Parlament Europejski,- uwzględniając art. 2 i 3 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) oraz art. 8, 10, 78 i 83 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
- uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej,
- uwzględniając Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego (MTK) z dnia 17 lipca 1998 r.,
- uwzględniając konwencje genewskie, zwłaszcza Konwencję genewską o ochronie osób cywilnych podczas wojny,
- uwzględniając deklarację ONZ o eliminacji przemocy wobec kobiet z dnia 20 grudnia 1993 r.,
- uwzględniając rezolucję Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1325 w sprawie kobiet, pokoju i bezpieczeństwa z dnia 31 października 2000 r. oraz późniejsze rezolucje o numerach: 1820 (19 czerwca 2008 r.), 1888 (30 września 2009 r.), 1889 (5 października 2009 r.), 1960 (16 grudnia 2010 r.), 2106 (24 czerwca 2013 r.), 2122 (18 października 2013 r.), 2242 (13 października 2015 r.), 2467 (23 kwietnia 2019 r.) i 2493 (29 października 2019 r.),
- uwzględniając Konwencję Narodów Zjednoczonych z dnia 30 sierpnia 1961 r. o ograniczaniu bezpaństwowości,
- uwzględniając Globalne porozumienie ONZ w sprawie uchodźców z 2018 r.,
- uwzględniając zalecenie ogólne nr 38 (2020) Komitetu ONZ ds. Likwidacji Dyskryminacji Kobiet z dnia 6 listopada 2020 r. w sprawie handlu kobietami i dziewczętami w kontekście globalnej migracji,
- uwzględniając Konwencję Rady Europy z dnia 11 maja 2011 r. w sprawie zapobiegania i zwalczania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (konwencja stambulska),
- uwzględniając dyrektywę Rady 2001/55/WE z dnia 20 lipca 2001 r. w sprawie minimalnych standardów przyznawania tymczasowej ochrony na wypadek masowego napływu wysiedleńców oraz środków wspierających równowagę wysiłków między państwami członkowskimi związanych z przyjęciem takich osób wraz z jego następstwami 1 (dyrektywa w sprawie tymczasowej ochrony),
- uwzględniając decyzję wykonawczą Rady (UE) 2022/382 z dnia 4 marca 2022 r. stwierdzającą istnienie masowego napływu wysiedleńców z Ukrainy w rozumieniu art. 5 dyrektywy 2001/55/WE i skutkującą wprowadzeniem tymczasowej ochrony 2 ,
- uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/36/UE z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu oraz ochrony ofiar, zastępującą decyzję ramową Rady 2002/629/WSiSW 3 ,
- uwzględniając komunikat Komisji z dnia 14 kwietnia 2021 r. zatytułowany "Strategia UE w zakresie zwalczania handlu ludźmi na lata 2021-2025" (COM(2021)0171),
- uwzględniając komunikat Komisji z dnia 23 marca 2022 r. zatytułowany "Przyjmowanie osób uciekających przed wojną w Ukrainie: przygotowanie Europy do zaspokojenia potrzeb" (COM(2022)0131),
- uwzględniając wniosek Komisji dotyczący dyrektywy z dnia 8 marca 2022 r. w sprawie zwalczania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (COM(2022)0105),
- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 1 marca 2022 r. w sprawie rosyjskiej agresji na Ukrainę 4 ,
- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 7 kwietnia 2022 r. w sprawie ochrony w UE dzieci i młodzieży uciekających przed wojną w Ukrainie 5 ,
- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 23 października 2020 r. w sprawie równouprawnienia płci w polityce zagranicznej i bezpieczeństwa UE 6 ,
- uwzględniając wspólny komunikat Komisji i Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa zatytułowany "Trzeci unijny plan działania w sprawie równości płci (GAP III) - Ambitny program na rzecz równouprawnienia płci i wzmocnienia pozycji kobiet w działaniach zewnętrznych UE" (JOIN(2020)0017),
- uwzględniając pytanie do Komisji w sprawie wpływu wojny z Ukrainą na kobiety (O-000015/2022 - B9-0012/2022),
- uwzględniając art. 136 ust. 5 i art. 132 ust. 2 Regulaminu,
- uwzględniając projekt rezolucji Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia,
A. mając na uwadze, że napaść Rosji na Ukrainę zmusiła dużą liczbę osób do ucieczki z kraju; mając na uwadze, że według Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców (UNHCR) od początku rosyjskiej agresji na Ukrainę 24 lutego 2022 r. około 5 mln uchodźców uciekło z Ukrainy do UE 7 ; mając na uwadze, że według szacunków 90 % uchodźców stanowią kobiety i dzieci 8 ;
B. mając na uwadze, że kolejne 7,1 mln osób 9 zostało wewnętrznie przesiedlonych na terenie Ukrainy, w tym kobiety i dzieci potrzebujące opieki medycznej i psychicznej, możliwości zatrudnienia, właściwej edukacji dla dzieci, a także zakwaterowania i ochrony przed przemocą seksualną i przemocą ze względu na płeć; mając na uwadze, że 13,5 % nowo przesiedlonych osób doświadczyło wcześniej wysiedlenia w latach 2014-2015; mając na uwadze, że wewnętrzne przesiedlenia stanowią obciążenie dla gmin Ukrainy, a kobiety w regionach postrzeganych jako regiony tranzytowe są szczególnie dotknięte tym problemem; mając na uwadze, że należy zapewnić odpowiednie wsparcie gminom przyjmującym osoby wewnętrznie przesiedlone;
C. mając na uwadze, że kobiety często przybywają do UE ze swoimi dziećmi lub dziećmi krewnych i przyjaciół; mając na uwadze, że do tej pory zarejestrowano około 2 300 małoletnich bez opieki; mając na uwadze, że organizacje międzynarodowe szacują, że ich liczba jest wyższa; mając na uwadze, że dzieci z placówek opieki, takich jak sierocińce, nie uznaje się za pozbawione opieki; mając na uwadze, że według ostatnich doniesień około pół miliona ukraińskich cywilów, w tym wiele kobiet i dzieci, przymusowo deportowano 10 ; mając na uwadze, że ponad 2 300 dzieci zostało uprowadzonych i przymusowo przesiedlonych do Rosji; przypomina, że zgodnie z konwencją genewską "[p] rzymusowe przesiedlania masowe lub indywidualne, jak również deportacje osób podlegających ochronie z terytorium okupowanego [...] są wzbronione";
D. mając na uwadze, że około 2,8 mln osób uciekło do Polski, około 763 000 do Rumunii, 476 000 na Węgry i 346 000 na Słowację; mając na uwadze, że znaczna część uchodźców podróżuje dalej do innych państw członkowskich; mając na uwadze, że z Polski około 1 mln uchodźców przedostało się do innych państw członkowskich, a 1,5 mln uchodźców pozostaje w Polsce, co sprawia, że Polska jest krajem UE o najwyższym odsetku uchodźców na mieszkańca; mając na uwadze, że drugim krajem w tym rankingu jest obecnie Austria, następnie Republika Czeska, a potem Estonia 11 ; mając na uwadze, że kobiety nie posiadające kontaktów w krajach takich jak Polska są zakwaterowywane w akademikach i halach sportowych; mając na uwadze, że trzeba wyjść poza te tymczasowe rozwiązania i opracować systemowe rozwiązania w celu zagwarantowania, że kobiety nie pozostaną w publicznych schroniskach, stając w obliczu ubóstwa i dalszych traumatycznych przeżyć; mając na uwadze, że istnieje pilna potrzeba zapewnienia bezpiecznego zakwaterowania dla kobiet, w szczególności kobiet w ciąży, starszych kobiet i ofiar przemocy seksualnej;
E. mając na uwadze, że około 428 000 uchodźców opuściło Ukrainę przez Mołdawię; mając na uwadze, że w Mołdawii nadal przebywa około 100 000 uchodźców, co stanowi poważne obciążenie dla infrastruktury i służb tego kraju; mając na uwadze, że w ramach platformy solidarności UE siedem państw członkowskich UE, w tym Austria, Francja, Niemcy, Irlandia, Litwa, Holandia i Hiszpania, a także Norwegia, zobowiązały się do przyjęcia 14 500 osób przejeżdżających przez Mołdawię;
F. mając na uwadze, że kobiety i dziewczęta są szczególnie zagrożone w czasie kryzysu humanitarnego i przesiedleńczego, ponieważ nadal w nieproporcjonalnie dużym stopniu są ofiarami dyskryminacji ze względu na normy płciowe i przemocy uwarunkowanej płcią; mając na uwadze, że podczas gdy pierwsza fala uchodźców z Ukrainy w większości miała kontakty w UE, większość osób przybywających obecnie nie ma żadnych kontaktów ani sieci wsparcia w UE;
G. mając na uwadze, że obywatele UE, społeczeństwo obywatelskie i państwa członkowskie przyjęli ukraińskich uchodźców, okazując bezprecedensową solidarność; mając na uwadze, że po raz pierwszy Rada Unii Europejskiej uruchomiła dyrektywę w sprawie tymczasowej ochrony, zapewniając beneficjentom na okres co najmniej jednego roku z możliwością przedłużenia zezwolenie na pobyt i dostęp do zatrudnienia, odpowiednie zakwaterowanie lub zamieszkanie, w razie potrzeby opiekę społeczną lub środki utrzymania, opiekę zdrowotną i medyczną oraz - w przypadku małoletnich - edukację, a także możliwość łączenia rodzin;
H. mając na uwadze, że stosowanie dyrektywy w sprawie tymczasowej ochrony jest dość nierównomierne i co najmniej osiem państw członkowskich zdecydowało się nie obejmować zakresem dyrektywy osób posiadających zezwolenia na pobyt długoterminowy i innych obywateli państw trzecich w Ukrainie; mając na uwadze, że osoby uznane za uchodźców w Ukrainie i inne osoby o równoważnej ochronie często nie mogą podróżować po UE, ponieważ ich dokumenty podróży nie są uznawane przez niektóre państwa członkowskie; mając na uwadze, że jest to bardzo problematyczne dla kobiet doświadczających drugiego przesiedlenia 12 ;
I. mając na uwadze, że do tej pory większość wysiłków na rzecz złagodzenia sytuacji uchodźców, w większości kobiet, podejmowały organizacje pozarządowe działające w terenie, społeczeństwo obywatelskie i wolontariusze, a także samorządy i władze lokalne; mając na uwadze, że konieczne jest stałe wsparcie w celu zapewnienia dobrej współpracy między organizacjami oddolnymi i międzynarodowymi, a także mając na uwadze, że ich koordynacja poprawia się od początku konfliktu i napływu uchodźców; mając na uwadze, że podmioty lokalne pełnią ważną rolę w organizacji w krajach przyjmujących; mając na uwadze, że państwa członkowskie mają prawny obowiązek zapewnienia ochrony uchodźców na mocy prawa międzynarodowego i unijnego, w tym dyrektywy w sprawie tymczasowej ochrony, i w związku z tym muszą zintensyfikować wysiłki na rzecz ułatwienia koordynacji w terenie i zapewnienia lepszego podziału zadań;
J. mając na uwadze, że szczególną uwagę należy zwrócić na sytuację uchodźczyń doświadczających dyskryminacji krzyżowej, takich jak kobiety romskie, kobiety czarnoskóre, kobiety o statusie bezpaństwowca, kobiety z niepełnosprawnościami, migrantki, kobiety odmiennej rasy i osoby LGBTIQ+, w tym kobiety transpłciowe, których tożsamość może nie być uznawana, zwłaszcza w Polsce i na Węgrzech, gdzie podjęto środki przeciwko osobom LGBTIQ+; mając na uwadze, że należy również zwrócić szczególną uwagę na kobiety odmiennej rasy pochodzenia afrykańskiego i obywatelki państw trzecich odmiennej rasy na przejściach granicznych; mając na uwadze, że dyskryminacja i przemoc uwarunkowana płcią, których doświadczają te grupy kobiet na granicach, często nie są zgłaszane i nie są udokumentowane, co oznacza, że pozostają niewidoczne;
K. mając na uwadze, że starsze kobiety, zwłaszcza te nieposiadające żadnych kontaktów w UE, są często narażone na izolację bez rodziny, czy szerszych więzi społecznych; mając na uwadze, że osoby te są szczególnie narażone z powodu bariery językowej i braku dostępu do usług społecznych i usług wsparcia, w tym dostępu do leków i żywności;
L. mając na uwadze, że wojna w Ukrainie ma wpływ na sytuację kobiet, w tym kobiet, które zmagają się z dyskryminacja krzyżową, i pogłębia ona istniejące wcześniej nierówności; mając na uwadze, że większość ukraińskich gospodarstw domowych opiera się obecnie na kobietach i znajduje się w niepewnej i bardzo trudnej sytuacji ze względu na utrzymujące się w Ukrainie poważne niedobory żywności, wody i energii;
M. mając na uwadze, że wiele kobiet pozostało w Ukrainie i przystąpiło do walki zbrojnej lub do udzielania wsparcia o charakterze niebojowym; mając na uwadze, że kobiety stanowią około 15 % ukraińskich sił zbrojnych, a obecnie na polu walki jest około 300 000 kobiet; mając na uwadze, że żołnierki trafiły w Ukrainie do niewoli; mając na uwadze, że istnieją przesłanki wskazujące, że ukraińskie żołnierki przebywające w niewoli są torturowane, poniżane i padają ofiarą przemocy seksualnej; mając na uwadze, że doniesienia o takim złym traktowaniu są zatrważające; mając na uwadze, że przestrzeganie postanowień konwencji genewskiej dotyczących humanitarnego traktowania jeńców wojennych (art. 13) ma ogromne znaczenie; mając na uwadze, że kobiety stanowią również drugą linię obrony, zapewniając wsparcie o charakterze niebojowym oraz niezbędną logistykę, w tym pomoc w ewakuacji ludności cywilnej; mając na uwadze, że w Ukrainie pozostają kobiety, które albo nie mogą opuścić kraju, takie jak osoby pracujące w infrastrukturze krytycznej, albo nie chcą lub nie są w stanie opuścić kraju;
N. mając na uwadze, że rośnie liczba nieoficjalnych świadectw osób, którym udało się przeżyć, ale również doniesień wywiadu o przemocy seksualnej w konflikcie; mając na uwadze coraz częstsze doniesienia, że gwałty, molestowanie seksualne, tortury, masowe egzekucje i ludobójstwo są w coraz większym stopniu wykorzystywane przez armię rosyjską jako broń wojenna przeciwko ludności cywilnej w Ukrainie;
O. mając na uwadze, że stosowanie przemocy seksualnej i przemocy uwarunkowanej płcią jako broni jest zbrodnią wojenną i w związku z tym powinno być ścigane zgodnie z przepisami prawa międzynarodowego i Rzymskiego Statutu MTK, w szczególności z jego art. 7 i 8, w których gwałt, niewolnictwo seksualne, przymusowa prostytucja, przymusowa ciąża, przymusowa sterylizacja lub wszelkie inne formy przemocy seksualnej należy traktować jako zbrodnie przeciwko ludzkości i zbrodnie wojenne oraz utożsamiać je z torturami i innymi poważnymi zbrodniami wojennymi, niezależnie od tego, czy takie czyny są systematycznie popełniane podczas konfliktów międzynarodowych lub wewnętrznych, w tym czyny związane z przemocą seksualną i inną przemocą wobec kobiet i dziewcząt;
P. mając na uwadze, że skuteczność wymiaru sprawiedliwości w MTK w odniesieniu do ofiar przemocy seksualnej utrzymuje się na niskim poziomie oraz że w tej dziedzinie były przypadki uchylenia wyroków skazujących (wyrok przeciwko Jeanowi-Pierre'owi Bembie z Demokratycznej Republiki Konga);
Q. mając na uwadze, że brak dostępności i osiągalności dla uchodźców odpowiednich usług związanych z przemocą uwarunkowaną płcią, w tym w ośrodkach recepcyjnych, nadal stanowi poważny problem; mając na uwadze, że kluczowe znaczenie ma to, by reakcja na ten kryzys obejmowała zapobieganie przemocy uwarunkowanej płcią i usługi w zakresie pomocy doraźnej;
R. mając na uwadze, że masowe przesiedlenia i przepływ uchodźców spowodowane wojną w Ukrainie prowadzą do wystąpienia warunków sprzyjających gwałtownemu wzrostowi handlu ludźmi; mając na uwadze, że istnieją liczne nieoficjalne doniesienia o handlu ludźmi, stanowiącym szczególne zagrożenie dla uchodźców, zwłaszcza kobiet i dzieci bez opieki, które wpadły w ręce przemytników lub zgłoszono ich zaginięcie oraz o handlarzach, którzy często wykorzystują trudną sytuację uchodźców i, przedstawiając się jako osoby świadczące usługi transportowe, oferują przewóz samochodem po obu stronach granicy albo na dworcach kolejowych lub autobusowych;
S. mając na uwadze, że w Ukrainie jest obecnie około 80 000 kobiet spodziewających się dziecka; mając na uwadze, że ze względu na trudna sytuację w terenie kobiety wciąż jeszcze przebywające w kraju nie mają odpowiedniego dostępu do zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz praw w tym zakresie; mając na uwadze, że dostęp do zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz praw w tym zakresie również staje się coraz trudniejszy dla uchodźców przybywających do UE;
T. mając na uwadze, że kobiety potrzebują dostępu do pełnego zakresu usług w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego, w tym antykoncepcji, antykoncepcji awaryjnej, legalnej i bezpiecznej opieki aborcyjnej, opieki przedporodowej i profesjonalnej pomocy przy porodzie; mając na uwadze, że dostęp do antykoncepcji awaryjnej jest poważnie utrudniony przez przeszkody w Polsce i na Węgrzech ze względu na wymogi dotyczące recept; mając na uwadze, że w przypadku Polski, Rumunii i Słowacji istnieją bariery ekonomiczne w dostępie do takich podstawowych usług w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz związanych z nimi praw, ponieważ nie są one objęte publicznym ubezpieczeniem zdrowotnym ani systemami dotacji, co skutkuje znacznymi barierami kosztowymi, ponieważ uchodźcy muszą pokryć pełne koszty z własnej kieszeni lub zwrócić się o pomoc do lokalnych organizacji społeczeństwa obywatelskiego w celu pokrycia poniesionych kosztów; mając na uwadze, że w Polsce obowiązuje niemal całkowity zakaz aborcji;
U. mając na uwadze, że obrońcy i organizacje pozarządowe otrzymują setki apeli od ciężarnych kobiet uciekających z Ukrainy, które nie są w stanie przerwać ciąży z powodu faktycznego zakazu aborcji w Polsce; mając na uwadze, że aborcja medyczna we wczesnym okresie ciąży nie jest legalna na Słowacji i nie jest dostępna na Węgrzech; mając na uwadze, że w czasie konfliktu rosyjscy agresorzy zgwałcili wiele kobiet, w związku z czym dostęp do antykoncepcji awaryjnej, profilaktyki poekspozycyjnej oraz bezpiecznych i legalnych usług aborcyjnych w Ukrainie oraz w krajach przyjmujących i tranzytowych ma kluczowe znaczenie; mając na uwadze, że wszystkie państwa przyjmujące, w tym Polska, muszą wywiązać się ze swojego obowiązku, w tym na mocy prawa krajowego, dotyczącego zapewnienia dostępu do opieki aborcyjnej kobietom, które zaszły w ciążę w wyniku gwałtu; mając na uwadze, że usługi w zakresie zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego oraz związanych z nim praw są podstawowymi usługami opieki zdrowotnej, a państwa członkowskie powinny zapewnić wszystkim dostęp do nich, w tym dostęp do bezpiecznej i legalnej opieki i usług aborcyjnych w każdych okolicznościach;
V. mając na uwadze, że ukraińskie ustawodawstwo dopuszcza macierzyństwo zastępcze, a Ukraina odpowiada za ponad jedną czwartą światowego komercyjnego rynku matek surogatek, oraz że szacuje się, iż co roku w tym kraju w drodze macierzyństwa zastępczego rodzi się od 2 000 do 2 500 dzieci; mając na uwadze, że w wyniku wojny matki zastępcze napotykają ogromne trudności w kontynuowaniu ciąży w warunkach sprzyjających ich dobrostanowi, a także w dostępie do opieki zdrowotnej w okresie ciąży, porodu i połogu; mając na uwadze, że niektóre agencje macierzyństwa zastępczego zwróciły się do matek zastępczych, aby nie uciekały z Ukrainy przed urodzeniem dziecka; mając na uwadze, że noworodki są szczególnie podatne na zagrożenia, a wojna utrudnia docelowym rodzicom przejęcie władzy rodzicielskiej nad nimi, a instytucjom publicznym opiekowanie się tymi dziećmi w odpowiednich warunkach w razie potrzeby;
1. ponownie zdecydowanie potępia nielegalną, niesprowokowaną i nieuzasadnioną napaść wojskową Federacji Rosyjskiej na Ukrainę i inwazję na jej terytorium, oraz potępia wszelkie zbrodnie wojenne popełniane przeciwko ludności cywilnej, w tym przeciwko kobietom i dziewczętom w całej ich różnorodności;
2. ponownie wzywa instytucje UE do podjęcia działań na rzecz szybkiego przyznania Ukrainie statusu kraju kandydującego do UE, zgodnie z art. 49 TUE i na podstawie osiągnięć, a w międzyczasie do kontynuowania prac na rzecz integracji Ukrainy z jednolitym rynkiem UE zgodnie z układem o stowarzyszeniu w celu odpowiedniej ochrony ukraińskich kobiet i dziewcząt;
3. wyraża uznanie dla solidarności obywateli UE, społeczeństwa obywatelskiego, państw członkowskich i samej UE wobec Ukrainy i osób uciekających z Ukrainy; zwraca uwagę, że od początku wojny podejmowane są wysiłki na rzecz złagodzenia sytuacji uchodźczyń uciekających z Ukrainy za pośrednictwem organizacji społeczeństwa obywatelskiego działających w terenie, w szczególności lokalnych organizacji kobiecych, a także wolontariuszy, samorządów oraz władz lokalnych i krajowych, w szczególności sąsiadujących państw członkowskich i innych sąsiadujących krajów, a także organizacji międzynarodowych;
4. podkreśla, że wszelkie formy dyskryminacji, w tym ze względu na przynależność państwową, status pobytu, przekonania lub religię, rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne, płeć, wiek, orientację seksualną, tożsamość płciową, pochodzenie społecznoekonomiczne, cechy genetyczne, niepełnosprawność lub język, są niedopuszczalne i należy im aktywnie zapobiegać;
5. zwraca się do Komisji, aby zadbała o prawidłowe i pełne wdrożenie dyrektywy w sprawie tymczasowej ochrony we wszystkich 27 państwach członkowskich oraz dopilnowała, żeby uchodźczynie uciekające przed wojną w Ukrainie w pełni korzystały z praw zapisanych w tej dyrektywie, zwłaszcza jeśli chodzi o usługi zdrowotne, macierzyństwo, opiekę nad dziećmi i dostęp do rynku pracy; uważa, że rolą Komisji Parlamentarnej Stowarzyszenia UE-Ukraina, zgodnie z jej zaktualizowanym mandatem, powinno być monitorowanie stosowania tej dyrektywy w państwach członkowskich graniczących z Ukrainą; apeluje o sprawne i jednakowe wdrożenie dyrektywy w sprawie tymczasowej ochrony, aby zapewnić jej równe stosowanie wobec obywateli państw trzecich posiadających zezwolenie na pobyt długoterminowy i innych grup obywateli państw trzecich uciekających przed wojną w Ukrainie;
6. zdecydowanie potępia stosowanie przemocy seksualnej i przemocy ze względu na płeć jako narzędzia wojny i podkreśla, że stanowi to zbrodnię wojenną, potępia także przemoc seksualną i przemoc ze względu na płeć w ośrodkach przejściowych w Ukrainie i w całej UE; wyraża zaniepokojenie rosnącą liczbą doniesień o handlu ludźmi, przemocy seksualnej, wykorzystywaniu, gwałtach i nadużyciach, na które narażone są kobiety i dzieci uciekające z Ukrainy i przybywające do Europy; wzywa państwa UE, aby uwzględniały szczególne potrzeby kobiet i dziewcząt w ośrodkach recepcyjnych oraz dopilnowały, żeby w społecznościach natychmiast zapewniano świadczenia dla ofiar przemocy ze względu na płeć oraz procedury postępowania i mechanizmy składania skarg w językach i formatach dostępnych dla wszystkich grup; wzywa UE oraz kraje przyjmujące i tranzytowe, aby zagwarantowały dostęp do usług w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz związanych z nimi praw, w szczególności antykoncepcji awaryjnej, profilaktyki poekspozycyjnej i opieki aborcyjnej, w tym dla ofiar gwałtu; wzywa UE i jej państwa członkowskie, aby wspierały lokalne, krajowe i międzynarodowe organizacje, które zapewniają usługi i schronienie ofiarom przemocy ze względu na płeć wśród kobiet i dziewcząt będących uchodźczyniami;
7. wyraża zadowolenie, że we wniosku Komisji dotyczącym dyrektywy w sprawie przemocy ze względu na płeć uwzględniono kobiety uciekające przed konfliktami zbrojnymi oraz wniosek o udzielanie specjalnego wsparcia; zauważa, że wysiedlenia i napływ uchodźców w wyniku wojny w Ukrainie są w dużej mierze upłciowione; wzywa UE, aby, reagując na kryzys, uwzględniała aspekt płci oraz priorytetowo traktowała ochronę przed przemocą seksualną i przemocą ze względu na płeć oraz dostęp wszystkich uchodźców uciekających z Ukrainy, w tym uchodźców wciąż przebywających w tym kraju, do podstawowych usług w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego;
8. podkreśla, że kobiety i dziewczęta, które doświadczyły przemocy lub były świadkami przemocy i niegodziwego traktowania w celach seksualnych, potrzebują specjalistycznego wsparcia, oraz apeluje do państw członkowskich, aby ustanowiły takie programy wsparcia zapewniające odpowiednią pomoc psychologiczną i doradztwo w zakresie zdrowia psychicznego pozwalające przezwyciężyć traumatyczne doświadczenia; podkreśla, że potrzebne są odpowiednie mechanizmy raportowania i dokumentacji w Ukrainie i w UE, obejmujące skoordynowane gromadzenie zeznań ofiar, w celu wniesienia spraw do MTK i pociągnięcia sprawców do odpowiedzialności; wzywa UE, aby wspierała te działania za pomocą funduszy oraz wiedzy fachowej i logistyki; podkreśla, że ważne jest utworzenie platformy, aby rejestrować przypadki przemocy seksualnej i przemocy ze względu na płeć związane z wojną, a także, żeby zapewnić do tego odpowiednie warunki, np. wyspecjalizowanych tłumaczy ustnych;
9. wyraża zdecydowane potępienie deportacji, przewożenia i relokacji ukraińskich kobiet i ich dzieci do Rosji, o czym szeroko informują media i grupy działające na rzecz praw człowieka, i wyraża głębokie zaniepokojenie tą sytuacją; podkreśla, że jest to sprzeczne z konwencjami genewskimi; nalega, aby wszyscy obywatele Ukrainy, którzy zostali przymusowo deportowani do Rosji, zostali natychmiast odesłani do Ukrainy;
10. wyraża troskę o dobrostan i niepokój co do miejsca pobytu osób uwięzionych przez siły rosyjskie, w szczególności uwięzionych kobiet z uwagi na ich wyjątkowe narażenie na szczególne rodzaje przemocy ze względu na płeć; w związku z tym wzywa Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża, aby podjął się określenia miejsca pobytu więźniarek oraz zadbania o ich sprawiedliwe i humanitarne traktowanie;
11. podkreśla, że kobiety i dziewczęta muszą mieć stały dostęp do usług w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego przez cały czas trwania konfliktu i przesiedleń, w tym możliwość bezpiecznego porodu oraz dostęp do usług planowania rodziny i legalnej i bezpiecznej aborcji lub terapii klinicznej po zgwałceniu; apeluje o udostępnienie środków finansowych na świadczenie podstawowych i ratujących życie usług w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego, zgodnie z oenzetowskim minimalnym początkowym pakietem usług; z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji dotyczący tworzenia w państwach przyjmujących centrów triażu, które oferowałyby uchodźcom opiekę zdrowotną w nagłych przypadkach i organizowały ich natychmiastowe przeniesienie do innych państw członkowskich UE; podkreśla, że w tych centrach triażu należy wskazywać pilne potrzeby w zakresie zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego, takie jak antykoncepcja awaryjna, legalna i bezpieczna opieka aborcyjna oraz opieka położnicza w nagłych wypadkach, a także określać zapotrzebowanie na ekspertów w dziedzinie przemocy seksualnej i przemocy ze względu na płeć; wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby korzystały z dodatkowych środków, funduszy i mechanizmów UE w celu reagowania na potrzeby Ukraińców, jeśli chodzi o ochronę przed przemocą seksualną i przemocą ze względu na płeć oraz potrzeby w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego, w szczególności poprzez zwrócenie się o włączenie produktów z zakresu zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego do Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności oraz poprzez wysyłanie godnościowych zestawów zdrowotnych, zawierających środki antykoncepcyjne i zestawy związane ze zdrowiem seksualnym i reprodukcyjnym, w humanitarnych pakietach i konwojach kierowanych do Ukrainy i do sąsiadujących państw tranzytowych lub przyjmujących uchodźców, zwłaszcza gdy jest to konieczne do przezwyciężenia krajowych ograniczeń w zakresie praw i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego;
12. podkreśla, że handel ludźmi do celów wykorzystywania seksualnego i innych celów pozostaje jednym z największych zagrożeń dla uciekających z Ukrainy kobiet i dzieci, które znajdują się w szczególnie trudnej sytuacji; zauważa, że już przed wojną Ukrainki należały do najczęstszych ofiar handlu ludźmi w UE; nalega na państwa członkowskie, aby zagwarantowały kobietom i dziewczętom będącym uchodźczyniami bezpieczeństwo oraz to, że nie będą wykorzystywane seksualnie, między innymi aby zapewniły im bezpieczny i skoordynowany transport między państwami członkowskimi; wzywa państwa członkowskie i UE, aby szybko wykrywały i ścigały siatki handlu ludźmi czerpiące korzyści z wykorzystywania seksualnego kobiet i dziewcząt będących uchodźczyniami; przypomina, że prostytucja przyczynia się do handlu kobietami znajdującymi się w trudnej sytuacji; zachęca UE, aby pomogła Ukrainie inwestować w działania informacyjne i zapobiegawcze w zakresie zwalczania handlu ludźmi po stronie ukraińskiej, na przykład przez rozpowszechnianie informacji na temat tych zagrożeń; podkreśla, że matki zastępcze znajdują się w szczególnie trudnej i niepewnej sytuacji; zdecydowanie podkreśla, że życie kobiet musi być traktowane priorytetowo i że nie należy im uniemożliwiać opuszczenia Ukrainy, jeśli sobie tego życzą; przypomina, że wykorzystywanie seksualne do celów macierzyństwa zastępczego i reprodukcji jest niedopuszczalne oraz stanowi naruszenie godności ludzkiej i praw człowieka;
13. potępia praktykę macierzyństwa zastępczego, która może narazić kobiety na całym świecie na wyzysk, w szczególności te, które są uboższe i znajdują się w trudnej sytuacji, np. w kontekście wojny; zwraca się do UE i jej państw członkowskich o zwrócenie szczególnej uwagi na ochronę matek zastępczych w okresie ciąży, porodu i połogu oraz o poszanowanie wszystkich ich praw, a także praw noworodków;
14. podkreśla poważny wpływ macierzyństwa zastępczego na kobiety, ich prawa i zdrowie, negatywne konsekwencje dla równości płci oraz wyzwania wynikające z transgranicznych skutków tej praktyki, jak miało to miejsce w przypadku kobiet i dzieci dotkniętych skutkami wojny w Ukrainie; zwraca się do UE i jej państw członkowskich o zbadanie wielkości tego sektora, kontekstu społeczno-gospodarczego i sytuacji kobiet w ciąży, a także konsekwencji dla ich zdrowia fizycznego i psychicznego oraz dla dobrostanu niemowląt; wzywa do wprowadzenia wiążących środków w celu rozwiązania problemu macierzyństwa zastępczego, ochrony praw kobiet i noworodków;
15. wyraża zadowolenie z uruchomienia przez Komisję współpracy w sieci krajowych sprawozdawców ds. handlu ludźmi oraz, w związku z tym, uruchomienia współpracy policyjnej w zakresie zwalczania handlu ludźmi, w tym na platformie EMPACT, a także z rozmieszczenia zespołów Europolu w krajach graniczących z Ukrainą; apeluje o wspieranie tych działań za pomocą wystarczających środków finansowych na szczeblu UE;
16. z zadowoleniem przyjmuje wspólny dziesięciopunktowy plan przedstawiony ministrom spraw wewnętrznych 28 marca 2022 r., obejmujący plan Komisji na rzecz ściślejszej koordynacji na szczeblu europejskim przyjmowania osób uciekających przed wojną przeciwko Ukrainie; zauważa, że w dziesięciopunktowym planie proponuje się standardowe procedury operacyjne i wytyczne dotyczące przyjmowania i wspierania dzieci oraz przenoszenia małoletnich bez opieki; wyraża zadowolenie, że w dziesięciopunktowym planie opracowano wspólny plan zwalczania nielegalnego handlu w oparciu o strategię UE w zakresie zwalczania handlu ludźmi (na lata 2021-2025), pod przewodnictwem koordynatora UE ds. zwalczania handlu ludźmi; apeluje o szybkie przyjęcie tego planu; postuluje dodatkowe inwestycje w środki zwalczania nielegalnego handlu w Ukrainie, takie jak ogólnounijna infolinia - bezpłatna i monitorowana w języku ukraińskim - dla uchodźców będących ofiarami handlu ludźmi lub przemocy seksualnej i przemocy ze względu na płeć lub osób zagrożonych tymi przestępstwami;
17. wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby poprawiły koordynację na przejściach granicznych i w ośrodkach recepcyjnych oraz zadbały o dokładną rejestrację uchodźców i ich dostęp do niezbędnej dokumentacji; z zadowoleniem przyjmuje program rejestracji wolontariuszy pomagających uchodźcom, co pozwoli utrzymać kontakt z osobami udzielającymi pomocy; wzywa Komisję, aby jeszcze bardziej wzmogła wysiłki na rzecz prewencji i zwalczania przestępstw, na które mogą być narażone uchodźczynie, takich jak handel ludźmi, przemoc seksualna i przemoc ze względu na płeć, wykorzystywanie i niegodziwe traktowanie; podkreśla, że każdego rodzaju handel ludźmi, zwłaszcza do celów wykorzystywania seksualnego przez sutenerów, właścicieli domów publicznych i nabywców usług seksualnych, ale również do innych celów, jest jednym z największych zagrożeń dla uchodźczyń i dzieci uciekających z Ukrainy; apeluje do sił policyjnych państw członkowskich i Europolu, aby monitorowały punkty tranzytowe wykorzystywane przez handlarzy ludźmi i prowadziły w nich kampanie uświadamiające, między innymi na stacjach kolejowych i autobusowych, stacjach benzynowych, autostradach lub lotniskach, przez które handlarze mogą przemycać ofiary, a także w ośrodkach recepcyjnych, w których ofiary mogą być wyszukiwane;
18. zachęca państwa członkowskie, aby korzystały z pomocy oferowanej przez agencje UE, jeśli chodzi o przyjmowanie uchodźczyń; podkreśla, że zgodnie z propozycją Komisji należy stworzyć ogólnounijną platformę rejestracji osób ubiegających się o ochronę tymczasową, szczególnie potrzebną do pomocy w wyszukiwaniu i łączeniu z rodziną małoletnich bez opieki, ale także do pomocy osobom zagrożonym handlem ludźmi, takim jak kobiety i dziewczęta;
19. wzywa Komisję, aby szybko przygotowała i wdrożyła jednolite wytyczne dotyczące przyjmowania i wspierania dzieci, zwłaszcza dziewczynek, a także starszych kobiet, w tym podczas procedur przekazywania dzieci bez opieki, zapewniania tymczasowej opieki zastępczej i łączenia dzieci z członkami rodziny;
20. podkreśla, że przyjmujące państwa członkowskie udzielają wsparcia milionom uchodźców uciekających z Ukrainy, zwłaszcza kobietom i dzieciom, co ma wpływ na usługi społeczne, opiekę zdrowotną, opiekę nad dziećmi i usługi edukacyjne tych państw; wzywa zatem Komisję do przeprowadzenia szczegółowej analizy potrzeb oraz do dostosowania istniejących strategii politycznych, w tym instrumentów finansowych, takich jak fundusze strukturalne, z zachowaniem podejścia uwzględniającego aspekt płci; wzywa Komisję, by w miarę możliwości wspierała państwa członkowskie w realizacji tego zadania, zwracając szczególną uwagę na kobiety i młode dziewczęta; wyraża uznanie dla wysiłków państw członkowskich na rzecz podziału odpowiedzialności za pośrednictwem platformy solidarności i zachęca do dalszego wzmacniania tej współpracy;
21. zauważa, że dla uchodźczyń kluczowe znaczenie ma jak najszybsze uzyskanie dostępu do źródeł utrzymania, w tym możliwości pracy i uzyskiwania dochodów; wzywa do tworzenia specjalnych programów i kursów językowych, a także do zapewnienia powszechnego dostępu do opieki nad dziećmi, aby ułatwić integrację na rynku pracy UE;
22. podkreśla, że należy uwzględnić potrzeby kobiet doświadczających dyskryminacji intersekcjonalnej ze względu na pochodzenie rasowe lub etniczne, niepełnosprawność, narodowość, orientację seksualną, tożsamość lub ekspresję płciową, w tym kobiet, które doświadczyły przemocy seksualnej, zwłaszcza poprzez zapewnienie bezpiecznych i odpowiednich rozwiązań w zakresie przyjmowania i opieki oraz dopilnowanie, by na przejściach granicznych nie dochodziło do dyskryminacji; podkreśla potrzebę gromadzenia i analizowania danych z podziałem na płeć, wiek, niepełnosprawność, narodowość i miejsce przeznaczenia (jeśli są znane) w celu wspierania krótko- i długoterminowego planowania odpowiednich usług i udogodnień; wzywa Komisję do zapewnienia, by kobiety romskie uciekające z Ukrainy nie były dyskryminowane i miały możliwość przemieszczania się w obrębie UE; wzywa państwa członkowskie do zagwarantowania ich ochrony przy wdrażaniu dyrektywy w sprawie tymczasowej ochrony;
23. z zadowoleniem przyjmuje środki finansowe UE przeznaczone dla uchodźców uciekających z Ukrainy, w tym w ramach programu Wsparcie na rzecz odbudowy służącej spójności oraz terytoriom Europy (REACT-EU), Funduszu Azylu, Migracji i Integracji (AMIF) oraz Działania w ramach polityki spójności na rzecz uchodźców w Europie (CARE), które pozwolą krajom i regionom UE udzielać doraźnego wsparcia osobom uciekającym przed inwazją Rosji na Ukrainę; domaga się, aby fundusze te uwzględniały kwestie płci; nalega, by Parlament nadzorował sposób wydawania środków finansowych, zwłaszcza w krajach, w których dochodzi do ciągłych naruszeń praworządności, takich jak Polska i Węgry; ponownie podkreśla, że zasada uwzględniania aspektu płci i sporządzania budżetu z uwzględnieniem aspektu płci jest jedną z podstawowych zasad UE;
24. zwraca uwagę, że organizacje społeczeństwa obywatelskiego potrzebują większego bezpośredniego wsparcia finansowego i materialnego ze strony UE i jej państw członkowskich, aby ułatwić koordynację w terenie i zapewnić lepszy podział różnych obowiązków; wzywa Komisję i państwa członkowskie do poprawy koordynacji pomocy humanitarnej we współpracy ze społeczeństwem obywatelskim i organizacjami międzynarodowymi, w tym Biurem Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców (UNHCR), Jednostką Narodów Zjednoczonych ds. Równości Płci i Uwłasno- wolnienia Kobiet (UN Women), Funduszem Ludnościowym ONZ, Światową Organizacją Zdrowia i innymi agencjami ONZ, jak również Międzynarodową Organizacją ds. Migracji i Międzynarodowym Komitetem Czerwonego Krzyża, oraz do zapewnienia natychmiastowego i bezpośredniego dostępu do finansowania organizacjom społeczeństwa obywatelskiego udzielającym pomocy ukraińskim uchodźcom, w szczególności organizacjom działającym na rzecz równouprawnienia płci, praw i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego oraz praw kobiet, a także obrończyniom praw człowieka, we wszystkich państwach członkowskich tranzytu i przyjmujących uchodźców, a zwłaszcza w krajach, które nakładają ograniczenia na prawa i zdrowie reprodukcyjne i seksualne; wzywa Komisję i państwa członkowskie do zaangażowania organizacji społeczeństwa obywatelskiego oraz do konsultowania się z nimi i z władzami lokalnymi w sprawie dostępności funduszy oraz sposobu ich wydawania i przyznawania;
25. wzywa instytucje UE i państwa członkowskie do ścisłych konsultacji z organizacjami walczącymi o prawa kobiet, dziewcząt i grup marginalizowanych, zwłaszcza w terenie, ale także przy podejmowaniu decyzji politycznych związanych z tą wojną; apeluje o zapewnienie szczególnego wsparcia i ochrony obrończyń praw człowieka, które nadal działają w Ukrainie;
26. podkreśla ogromną pracę wykonaną przez organizacje pozarządowe i grupy aktywistów na rzecz pomocy kobietom w dostępie do praw i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego oraz fakt, że ich członkowie narażają własną wolność, jak np. Justyna Wydrzyńska, która została oskarżona na podstawie drakońskiej polskiej ustawy antyaborcyjnej za dostarczenie innej kobiecie pigułek do aborcji farmakologicznej; wzywa Komisję do ochrony i wspierania obrończyń praw człowieka przed prześladowaniami, jakie mogą je spotkać;
27. zwraca uwagę na szczególne trudności, z jakimi borykają się rodziny LGBTIQ+ podczas przekraczania granic; podkreśla, że dzieciom par tej samej płci grozi rozłąka z jednym lub obojgiem rodziców; zwraca się do państw członkowskich o uwzględnienie faktycznych związków partnerskich i rodzin przy wdrażaniu dyrektywy w sprawie tymczasowej ochrony;
28. przypomina o trudnej sytuacji osób transpłciowych, w tym kobiet transseksualnych lub transpłciowych i interseksualnych, mających w paszporcie zaznaczoną płeć męską, którym uniemożliwia się ucieczkę z Ukrainy, oraz o przeszkodach, jakie napotykają te osoby; przypomina, że osoby transpłciowe, których dokumenty tożsamości nie odpowiadają ich tożsamości, nie mogą przechodzić przez wewnętrzne punkty kontrolne i mogą być wykluczone ze środków ochrony ludności; zwraca uwagę, że utworzone dla nich przez wolontariuszy i społeczeństwo obywatelskie obozy dla uchodźców nie są w stanie pomieścić wszystkich; podkreśla, że osoby transpłciowe mają utrudniony dostęp do terapii hormonalnych; przypomina, że takie terapie i inne specjalne leki dla osób transpłciowych i interseksualnych są klasyfikowane przez Światową Organizację Zdrowia jako niezbędne, a zatem powinny być włączone do pakietów pomocy humanitarnej; w związku z tym wzywa Komisję do udzielenia unijnego wsparcia finansowego i pomocy w koordynacji działań w tym zakresie; wzywa UE, by zwróciła się do Ukrainy o uproszczenie procedur umożliwiających tym kobietom opuszczenie Ukrainy; wzywa państwa członkowskie UE do zapewnienia odpowiednich produktów leczniczych i leków po przekroczeniu granicy przez te kobiety;
29. uważa, że należy ustanowić odpowiednie wsparcie dla gmin w Ukrainie przyjmujących osoby wewnętrznie przesiedlone, aby umożliwić tym osobom pozostanie w kraju, zanim sytuacja pozwoli na ich powrót do domu; z zadowoleniem przyjmuje wysiłki Komisji w zakresie potrzeb kobiet i dziewcząt wewnętrznie przesiedlonych;
30. przypomina rezolucję Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1325 w sprawie kobiet, pokoju i bezpieczeństwa oraz jej wszystkie kolejne rezolucje i wzywa do ich wdrożenia; nalega na włączenie kobiet w całej ich różnorodności oraz grup zmarginalizowanych w zapobieganie konfliktom, ich rozwiązywanie, mediacje i negocjacje pokojowe na wszystkich etapach i w związku z tym wzywa instytucje UE do utworzenia grupy zadaniowej, w której skład wejdą kobiety i społeczeństwo obywatelskie działające w terenie; wzywa do zapewnienia w ramach Instrumentu Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej (NDICI) pomocy w postaci funduszy szkoleniowych dla kobiet i organizacji pozarządowych w Ukrainie, aby umożliwić im udział w rozwiązywaniu konfliktów i działaniach na rzecz odbudowy po zakończeniu konfliktu; wzywa instytucje UE i państwa członkowskie, by w swoich działaniach na rzecz zakończenia tej wojny zwróciły szczególną uwagę na równouprawnienie płci;
31. podkreśla trudną sytuację, w jakiej znalazła się Mołdawia ze względu na jej przeciążoną infrastrukturę i usługi; z zadowoleniem przyjmuje zobowiązania dotyczące relokacji podjęte w ramach platformy solidarności, by pomóc Mołdawii w jej wysiłkach na rzecz przyjęcia uchodźców uciekających z Ukrainy; wzywa państwa członkowskie i Komisję do kontynuowania wysiłków na rzecz dalszej pomocy Mołdawii poprzez podział odpowiedzialności i zapewnienie konkretnej pomocy w zaspokajaniu potrzeb kobiet i dziewcząt będących uchodźczyniami;
32. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, rządom i parlamentom państw członkowskich UE, Organizacji Narodów Zjednoczonych, Radzie Europy oraz prezydentowi, rządowi i parlamentowi Ukrainy.
