Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego - Wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie zwiększenia bezpieczeństwa badań naukowych [COM(2024) 26 final - 2024/0012 (NLE)]

Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego
Wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie zwiększenia bezpieczeństwa badań naukowych

[COM(2024) 26 final - 2024/0012 (NLE)]

(C/2024/6022)

(Dz.U.UE C z dnia 23 października 2024 r.)

Sprawozdawca: Stefano PALMIERI

Wniosek o konsultację Komisja Europejska, 29.5.2024
Podstawa prawna Artykuł 304 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
Sekcja odpowiedzialna Sekcja Jednolitego Rynku, Produkcji i Konsumpcji
Data przyjęcia przez sekcję 26.6.2024
Data przyjęcia na sesji plenarnej 10.7.2024
Sesja plenarna nr 589
Wynik głosowania (za/przeciw/wstrzymało się) 210/0/3

1. Wnioski i zalecenia

1.1. Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) z zadowoleniem przyjmuje wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie zwiększenia bezpieczeństwa w dziedzinie umiędzynarodowienia badań naukowych i innowacji technologicznych i zgadza się, że niezbędne jest podnoszenie świadomości państw członkowskich na ten temat oraz ściślejsze koordynowanie ich działań.

1.2. EKES uważa, że podstawowym elementem badań naukowych jest otwartość i rozpowszechnianie wiedzy zarówno na szczeblu krajowym, jak i międzynarodowym. Choć jest świadomy podatności sektora badań naukowych i innowacji na ewentualne wrogie wpływy podmiotów państwowych i niepaństwowych w obszarze niektórych działań na rzecz współpracy międzynarodowej w tym zakresie, to sądzi, że wskazane jest zapewnienie właściwej równowagi między wymogiem bezpieczeństwa a potrzebą utrzymania otwartości tego sektora na arenie międzynarodowej.

1.3. Komitet sądzi, że działania na rzecz zagwarantowania bezpieczeństwa badań naukowych i innowacji nie powinny być nigdy sprzeczne z uznaniem pełnej autonomii i wolności badań naukowych. Jego zdaniem zasadnicze znaczenie ma potwierdzenie zasady "wolności w odpowiedzialności" podmiotów zajmujących się badaniami naukowymi i innowacjami, dzięki skutecznej, efektywnej i przejrzystej samorządności podmiotów w tym sektorze.

1.4. Komitet życzy sobie, by osiągnięto pełną autonomię badań naukowych i innowacji w jednolitych i spójnych ramach odniesienia we wszystkich państwach członkowskich UE.

1.5. EKES uważa, że konieczne jest wertykalne i horyzontalne zarządzanie wielopoziomowe, które zagwarantuje staranną ocenę ryzyka i wskazanie skutecznych środków zaradczych w różnych obszarach badań, innowacji, kształcenia i szkolnictwa wyższego. Ma zatem nadzieję, że Europejskie Centrum Eksperckie w dziedzinie Bezpieczeństwa Badań Naukowych będzie nie tylko czuwać nad koordynacją z innymi krajowymi strukturami wsparcia, lecz również prowadzić zasadniczą działalność jako platforma gromadząca i udostępniająca dokumentację dotyczącą należytej staranności, oceny ryzyka i możliwych niepokojących sytuacji z pełnym poszanowaniem wzajemnej przejrzystości między podmiotami w sektorze badań naukowych i innowacji. Centrum będzie musiało ponadto organizować kursy szkoleniowe i dokształcające w dziedzinie bezpieczeństwa badań naukowych.

1.6. Chociaż EKES oczekiwał, że w zaleceniu znajdą się bardziej szczegółowe wskazówki wspomagające działalność podmiotów prowadzących badania naukowe i innowacje, dotyczące:

i) należytej staranności; ii) profilowania ryzyka; iii) opracowania protokołów ustaleń z partnerskimi organizacjami międzynarodowymi w dziedzinie badań naukowych i innowacji, to jest zdania, że temu brakowi można zaradzić na późniejszym etapie w ramach przyszłej działalności Europejskiego Centrum Eksperckiego w dziedzinie Bezpieczeństwa Badań Naukowych.

1.7. Zdaniem EKES-u dążenie do zagwarantowania współpracy międzynarodowej na rzecz bezpiecznych badań naukowych i innowacji nie powinno nigdy prowadzić do dyskryminujących praktyk wobec podmiotów zajmujących się badaniami naukowymi i innowacjami lub ich nękania ani też stać w sprzeczności z prawami pracowniczymi i ochroną warunków pracy osób zatrudnionych w unijnym sektorze badań naukowych i innowacji.

1.8. EKES uważa również, że wskazane są odpowiednie kursy dla podmiotów działających w tym sektorze w zakresie metod odpowiedzialnego umiędzynaradawiania badań naukowych oraz świadomej oceny zagrożeń dla bezpieczeństwa badań naukowych i innowacji.

1.9. Komitet wyraża gotowość do organizowania wraz z Europejskim Centrum Eksperckim w dziedzinie Bezpieczeństwa Badań Naukowych spotkań tematycznych z podmiotami sektora badań naukowych i innowacji, organizacjami społeczeństwa obywatelskiego i partnerami społecznymi w odpowiednich kategoriach.

1.10. EKES sądzi, że zapewnienie większego bezpieczeństwa badań naukowych i innowacji będzie wymagać:

i) ochrony własności intelektualnej innowacji mogących gwarantować bezpieczeństwo narodowe, finansowanych z inwestycji w badania naukowe i innowacje; ii) objęcia przedsiębiorstw podlegających połączeniom i przejęciom w dziesięciu sektorach krytycznych i w sektorze produktów podwójnego zastosowania monitorowaniem bezpośrednich inwestycji zagranicznych.

2. Uwagi ogólne

2.1. EKES uważa, że ze względu na niedawne zmiany geopolityczne możliwe zagrożenia hybrydowe ze strony podmiotów państwowych i niepaństwowych wymagały potwierdzenia otwartej autonomii strategicznej UE nie tylko w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa, ale również w innych obszarach, takich jak gospodarka (finanse, przemysł, handel), energia, badania naukowe i innowacje technologiczne, technologie informacyjno-komunikacyjne, sieci itp. W tym kontekście zdaniem EKES-u zwiększenie bezpieczeństwa w zakresie umiędzynaradawiania badań naukowych i innowacji ma absolutnie kluczowe znaczenie dla zapewnienia rzeczywistego funkcjonowania globalnego ekosystemu odporności UE 1 .

2.2. EKES zgadza się, że specyfika badań naukowych i innowacji, oparta na otwartości i swobodnym rozpowszechnianiu wiedzy - w tym poprzez jej umiędzynaradawianie - jest czynnikiem sukcesu zapewniającym ich samoistny rozwój, lecz zarazem dostrzega ich swoistą słabość, gdyż może to narażać ten sektor na wrogie ingerencje i niewłaściwe wykorzystanie. Z tego względu uważa, że wprowadzone środki powinny zapewniać właściwą równowagę między wymogami bezpieczeństwa a potrzebą utrzymania międzynarodowej otwartości badań naukowych i innowacji.

2.3. EKES sądzi, że środki mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa badań naukowych i innowacji nie mogą nigdy podważać zasady autonomii i wolności badań naukowych, i zgadza się z zawartym we wniosku stwierdzeniem, że "odpowiedzialność za międzynarodową współpracę w dziedzinie badań naukowych i innowacji spoczywa [...] na instytucjach szkolnictwa wyższego i innych organizacjach prowadzących badania naukowe". Dlatego też jego zdaniem należy zawsze potwierdzać zasadę "wolności w odpowiedzialności" podmiotów działających w obszarze badań naukowych i innowacji przez skuteczną, efektywną i przejrzystą samorządność podmiotów w tym sektorze.

2.4. EKES z zadowoleniem przyjmuje propozycję zwiększenia bezpieczeństwa w zakresie umiędzynaradawiania badań naukowych i innowacji przez lepszą koordynację działań realizowanych przez poszczególne państwa członkowskie. Sądzi, że zalecenie Rady jest odpowiednim narzędziem, by rozpocząć rzeczywiste uświadamianie tego problemu wszystkim państwom członkowskim i zarazem zagwarantować skuteczną koordynację realizowanych działań. Ma nadzieję, że w dwuletnim sprawozdaniu z 2027 r. możliwe będzie dokonanie oceny stosowności opracowania prawnie wiążącej inicjatywy - dyrektywy lub rozporządzenia - która będzie w stanie zapewnić jednolite, skuteczne i spójne podejście w UE.

2.4.1. Aby zapewnić rzeczywiste usprawnienie badań naukowych i innowacji, wszystkie państwa członkowskie, bez wyjątku, powinny zagwarantować taki sam poziom bezpieczeństwa w celu uniknięcia niebezpiecznego efektu domina, gdy niektóre państwa członkowskie nie będą miały wystarczającej świadomości zagrożeń i nie wdrożą tych samych norm bezpieczeństwa.

2.5. EKES uważa, że należy zapewnić wertykalne (unijne, krajowe, regionalne) i horyzontalne (krajowe struktury wsparcia w zakresie bezpieczeństwa badań naukowych i innowacji, instytucje szkolnictwa wyższego, publiczne i prywatne instytuty badawcze, krajowe organy finansujące, związki zawodowe, krajowe agencje bezpieczeństwa itp.) wielopoziomowe zarządzanie, które może zagwarantować staranną ocenę ryzyka i określenie skutecznych środków zaradczych w różnych obszarach badań naukowych, innowacji, kształcenia i szkolnictwa wyższego. W tym kontekście ma nadzieję, że Europejskie Centrum Eksperckie w dziedzinie Bezpieczeństwa Badań Naukowych zagwarantuje koordynację wertykalnego wielopoziomowego zarządzania, zapewniając spójność działań realizowanych przez państwa członkowskie dzięki jednolitemu i spójnemu podejściu oraz ustanawiając jasne zasady i obowiązki w obrębie społeczności zajmującej się badaniami naukowymi i innowacjami.

2.5.1. EKES zastanawia się, czy przy pełnym poszanowaniu autonomii podmiotów wdrażających badania naukowe i innowacje, w celu zapewnienia jednolitego kompleksowego podejścia do bezpieczeństwa badań naukowych i innowacji, Rada nie powinna udzielać państwom członkowskim bardziejprecyzyjnych zaleceń (wytycznych, a nie wskazówek dotyczących zasad) zarówno w odniesieniu do zadań i funkcji Europejskiego Centrum Eksperckiego w dziedzinie Bezpieczeństwa Badań Naukowych i krajowych struktur wsparcia, jak i kryteriów sporządzania krajowych planów działania, tak aby funkcjonowały one w tych samych ramach odniesienia.

2.5.2. Komitet oczekiwałby zawarcia w zaleceniu bardziej szczegółowych wskazówek:

2.5.2.1. w celu wspierania działań w zakresie należytej staranności i związanego z nimi profilowania ryzyka:

a) organizacji uczestniczącej w badaniach naukowych i innowacjach z siedzibą w UE,

b) międzynarodowej organizacji partnerskiej,

c) kraju, z którego pochodzi partner międzynarodowy,

d) czterech obszarów technologii krytycznych w zakresie badań naukowych i innowacji objętych współpracą międzynarodową (obecnie: zaawansowane półprzewodniki, sztuczna inteligencja, technologie kwantowe i biotechnologie) oraz produktów podwójnego zastosowania.

2.5.2.2. w celu opracowania protokołów ustaleń z międzynarodowymi organizacjami partnerskimi w dziedzinie badań naukowych i innowacji z myślą o ochronie wolności akademickiej, wzajemności i porozumień w sprawie zarządzania aktywami intelektualnymi oraz nielegalnego transferu wiedzy i technologii.

2.5.3. EKES uważa, że o ile prawdą jest, iż krajowe podmioty publiczne lub prywatne działające w obszarze badań naukowych i innowacji będą miały pełną autonomię w podejmowaniu decyzji w sprawie oceny ryzyka, to jednak decyzje te muszą być wdrażane w spójnych i jednolitych w UE ramach odniesienia, które można opracować jedynie na szczeblu unijnym.

2.5.4. Zdaniem EKES-u pierwszoplanową rolę będą odgrywać działania w zakresie należytej staranności i profilowania ryzyka, prowadzone w każdym państwie członkowskim przez podmioty działające w obszarze badań naukowych i innowacji z zachowaniem pełnej autonomii i przejrzystości w celu wyeliminowania ryzyka niewłaściwego wykorzystania umiędzynaradawiania badań naukowych i innowacji. Z tego względu ubolewa, że w zaleceniu Rady nie opracowano konkretnych narzędzi (kwestionariuszy, list kontrolnych itp.) czy też propozycji najlepszych praktyk mających na celu wspieranie podmiotów działających w obszarze badań naukowych i innowacji w zakresie należytej staranności i oceny ryzyka 2 .

2.6. Zdaniem EKES-u uzasadniony cel, którym jest zagwarantowanie współpracy międzynarodowej na rzecz bezpiecznych badań naukowych i innowacji, nie powinien nigdy prowadzić do dyskryminujących praktyk wobec podmiotów działających w obszarze badań naukowych i innowacji lub do ich nękania. Z tego względu uważa, że dążenie do zwiększenia bezpieczeństwa badań naukowych i innowacji nie powinno nigdy kolidować z prawami pracowniczymi i ochroną warunków pracy osób zatrudnionych w sektorze badań naukowych i innowacji w UE. Sądzi również, że należy przewidzieć odpowiednie kursy dla podmiotów działających w tym sektorze w zakresie metod odpowiedzialnego umiędzynaradawiania badań naukowych i świadomej oceny zagrożeń dla bezpieczeństwa badań naukowych i innowacji.

2.7. Komitet ostrzega przed wykorzystywaniem wszelkich narzędzi zwiększających bezpieczeństwo badań naukowych i innowacji do wdrażania protekcjonistycznych praktyk w zakresie produktów i usług w UE.

2.8. EKES zgadza się, że ocena skutków wniosku jest w tej chwili całkowicie bezużyteczna, ponieważ należy przetestować wniosek pod kątem działań następczych przygotowanych przez państwa członkowskie (w planach krajowych i przez krajowe ośrodki wsparcia na rzecz bezpieczeństwa badań naukowych i innowacji) oraz przez podmioty działające w obszarze badań naukowych i innowacji. Dlatego też sądzi, że dla monitorowania i - następnie - oceny usprawnienia działań na rzecz bezpieczeństwa badań naukowych i innowacji przydatne będą sporządzane co dwa lata sprawozdania dotyczące globalnego podejścia do badań naukowych i innowacji.

3. Problemy i kwestie krytyczne

3.1. Zdaniem EKES-u rzeczywista zdolność na szczeblu UE do oceny konkretnych i możliwych do zidentyfikowania zagrożeń dla umiędzynaradawiania badań naukowych i innowacji ma zasadnicze znaczenie dla podjęcia działań mających na celu ograniczenie ryzyka.

3.2. W tym szczególnym kontekście profilowanie ryzyka jest kluczowym działaniem mającym na celu ograniczenie zagrożeń dla badań naukowych i innowacji, w związku z czym EKES uważa, że potrzebne są dalsze wyjaśnienia dotyczące różnych czynników ryzyka. Zdaniem EKES-u w ramach tego działania instytucje szkolnictwa wyższego i placówki badawcze będą musiały należycie uwzględniać zagrożenia związane ze współpracą międzynarodową w zakresie badań naukowych i innowacji:

a) potencjalnie zagrażające rzeczywistemu funkcjonowaniu globalnego ekosystemu odporności UE i jej państw członkowskich,

b) związane ze wzmocnieniem zagranicznych arsenałów wojskowych lub osłabieniem zdolności wojskowych UE,

c) związane z proliferacją broni masowego rażenia,

d) wynikające z działalności terrorystycznej,

e) związane z dziesięcioma obszarami technologii krytycznych i produktami podwójnego zastosowania,

f) dotyczące dostępności surowców krytycznych oraz badań naukowych w tej dziedzinie.

3.3. Komitet ma świadomość, że ocena ryzyka w dziedzinie bezpieczeństwa badań naukowych i innowacji musi zawsze odbywać się indywidualnie, z zachowaniem pełnej autonomii instytucji szkolnictwa wyższego oraz organizacji publicznych i prywatnych, które prowadzą działalność badawczo-innowacyjną. Jego zdaniem w przypadku indywidualnej oceny oprócz zagrożeń związanych ze współpracą międzynarodową w dziedzinie badań naukowych i innowacji należy również odpowiednio przeanalizować zagrożenia wynikające z braku współpracy.

3.4. EKES uważa, że do kompetencji Europejskiego Centrum Eksperckiego w dziedzinie Bezpieczeństwa Badań Naukowych powinno należeć jak najszybsze opracowanie wytycznych dotyczących międzynarodowej współpracy w dziedzinie badań naukowych i innowacji. Centrum powinno również:

a) organizować regularne spotkania koordynacyjne z pozostałymi 27 krajowymi ośrodkami wsparcia na rzecz bezpieczeństwa badań naukowych i innowacji w celu zapewnienia jednolitej i skoordynowanej na szczeblu UE strategii działania w zakresie ograniczania ryzyka,

b) opracowywać i aktualizować, na własnej stronie internetowej, bazę danych wspierającą działania w zakresie należytej staranności prowadzone przez placówki badawczo-innowacyjne państw członkowskich, w podziale na sektory i kraje o krytycznym znaczeniu/problematyczne lub niepodzielające poglądów 3 , z którymi współpraca w dziedzinie badań naukowych i innowacji może nastręczać problemów związanych z ich bezpieczeństwem (taką jak np. TIM Dual Use 4 , Chinese Defence Universities Tracker ASPI 5 , Iran Watch 6 , wykazy zawarte w indeksie wolności akademickiej na świecie 7  oraz w opracowanym przez World Justice Project wskaźniku praworządności 8  itp.),

c) pełnić funkcję platformy gromadzącej i udostępniającej dokumentację dotyczącą należytej staranności i oceny ryzyka, tak aby wszystkie europejskie podmioty działające w obszarze badań naukowych i innowacji mogły korzystać z wiedzy zawartej w tej dokumentacji,

d) zgłaszać i udostępniać informacje o niepokojących sytuacjach w przypadkach, w których doszło do naruszenia bezpieczeństwa badań naukowych i innowacji w państwach członkowskich,

e) w odniesieniu do każdej instytucji szkolnictwa wyższego oraz publicznych i prywatnych organizacji prowadzących działalność w zakresie badań naukowych i innowacji - mapować finansowanie otrzymywane od państw spoza UE,

f) odgrywać rolę platformy wiedzy przez przekazywanie informacji na temat doświadczeń zdobywanych zarówno w państwach członkowskich, jak i w innych krajach (również w dziedzinie cyberbezpieczeństwa) oraz uwypuklanie najlepszych praktyk, które należy rozważyć 9 ,

g) organizować szkolenia i kursy doszkalające w dziedzinie bezpieczeństwa badań naukowych i innowacji dla poszczególnych podmiotów,

h) dbać o to, aby podmioty działające w obszarze badań naukowych i innowacji regularnie uczestniczyły w kuźniach myśli, okrągłych stołach, seminariach itp. w celu zapewnienia wymiany pomysłów i praktyk w zakresie usprawniania badań naukowych i innowacji w UE.

3.5. EKES uważa, że zakres bezpieczeństwa badań naukowych i innowacji powinien obejmować nie tylko cztery obszary technologii krytycznych dla bezpieczeństwa gospodarczego UE, ale również pozostałych sześć obszarów wymienionych w załączniku do zalecenia Komisji 10 : zaawansowana łączność i nawigacja oraz zaawansowane technologie cyfrowe, zaawansowane technologie detekcji, technologie kosmiczne i napędowe, technologie energetyczne, robotyka i systemy autonomiczne oraz zaawansowane materiały, technologie produkcji i recyklingu.

3.6. Komitet jest zdania, że współpraca międzynarodowa w dziedzinie badań naukowych i innowacji powinna opierać się na sprawiedliwej mobilności pracowników oraz na pełnej zgodności z Europejskim kodeksem postępowania w zakresie rzetelności badawczej 11  i deklaracją z Bonn o wolności badań naukowych 12  i zapewniać przy tym utrzymanie i dalsze podniesienie wysokich standardów badań naukowych i innowacji w Unii Europejskiej.

3.7. EKES zgadza się, że międzynarodowa współpraca studentów i profesorów spoza UE ma zasadnicze znaczenie dla poszerzania europejskiej wiedzy w zakresie badań naukowych i innowacji. Co się tyczy odpowiedzialnego umiędzynara- dawiania badań naukowych i innowacji, wszelka ocena ryzyka współpracy międzynarodowej (studentów, badaczy i profesorów) musi być zatem w głównej mierze zadaniem instytucji szkolnictwa wyższego oraz publicznych i prywatnych organizacji działających w obszarze badań naukowych i innowacji, które muszą unikać wszelkich form arbitralnej dyskryminacji ze względu na płeć, pochodzenie etniczne, pochodzenie religijne, przekonania polityczne, niepełnosprawność, wiek, orientację seksualną, warunki osobiste i społeczne.

3.8. EKES uważa, że w stosunkach z innymi krajami spoza UE należy zagwarantować bezpieczeństwo badań naukowych i innowacji przez przestrzeganie zasad wzajemności i przejrzystości, przy zapewnieniu normalnych równych warunków działania wszystkim podmiotom działającym w obszarze badań naukowych i innowacji oraz krajom zainteresowanym współpracą międzynarodową.

3.9. Komitet jest zdania, że autonomia badań naukowych i związane z nią kontakty z innymi organami (takimi jak ministerstwa, krajowe agencje bezpieczeństwa, organy wojskowe itp.) wymagają jasnego określenia zakresu odpowiedzialności i kompetencji w łańcuchu dowodzenia i kontroli, lecz muszą się również opierać na "zasadzie autonomii i wolności badań naukowych" oraz na "wolności w odpowiedzialności" dzięki skutecznej, efektywnej i przejrzystej samorządności podmiotów w tym sektorze.

3.10. EKES uważa, że należy dokładnie ocenić zagrożenia związane z umiędzynaradawianiem badań naukowych i innowacji w krajach spoza UE, w przypadku których badania cywilne nie są prowadzone oddzielnie od badań wojskowych.

3.11. Zdaniem EKES-u działania mające na celu zwiększenie bezpieczeństwa badań naukowych i innowacji należy postrzegać jako interwencję zorganizowaną, a nie tymczasową interwencję nadzwyczajną.

3.12. Komitet uważa, że zwiększenie bezpieczeństwa badań naukowych i innowacji musi odbywać się poprzez ścisłą koordynację monitorowania i analizy bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Zwiększenie bezpieczeństwa badań naukowych i innowacji doprowadzi do odpowiedniego wzmocnienia cyberbezpieczeństwa. Również w tym przypadku współpraca, którą należy podjąć w ramach wielopoziomowego zarządzania, umożliwi zapewnienie odpowiednich poziomów bezpieczeństwa, aby wzmocnić struktury informatyczne poszczególnych podmiotów działających w obszarze badań naukowych i innowacji (z wykorzystaniem metod, które będą zdaniem poszczególnych podmiotów bardziej adekwatne: sprzętu z certyfikatem cyberbezpieczeństwa, zasady zerowego zaufania oraz ochrony w głąb).

3.13. EKES uważa ponadto, że w dziedzinie bezpieczeństwa badań naukowych i innowacji należy również przewidzieć przedsięwzięcie środków ochronnych dla przedsiębiorstw prywatnych działających w dziesięciu sektorach technologii krytycznych i w sektorze produktów podwójnego zastosowania. W tym kontekście konieczne będą:

i) ochrona własności intelektualnej innowacji mogących gwarantować bezpieczeństwo narodowe, finansowanych z inwestycji w badania naukowe i innowacje; ii) objęcie przedsiębiorstw podlegających połączeniom i przejęciom w dziesięciu sektorach krytycznych i w sektorze produkcji podwójnego zastosowania monitorowaniem bezpośrednich inwestycji zagranicznych.

Bruksela, dnia 10 lipca 2024 r

1 Hybrid Threats: A Comprehensive Resilience Ecosystem.
2 Np. ARMA, UKRI Research Innovation, UKRI Research England, Due Diligence Questionnaire.
3 Kraje, które naruszają uznane na szczeblu międzynarodowym normy i zasady takie jak: Powszechna deklaracja praw człowieka, praworządność, wolność akademicka oraz niezależność osób i organizacji od ingerencji państwa.
8 World Justice Project (WJP), Rule of Law Index® 2023 report.
9 Np. Marwaha, S., Timlin, J., Dickson, L., Kagiri-Kalanzi, E., Johnson, J., Complex Collaborations.Efficiency, Equity, Quality and Security in International Research, sprawozdanie końcowe ARMA, marzec 2024 r.
10 Zalecenie Komisji (UE) 2023/2113 z dnia 3 października 2023 r. w sprawie obszarów technologii krytycznych dla bezpieczeństwa gospodarczego UE, na potrzeby pogłębionej oceny ryzyka z udziałem państw członkowskich (Dz.U. L, 2023/2113, 11.10.2023).
11 Zrzeszenie Europejskich Akademii Nauk, Europejski kodeks postępowania w zakresie rzetelności badawczej, wydanie zmienione, Berlin, 2023.
12 Deklaracja z Bonn o wolności badań naukowych, przyjęta w Bonn 20 października 2020 r. podczas konferencji ministerialnej w sprawie europejskiej przestrzeni badawczej.

Zmiany w prawie

Maciej Berek: Do projektu MRPiPS o PIP wprowadziliśmy bardzo istotne zmiany

Komitet Stały Rady Ministrów wprowadził bardzo istotne zmiany do projektu ustawy przygotowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – poinformował minister Maciej Berek w czwartek wieczorem, w programie „Pytanie dnia” na antenie TVP Info. Jak poinformował, projekt nowelizacji ustawy o PIP powinien trafić do Sejmu w grudniu 2025 roku, aby prace nad nim w Parlamencie trwały w I kwartale 2026 r.

Grażyna J. Leśniak 05.12.2025
Lekarze i pielęgniarki na kontraktach „uratują” firmy przed przekształcaniem umów?

4 grudnia Komitet Stały Rady Ministrów przyjął projekt zmian w ustawie o PIP - przekazało w czwartek MRPiPS. Nie wiadomo jednak, jaki jest jego ostateczny kształt. Jeszcze w środę Ministerstwo Zdrowia informowało Komitet, że zgadza się na propozycję, by skutki rozstrzygnięć PIP i ich zakres działał na przyszłość, a skutkiem polecenia inspektora pracy nie było ustalenie istnienia stosunku pracy między stronami umowy B2B, ale ustalenie zgodności jej z prawem. Zdaniem prawników, to byłaby kontrrewolucja w stosunku do projektu resortu pracy.

Grażyna J. Leśniak 05.12.2025
Klub parlamentarny PSL-TD przeciwko projektowi ustawy o PIP

Przygotowany przez ministerstwo pracy projekt zmian w ustawie o PIP, przyznający inspektorom pracy uprawnienie do przekształcania umów cywilnoprawnych i B2B w umowy o pracę, łamie konstytucję i szkodzi polskiej gospodarce – ogłosili posłowie PSL na zorganizowanej w czwartek w Sejmie konferencji prasowej. I zażądali zdjęcia tego projektu z dzisiejszego porządku posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów.

Grażyna J. Leśniak 04.12.2025
Prezydent podpisał zakaz hodowli zwierząt na futra, ale tzw. ustawę łańcuchową zawetował

Prezydent Karol Nawrocki podpisał we wtorek ustawę z 7 listopada 2025 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt. Jej celem jest wprowadzenie zakazu chowu i hodowli zwierząt futerkowych w celach komercyjnych, z wyjątkiem królika, w szczególności w celu pozyskania z nich futer lub innych części zwierząt. Zawetowana została jednak ustawa zakazująca trzymania psów na łańcuchach. Prezydent ma w tym zakresie złożyć własny projekt.

Krzysztof Koślicki 02.12.2025
Przekształcanie umów B2B dołoży pracy sądom

Resort pracy nie podjął nawet próby oszacowania, jak reklasyfikacja umów cywilnoprawnych i B2B na umowy o pracę wpłynie na obciążenie sądów pracy i długość postępowań sądowych. Tymczasem eksperci wyliczyli, że w wariancie skrajnym, zakładającym 150 tys. nowych spraw rocznie, skala powstałych zaległości rośnie do ponad 31 miesięcy dodatkowej pracy lub koniecznego zwiększenia zasobów sądów o 259 proc. Sprawa jest o tyle ważna, że na podobnym etapie prac są dwa projekty ustaw, które – jak twierdzą prawnicy – mogą zwiększyć obciążenie sądów.

Grażyna J. Leśniak 25.11.2025
MZ znosi limit tzw. nadwykonań świadczeń udzielanych osobom do 18. roku życia - projekt przyjęty przez rząd

Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o Funduszu Medycznym - poinformował w środę rzecznik rządu Adam Szłapka. Przygotowana przez resort zdrowia propozycja zakłada, że Narodowy Fundusz Zdrowia będzie mógł w 2025 r. otrzymać dodatkowo około 3,6 mld zł z Funduszu Medycznego. MZ chce również, by programy inwestycyjne dla projektów strategicznych były zatwierdzane przez ministra zdrowia, a nie jak dotychczas, ustanawiane przez Radę Ministrów. Zamierza też umożliwić dofinansowanie programów polityki zdrowotnej realizowanych przez gminy w całości ze środków Funduszu Medycznego.

Grażyna J. Leśniak 19.11.2025
Metryka aktu
Identyfikator:

Dz.U.UE.C.2024.6022

Rodzaj: Opinia
Tytuł: Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego - Wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie zwiększenia bezpieczeństwa badań naukowych [COM(2024) 26 final - 2024/0012 (NLE)]
Data aktu: 23/10/2024
Data ogłoszenia: 23/10/2024