Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego - Przeciwdziałanie samotności: konsolidacja środków na rzecz spójności demograficznej (opinia z inicjatywy własnej)

Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego Przeciwdziałanie samotności: konsolidacja środków na rzecz spójności demograficznej (opinia z inicjatywy własnej)

(C/2025/2006)

(Dz.U.UE C z dnia 30 kwietnia 2025 r.)

Sprawozdawca: Miguel Ángel CABRA DE LUNA

Doradczynie i doradcy	Adrián TUÑÓN JIMÉNEZ (z ramienia sprawozdawcy, Grupa III)
Decyzja Zgromadzenia Plenarnego	11.7.2024
Podstawa prawna	Art. 52 ust. 2 regulaminu wewnętrznego
Sekcja odpowiedzialna	Sekcja Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Obywatelstwa
Data przyjęcia przez sekcję	4.2.2025
Data przyjęcia na sesji plenarnej	26.2.2025
Sesja plenarna nr	594
Wynik głosowania (za/przeciw/wstrzymało się)	203/00/03

1. Wnioski i zalecenia ¹

1.1. Celem niniejszej opinii jest promowanie polityk publicznych przeciwdziałających niepożądanej samotności poprzez podejmowanie działań zarówno na szczeblu Unii Europejskiej, jak i państw członkowskich, oraz włączenie wszystkich zaangażowanych podmiotów.

1.2. Niepożądana samotność jest zjawiskiem powszechnym w Unii Europejskiej i na całym świecie, które wpływa zarówno na jakość życia obywateli, jak i na gospodarki europejskie. Wpływa także na zdrowie fizyczne i psychiczne ludzi, systemy opieki zdrowotnej, produktywność i zdrowie społeczne. Stanowi to poważne wyzwanie dla europejskich demokracji i gospodarek, które muszą stawić czoła temu szeroko zakrojonemu zjawisku mającemu daleko idące konsekwencje. Należy jednak zacząć od zajęcia się jego przyczynami.

1.3. Niepożądana samotność jest zjawiskiem, na które wpływają różne czynniki społeczne:

1.3.1. Dotyka ona w znacznym stopniu grupy znajdujące się w najtrudniejszej sytuacji, zwłaszcza osoby żyjące w ubóstwie lub wykluczeniu. W związku z tym potrzebne są środki promujące integrację i spójność społeczną.

1.3.2. Do wzrostu niepożądanej samotności przyczyniają się starzenie się społeczeństwa i przemiany demograficzne - także w strukturach rodzinnych i w strukturach zatrudnienia - w obliczu których stoi obecnie UE. W tejsytuacji konieczne jest promowanie podejścia międzypokoleniowego, bliższe przyjrzenie się polityce opieki społecznej, rozwój modelu społeczeństwa, w którym osoby starsze są bardziej zintegrowane oraz uelastycznienie wieku emerytalnego na zasadzie dobrowolności.

1.3.3. Niepożądana samotność prowadzi do problemów ze zdrowiem psychicznym, takich jak depresja i stany lękowe, oraz bywa nawet przyczyną samobójstwa. Aby zapobiec tego typu samotności, zwłaszcza u dzieci i młodzieży, kluczowe jest podjęcie działań na szczeblu europejskim i krajowym w celu poruszenia kwestii zdrowia psychicznego i dobrostanu emocjonalnego.

1.3.4. Przy coraz większym uzależnieniu od technologii cyfrowych, osoby, którym brakuje umiejętności w obsłudze lub dostępu do danych technologii, mogą doświadczyć pogłębienia uczucia wykluczenia. Jednocześnie nadmierne korzystanie z internetu i mediów społecznościowych może prowadzić, zwłaszcza w przypadku młodych ludzi, do wzrostu odczuwalnej samotności.

1.4. Europejska strategia przeciwdziałania samotności mogłaby obejmować następujące kierunki strategiczne:

- Linia strategiczna nr 1: poszerzanie wiedzy na temat samotności.

- Linia strategiczna nr 2: analiza i ocena działań.

- Linia strategiczna nr 3: uwzględnienie podejścia intersekcjonalnego w działaniach.

- Linia strategiczna nr 4: zajęcie się przyczynami z myślą o prewencji.

- Linia strategiczna nr 5: podnoszenie świadomości i eliminowanie piętnowania.

- Linia strategiczna nr 6: zmniejszanie presji na systemy opieki zdrowotnej.

- Linia strategiczna nr 7: utworzenie wsparcia finansowego.

1.5. EKES apeluje o uruchomienie środków finansowych na działania związane ze zwalczaniem samotności i promowanie więzi społecznych. W tym celu wzywa do utworzenia europejskiej gwarancji dla osób starszych, łączącej wsparcie z różnych środków z przyszłych wieloletnich ram finansowych w celu wdrożenia tych działań, zwłaszcza nowego Europejskiego Funduszu Społecznego Plus.

1.6. Komitet podkreśla kluczową rolę odgrywaną przez organizacje społeczeństwa obywatelskiego w walce z samotnością i uznaje, że partnerzy społeczni (przedsiębiorstwa i związki zawodowe) również mogą wnieść wkład w tym zakresie. Większość inicjatyw przeciwko niepożądanej samotności realizowanych obecnie na szczeblu europejskim wychodzi od organizacji pozarządowych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego, jednak bardzo niewiele z nich jest skierowanych do dzieci, młodzieży i grup najbardziej dyskryminowanych lub zagrożonych wykluczeniem. Uwypukla to potrzebę większego zaangażowania państw w opracowywanie programów i dywersyfikację działań w oparciu o podejście intersekcjonalne, biorąc pod uwagę, że koszt niepodejmowania działań przewyższa koszty wdrażania konkretnych polityk.

1.7. Wspomniane wyżej strategie powinny przeciwdziałać samotności na wszystkich etapach życia, od najmłodszych lat do później starości, koncentrując się również na ważnych zmianach na przestrzeni lat. Aby strategie okazały się skuteczne, wymagane jest przywództwo na wysokim szczeblu i zaangażowanie różnych podmiotów takich jak administracja publiczna, a w szczególności władz lokalnych, zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego, partnerów społecznych, podmiotów gospodarki społecznej i sektora mediów.

1.8. W ramach "Europejskiej strategii na rzecz osób starszych" (opinia EKES-u w sprawie europejskiej strategii na rzecz osób starszych) i przyszłej strategii na rzecz promowania europejskiej solidarności międzypokoleniowej (opinia EKES-u "Promowanie europejskiej solidarności międzypokoleniowej") Komitet wzywa do opracowania na szczeblu europejskim konkretnych środków przeciwdziałających niepożądanej samotności, w tym planów krajowych państw członkowskich dostosowanych do strategii europejskiej. W związku z tym, apeluje do nowej Komisji Europejskiej, by zobowiązała się do opracowania takiej strategii w trakcie jej kadencji w latach 2025-2029.

1.9. EKES podkreśla znaczenie poszerzania wiedzy na temat samotności poprzez dalsze badanie jej skutków i kosztów, wpływu środowiska zbudowanego i udogodnień socjalnych, a także wpływu na społeczeństwa, aby zrozumieć, w jaki sposób oddziałuje ona na spójność społeczną, polaryzację społeczną lub zdrowie społeczne.

1.10. Komitet wzywa do częstszego poddawania ocenie skutków istniejących strategii politycznych, planów i programów. Ponadto wnosi do Komisji Europejskiej o uwzględnienie wpływu niepożądanej samotności w ocenach skutków powiązanych polityk publicznych i przepisów.

1.11. EKES kładzie nacisk na potrzebę priorytetowego traktowania podejścia zapobiegawczego na wszystkich etapach życia i w odniesieniu do wszystkich powiązanych dziedzin (zdrowie, edukacja, rekreacja, zatrudnienie itp.), ze szczególnym uwzględnieniem środowiska zbudowanego i udogodnień socjalnych.

1.12. EKES zwraca uwagę na znaczenie podnoszenia świadomości społecznej na temat niepożądanej samotności, a jednocześnie na potrzebę eliminowania stygmatyzacji, którą aktualnie niesie za sobą to zjawisko.

1.13. Wzywa też Komisję Europejską do skoordynowania polityk i inicjatyw związanych z samotnością, które są opracowywane przez władze krajowe, regionalne i lokalne oraz organizacje społeczeństwa obywatelskiego i które mają na celu promowanie partnerstw publiczno-prywatnych.

1.14. EKES wnosi do Komisji Europejskiej o kontynuowanie projektu pilotażowego dotyczącego niepożądanej samotności, rozpoczętego na wniosek Parlamentu Europejskiego w 2022 r. Powinno to obejmować aktualizację danych, programy mające na celu zwiększenie świadomości oraz utworzenie europejskiej sieci obserwacji niepożądanej samotności. EKES wzywa również do włączenia wymiaru niepożądanej samotności do przyszłej inicjatywy dotyczącej oceny wpływu polityki na młodzież, która przyczyni się do uwzględnienia perspektywy młodych ludzi w kształtowaniu polityki.

1.15. Komitet zwraca się do Europejskiego Komitetu Regionów o zaangażowanie się w proponowaną strategię, biorąc pod uwagę rolę, jaką organy administracyjne pozostające blisko obywateli odgrywają w opracowywaniu programów zbliżających ludzi i wzmacniających poczucie wspólnoty.

2. Kontekst

2.1. W niedawnych badaniach naukowych zwraca się uwagę na znaczenie kwestii samotności w Europie i na świecie, co podkreślają także organizacje społeczeństwa obywatelskiego: według badania na temat samotności przeprowadzonego przez JRC w 2022 r. 13 % mieszkańców Europy cierpi z powodu niepożądanej samotności.

2.2. Zmiany demograficzne -także w strukturze rodziny i pracy - z którymi zmaga się obecnie UE, przyczyniają się do wzrostu niepożądanej samotności w państwach członkowskich. Ludzie żyją dłużej, dlatego bardzo ważne jest zapewnienie im odpowiedniej jakości życia na przestrzeni lat.

2.3. Niepożądana samotność ma daleko idące konsekwencje dla zdrowia fizycznego i psychicznego oraz vice versa. Ponadto ogranicza pełny udział wielu obywateli europejskich w życiu gospodarczym i społecznym. Stanowi to poważne wyzwanie dla europejskich demokracji i gospodarek, ponieważ ogranicza aktywność w życiu społecznym i gospodarczym oraz stanowi znaczne obciążenie gospodarcze dla budżetów lokalnych i krajowych, przede wszystkim dla systemów opieki zdrowotnej. Samotność jest nie tylko problemem indywidualnym, ale również zbiorowym.

2.4. Ma wpływ w szczególności na określone grupy społeczne znajdujące się w trudniejszej sytuacji takie jak młodzi ludzie, osoby starsze, kobiety, osoby z niepełnosprawnościami czy osoby LGBTI, zwłaszcza gdy mówimy o osobach dysponujących mniejszymi zasobami finansowymi i edukacyjnymi. Ponadto niepożądana samotność ogranicza udział w życiu społecznym, osłabiając lokalną solidarność i nasilając izolację społeczną.

3. Wyzwania i perspektywy związane z niepożądaną samotnością - analiza przyczyn, a nie tylko konsekwencji

3.1. Zmiany demograficzne i starzenie się społeczeństwa: UE ma do czynienia ze znacznym starzeniem się społeczeństwa, co zwiększa podatność na samotność z powodu utraty rodziny, przyjaciół, mobilności, niezależności lub przez problemy związane z urbanizacją i wyludnianiem się obszarów wiejskich. W tym kontekście należałoby dalej rozwijać takie kwestie, jak: międzypokoleniowe podejście do europejskich strategii politycznych, bliższe przyjrzenie się politykom socjalnym, zaangażowanie na rzecz szerszej integracji osób starszych w społeczeństwie czy dobrowolna elastyczność w podejmowaniu decyzji o tym, w jakim wieku przejść na emeryturę, bez uszczerbku dla kompetencji państw członkowskich.

3.2. Zmiany w strukturze gospodarstw domowych: życie w pojedynkę stanowi czynnik ryzyka samotności. Liczba jednoosobowych gospodarstw domowych w Europie stopniowo rośnie ze względu na zmiany demograficzne, mobilność geograficzną oraz zmieniającą się strukturę rodziny.

3.3. Zdrowie psychiczne i dobrostan emocjonalny: samotność może wywoływać różne problemy ze zdrowiem psychicznym, takie jak depresja czy stany lękowe, aż po samobójstwa. Młodzi ludzie należą do grupy wiekowej najbardziej dotkniętej niepożądaną samotnością. Ponadto badania wskazują, że trudne dzieciństwo przekłada się na niepożądaną samotność w dorosłym życiu. Należy zadbać o zdrowie psychiczne i dobrostan emocjonalny już w dzieciństwie.

3.4. Zdrowie fizyczne: badania wykazały, że samotność może również wpływać na zdrowie fizyczne, prowadząc do takich schorzeń jak choroba serca, udary mózgu, a nawet przedwczesna śmierć. Wpływ niepożądanej samotności na śmiertelność można porównać do skutków wypalania do 15 papierosów dziennie. Osoby starsze doświadczające wysokiego poziomu samotności są bardziej narażone na zaburzenia funkcji poznawczych.

3.5. Skutki finansowe: samotność może prowadzić do wzrostu kosztów opieki lekarskiej i nadmiernie obciążyć systemy zabezpieczenia społecznego. Generuje również koszty dla tkanki produkcyjnej ze względu na spadek wydajności i przedwczesną śmierć. W badaniu przeprowadzonym w Hiszpanii oszacowano, że roczny koszt walki z niepożądaną samotnością odpowiada 1,17 % PKB. Składają się na to koszty opieki zdrowotnej (0,51 % PKB) i koszty spowodowane utratą produktywności (0,67 % PKB).

3.6. Spójność społeczna: wysoki poziom samotności może doprowadzić do izolacji społecznej i zaniku zaangażowania w społeczeństwie, co prowadzi do osłabienia spójności społecznej i solidarności oraz negatywnie wpływa na zdrowie społeczne. Cierpi na tym również zaufanie społeczne i udział w życiu politycznym. Tworzenie więzi społecznych i walka z samotnością sprzyjają budowaniu spójniejszych społeczeństw.

3.7. Trudna sytuacja społeczna i dyskryminacja: osoby o niższym poziomie dochodów i edukacji częściej zmagają się z niepożądaną samotnością. Na samotność są również bardziej narażone osoby żyjące w ubóstwie, co jest częściowo spowodowane ich sytuacją materialną, która ogranicza uczestnictwo w życiu społecznym i może prowadzić do wykluczenia ze społeczeństwa. Ponadto wyższy poziom samotności można odnotować wśród osób najbardziej dyskryminowanych, takich jak osoby z niepełnosprawnościami, migranci i osoby starsze. Wpływ ubóstwa na samotność jest szczególnie widoczny tam, gdzie można zaobserwować brak "trzeciego miejsca" - bezpłatnych lub przystępnych cenowo przestrzeni ułatwiających nieformalne interakcje towarzyskie poza pracą i szkołą.

3.8. Pandemia COVID-19: pandemia pogłębiła samotność ze względu na ograniczenie kontaktów osobistych i ograniczenia w przemieszczaniu się, zwłaszcza wśród młodzieży. Kluczowe znaczenie ma zatem zajęcie się tą kwestią w kontekście odbudowy po pandemii.

3.9. Obecne rozwiązania w zakresie form pracy: stałe i nieregularne godziny pracy, praca samodzielna, praca tymczasowa, zmiany nocne i praca prowadząca do zmęczenia mogą sprawić, że pracownice i pracownicy będą dysponować mniejszymi zasobami osobistymi (czasem i energią), by brać udział w spotkaniach towarzyskich i życiu rodzinnym. Mogłoby to przyczynić się bezpośrednio do samotności doświadczanej nie tylko przez samych pracowników, ale również przez dzieci, osoby starsze i inne osoby w ich życiu, które są od nich zależne. Pomimo możliwości oferowanych przez pracę zdalną i hybrydową, fizyczna izolacja od współpracowników oraz nakładanie się obowiązków zawodowych i domowych mogą stanowić wyzwanie dla interakcji społecznych.

3.10. Ograniczone usługi transportu publicznego: ograniczony dostęp do transportu publicznego, na przykład na obszarach wiejskich i oddalonych, gdzie połączenia są ograniczone lub nie są finansowane ze względu na brak rentowności. Taka sytuacja dotyczy w szczególności osób nieprowadzących pojazdów, takich jak osoby starsze lub osoby mające trudności finansowe. Zwiększa to zagrożenie izolacją społeczną i samotnością.

3.11. Przepaść cyfrowa: coraz większe uzależnienie od technologii cyfrowych może pogłębić poczucie izolacji osób, którym brakuje dostępu do nich lub umiejętności w ich obsłudze. Oprócz tego, intensywne i pasywne korzystanie z mediów społecznościowych i internetu może prowadzić, zwłaszcza w przypadku młodych ludzi, do nasilenia poczucia samotności. Na podstawie różnych badań można stwierdzić, że intensywne i bierne korzystanie z mediów społecznościowych łączy się z większą samotnością wśród młodych ludzi. Takiego efektu nie obserwuje się w przypadku korzystania z komunikatorów internetowych lub aktywnego korzystania z mediów społecznościowych. Samotność wzrasta także ze względu na brak bezpośrednich kontaktów, co wskazuje na potrzebę pogłębienia wiedzy w zakresie mediów i sieci cyfrowych.

4. Uwagi ogólne

4.1. Biorąc pod uwagę skalę problemu i fakt, że do tej pory zajmowano się nim jedynie z perspektywy zdrowia publicznego (w szczególności w komunikacie Komisji Europejskiej w sprawie kompleksowego podejścia do zdrowia psychicznego), samotności należy przeciwdziałać w sposób proaktywny w ramach zaangażowania Komitetu w przyszłą europejską strategię na rzecz osób starszych.

4.2. Państwa członkowskie opracowują obecnie różne rodzaje działań przeciwdziałających samotności. Ponad 53 % działań skupia się na osobach starszych, jedynie 8,4 % na młodzieży, a 4,3 % na osobach z niepełnosprawnościami i osobach zagrożonych wykluczeniem. Z tego względu należy rozszerzyć i zróżnicować działania ukierunkowane na te grupy. Na przykład osoby mieszkające ze zwierzętami domowymi czują się mniej samotne od osób nieposiadających zwierząt, co odnosi się również do osób starszych.

4.3. Większość inicjatyw pochodzi od organizacji pozarządowych, a tylko 3,7 % od rządów krajowych. Uwypukla to potrzebę zwiększenia zaangażowania państw w opracowywanie programów przeciwdziałania samotności.

4.4. Należy opracować konkretne środki przeciwko niepożądanej samotności na szczeblu unijnym - w tym strategię europejską - które byłyby zgodne z Europejskim filarem praw socjalnych. Na szczeblu krajowym państwa członkowskie powinny opracować plany krajowe, które byłyby zgodne z tą strategią i wsparte konkretnymi zasobami. Gminy, jako organy administracji najbliższe obywatelom, odgrywają kluczową rolę we wdrażaniu tych środków. Strategie i plany powinny przeciwdziałać samotności na wszystkich etapach życia. Do tego potrzebne jest przywództwo wysokiego szczebla z udziałem różnych podmiotów, takich jak zorganizowane społeczeństwo obywatelskie, partnerzy społeczni, gospodarka społeczna i media. W stosownych przypadkach można również rozważyć stworzenie przepisów przeciwdziałających samotności, tak jak ma to miejsce w Japonii, w której ważną rolę odgrywa partnerstwo publiczno-prywatne. Niemniej te przepisy powinny obejmować konkretne programy opatrzone odpowiednimi zasobami.

4.5. Strategia musi uwzględniać postulaty zawarte w opinii EKES-u w sprawie europejskiej strategii na rzecz osób starszych, w której Komitet domaga się od Unii Europejskiej przedstawienia nowej strategii uwzględniającej zagrożenia i możliwości związane ze zmianami demograficznymi. W opinii wzywa się do podjęcia konkretnych działań w celu rozwiązania problemu dyskryminacji i samotności osób starszych, zwłaszcza niektórych obywateli znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji. Jednocześnie w tekście popiera się "zalecenia Komisji Europejskiej dotyczące zwalczania niepożądanej samotności, zapewniając, by w kontekście obecnych zmian demograficznych usługi w zakresie zdrowia psychicznego, opieki społecznej i opieki długoterminowej były dostępne, przystępne cenowo, zintegrowane, oparte na społeczności i przyjazne dla korzystającego".

4.6. Nowa strategia europejska mogłaby obejmować następujące kierunki strategiczne:

4.6.1. Linia strategiczna nr 1: poszerzanie wiedzy na temat samotności: poczynienie postępów w badaniach nad występowaniem samotności i związanymi z nią czynnikami ryzyka, nad jej wpływem i kosztami we wszystkich państwach członkowskich, przy uwzględnieniu również badań wzdłużnych. Konieczne jest stworzenie skali samotności i stosowanie znormalizowanych narzędzi umożliwiających regularne monitorowanie. Należy również głębiej zbadać wpływ środowiska zbudowanego i udogodnień socjalnych (takich jak ławki, miejsca na zabawę i gry, kawiarnie, biblioteki itp.) na samotność i więzi społeczne. Należy też dokładniej zbadać wpływ samotności na społeczeństwa, aby zrozumieć, jak oddziałuje na społeczną spójność i polaryzację, a także na zdrowie społeczeństwa.

4.6.2. Linia strategiczna nr 2: analiza i ocena działań - ocena strategii politycznych, planów i wprowadzonych już programów przeciwdziałających samotności w państwach europejskich z myślą o ocenie ich wpływu i możliwości upowszechnienia w całej UE. Ocena ma również zasadnicze znaczenie dla innowacyjnych działań o odpowiednim wpływie. Ponadto należy uwzględnić wpływ na samotność w ocenach skutków powiązanych strategii politycznych i regulacji publicznych, takich jak planowanie przestrzenne miast, transport i edukacja.

4.6.3. Linia strategiczna nr 3: uwzględnienie podejścia intersekcjonalnego w działaniach - różne grupy docelowe wymagają szczególnych i długoterminowych sposobów podejścia. Szczególną uwagę należy zwrócić na kobiety starsze, osoby z niepełnosprawnościami, migrantów i młodzież, a także na złożone pokrywanie się tych grup, na przykład w przypadku osób starszych będących również migrantkami i migrantami. Samotność jest nie tylko problemem indywidualnym, ale także społecznym, na który wpływają wykluczenie społeczne oraz inne czynniki strukturalne.

4.6.4. Linia strategiczna nr 4: zajęcie się przyczynami z myślą o prewencji - zapobieganie ma zasadnicze znaczenie jeszcze przed pojawieniem się tego zjawiska lub przybrania przez nie stałego charakteru. Strategie w zakresie zapobiegania i strategie interwencji mają kluczowe znaczenie dla zwalczania samotności dzieci i młodzieży. Szczególną uwagę należy również zwrócić na środowisko zbudowane i udogodnienia socjalne oraz na uwzględnienie modeli "Miast dla wszystkich" charakteryzujących się inteligentnym, ekologicznym i sprzyjającym włączeniu społecznemu planowaniem przestrzennym, przy propagowaniu mobilności i relacji międzyludzkich, a także zaleceń WHO dotyczących projektowania obszarów miejskich.

4.6.5. Linia strategiczna nr 5: podnoszenie świadomości społecznej i eliminowanie piętnowania: promowanie wzajemnego wsparcia i solidarności, w tym międzypokoleniowej. W tym celu ważne jest, aby wzmocnić pozycję ludzi, zmienić narracje i przyjąć pozytywną postawę.

4.6.6. Linia strategiczna nr 6: zmniejszanie presji na systemy opieki zdrowotnej: należy przydzielić konkretne zasoby i przygotować te systemy oraz pracowników służby zdrowia do identyfikowania i eliminowania przyczyn i skutków samotności.

4.6.7. Linia strategiczna nr 7: utworzenie wsparcia finansowego: przyszła europejska gwarancja dla osób starszych powinna łączyć wsparcie z różnych ram finansowania europejskiego w kontekście przyszłych wieloletnich ram finansowych w celu wdrożenia tych działań.

5. Współpraca instytucji unijnych, państw członkowskich oraz organizacji społeczeństwa obywatelskiego w kontekście wdrażania zaleceń

5.1. EKES wzywa Komisję Europejską do:

- koordynowania strategii politycznych i inicjatyw w zakresie samotności opracowywanych przez władze krajowe, regionalne i lokalne oraz organizacje społeczeństwa obywatelskiego w ramach nowej strategii na rzecz osób starszych i przyszłej europejskiej strategii na rzecz sprawiedliwości międzypokoleniowej;

- podejmowania działań na szczeblu europejskim w celu zajęcia się zdrowiem psychicznym i dobrostanem emocjonalnym dzieci i młodzieży;

- kontynuowania projektu pilotażowego dotyczącego niepożądanej samotności, aktualizowania danych, prowadzenia kampanii uświadamiających oraz utworzenia europejskiej sieci obserwacji.

5.2. Partnerzy społeczni (przedsiębiorstwa i związki zawodowe) wraz z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego odgrywają zasadniczą rolę w zwalczaniu niepożądanej samotności. Komitet pragnie ściśle współpracować z zainteresowanymi organizacjami przy wdrażaniu zaleceń sformułowanych w tej opinii.

5.3. Komitet zwraca się do Europejskiego Komitetu Regionów o zaangażowanie się w proponowaną strategię, biorąc pod uwagę rolę, jaką organy administracyjne pozostające blisko obywateli odgrywają w opracowywaniu programów zbliżających ludzi i wzmacniających poczucie wspólnoty.

Bruksela, dnia 26 lutego 2025 r.

1 Wykaz odniesień znajduje się na stronie internetowej opinii.

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2025.2006
• Rodzaj: Opinia
• Tytuł: Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego - Przeciwdziałanie samotności: konsolidacja środków na rzecz spójności demograficznej (opinia z inicjatywy własnej)
• Data aktu: 30/04/2025
• Data ogłoszenia: 30/04/2025