązania offline, aby wspierać słabsze grupy społeczne i promować inkluzywność.
1.5. Ukierunkowane reformy sektorowe są konieczne w celu usunięcia barier w takich branżach jak budownictwo, handel detaliczny i usługi finansowe. Reformy te, wraz z szerszym dostosowaniem regulacyjnym, uwolniłyby możliwości transgraniczne, zwiększyły wydajność i wzmocniły integrację rynku. EKES zaznacza, że ochrona pracy, rokowania zbiorowe oraz układy zbiorowe nie mogą być postrzegane jako zbędne obciążenia.
1.6. Komitet podkreśla potrzebę gromadzenia danych na temat sektora usług, zwłaszcza odnośnie do MŚP, aby wspierać kształtowanie polityki i usuwać bariery na jednolitym rynku. Infrastruktura cyfrowa ma zasadnicze znaczenie dla zmniejszenia obciążeń administracyjnych i rozpowszechnienia usług transgranicznych. Ponadto zwiększenie przejrzystości i spójności procesu decyzyjnego Komisji Europejskiej, zwłaszcza w zakresie naruszeń oraz jasnego informowania o przestrzeganiu przepisów, pomoże MŚP w poruszaniu się po rynku i zwiększy rozliczalność.
1.7. Do zaktualizowanej strategii jednolitego rynku należy włączyć kompleksowy sektorowy plan działania na rzecz integracji rynku usług. Ten plan powinien określać konkretne, możliwe do realizacji działania wraz z jasnymi terminami usuwania istniejących barier, tworzenia wysokiej jakości miejsc pracy oraz zachęcania do znaczących postępów.
2. Kontekst opinii
2.1. Sektor usług, który odpowiada za około 70 % unijnego PKB i zatrudnienia, jest podstawą gospodarki, lecz nadal niedostatecznie wykorzystuje się go w handlu transgranicznym 1 . Przepisy krajowe często ograniczają świadczenie usług z innych państw członkowskich, co często tłumaczy się względami porządku publicznego lub bezpieczeństwa. EKES podkreśla, że ochrona pracy, rokowania zbiorowe i układy zbiorowe nie mogą być postrzegane jako nadmierne obciążenia lub przeszkody. Mają one na celu zapewnienie równych warunków działania lokalnym i zagranicznym usługodawcom.
2.2. Pomimo ambicji związanych z jednolitym rynkiem ten sektor pozostaje w tyle za rynkiem towarów pod względem integracji, co utrudnia dostęp obywateli do zróżnicowanych i konkurencyjnych usług, podnosi koszty oraz zmniejsza wybór. Ta fragmentacja jest również dla specjalistów przeszkodą w poszerzaniu działalności, co ogranicza wzrost sektora i korzyści płynące z pełnej integracji.
2.3. Dyrektywa usługowa miała posłużyć za podstawę wysiłków na rzecz integracji rynku usług przy jednoczesnym utrzymaniu wysokiej jakości usług. Jednak jej wdrożenie tylko częściowo przyczyniło się do osiągnięcia zamierzonych celów 2 . Istniejące bariery są szczególnie uciążliwe dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), ponieważ obniżają ich zdolność do transgranicznego świadczenia usług oraz zmniejszają ogólny wkład sektora usług w gospodarkę UE.
2.4. Sektor usług finansowych napotyka bariery takie jak niespójne przepisy dotyczące leasingu, ubezpieczeń, bankowości oraz płatności transgranicznych. Transgraniczna bankowość detaliczna jest ograniczona, w tym udzielanie kredytów w strefie euro stanowi zaledwie 7 %, co świadczy o powolnej integracji 3 . Utrudnia to życie konsumentom i MŚP, które często korzystają z tych usług. Zharmonizowane przepisy w obszarach takich jak ubezpieczenia i kredyty zmniejszyłyby koszty i zwiększyłyby dostęp do rynku 4 .
2.5. Ponad 5 700 zawodów jest regulowanych w UE, a każdy z nich podlega specyficznym wymogom krajowym, które komplikują świadczenie usług transgranicznych 5 . Według danych z 2023 r. liczba zawodów regulowanych znacznie się różni między państwami członkowskimi UE: od zaledwie 88 na Litwie do aż 415 na Węgrzech 6 . Spośród nich ok. 140 zawodów niemedycznych jest regulowanych wyłącznie w jednym państwie członkowskim, co pokazuje zakres rozdrobnienia i wskazuje na potrzebę harmonizacji, aby umożliwić wzajemne uznawanie kwalifikacji i mobilność zawodową w całej UE 7 .
2.6. Dyrektywa w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych ma zasadnicze znaczenie dla wzajemnego uznawania kwalifikacji oraz dla mobilności zawodowej w UE 8 . Jej niewłaściwe stosowanie może jednak stwarzać bariery dla specjalistów, którzy zdobyli kwalifikacje w innych państwach członkowskich. UE powinna dostosować swoje systemy kształcenia i szkolenia do zmieniających się potrzeb rynku pracy, aby zapewnić pracownikom nabywanie niezbędnych umiejętności. EKES opowiada się za spójnym i przejrzystym stosowaniem dyrektywy z myślą o jej głównym celu, którym jest wspieranie wzajemnego uznawania.
3. Uwagi ogólne
3.1. EKES zaznacza, że w ramach dyrektywy usługowej niezbędne jest zajęcie się zarówno barierami przekrojowymi, jak i sektorowymi. Chociaż wysiłki na rzecz ogólnej harmonizacji mają zasadnicze znaczenie, niezwykle istotne dla uwolnienia potencjału są ukierunkowane środki w kluczowych sektorach, takich jak budownictwo, produkcja towarów przemysłowych wraz z powiązanymi usługami (np. instalacja, konserwacja i naprawy), usługi detaliczne i turystyka.
3.2. Komitet podkreśla pilną potrzebę osiągnięcia integracji finansowej w sektorze usług UE. Fragmentacja przepisów krajowych ogranicza skuteczne wykorzystanie prywatnych oszczędności w wysokości 33 bln EUR, z których 34,1 % przechowywane jest na rachunkach bieżących. Znaczna ich część nie jest zatem wykorzystywana. Jak postulował Enrico Letta, unia oszczędności i inwestycji ma pierwszoplanowe znaczenie dla uruchomienia tych funduszy, zamknięcia luk inwestycyjnych i pobudzenia konkurencji 9 .
3.3. W budownictwie niespójność norm dotyczących materiałów, kwalifikacji zawodowych oraz pozwoleń ogranicza skuteczność i możliwości transgraniczne. W sektorze usług detalicznych występują fragmentaryczne procedury udzielania zezwoleń i przepisy ochrony konsumentów, a rozwój turystyki hamują różnice w normach krajowych. Ponadto krajowe wymogi dotyczące pakowania i oznakowania utrudniają działanie sektora detalicznego 10 . Konieczne jest lepsze uznanie usług świadczonych w interesie ogólnym i sektora non-profit w stosunkach transgranicznych. Aby sprostać tym wyzwaniom, EKES proponuje:
- Harmonizację przepisów dotyczących usług świadczonych w ramach zawodów regulowanych: uproszczenie i ujednolicenie wymogów dotyczących zawodów prawniczych, księgowych i architektonicznych. Obejmuje to prawne formy działalności, w przypadku których dla niektórych zawodów konieczne jest ustanowienie statusu prawnego określającego formy działalności przedsiębiorstwa.
- Ujednolicone normy w usługach budowlanych: opracowanie ogólnounijnych przepisów dotyczących kwalifikacji zawodowych, pozwoleń i materiałów w celu zmniejszenia opóźnień oraz kosztów projektów transgranicznych.
- Złagodzenie przepisów w usługach detalicznych: uproszczenie udzielania zezwoleń oraz harmonizację przepisów ochrony konsumentów w celu zwiększenia możliwości dostępu do rynku.
- Integrację transportu i logistyki: zajęcie się kwestią niespójnych wymogów administracyjnych wraz z zapewnieniem przestrzegania przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz praw pracowniczych.
3.4. Pomimo znacznego wzrostu zakupów przez internet w UE 11 rynek handlu elektronicznego hamują niespójne przepisy dotyczące ochrony konsumentów, a także różnice w polityce zwrotu kosztów oraz w procedurach udzielania gwarancji i zwrotu towarów. Rozbieżności w podatku VAT i wymogi w zakresie przestrzegania przepisów komplikują sprzedaż transgraniczną i podnoszą koszty, zwłaszcza dla MŚP. Blokowanie geograficzne, takie jak ograniczenia oparte na protokole IP, utrudniają przedsiębiorstwom działanie na jednolitym rynku oraz ograniczają dostęp i wybór konsumentów.
3.5. EKES podkreśla, że delegowanie pracowników, które dotyczy 2,6 mln osób w UE, stanowi integralny element swobody świadczenia usług. Zapewnienie równego dostępu pracownikom we wszystkich państwach członkowskich jest nie tylko kwestią efektywności ekonomicznej, ale również sprawiedliwości społecznej.
3.6. Komitet proponuje wprowadzenie tzw. pakietu 100 zawodów w celu usunięcia najpoważniejszych barier regulacyjnych w transgranicznym świadczeniu usług. Ten pakiet miałby zwłaszcza na celu deregulację zawodów, które są obecnie nadmiernie regulowane.
3.7. EKES zauważa, że wdrażanie przepisów dotyczących pracowników delegowanych pozostaje niespójne w poszczególnych państwach członkowskich, co prowadzi do znacznych obciążeń administracyjnych i niepewności prawa. Nierównomiernie stosowane są zwłaszcza dyrektywy 96/71/WE i 2018/957 12 , których celem jest uregulowanie sprawiedliwych warunków pracy pracowników delegowanych.
3.8. EKES zwraca uwagę na to, że formularz A1, wymagany na mocy rozporządzenia (WE) nr 883/2004 13 w celu weryfikacji statusu pracowników delegowanych w zakresie zabezpieczenia społecznego, nadal stanowi poważne przeszkody w transgranicznym świadczeniu usług. Chociaż A1 ma jedynie charakter deklaratywny i dyrektywa 2014/67/UE 14 nie wymaga jego natychmiastowego przedłożenia, to niektóre organy kontrolne w państwach członkowskich nadal żądają go od samego początku. Komitet wzywa do harmonizacji procedur A1 i zdecydowanie popiera cyfryzację procesu A1 we wszystkich państwach członkowskich w celu usprawnienia procedur oraz zwiększenia dostępności. Należy przy tym zatroszczyć się o to, aby osoby podatne na zagrożenia nie znalazły się w jeszcze bardziej niekorzystnej sytuacji.
3.9. EKES zwraca uwagę na wyzwania stojące przed przedsiębiorstwami przy zatrudnianiu obywateli państw trzecich do świadczenia usług transgranicznych w UE. Pomimo ważnych unijnych zezwoleń na pracę oraz zaświadczeń A1 na podstawie art. 13 rozporządzenia (WE) nr 883/2004 organy w przyjmujących państwach członkowskich często wymagają dodatkowych zezwoleń. Kwestie te wynikają z różnych interpretacji pojęcia "delegowania" na podstawie art. 12 oraz pracy wykonywanej "równocześnie" lub "na zmianę" na podstawie art. 13 rozporządzenia (WE) nr 883/2004, a także z wyłączenia na mocy dyrektywy 2011/98/UE delegowanych obywateli państw trzecich na podstawie art. 3 ust. 2 lit. c). Ta fragmentacja regulacyjna podważa jednolity rynek i swobodę świadczenia usług, które to zasady mają kluczowe znaczenie dla integracji w UE 15 . Dlatego też EKES popiera propozycję Komisji dotyczącą stworzenia jednego cyfrowego portalu oświadczeń dla przedsiębiorstw.
3.10. EKES podkreśla znaczenie wykorzystania i modernizacji kluczowych narzędzi UE, takich jak SMOT, IMI i SOLVIT, w celu usunięcia barier na jednolitym rynku i wspierania usług transgranicznych. Zintegrowane cyfrowo ramy narzędzi UE mają zasadnicze znaczenie dla zmniejszenia obciążeń administracyjnych i lepszego wspierania przedsiębiorstw, zwłaszcza MŚP i zarazem dla wzmocnienia pozycji obywateli 16 .
3.11. EKES podkreśla potrzebę uwzględnienia w nowej strategii jednolitego rynku szczegółowego planu działania na rzecz usług. Plan działania powinien określać działania sektorowe i zawierać jasny harmonogram ich realizacji, zapewniając możliwość spełnienia zobowiązań oraz skutecznego monitorowania postępów. Bez takiego ustruktury- zowanego podejścia istnieje ryzyko, że integracja rynku usług pozostanie niepełna, co ograniczy szanse na znaczący postęp i długoterminowy wzrost gospodarczy.
3.12. EKES uznaje znaczenie RODO dla ochrony danych, lecz zauważa, że niespójne egzekwowanie przepisów w całej UE powoduje niepewność prawa, a także utrudnia innowacje i transgraniczne usługi cyfrowe. Rygorystyczne przepisy ograniczają wykorzystanie danych, a brak standardów interoperacyjności jest barierą w wymianie informacji. Kolejną przeszkodą w innowacji są luki w przepisach dotyczących uczenia maszynowego, danych nieosobowych i badań pojazdów autonomicznych. Jak zauważono w sprawozdaniu Mario Draghiego, fragmentaryczne wymogi, wielość organów regulacyjnych oraz nadmiernie rygorystyczne wdrażanie zniechęcają przedsiębiorstwa cyfrowe do prowadzenia działalności w całej UE 17 . Jednocześnie wezwano do utrzymania i podniesienia wysokich standardów pracy w całej UE oraz do poprawy środków ochrony socjalnej.
2) Komisja Europejska, System wymiany informacji na rynku wewnętrznym (IMI), System wymiany informacji na rynku wewnętrznym (IMI) - Jednolity rynek UE - Komisja Europejska.
3) Komisja Europejska, SOLVIT, https://ec.europa.eu/solvit/index_pl.htm.
3.13. EKES podkreśla potrzebę zwiększenia przejrzystości i spójności działań Komisji Europejskiej. Szczególne zaniepokojenie budzi nawracająca tendencja państw członkowskich do nakładania wymogów krajowych wykraczających poza wymogi określone w dyrektywach UE. Bardziej skoordynowane i usprawnione ramy regulacyjne mogłyby zwiększyć konkurencyjność sektorów usług, wspierać wzrost przedsiębiorstw i stymulować innowacje przy jednoczesnym utrzymaniu wysokich standardów pracy i ochrony socjalnej.
Bruksela, dnia 26 lutego 2025 r.
Komitet Stały Rady Ministrów wprowadził bardzo istotne zmiany do projektu ustawy przygotowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – poinformował minister Maciej Berek w czwartek wieczorem, w programie „Pytanie dnia” na antenie TVP Info. Jak poinformował, projekt nowelizacji ustawy o PIP powinien trafić do Sejmu w grudniu 2025 roku, aby prace nad nim w Parlamencie trwały w I kwartale 2026 r.
05.12.2025
4 grudnia Komitet Stały Rady Ministrów przyjął projekt zmian w ustawie o PIP - przekazało w czwartek MRPiPS. Nie wiadomo jednak, jaki jest jego ostateczny kształt. Jeszcze w środę Ministerstwo Zdrowia informowało Komitet, że zgadza się na propozycję, by skutki rozstrzygnięć PIP i ich zakres działał na przyszłość, a skutkiem polecenia inspektora pracy nie było ustalenie istnienia stosunku pracy między stronami umowy B2B, ale ustalenie zgodności jej z prawem. Zdaniem prawników, to byłaby kontrrewolucja w stosunku do projektu resortu pracy.
05.12.2025
Przygotowany przez ministerstwo pracy projekt zmian w ustawie o PIP, przyznający inspektorom pracy uprawnienie do przekształcania umów cywilnoprawnych i B2B w umowy o pracę, łamie konstytucję i szkodzi polskiej gospodarce – ogłosili posłowie PSL na zorganizowanej w czwartek w Sejmie konferencji prasowej. I zażądali zdjęcia tego projektu z dzisiejszego porządku posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów.
04.12.2025
Prezydent Karol Nawrocki podpisał we wtorek ustawę z 7 listopada 2025 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt. Jej celem jest wprowadzenie zakazu chowu i hodowli zwierząt futerkowych w celach komercyjnych, z wyjątkiem królika, w szczególności w celu pozyskania z nich futer lub innych części zwierząt. Zawetowana została jednak ustawa zakazująca trzymania psów na łańcuchach. Prezydent ma w tym zakresie złożyć własny projekt.
02.12.2025
Resort pracy nie podjął nawet próby oszacowania, jak reklasyfikacja umów cywilnoprawnych i B2B na umowy o pracę wpłynie na obciążenie sądów pracy i długość postępowań sądowych. Tymczasem eksperci wyliczyli, że w wariancie skrajnym, zakładającym 150 tys. nowych spraw rocznie, skala powstałych zaległości rośnie do ponad 31 miesięcy dodatkowej pracy lub koniecznego zwiększenia zasobów sądów o 259 proc. Sprawa jest o tyle ważna, że na podobnym etapie prac są dwa projekty ustaw, które – jak twierdzą prawnicy – mogą zwiększyć obciążenie sądów.
25.11.2025
Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o Funduszu Medycznym - poinformował w środę rzecznik rządu Adam Szłapka. Przygotowana przez resort zdrowia propozycja zakłada, że Narodowy Fundusz Zdrowia będzie mógł w 2025 r. otrzymać dodatkowo około 3,6 mld zł z Funduszu Medycznego. MZ chce również, by programy inwestycyjne dla projektów strategicznych były zatwierdzane przez ministra zdrowia, a nie jak dotychczas, ustanawiane przez Radę Ministrów. Zamierza też umożliwić dofinansowanie programów polityki zdrowotnej realizowanych przez gminy w całości ze środków Funduszu Medycznego.
19.11.2025| Identyfikator: | Dz.U.UE.C.2025.2011 |
| Rodzaj: | Opinia |
| Tytuł: | Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego - Sektor usług w Unii Europejskiej (opinia rozpoznawcza na wniosek polskiej prezydencji) |
| Data aktu: | 30/04/2025 |
| Data ogłoszenia: | 30/04/2025 |