Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 19 maja 2022 r. w sprawie zwalczania bezkarności za zbrodnie wojenne w Ukrainie (2022/2655(RSP))(2022/C 479/07)
(Dz.U.UE C z dnia 16 grudnia 2022 r.)
Parlament Europejski,
- uwzględniając swoje poprzednie rezolucje i sprawozdania w sprawie Ukrainy i Rosji,
- uwzględniając Kartę Narodów Zjednoczonych,
- uwzględniając konwencje genewskie z 1949 r. i protokoły dodatkowe do nich,
- uwzględniając konwencje haskie z 1899 i 1907 r.,
- uwzględniając Konwencję ONZ w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa z 9 grudnia 1948 r. i protokoły dodatkowe do niej,
- uwzględniając Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego (MTK) z 17 lipca 1998 r. oraz poprawki z Kampali z 2010 r. dotyczące zbrodni agresji,
- uwzględniając opracowane przez Komisję Prawa Międzynarodowego ONZ zasady prawa międzynarodowego uznane w Karcie Trybunału Norymberskiego oraz w Wyrokach Trybunału (zasady norymberskie), które określają, co stanowi zbrodnię wojenną,
- uwzględniając rezolucje Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1820 (2008) w sprawie przemocy seksualnej jako narzędzia wojny oraz nr 1888 (2009) w sprawie powołania specjalnego przedstawiciela ds. przemocy seksualnej podczas konfliktów zbrojnych,
- uwzględniając definicję gwałtu wojennego przyjętą w 1998 r. przez Międzynarodowy Trybunał Karny dla Rwandy i Międzynarodowy Trybunał Karny dla Jugosławii,
- uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Ogólnego ONZ z 2 marca 2022 r. w sprawie agresji na Ukrainę oraz rezolucję z 24 marca 2022 r. w sprawie humanitarnych skutków napaści na Ukrainę,
- uwzględniając rezolucję ONZ przyjętą przez Radę Praw Człowieka w dniu 4 marca 2022 r. w sprawie sytuacji w zakresie praw człowieka w Ukrainie w związku z rosyjską agresją, w której Rada postanowiła powołać niezależną międzynarodową komisję śledczą,
- uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy z dnia 28 kwietnia 2022 r. zatytułowaną "Agresja Federacji Rosyjskiej na Ukrainę: zapewnienie odpowiedzialności za poważne naruszenia międzynarodowego prawa humanitarnego i inne przestępstwa międzynarodowe",
- uwzględniając deklarację wersalską z 11 marca 2022 r.,
- uwzględniając wizytę przewodniczącej R. Metsoli w Ukrainie 1 kwietnia 2022 r. oraz jej oświadczenie w sprawie międzynarodowych zbrodni wojennych popełnianych w Ukrainie,
- uwzględniając oświadczenie Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa wydane w imieniu UE 4 kwietnia 2022 r. w sprawie rosyjskich aktów okrucieństwa popełnionych w Buczy i innych ukraińskich miastach,
- uwzględniając oświadczenie prokuratora MTK Karima A.A. Khana QC z 2 marca 2022 r. pt. "Sytuacja w Ukrainie: wniesienie spraw przez 39 państw-stron i wszczęcie dochodzenia",
- uwzględniając sprawozdanie Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) z 13 kwietnia 2022 r. w sprawie naruszeń międzynarodowego prawa humanitarnego i praw człowieka, zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości popełnionych w Ukrainie od dnia 24 lutego 2022 r.,
- uwzględniając umowę o współpracy i pomocy między Międzynarodowym Trybunałem Karnym a Unią Europejską z 2006 r.,
- uwzględniając decyzję Rady (WPZiB) 2022/638 z dnia 13 kwietnia 2022 r. zmieniającą decyzję 2014/486/WPZiB w sprawie misji doradczej Unii Europejskiej na rzecz reformy cywilnego sektora bezpieczeństwa na Ukrainie (EUAM Ukraine) 1 , na mocy której zmieniono mandat misji EUAM Ukraine, aby udzielić wsparcia władzom ukraińskim i ułatwić prowadzenie dochodzeń w sprawie wszelkich przestępstw międzynarodowych popełnionych w związku z rosyjską agresją na Ukrainę oraz ich ściganie,
- uwzględniając wniosek Komisji dotyczący zmiany rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1727 w odniesieniu do gromadzenia, przechowywania i analizowania dowodów dotyczących ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości oraz zbrodni wojennych w Eurojuście (COM(2022)0187),
- uwzględniając sprawozdania organizacji Human Rights Watch na temat Ukrainy z 3 kwietnia i 21 kwietnia 2022 r. oraz sprawozdanie Amnesty International z 6 maja 2022 r.,
- uwzględniając art. 132 ust. 2 i 4 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że od 24 lutego 2022 r., kiedy Rosja rozpoczęła nowy etap nielegalnej, niesprowokowanej i nieuzasadnionej wojny napastniczej przeciwko Ukrainie, jej siły zbrojne i jej poplecznicy przeprowadzają masowe ataki na ludność cywilną, w tym uprowadzenia, egzekucje pozasądowe i tortury zarówno na obszarach nowo objętych inwazją, jak i na wcześniej okupowanych obszarach Ukrainy;
B. mając na uwadze, że tysiące osób straciło życie lub zostało rannych, około 7,7 mln obywateli Ukrainy zostało wewnętrznie przesiedlonych, a prawie 6 mln uciekło do sąsiednich krajów; mając na uwadze, że według komisarz ds. praw człowieka ukraińskiego parlamentu od 24 lutego 2022 r. 400 tys. ukraińskich cywilów, w tym ponad 200 tys. dzieci, przymusowo deportowano z Ukrainy do Federacji Rosyjskiej; mając na uwadze, że siły rosyjskie i ich poplecznicy wielokrotnie uniemożliwiali utworzenie korytarzy humanitarnych, a tym samym blokowali lub utrudniali ewakuację ludności cywilnej z oblężonych terytoriów;
C. mając na uwadze, że akty okrucieństwa popełniane przez oddziały rosyjskie i ich popleczników osiągnęły nowy odrażający wymiar wraz z odkryciem w niedzielę 3 kwietnia 2022 r. ciał cywilów na ulicach Buczy - miasta, które przez prawie miesiąc było niedostępne dla ukraińskiej armii; mając na uwadze, że z wielu wcześniej okupowanych miast ukraińskich, takich jak Bucza, Irpen, Hostomel, Iwanków, oraz z innych miejsc wyzwolonych przez ukraińskie siły zbrojne napływają doniesienia o masowych grobach setek osób oraz o ciałach cywilów znajdowanych na ulicach, w tym kobiet, dzieci i osób starszych, w niektórych przypadkach ze związanymi z tyłu rękami; mając na uwadze, że jest wysoce prawdopodobne, iż w ukraińskich miastach i wsiach zaatakowanych i nadal okupowanych przez Rosję i jej popleczników regularnie dochodzi do okrucieństw podobnych do tych opisanych powyżej, a rzeczywista skala zbrodni wojennych może być znacznie większa, niż dotychczas udokumentowano;
D. mając na uwadze, że w licznych sprawozdaniach, uzupełnionych zdjęciami i nagraniami wideo, udokumentowano doraźne egzekucje ludności cywilnej podczas zajmowania przez Rosjan wsi i miasteczek, aresztowania ludności cywilnej bez zachowania należytej procedury oraz złe traktowanie równoznaczne z torturami, przypadki gwałtów na ludności cywilnej, w tym na dzieciach, dokonywanych przez rosyjskie siły zbrojne i ich popleczników, oraz użycie niekierowanej artylerii, amunicji kasetowej i min przeciwpiechotnych podczas rosyjskich ataków na obszary zaludnione; mając na uwadze, Rosja stosuje przemoc seksualną jako narzędzie wojny w celu złamania morale Ukraińców i jako formę tortur w celu uzyskania zeznań przez gwałty, zmuszanie do obnażania się i groźby przemocy seksualnej wobec dzieci, kobiet i mężczyzn lub ich krewnych; mając na uwadze, że gwałt jako zbrodnia wojenna jest przestępstwem, które najtrudniej udokumentować tak, aby można było wnieść sprawę do sądu i przeprowadzić proces; mając na uwadze, że oprócz krzywd fizycznych ofiary zbrodni wojennych na tle seksualnym mogą być narażone na wielorakie ryzyko dyskryminacji i stygmatyzacji; mając na uwadze, że czas ma kluczowe znaczenie dla gromadzenia dowodów i zeznań oraz dla zapewnienia pomocy medycznej i psychologicznej ofiarom przemocy seksualnej;
E. mając na uwadze, że rosyjskie siły zbrojne i ich poplecznicy przetrzymują, uprowadzają, porywają, atakują i zabijają dziennikarzy, burmistrzów i obrońców praw człowieka; mając na uwadze, że - na mocy art. 79 protokołu dodatkowego I do konwencji genewskich - dziennikarzy i pracowników mediów chroni międzynarodowe prawo humanitarne; mając na uwadze, że według platformy Rady Europy na rzecz ochrony dziennikarstwa i bezpieczeństwa dziennikarzy zginęło już co najmniej 10 ukraińskich i międzynarodowych pracowników mediów, a wielu innych zostało rannych;
F. mając na uwadze, że rosyjskie siły zbrojne i ich poplecznicy grabią mienie cywilne, w tym żywność, odzież, sprzęt gospodarstwa domowego, drewno opałowe i duże ilości zboża, a także bombardują infrastrukturę cywilną, w tym tę zaspokajającą potrzeby słabszych grup społecznych, budynki mieszkalne, szkoły, żłobki i szpitale; mając na uwadze, że siły zbrojne Federacji Rosyjskiej i ich poplecznicy systematycznie zabierają dzieła sztuki, artefakty i inne przedmioty o dużej wartości kulturowej; mając na uwadze, że Ukraina oskarżyła Rosję o kradzież kilkuset tysięcy ton ziarna, a ONZ potwierdziła, że istnieje coraz więcej dowodów na to, że rosyjskie oddziały zagrabiły zapasy ukraińskiego ziarna i zniszczyły magazyny zbożowe, co pogłębiło światowy kryzys żywnościowy i może prowadzić do klęski głodu w Ukrainie; mając na uwadze, że blisko 25 mln ton ziarna utknęło w Ukrainie, ponieważ Rosja zniszczyła infrastrukturę logistyczną i prowadzi blokadę morską; mając na uwadze, że wpływ wojny na środowisko i zdrowie również będzie niszczący i długotrwały;
G. mając na uwadze, że cztery konwencje genewskie oraz protokół dodatkowy I, których Ukraina i Federacja Rosyjska są stronami, stanowią, że poważne naruszenia międzynarodowego prawa humanitarnego oraz poważne uchybienia w przestrzeganiu tego prawa stanowią zbrodnie wojenne; mając na uwadze, że każdy, kto nakazuje lub popełnia takie czyny lub pomaga w ich popełnieniu i nakłania do nich, jest odpowiedzialny za takie zbrodnie;
H. mając na uwadze, że w listopadzie 2016 r. Rosja wycofała swój podpis pod statutem rzymskim; mając na uwadze, że Ukraina nie jest państwem-stroną statutu rzymskiego, lecz zgodnie z jego art. 12 ust. 3 dwukrotnie skorzystała z przysługującej jej możliwości uznania jurysdykcji MTK w odniesieniu do popełnionych na jej terytorium domniemanych przestępstw w rozumieniu statutu rzymskiego;
I. mając na uwadze, że 2 marca 2022 r. prokurator MTK ogłosił, iż wszczął dochodzenie w sprawie sytuacji w Ukrainie na podstawie wniosków otrzymanych od państw-stron 2 ;
J. mając na uwadze, że 3 marca 2022 r. Ukraina, przy wsparciu 45 państw uczestniczących, powołała się na mechanizm moskiewski OBWE, aby zająć się przypadkami łamania praw człowieka i humanitarnymi skutkami rosyjskiej inwazji na Ukrainę;
K. mając na uwadze, że w ciągu pierwszych trzech miesięcy wojny ukraińska prokuratura generalna wszczęła co najmniej 9 300 dochodzeń i zidentyfikowała setki podejrzanych z Rosji o domniemane zbrodnie wojenne, do których należą grabieże, morderstwa, tortury i gwałty;
L. mając na uwadze, że rządowe i międzynarodowe organy sądowe zainicjowały szereg działań na rzecz pociągnięcia sprawców do odpowiedzialności:
m.in. MTK wszczął formalne dochodzenie, a Francja, Niemcy, Litwa i Szwecja - śledztwa w ramach zasady jurysdykcji uniwersalnej;
M. mając na uwadze, że 4 marca 2022 r. Rada Praw Człowieka ONZ powołała międzynarodową komisję śledczą ds. Ukrainy w celu zbadania naruszeń praw człowieka i międzynarodowego prawa humanitarnego w kontekście rosyjskiej napaści na Ukrainę w 2022 r.; mając na uwadze, że Rada Bezpieczeństwa ONZ jest sparaliżowana w kwestii sytuacji w Ukrainie, ponieważ Rosja może zawetować wszelkie istotne działania;
N. mając na uwadze, że 25 marca 2022 r. Polska, Litwa i Ukraina zapowiedziały utworzenie wspólnego zespołu dochodzeniowo-śledczego, który ma gromadzić dowody i badać zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości przy wsparciu Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Wymiarów Sprawiedliwości w Sprawach Karnych (Eurojust) i z udziałem urzędu prokuratora MTK, jak ogłoszono 25 kwietnia 2022 r.; mając na uwadze, że szybkie wymierzenie sprawiedliwości wymaga koordynacji dochodzeń prowadzonych przez MTK i organy rządowe oraz innych mechanizmów;
O. mając na uwadze, że w tej sytuacji MTK nie ma jurysdykcji w odniesieniu do zbrodni agresji, ponieważ ani Ukraina, ani Federacja Rosyjska nie ratyfikowały statutu rzymskiego i poprawek do niego dotyczących zbrodni agresji; mając na uwadze, że lukę tę należy wypełnić, powołując specjalny międzynarodowy trybunał, który byłby upoważniony do prowadzenia dochodzeń i ścigania domniemanych zbrodni agresji popełnionych wobec Ukrainy przez przywódców politycznych i dowódców wojskowych Rosji i jej sojuszników;
1. ponownie potępia w najostrzejszych słowach niesprowokowaną, nielegalną i nieuzasadnioną rosyjską wojnę napastniczą przeciwko Ukrainie i inwazję na Ukrainę oraz żąda, aby Rosja natychmiast zakończyła wszelkie działania wojskowe w Ukrainie i bezwarunkowo wycofała wszystkie siły i sprzęt wojskowy z całego uznanego przez społeczność międzynarodową terytorium Ukrainy, zgodnie z nakazem Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 16 marca 2022 r.;
2. wyraża najwyższe oburzenie w związku z doniesieniami o okrucieństwach, w tym masowym ostrzeliwaniu miast i miasteczek, przymusowych deportacjach, stosowaniu zakazanej amunicji, atakach na ludność cywilną próbującą uciec z obszarów objętych konfliktem przez wcześniej ustalone korytarze humanitarne, egzekucjach ludności cywilnej, przemocy seksualnej, przymusowych wysiedleniach oraz celowym plądrowaniu i atakowaniu dzielnic mieszkaniowych i infrastruktury cywilnej, takiej jak szpitale, placówki medyczne, szkoły, schroniska i ambulanse: wszystkie te działania stanowią rażące naruszenia międzynarodowego prawa humanitarnego i mogą być uznane za zbrodnie wojenne popełnione w Ukrainie przez Federację Rosyjską i jej popleczników, które jak dotąd pozostają bezkarne i nie są ścigane;
3. zdecydowanie potępia przerażające systemowe stosowanie przez rosyjskie siły zbrojne i ich popleczników przemocy seksualnej i przemocy na tle płciowym jako narzędzia wojny oraz, przywołując rezolucję ONZ nr 1820 (2008) w sprawie przemocy seksualnej jako narzędzia wojny, potwierdza, że gwałt i inne formy przemocy seksualnej mogą stanowić zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości lub część składową zbrodni ludobójstwa i w związku z tym powinny być ścigane zgodnie z przepisami prawa międzynarodowego i Rzymskim Statutem MTK, a zwłaszcza jego art. 7 i 8; wyraża ubolewanie z powodu ograniczonych postępów w skutecznym ściganiu przez MTK przestępstw seksualnych i na tle płciowym; jest zdania, że sprawy ofiar nielegalnej inwazji na Ukrainę mogłyby stanowić precedens w tym zakresie; wzywa UE i jej państwa członkowskie, aby wspierały uwzględnianie problematyki płci we wszystkich trwających i przyszłych dochodzeniach;
4. wyraża pełne poparcie dla dochodzenia wszczętego przez prokuratora MTK w sprawie zarzutów zbrodni wojennych, zbrodni przeciwko ludzkości i zbrodni ludobójstwa popełnionych w Ukrainie, dla prac komisji dochodzeniowej Biura Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka oraz dla wysiłków niezależnych organizacji społeczeństwa obywatelskiego pracujących nad gromadzeniem i zabezpieczaniem dowodów zbrodni wojennych; podkreśla znaczenie szybkich prac i postępów w celu zabezpieczenia dowodów niezbędnych do przeprowadzenia śledztwa i ścigania wszystkich osób odpowiedzialnych za zezwalanie na zbrodnie wojenne i inne naruszenia praw człowieka i międzynarodowego prawa humanitarnego, ich popełnianie i ukrywanie; podkreśla poważne ryzyko, że z powodu trwających działań wojennych dowody związane ze zbrodniami wojennymi są niszczone i nie będzie można ich zebrać i bezpiecznie przechowywać na potrzeby dochodzeń w sprawie zbrodni wojennych w Ukrainie; uważa, że szybkie działanie ma kluczowe znaczenie dla podjęcia wszelkich niezbędnych środków, aby osoby, które dopuściły się naruszeń praw człowieka i zbrodni wojennych w Ukrainie, zostały pociągnięte do odpowiedzialności;
5. apeluje o udzielanie pomocy prokuratorowi MTK w prowadzeniu dochodzeń i ściganiu osób podejrzanych o zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości i, być może, ludobójstwo, tj. oferowanie wsparcia politycznego, udostępnianie wszelkich posiadanych dowodów, w tym białego wywiadu, informacji i danych ze źródeł otwartych, obrazów satelitarnych i przechwyconych wiadomości, a także o przekazanie odpowiednich zasobów ludzkich i finansowych do budżetu ogólnego MTK, aby w pełni chronić jego niezależność i bezstronność;
6. z zadowoleniem przyjmuje i w pełni popiera wysiłki ukraińskich prokuratorów i śledczych na rzecz postawienia przed sądem osób odpowiedzialnych za zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości oraz wzywa państwa członkowskie UE, społeczność międzynarodową i odpowiednie instytucje do pełnego wspierania władz ukraińskich w tym procesie;
7. wzywa państwa członkowskie i Komisję do udzielenia wszelkiej niezbędnej pomocy w celu wzmocnienia zdolności i zasobów systemu sądownictwa Ukrainy, by mógł on prowadzić skutecznie dochodzenia i osądzać zbrodnie wojenne; wzywa Komisję i państwa członkowskie, by udzieliły wsparcia ukraińskim władzom w spełnianiu kluczowych kryteriów w celu zwalczania na szczeblu krajowym bezkarności za poważne zbrodnie międzynarodowe, w tym zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości;
8. wzywa instytucje UE i państwa członkowskie do podjęcia wszelkich niezbędnych działań w ramach międzynarodowych instytucji i postępowań oraz przed MTK lub innymi właściwymi międzynarodowymi trybunałami lub sądami, aby wspierać ściganie reżimu rosyjskiego i białoruskiego za zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości, ludobójstwo i zbrodnie agresji; domaga się ponadto, aby dochodzeniami tymi i związanymi z nimi oskarżeniami zostali objęci również wszyscy członkowie rosyjskich sił zbrojnych i urzędnicy rządowi zamieszani w zbrodnie wojenne; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje dochodzenia i śledztwa wszczęte przez kilka państw członkowskich zgodnie z zasadą jurysdykcji uniwersalnej oraz wspierające działania MTK; z zadowoleniem przyjmuje również zmieniony mandat misji EUAM Ukraine, który umożliwi jej wspieranie władz ukraińskich w dochodzeniu i ściganiu wszelkich zbrodni wagi międzynarodowej popełnionych w związku z rosyjską inwazją na Ukrainę;
9. wzywa władze rosyjskie, aby natychmiast zaprzestały przymusowego wysiedlania obywateli Ukrainy oraz zezwoliły obywatelom ukraińskim przymusowo przesiedlonym na terytorium Federacji Rosyjskiej na bezpieczny powrót do Ukrainy;
10. wzywa państwa członkowskie do gromadzenia dowodów i wspierania dochodzenia prowadzonego przez prokuratora MTK w celu ustalenia, czy zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości popełnione przez siły rosyjskie i ich popleczników w Ukrainie stanowią ludobójstwo;
11. podkreśla potrzebę zwiększenia koordynacji różnych mechanizmów ustanowionych w celu walki z bezkarnością za zbrodnie wojenne w Ukrainie, w tym przez zorganizowanie międzynarodowego spotkania mającego na celu koordynację gromadzenia dowodów, a tym samym poprawę skuteczności procesów pociągania do odpowiedzialności; wzywa instytucje UE do wspierania tych działań koordynacyjnych;
12. wzywa instytucje UE, w szczególności Komisję, do wsparcia bezzwłocznego stworzenia odpowiedniej podstawy prawnej, przy współpracy ze strony istniejących forów wielostronnych, takich jak ONZ i Rada Europy, aby umożliwić powołanie specjalnego międzynarodowego trybunału karnego ds. zbrodni agresji, jakiej dopuścili się przeciwko Ukrainie przywódcy polityczni i dowódcy wojskowi Federacji Rosyjskiej i jej sojusznicy; wzywa instytucje UE, w szczególności Komisję, do jak najszybszego zapewnienia wszelkich niezbędnych zasobów ludzkich i budżetowych, a także wsparcia administracyjnego, dochodzeniowego i logistycznego, w celu ustanowienia tego trybunału;
13. wzywa instytucje UE, w szczególności Komisję, do ubiegania się o wsparcie polityczne ze strony partnerów i organizacji międzynarodowych o podobnych poglądach, w szczególności Zgromadzenia Ogólnego ONZ, w celu ustanowienia tego trybunału;
14. z zadowoleniem przyjmuje powołanie przez Litwę, Polskę i Ukrainę koordynowanego Eurojust wspólnego zespołu dochodzeniowo-śledczego, w którym po raz pierwszy weźmie udział Biuro Prokuratora MTK, w celu ułatwienia prowadzenia dochodzeń i ścigania w państwach uczestniczących oraz dochodzeń i ścigania, które mogą być prowadzone przed MTK; zachęca państwa członkowskie, by przyłączyły się do wspólnego zespołu dochodzeniowo-śledczego;
15. z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji z 25 kwietnia 2022 r. w sprawie rozszerzenia mandatu i funkcji operacyjnych Eurojustu w odniesieniu do analizy, przechowywania i wymiany dowodów w celu wsparcia dochodzeń i ścigania głównych przestępstw międzynarodowych, w szczególności ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości, zbrodni wojennych i powiązanych przestępstw 3 ; wzywa Eurojust do wykorzystania tych nowych uprawnień do wspierania właściwych organów państw członkowskich w analizowaniu dowodów, tak aby przyczynić się do zapewnienia późniejszej dopuszczalności takich dowodów w sądach krajowych lub międzynarodowych lub równoważnych mechanizmach; podkreśla, że rozszerzeniu mandatu powinno towarzyszyć odpowiednie zwiększenie finansowania Eurojustu;
16. podkreśla, że UE i jej państwa członkowskie muszą w pełni wykorzystać swoje zdolności i dostępne legalne sposoby pociągania sprawców zbrodni wojennych do odpowiedzialności; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje gotowość Europolu do wspierania wspólnego zespołu dochodzeniowo-śledczego i wzywa agencję do ścisłej współpracy z Eurojustem, jeżeli zostanie o to wystosowany wniosek;
17. przypomina, że zasada jurysdykcji uniwersalnej ma na celu uniknięcie bezkarności zbrodniarzy wojennych dzięki umożliwieniu wszystkim państwom wywiązania się z obowiązku ścigania i karania sprawców; uważa, że ważne jest zapewnienie organom ścigania i organom sądowym w państwach członkowskich odpowiednich narzędzi umożliwiających im skuteczne gromadzenie dowodów niezbędnych do skazania zbrodniarzy wojennych; zachęca państwa członkowskie, by skutecznie stosowały zasadę jurysdykcji uniwersalnej w celu prowadzenia dochodzeń w sprawie zbrodni wojennych w Ukrainie i ich ścigania oraz by zacieśniły wzajemną współpracę, w której Komisja odegra rolę koordynacyjną i wspierającą;
18. ponawia swój apel do Komisji o przedstawienie planu działania UE w sprawie bezkarności i wzywa do umieszczenia w nim specjalnego rozdziału poświęconego Ukrainie;
19. wzywa Komisję do ścisłej współpracy z MTK i Eurojustem w ramach jego zmienionego mandatu w zakresie dokumentowania gwałtów wojennych, nadużyć i innych form przemocy seksualnej w Ukrainie, w tym poprzez gromadzenie dowodów statystycznych lub opartych na wzorcach od odpowiednich ekspertów, z rejestrów medycznych i farmaceutycznych, a także poprzez wyszukiwanie i dokumentowanie relacji o gwałtach wojennych w Ukrainie, które pojawiają się w prasie i mediach społecznościowych w internecie i które mogą doprowadzić śledczych do ofiar gwałtów i przemocy seksualnej; wzywa, aby uzupełnić te działania podobnymi staraniami w obozach dla uchodźców oraz, w miarę możliwości, na miejscu w Ukrainie; wzywa UE oraz kraje przyjmujące i tranzytowe, aby zagwarantowały dostęp do usług w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz związanych z nimi praw, w szczególności antykoncepcji awaryjnej, profilaktyki poekspozycyjnej i opieki aborcyjnej, w tym dla ofiar gwałtu;
20. wzywa również społeczność międzynarodową do rzetelnego zbadania i ukarania przestępstw przeciwko środowisku, w szczególności masowego zanieczyszczenia środowiska, w tym transgranicznych szkód dla środowiska, ponieważ Rosja nadal obiera za cel obiekty przemysłowe i służące przechowywaniu paliwa, infrastrukturę służącą do dostaw energii elektrycznej i wody, systemy kanalizacyjne i inne obiekty, przez co powoduje powszechne zanieczyszczenie, a także niszczy tereny podmokłe, lasy, parki narodowe, obszary chronione, w tym 30-kilometrową strefę zamkniętą w Czarnobylu, oraz siedliska gatunków zagrożonych, w tym zagrożonych wyginięciem, co ma poważne długoterminowe skutki;
21. wzywa do przeprowadzenia dochodzeń w sprawie zarzutów grabieży i niszczenia przez siły rosyjskie i ich popleczników obiektów do przechowywania żywności, a także do przeprowadzenia miarodajnej oceny ich globalnego wpływu, w szczególności na kraje rozwijające się importujące żywność;
22. podkreśla znaczenie wielkoskalowych unijnych systemów informatycznych, aby przestępcy wojenni nie mogli zbiec i wjechać na terytorium UE w sposób niezauważony; jest przekonany, że trwająca reforma ram prawnych UE dotyczących wymiany informacji między organami ścigania przyspieszy gromadzenie istotnych informacji na temat zbrodniarzy wojennych w policyjnych bazach danych różnych państw członkowskich;
23. ubolewa, że statut Interpolu nie przewiduje możliwości zawieszenia członkostwa i wzywa Interpol do co najmniej zawieszenia dostępu rosyjskiego krajowego biura centralnego do baz danych Interpolu;
24. wzywa Komisję i państwa członkowskie do wspierania działań ułatwiających szkolenie i uświadamianie obrońców praw człowieka, a także sędziów i prokuratorów, na temat dowodów cyfrowych i cyfrowej rejestracji naruszeń praw człowieka, aby kryteria dopuszczalności w sądach krajowych i międzynarodowych stały się jaśniejsze;
25. przyjmuje z zadowoleniem przyjęcie przez Radę Najwyższą projektu ustawy nr 7304, która przewiduje dopuszczenie MTK do pracy na terenie Ukrainy, i wzywa władze ukraińskie do wsparcia działań na rzecz rozliczalności za poważne zbrodnie międzynarodowe poprzez pilną ratyfikację Rzymskiego Statutu MTK i formalne przystąpienie do MTK; wzywa władze Ukrainy do dostosowania ukraińskiego ustawodawstwa i procedur krajowych do prawa międzynarodowego, a tym samym do wzmocnienia krajowych mechanizmów prawnych przeciwdziałających bezkarności za zbrodnie, do zharmonizowania ustawodawstwa krajowego, w szczególności kodeksu karnego, z międzynarodowym prawem karnym i międzynarodowym prawem humanitarnym, a także do przyjęcia jasnych i praktycznych ram współpracy z MTK i innymi organami prowadzącymi dochodzenia w sprawie zbrodni popełnionych w Ukrainie; przypomina, że wszystkie strony konfliktu muszą ściśle przestrzegać międzynarodowego prawa humanitarnego;
26. wzywa Komisję, państwa członkowskie i społeczność międzynarodową, by udzieliły wsparcia technicznego oraz zapewniły większe środki finansowe na gromadzenie i przechowywanie ogromnej ilości dowodów naruszeń międzynarodowego prawa humanitarnego, zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości w Ukrainie; w związku z tym wzywa UE do wsparcia tego procesu poprzez zwiększenie środków z Instrumentu Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej - "Globalny wymiar Europy";
27. z zadowoleniem przyjmuje pakiety sankcji wobec Rosji i podkreśla, że priorytetem musi być teraz pełne i skuteczne wdrożenie tych sankcji w całej UE i przez międzynarodowych sojuszników UE; wzywa do szybkiego przyjęcia szóstego pakietu sankcji; wzywa Komisję do pilnego ustanowienia instrumentu prawnego umożliwiającego konfiskatę zamrożonych rosyjskich aktywów i funduszy, tak aby można je było przeznaczyć na odszkodowania i odbudowę Ukrainy;
28. wyraża głębokie uznanie i szacunek dla pracy i zaangażowania ukraińskiego społeczeństwa obywatelskiego, w tym w związku z pracami dokumentującymi naruszenia, do których dochodzi w Ukrainie, oraz w związku z prowadzonym przez nie rzecznictwem wspierającym walkę z bezkarnością za zbrodnie w Ukrainie; zauważa, że na terytorium Ukrainy działa wiele organizacji pozarządowych, które podejmują wysiłki na rzecz dokumentowania zbrodni wojennych, w tym masowych gwałtów w czasie wojny, oraz że należy wspierać i konsolidować ich wysiłki; wzywa wszystkie międzynarodowe i krajowe podmioty odpowiedzialne za rozliczanie zbrodni do ścisłej współpracy ze społeczeństwem obywatelskim przy wsparciu dla procesów sądowych, w tym przez poprawę dostępu do informacji i działań informacyjnych skierowanych do ofiar i poszkodowanych społeczności, zapewnienie jawności i przejrzystości procesu oraz zaangażowanie społeczeństwa obywatelskiego w działania podejmowane w odpowiedzi na okrucieństwa popełnione przez Federację Rosyjską;
29. domaga się, by państwa członkowskie - między innymi poprzez udział w Piątym Komitecie Zgromadzenia Ogólnego ONZ - oraz ONZ dopilnowały, by komisja śledcza Rady Praw Człowieka ONZ dysponowała wystarczającymi środkami finansowymi na niezależne wykonywanie wszystkich aspektów powierzonego jej mandatu;
30. wyraża głębokie ubolewanie z powodu decyzji o zamknięciu specjalnej misji obserwacyjnej OBWE w Ukrainie w związku z brakiem konsensusu w sprawie przedłużenia mandatu misji na posiedzeniu Stałej Rady OBWE, które odbyło się 31 marca 2022 r., a także wzywa państwa członkowskie do zbadania każdej opcji przywrócenia mandatu tej misji;
31. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Radzie, Komisji, rządom i parlamentom państw członkowskich, Organizacji Narodów Zjednoczonych, Radzie Europy, Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, prezydentowi, rządowi i parlamentowi Ukrainy, prezydentowi, rządowi i parlamentowi Federacji Rosyjskiej oraz Głównemu Prokuratorowi MTK.
