Specyfikacja produktu zgodna z art. 7 rozporządzenia (UE) nr 1151/2012 znajduje się w unijnym rejestrze oznaczeń geograficznych.
JEDNOLITY DOKUMENT
"Isparta Gulyagi"
Nr UE: PDO-TR-02884 - 5.1.2023
ChNP (x) ChOG ()
1. Nazwa lub nazwy (ChNP lub ChOG)
"Isparta Gulyagi"
2. Państwo członkowskie lub państwo trzecie
Turcja
3. Opis produktu rolnego lub środka spożywczego
3.1. Typ produktu
Klasa 2.10. Olejki eteryczne
3.2. Kod Nomenklatury Scalonej
- 3301 - Olejki eteryczne (nawet pozbawione terpenów)
3301 29 - Pozostałe
3301 29 42 - Różany
3.3. Opis produktu, do którego odnosi się nazwa podana w pkt 1
"Isparta Gulyagi" jest olejkiem eterycznym otrzymywanym z kwiatów gatunku Rosa damascena Mill. "Isparta Gulyagi" ma barwę jasnożółtą do żółtozielonej.
"Isparta Gulyagi" ma początkowo barwę żółtawozielonkawą ze względu na obecność azulenu (azulen pochodzi z części kwiatów innych niż płatki). Jednak po pewnym czasie azulen ulega rozkładowi chemicznemu, a barwa zielona przechodzi w jasnożółtą. Gęstość "Isparta Gulyagi" wynosi 0,844-0,868, współczynnik załamania światła wynosi 1,452-1,463, skręcalność optyczna wynosi - 3,3°/- 5,9°, temperatura krzepnięcia to 16,5-22,5 °C (częściowe krzepnięcie poniżej 20 °C, całkowite poniżej 16 °C), liczba kwasowa to 1,0-3,8 mg
KOH/g, a liczba estrowa 8,4-17,3 mg KOH/g. Część, która krzepnie w niskiejtemperaturze, nazywana stearoptenami (z bardzo niewielkim udziałem w zapachu), stanowi 12,0-23,0 % olejku różanego (tabela 1).
Tabela 1.
Niektóre kluczowe właściwości fizyczne "Isparta Gulyagi"
| Właściwości fizyczne | Wartości |
| Barwa | Jasnożółta do zielonkawożółtej |
| Gęstość (25 °C) | 0,844-0,868 |
| Współczynnik załamania światła (nD25) | 1,452-1,463 |
| Skręcalność optyczna (25 °C) | - 3,3/- 5,9 |
| Temperatura topnienia (°C) | 21,0-25,0 |
| Temperatura zamarzania-krzepnięcia (°C) | 16,5-22,5 |
| Liczba kwasowa (mg KOH/g) | 1,0-3,8 |
| Liczba estrowa (mg KOH/g) | 8,4-17,3 |
| Ilość stearoptenów (%) | 12,0-23,0 |
| Całkowity alkohol (%) | 68,2-83,1 |
Z analiz GC/FID (chromatografia gazowa z detekcją płomieniowo-jonizacyjną) i GC/MS (chromatografia gazowa ze spektrometrią mas), którym poddano "Isparta Gulyagi", wynika, że najważniejszymi składnikami aromatycznymi olejku różanego są w 70-85 % alkohole monoterpenowe (takie jak cytronelol, geraniol, nerol i linalol) oraz w 15-30 % parafiny i stearopteny (w tym nonadekan, nonadecen, ikozan, heneikozan i trikozan). Ponadto w "Isparta Gulyagi" występują składniki takie jak p-damascenon, p-damascen i p-jonon, które w znacznym stopniu przyczyniają się do powstawania charakterystycznego zapachu, chociaż ich ilości są zbyt niskie, aby można je było określić na podstawie chromatografii gazowej. Te lotne składniki olejków klasyfikuje się przede wszystkim według ich ścieżek syntezy w następujących trzech głównych grupach: fenylopropanoidy, pochodne kwasów tłuszczowych i terpenoidy. Podstawowymi składnikami "Isparta Gulyagi" są alkohole monoterpenowe takie jak cytronelol (30,0-54,6 %), geraniol (7,8-24,5 %), nerol (4,6-10,2 %), linalol (1,1-3,1 %) i alkohol etylowy (0,2-2,0 %).
Ponadto "Isparta Gulyagi" zawiera również znaczne ilości materiałów z różnych grup chemicznych, w tym węglowodory (takie jak nonadekan, heneikozan, heptadekan, ikozan, trikozan i oktadekan), seskwiterpeny (takie jak humulen i murolen), tlenki i etery (takie jak eugenol metylowy), estry i aldehydy (takie jak octan geranylu i geranial) oraz fenole (takie jak eugenol). Typowe składniki aromatyczne występujące w "Isparta Gulyagi" przedstawiono w tabeli 2.
Tabela 2.
Charakterystyczne składniki aromatyczne "Isparta Gulyagi"
| Składniki "Isparta Gülyagi" | Wzór cząsteczkowy | Zawartość (%) |
| Alkohol etylowy | C2H6O | 0,2-0,9 |
| Alkohol 2-fenyloetylowy | C8H10° | 0,51-3,0 |
| Nerol | C10H18O | 4,6-10,2 |
| Cytronelol | C10H20° | 30,41-54,6 |
| Geraniol | C10H18O | 7,8-23,5 |
| Linalol | C10H18O | 1,1-3,1 |
| Składniki "Isparta Gülyagi" | Wzór cząsteczkowy | Zawartość (%) |
| Octan cytronelolu | C12H22O2 | 1,3-1,9 |
| Kariofilen | C15H24 | 0,7-1,6 |
| Eugenol | C10H12O2 | 0,0-0,8 |
| Octan geranylu | C12H20°2 | 1,5-2,2 |
| Eugenol metylowy | C11H14O2 | 0,8-2,0 |
| Farnezol | C15H26O | 0,2-1,6 |
| Heptadekan | C17H36 | 0,8-1,6 |
| Ikozan | C20H42 | 0,5-0,7 |
| Nonadekan | C19H40 | 7,2-12,0 |
| Heneikozan | C21H44 | 1,8-4,1 |
| Trikozan | C23H46 | 0,5-1,03 |
3.4. Pasza (wyłącznie w odniesieniu do produktów pochodzenia zwierzęcego) i surowce (wyłącznie w odniesieniu do produktów przetworzonych)
Różę Isparta uprawia się w prowincji Isparta, która znajduje się w części regionu śródziemnomorskiego zwanej Regionem Jezior i jest położona na wysokościach 800-1 600 m n.p.m., a także w niewielkiej części prowincji Burdur, Afyonkarahisar i Denizli. Według danych Tureckiego Instytutu Statystycznego (2023 r.) różę uprawia się na tym obszarze na powierzchni 4 100 hektarów i każdego roku produkuje się średnio 17 000 ton kwiatów róży. Sezon kwitnienia na obszarach położonych na niewielkiej wysokości nad poziomem morza rozpoczyna się 5-10 maja. Wraz ze wzrostem wysokości kwitnienie następuje później i w najwyżej położonych miejscach trwa nawet do 1 lipca. 82 % obszarów produkcyjnych znajduje się w granicach prowincji Isparta, 10 % - w prowincji Burdur, 6 % - w prowincji Afyonkarahisar, a 2 % - w prowincji Denizli. Pod tym względem prowincja Isparta stanowi Region Jezior oraz obszar kraju, w którym produkuje się różę Isparta. Znaczną część produkowanych kwiatów wykorzystuje się do produkcji olejku różanego, a pozostałe części do produkcji konkretu oraz absolutu różanego. Bardzo niewielką część wykorzystuje się do wytwarzania produktów spożywczych, takich jak dżemy, tureckie słodycze czy sorbet. W prowincji Isparta produkuje się średnio 15 000 ton kwiatów, a 2 000 ton uzyskuje się z innych obszarów produkcji róży. Podczas gdy co roku w Regionie Jezior produkuje się średnio 1,5 tony olejku różanego, 1,25 tony z tej produkcji pochodzi z prowincji Isparta. W Regionie Jezior znajdują się łącznie 34 fabryki olejku, z czego 32 prowadzą działalność w granicach prowincji Isparta. Prawie cały produkowany olejek różany "Isparta Gulyagi" jest wywożony co roku do wielu krajów takich jak Francja, USA, Niemcy, Japonia, Szwajcaria, Belgia, Anglia, Niderlandy i Arabia Saudyjska do stosowania w przemyśle kosmetycznym, perfumeryjnym, spożywczym, zdrowotnym i tytoniowym.
3.5. Poszczególne etapy produkcji, które muszą odbywać się na wyznaczonym obszarze geograficznym
-
3.6. Szczegółowe zasady dotyczące krojenia, tarcia, pakowania itp. produktu, do którego odnosi się zarejestrowana nazwa
-
3.7. Szczegółowe zasady dotyczące etykietowania produktu, do którego odnosi się zarejestrowana nazwa
Opakowania stosowane przy wprowadzaniu produktu do obrotu muszą być opatrzone logo ChNP "Isparta Gulyagi", które jest dostępne dla wszystkich producentów przestrzegających zasad określonych w specyfikacji produktu.
4. Zwięzłe określenie obszaru geograficznego
Prowincja Isparta, dystrykty Merkez i Aglasun prowincji Burdur, dystrykty Dazkiri, Dinar i Baęmakęi prowincji Afyonkarahisar oraz prowincja Denizli w Turcji.
5. Związek z obszarem geograficznym
Wniosek o rejestrację nazwy pochodzenia "Isparta Gulyagi" opiera się wyłącznie na szczególnej jakości i właściwościach produktu, które wynikają z czynników naturalnych i ludzkich występujących na obszarze geograficznym.
Czynniki naturalne
W Regionie Jezior, gdzie odbywa się produkcja róży Isparta w Turcji, najwyższa ilość (80 %) przypada na prowincję Isparta. Pozostała część obszaru produkcji znajduje się w prowincjach Burdur, Afyonkarahisar i Denizli. Obszary produkcji w tych prowincjach znajdują się w pobliżu prowincji Isparta. Jest to spowodowane przede wszystkim warunkami klimatycznymi prowincji Isparta, które sprzyjają uprawie róży. Róża Isparta lubi klimat umiarkowany, z otwartą, przewiewną, dobrze naświetloną glebą, bez susz i przymrozków wiosną, ale z rosą w okresie kwitnienia. Rosa osiadająca na kwiatach zwiększa zawartość olejku i jakość kwiatów (Agaoglu i in., 2000). Na obszarze, na którym uprawia się różę Isparta, czas kwitnienia na mniejszych wysokościach (800-1 000 m n.p.m.) rozpoczyna się średnio 15 dni wcześniej niż na większych wysokościach (1 400-1 600 m n.p.m.) (Baydar i Kazaz, 2003). Badania naukowe potwierdziły, że warunki klimatyczne prowincji Isparta zwiększają zawartość olejku eterycznego i plon róż oraz jakość olejku różanego. Największą zawartość olejku eterycznego o najwyższej jakości można uzyskać z kwiatów zbieranych w środku okresu kwitnienia (Agaoglu i in., 2000; Ayci i in., 2005) oraz z kwiatów zbieranych we wczesnych godzinach porannych (między godziną 6.00 i 10.00) (Baydar i in., 2013; Erba§ i Baydar, 2016). Zawartość olejku eterycznego i jakość kwiatów zmieniają się w okresie kwitnienia pąków (Onder i in., 2022), a nawet odpowiednio do różnych pór zbioru między porankiem a wieczorem w przypadku kwiatów, które osiągnęły dojrzałość (Baydar i in., 2013). Róża Isparta preferuje lekkie, piaszczyste, gliniaste, głębokie, dobrze przepuszczalne gleby o dużej zawartości materii organicznej.
Klimat w prowincji Isparta jest gorący i suchy w lecie oraz chłodny i deszczowy w zimie. Miesiące letnie nie są jednak tak gorące jak w Anatolii Zachodniej i Południowej, a miesiące zimowe nie tak surowe jak w Anatolii Środkowej. Klimat w prowincji Isparta ma charakter przejściowy pod względem opadów, a ich średnia roczna wielkość wynosi 500-600 mm. W okresie kwitnienia (maj-czerwiec) średni dzienny czas nasłonecznienia wynosi 8,5-10,5 godziny, średnia miesięczna temperatura 15-20 °C, średnie miesięczne opady 45-30 kg/m2, a średnia miesięczna wilgotność względna powietrza 50-60 %. Warunki te zapewniają zrównoważony skład substancji lotnych i węglowodorów w "Isparta Gulyagi", co pozwala uzyskać trwały zapach i wydajną produkcję.
Chłodne, deszczowe dni wydłużają okres kwitnienia. Sezonowy rytm zmian temperatury i opadów deszczu wpływa na datę rozpoczęcia i czas trwania kwitnienia. Zawartość olejku w różach na początku okresu kwitnienia jest wyższa niż pod koniec okresu kwitnienia. Najbardziej odpowiednie średnie temperatury dzienne/nocne w okresie kwitnienia róży oleistej wynoszą 5-10 °C/15-20 °C, a zawartość olejku zmniejsza się wraz ze spadkiem temperatury w nocy do 5 °C lub wzrostem temperatury w dzień powyżej 20 °C.
Czynniki historyczne i ludzkie
Prowincja Isparta jest znana jako "Turecka Dolina Róż" ze względu na tradycję uprawy tych kwiatów od 1888 r. (od czasów Imperium Osmańskiego). W maju, czyli w okresie zbiorów róży w prowincji Isparta, odbywa się doroczny Festiwal Róży. Uprawa róży w prowincji Isparta rozpoczęła się w 1888 r. dzięki staraniom jednego człowieka. Pierwszą osobą, która uprawiała róże w ramach produkcji rolnej w tej prowincji, był mufti ismail Hakki Efendi. W 1892 r. jako pierwszy w Isparcie z powodzeniem uzyskał olejek różany w alembikach. W 1894 r. powiększył on obszar produkcji róży do 30 dekarów. Cztery lata po rozpoczęciu uprawy udało mu się wyprodukować 200 miskali olejku różanego. Później ten region geograficzny Turcji stał się ważnym ośrodkiem produkcji róży oleistej. Za swoje starania ismail Efendi otrzymał od ówczesnego ministra rolnictwa, Selima Mehlema Paszy, Nagrodę Państwową Trzeciego Stopnia. ismail Efendi zmarł w 1915 r. Niemniej jednak wraz z dalszym rozwojem ogrodów różanych produkcja olejku, która w 1912 r. (czasy Imperium Osmańskiego) wyniosła 120 kg, w 1927 r. (czasy Republiki Turcji) wzrosła do 150 kg. W 1935 r. zarządzeniem prezydenta Mustafy Kemala Ataturka otwarto pierwszą fabrykę olejku różanego. Największą spółdzielnię produkującą obecnie różę w regionie, Gulbirlik, założono w 1954 r. W kolejnych latach otwierano prywatne fabryki olejku różanego i dziś działają 34 takie zakłady. Producenci z tego regionu zdobyli na przestrzeni lat rozległe doświadczenie w uprawie, zbiorze i destylacji róży Isparta.
W regionie tym kwiaty zbiera się ręcznie każdego roku w maju i czerwcu, w chłodnych godzinach porannych (6.00-10.00). Wraz ze wzrostem temperatury olejki eteryczne w kwiatach róży odparowują, przez co dochodzi do utraty olejku. Podczas zbiorów zbiera się w pełni otwarte kwiaty. Uzyskanie "Isparta Gulyagi" z róży Isparta wymaga wiedzy i tradycyjnego doświadczenia. Jedynie doświadczeni producenci potrafią destylować olejek różany w destylatorze miedzianym metodą destylacji wodnej tak, by nie utracić olejku eterycznego ani nie zmienić jego jakości. W alembicznym lub przemysłowym systemie produkcji olejku różanego dobór programu temperaturowego kotła w czasie destylacji wynika z doświadczenia danej osoby. Przy małej energii cieplnej uzyskuje się niewielką ilość olejku eterycznego. Przy zbyt dużej energii cieplnej płatki róży szybko się deformują, a jakość olejku ulega pogorszeniu.
Odesłanie do publikacji specyfikacji
Oficjalny e-biuletyn tureckiego Urzędu Patentowego i Znaków Towarowych nr 49, 15 marca 2019 r., s. 32.
Komitet Stały Rady Ministrów wprowadził bardzo istotne zmiany do projektu ustawy przygotowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – poinformował minister Maciej Berek w czwartek wieczorem, w programie „Pytanie dnia” na antenie TVP Info. Jak poinformował, projekt nowelizacji ustawy o PIP powinien trafić do Sejmu w grudniu 2025 roku, aby prace nad nim w Parlamencie trwały w I kwartale 2026 r.
05.12.2025
4 grudnia Komitet Stały Rady Ministrów przyjął projekt zmian w ustawie o PIP - przekazało w czwartek MRPiPS. Nie wiadomo jednak, jaki jest jego ostateczny kształt. Jeszcze w środę Ministerstwo Zdrowia informowało Komitet, że zgadza się na propozycję, by skutki rozstrzygnięć PIP i ich zakres działał na przyszłość, a skutkiem polecenia inspektora pracy nie było ustalenie istnienia stosunku pracy między stronami umowy B2B, ale ustalenie zgodności jej z prawem. Zdaniem prawników, to byłaby kontrrewolucja w stosunku do projektu resortu pracy.
05.12.2025
Przygotowany przez ministerstwo pracy projekt zmian w ustawie o PIP, przyznający inspektorom pracy uprawnienie do przekształcania umów cywilnoprawnych i B2B w umowy o pracę, łamie konstytucję i szkodzi polskiej gospodarce – ogłosili posłowie PSL na zorganizowanej w czwartek w Sejmie konferencji prasowej. I zażądali zdjęcia tego projektu z dzisiejszego porządku posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów.
04.12.2025
Prezydent Karol Nawrocki podpisał we wtorek ustawę z 7 listopada 2025 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt. Jej celem jest wprowadzenie zakazu chowu i hodowli zwierząt futerkowych w celach komercyjnych, z wyjątkiem królika, w szczególności w celu pozyskania z nich futer lub innych części zwierząt. Zawetowana została jednak ustawa zakazująca trzymania psów na łańcuchach. Prezydent ma w tym zakresie złożyć własny projekt.
02.12.2025
Resort pracy nie podjął nawet próby oszacowania, jak reklasyfikacja umów cywilnoprawnych i B2B na umowy o pracę wpłynie na obciążenie sądów pracy i długość postępowań sądowych. Tymczasem eksperci wyliczyli, że w wariancie skrajnym, zakładającym 150 tys. nowych spraw rocznie, skala powstałych zaległości rośnie do ponad 31 miesięcy dodatkowej pracy lub koniecznego zwiększenia zasobów sądów o 259 proc. Sprawa jest o tyle ważna, że na podobnym etapie prac są dwa projekty ustaw, które – jak twierdzą prawnicy – mogą zwiększyć obciążenie sądów.
25.11.2025
Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o Funduszu Medycznym - poinformował w środę rzecznik rządu Adam Szłapka. Przygotowana przez resort zdrowia propozycja zakłada, że Narodowy Fundusz Zdrowia będzie mógł w 2025 r. otrzymać dodatkowo około 3,6 mld zł z Funduszu Medycznego. MZ chce również, by programy inwestycyjne dla projektów strategicznych były zatwierdzane przez ministra zdrowia, a nie jak dotychczas, ustanawiane przez Radę Ministrów. Zamierza też umożliwić dofinansowanie programów polityki zdrowotnej realizowanych przez gminy w całości ze środków Funduszu Medycznego.
19.11.2025| Identyfikator: | Dz.U.UE.C.2025.1382 |
| Rodzaj: | Ogłoszenie |
| Tytuł: | Publikacja wniosku o rejestrację nazwy zgodnie z art. 50 ust. 2 lit. a) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1151/2012 w sprawie systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych |
| Data aktu: | 26/02/2025 |
| Data ogłoszenia: | 26/02/2025 |