P9_TA(2022)0012Sytuacja w Kazachstanie
(2022/C 336/02)
(Dz.U.UE C z dnia 2 września 2022 r.)
Parlament Europejski,
- uwzględniając swoją rezolucję z 11 lutego 2021 r. w sprawie sytuacji w zakresie praw człowieka w Kazachstanie 1 oraz swoje poprzednie rezolucje w sprawie Kazachstanu: z 14 marca 2019 r. 2 , 18 kwietnia 2013 r. 3 , 15 marca 2012 r. 4 i 17 września 2009 r. 5 ,
- uwzględniając umowę o wzmocnionym partnerstwie i współpracy między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi a Republiką Kazachstanu, która została podpisana 21 grudnia 2015 r. w Astanie i weszła w życie 1 marca 2020 r., po ratyfikowaniu jej przez wszystkie państwa członkowskie,
- uwzględniając 18. posiedzenie Rady Współpracy UE-Kazachstan, które odbyło się 10 maja 2021 r., 13. posiedzenie w ramach dialogu UE-Kazachstan poświęconego prawom człowieka, które odbyło się 2-3 grudnia 2021 r., oraz 18. posiedzenie Komitetu Współpracy Parlamentarnej UE-Kazachstan, które odbyło się 11 października 2021 r.,
- uwzględniając art. 2, art. 3 ust. 5, art. 21, art. 24, art. 29 i art. 31 Traktatu o Unii Europejskiej oraz art. 10 i 215 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, które zobowiązują UE i jej państwa członkowskie - w kontaktach ze światem zewnętrznym - do stania na straży i promowania powszechnych praw człowieka oraz do ochrony jednostek, a także do przyjęcia restrykcyjnych środków w razie poważnych naruszeń praw człowieka,
- uwzględniając konkluzje Rady z 17 czerwca 2019 r. w sprawie nowej strategii UE wobec Azji Środkowej,
- uwzględniając oświadczenie wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa z 8 stycznia 2022 r. oraz oświadczenie Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ) z 5 stycznia 2022 r. w sprawie najnowszych wydarzeń w Kazachstanie,
- uwzględniając oświadczenie Wysokiego Komisarza ONZ ds. Praw Człowieka z dnia 6 stycznia 2022 r.,
- uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka, Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych oraz konwencję ONZ w sprawie zakazu stosowania tortur,
- uwzględniając powszechny okresowy przegląd praw człowieka przeprowadzony przez Radę Praw Człowieka ONZ w odniesieniu do Kazachstanu, z 12 marca 2020 r.,
- uwzględniając art. 144 ust. 5 i art. 132 ust. 4 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że 2 stycznia 2022 r. tysiące ludzi rozpoczęło pokojowe protesty w mieście Żangaozen, sprzeciwiając się decyzji rządu o zniesieniu pułapu cen gazu płynnego, co doprowadziło do gwałtownego wzrostu cen; mając na uwadze, że protesty, podczas których żądano rzeczywistych zmian politycznych, uczciwych wyborów i skutecznych środków zwalczania powszechnej korupcji, szybko rozprzestrzeniły się na ponad 60 miast i miejscowości;
B. mając na uwadze, że podczas niedawnych protestów sytuacja w zakresie praw człowieka w Kazachstanie pogorszyła się, co stanowi niebezpieczną tendencję, a demonstranci protestują przede wszystkim przeciwko brakowi demokratycznej reprezentacji w rządowych procesach decyzyjnych, nasileniu się korupcji oraz naruszeniom praw człowieka i wolności politycznych;
C. mając na uwadze, że powszechnie wiadomo o podobnym proteście, do którego doszło w Żangaozen w 2011 r., kiedy to dobrze zorganizowana grupa osób dopuściła się przemocy, co następnie wykorzystały władze, aby uzasadnić brutalne tłumienie - z użyciem śmiercionośnejbroni - pokojowych protestów; mając na uwadze, że władze Kazachstanu nie przeprowadziły dochodzenia w sprawie masakry w Żangaozen w 2011 r., pomimo apeli Parlamentu Europejskiego; mając na uwadze, że system sądowy i organy ścigania nie zbadały tych zdarzeń, przez co wydaje się mało prawdopodobne, aby osoby winne obecnego rozlewu krwi stanęły przed sądem i poniosły karę;
D. mając na uwadze, że wydarzenia z 4 i 5 stycznia 2022 r. były punktem przełomowym - przemoc eskalowała, szczególnie w Ałmaty, największym mieście kraju, a także donoszono, że do protestów przyłączyły się między innymi gangi, grupy marginalizowane i ugrupowania zbrojne, które wykorzystały sytuację, aby prowadzić brutalne działania, na przykład napady, podpalenia i grabieże, w tym przeciwko posterunkom policji i obiektom wojskowym; mając na uwadze, że władze Kazachstanu zareagowały na protesty, w tym legalne i pokojowe, nieproporcjonalną przemocą; mając na uwadze, że pokojowe protesty spotykają się z bardzo ostrą reakcją sił bezpieczeństwa, które używają na oślep nadmiernej i niepotrzebnej siły, również ze skutkiem śmiertelnym, w tym powszechnie korzystają z gazu łzawiącego, pałek, granatów błyskowych i armatek wodnych; mając na uwadze, że 3 i 4 stycznia 2022 r. odnotowano co najmniej 206 przypadków prześladowania politycznego w celu uniemożliwienia obywatelom udziału w pokojowych demonstracjach, mimo że władze utrzymują, że respektują prawo do pokojowych zgromadzeń; mając na uwadze, że 5 stycznia 2022 r. grupy brutalnych demonstrantów zajęły lotnisko i wdarły się do budynków urzędowych, na przykład do ratuszu w Ałmaty;
E. mając na uwadze, że od początku protestów w całym kraju zatrzymano blisko 10 000 osób, a zginęło co najmniej 225 osób, w tym dzieci, osoby, które nie uczestniczyły w protestach, oraz 19 funkcjonariuszy organów ścigania; mając na uwadze, że rzeczywiste liczby są prawdopodobnie wyższe i trudne do zweryfikowania ze względu na niewiarygodność oficjalnych informacji, a także zakłócenia w funkcjonowaniu internetu i telefonii komórkowej; mając na uwadze stałe doniesienia o dalszych aresztowaniach, zastraszaniu i torturowaniu działaczy obywatelskich i zwykłych obywateli, co zaczęło się wraz z wiecami ze stycznia 2022 r.; mając na uwadze, że według doniesień podczas protestów funkcjonariusze organów ścigania zastrzelili działaczy Nuraliję Ajtkułową i Ajtbaja Alijewa oraz co najmniej 12 innych osób; mając na uwadze, że 8 stycznia 2022 r. w Tałdykorgan wojsko zastrzeliło niestosujące przemocy osoby cywilne: Nurbołata Sejtkułowa, Ałtynaj Jetajewą i ich 15-letnią córkę;
F. mając na uwadze, że 4 stycznia 2022 r. władze Kazachstanu nałożyły ograniczenia na mobilny internet i sieci społecznościowe; mając na uwadze, że 5 stycznia 2022 r. prezydent Kasym-Żomart Tokajew ogłosił ogólnokrajowy stan wyjątkowy obejmujący godzinę policyjną, tymczasowe ograniczenia w przemieszczaniu się i zakaz masowych zgromadzeń; mając na uwadze, że odnotowano pięciodniową przerwę w dostępie do internetu służącą zakłóceniu komunikacji między protestującymi;
G. mając na uwadze, że 6 stycznia 2022 r. siły Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym zostały rozmieszczone w Kazachstanie na formalny wniosek o wsparcie rządu Kazachstanu przeciwko demonstrantom, co oznacza, że po raz pierwszy sojusz wojskowy kierowany przez Rosję wezwano do interwencji w kraju członkowskim;
H. mając na uwadze, że 11 stycznia 2022 r. prezydent Tokajew ogłosił, że do 23 stycznia 2022 r. siły Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym zostaną całkowicie wycofane z kraju; mając na uwadze, że dzień po tej zapowiedzi prezydenta Tokajewa rząd rosyjski wprowadził zakaz przywozu mięsa i przetworów mlecznych z Kazachstanu, jako powód podając rozprzestrzenianie się choroby wirusowej wśród zwierząt gospodarskich;
I. mając na uwadze, że od 4 stycznia 2022 r. władze Kazachstanu rozpoczęły szeroko zakrojoną kampanię dezinformacji oraz blokadę internetu i mediów, aby ukryć zaangażowanie państwa w przemoc wobec własnych obywateli oraz zdyskredytować pokojowe demonstracje i rzeczywistą wolę obywateli Kazachstanu, którzy domagają się sprawiedliwości, godności i poszanowania swoich praw;
J. mając na uwadze, że 7 stycznia 2022 r. prezydent Tokajew rozkazał, aby do demonstrantów, których nazwał międzynarodowymi terrorystami, "strzelać tak, by zabić"; mając na uwadze, że taki rozkaz narusza międzynarodowe zobowiązania prawne Kazachstanu do poszanowania i ochrony prawa do życia; mając na uwadze, że władze
Kazachstanu zastosowały niejasne i zbyt szerokie interpretacje przepisów i środków dotyczących terroryzmu i ekstremizmu, aby arbitralnie ograniczyć wolność wypowiedzi i pokojowy sprzeciw; mając na uwadze, że 11 stycznia 2022 r. eksperci ONZ potępili zbyt szerokie stosowanie słowa "terroryzm" wobec demonstrantów, działaczy społeczeństwa obywatelskiego, obrońców praw człowieka, dziennikarzy i partii politycznych;
K. mając na uwadze, że władze Kazachstanu prowadzą prześladowania polityczne swoich przeciwników, którzy zostali zmuszeni do zamieszkania za granicą;
L. mając na uwadze, że rząd kazachski i siły państwowe krytykują i atakują krajowych i międzynarodowych dziennikarzy i ośrodki medialne, a korespondentom zagranicznym odmawia się wjazdu do kraju; mając na uwadze, że niezidentyfikowani funkcjonariusze organów ścigania strzelali do dziennikarza telewizji "Deszcz" Wasilija Połonskiego oraz fotografa Wasilija Kriestjaninowa, którzy wykonywali swoją pracę w pobliżu kostnicy w Ałmaty; mając na uwadze, że funkcjonariusze organów ścigania zatrzymali lub nękali wielu dziennikarzy relacjonujących protesty, wśród nich Saniję Tojken, Machambeta Abżana, Łukpana Achmedjarowa, Kasyma Amanżoła, Darchana Omirbeka i innych;
M. mając na uwadze, że władze Kazachstanu od dawna ograniczają prawa podstawowe, w tym prawo do pokojowych protestów, wolność zrzeszania się i wolność słowa; mając na uwadze, że Kazachstan znajduje się na 155. miejscu wśród 180 krajów w światowym rankingu wolności prasy z 2021 r. sporządzonym przez Reporterów bez Granic; mając na uwadze, że skazano 13 działaczy powiązanych z pokojowymi ruchami opozycyjnymi - Kosze Partijasy i Demokratycznym Wyborem Kazachstanu (dCk), w tym więźniów politycznych - Kairata Kłyszewa, Nojana Rachimżanowa, Aschata Żeksebajewa i Abaiego Begimbetowa, którzy zostali skazani na pięć lat pozbawienia wolności bezpośrednio po wizycie w Kazachstanie specjalnego przedstawiciela UE ds. praw człowieka i specjalnego przedstawiciela UE w Azji Środkowej; mając na uwadze, że ich procesy polityczne toczyły się w internecie oraz że nie przedstawiono na poparcie zarzutów żadnych orzeczeń sądowych zakazujących działalności DCK i Kosze Partijasy;
N. mając na uwadze, że prezydent Tokajew oskarżył aktywistów, obrońców praw człowieka i wolne media o podżeganie do niepokojów; mając na uwadze, że w ostatnich latach sytuacja praw człowieka w Kazachstanie gwałtownie się pogorszyła; mając na uwadze, że kilka ważnych organizacji pozarządowych zajmujących się prawami człowieka, przedstawicieli mediów i organizacji obserwacji wyborów w Kazachstanie jest poddawanych coraz większej presji i szykanom sądowym przez władze tego kraju; mając na uwadze, że jest to część szerszych represji wobec społeczeństwa obywatelskiego i związków zawodowych oraz jeden z przejawów tłumienia podstawowych praw demokratycznych, w szczególności wolności słowa, zrzeszania się i zgromadzeń, pluralizmu politycznego, prawa do udziału w sprawach publicznych i praworządności;
O. mając na uwadze, że obrończyni praw człowieka Raigul Sadyrbajewa, która jest w złym stanie zdrowia, została umieszczona w areszcie tymczasowym podczas dochodzenia w umotywowanej politycznie sprawie karnej w związku z monitorowaniem protestów w Semeju oraz że grozi jej kara wieloletniego więzienia; mając na uwadze, że obrończyni praw człowieka Alija Isenowa została postrzelona w ramię przez funkcjonariuszy organów ścigania podczas monitorowania protestu w Semeju, a obecnie zgodnie z doniesieniami grozi jej wieloletnia kara pozbawienia wolności w umotywowanej politycznie sprawie karnej;
P. mając na uwadze, że pomimo oświadczeń Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Kazachstanu skierowanych do dyrektora Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR) Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE), że poprawią się warunki w ośrodkach detencyjnych i poszanowanie praw człowieka, nie osiągnięto żadnych wymiernych rezultatów; mając na uwadze, że pomimo memorandum podpisanego przez przedstawicieli systemu penitencjarnego Kazachstanu i obrończynię praw człowieka Elenę Semenową, w ośrodkach detencyjnych nadal systematycznie i bezkarnie stosuje się tortury i zezwala na złe traktowanie, ponieważ władze nadal nie prowadzą rzetelnych dochodzeń w sprawie zarzutów stosowania tortur;
Q. mając na uwadze, że władze regularnie próbują włamywać się na konta w mediach społecznościowych działaczy obywatelskich, obrońców praw człowieka i opozycji; mając na uwadze, że Kazachstan próbuje ocenzurować w mediach społecznościowych opozycję i treści dotyczące praw człowieka;
R. mając na uwadze, że Unia Europejska i Kazachstan są partnerami od czasu osiągnięcia przez ten kraj niepodległości w 1991 r.; mając na uwadze, że Unia Europejska i Kazachstan podpisały wzmocnioną umowę o partnerstwie i współpracy (ePcA) - pierwszą tego typu umowę z partnerem środkowoazjatyckim, która wyniosła ponad dwudziestopięcioletnie stosunki między UE a Kazachstanem na nowy poziom i stanowi ważny etap w tych stosunkach; mając na uwadze, że EPCA, ratyfikowana przez wszystkie państwa członkowskie UE i Parlament Europejski, weszła w życie 1 marca 2020 r.;
1. głęboko ubolewa z powodu ofiar śmiertelnych i zdecydowanie potępia powszechne akty przemocy, które wybuchły po pokojowych protestach w Kazachstanie; przekazuje kondolencje ofiarom i ich rodzinom;
2. wyraża solidarność z narodem Kazachstanu, który powinien móc w pełni korzystać z prawa do organizowania pokojowych zgromadzeń w proteście przeciwko brakowi reform w Kazachstanie i w obronie dostatniej przyszłości kraju; zdecydowanie potępia dramatyczną i stale pogarszającą się sytuację praw człowieka w Kazachstanie, w tym w zakresie wolności słowa oraz praw pracowniczych i socjalnych; apeluje do władz Kazachstanu, by przestrzegały swoich międzynarodowych zobowiązań oraz respektowały prawa człowieka i podstawowe wolności;
3. wzywa rząd Kazachstanu do wycofania zarzutów o podłożu politycznym i do położenia kresu wszelkim formom arbitralnych zatrzymań, represji i nękania obrońców praw człowieka, działaczy, organizacji religijnych, organizacji społeczeństwa obywatelskiego, związków zawodowych, dziennikarzy i opozycyjnych ruchów politycznych, a także do umożliwienia ludziom swobodnego wyrażania poglądów politycznych, religijnych i innych;
4. wzywa rząd Kazachstanu do natychmiastowego uwolnienia arbitralnie zatrzymanych demonstrantów i działaczy; wzywa władze Kazachstanu do natychmiastowego uwolnienia i pełnej rehabilitacji wszystkich więźniów politycznych, w tym Bekiżana Mendygazijewa, Erulana Amirowa, Igora Chuprinę, Rusłana Ginatullina, Jerżana Jelszibajewa, Saltanata Kusmankyzego, Baurżana Jussupowa, Natalię Dałletjarową, Rinata Batkajewa, Jerboła Jeschozina, Askara Kajyrbeka, Ulasbeka Achmetowa, Aschata Żeksebajewa, Kairata Kłyszewa, Nojana Rachimżanowa, Abaiego Begimbetowa i Raigul Sadyrbajewą; zwraca się do władz o zniesienie środków nakazujących areszt tymczasowy, areszt domowy i ograniczenia wolności nałożone na działaczy społeczeństwa obywatelskiego;
5. potępia naruszenia podstawowych wolności i praw człowieka przez władze Kazachstanu wobec demonstrantów, pracowników mediów i działaczy, w tym masowe użycie śmiercionośnej siły przez siły bezpieczeństwa; potępia podżegającą retorykę prezydenta Tokajewa, w tym jego ogólne przedstawianie demonstrantów jako "terrorystów", bezpodstawne i przesadne dane o ich liczbie (rzekomo około 20 000) oraz kierowane wobec nich groźby śmierci; wzywa go, aby publicznie odwołał wszelkie nakazy stosowania strategii "strzelać bez uprzedzenia, strzelać, by zabić";
6. wzywa władze do ujawnienia informacji dotyczących aresztowań i ofiar w wyniku protestów oraz do zapewnienia wszystkim oskarżonym dostępu do adwokata i sprawiedliwego procesu zgodnie z prawem międzynarodowym;
7. wzywa władze Kazachstanu, by dokonały przeglądu ustawy o zgromadzeniach publicznych w celu zagwarantowania prawa do pokojowych protestów zgodnie z międzynarodowymi standardami, aby umożliwić ludności Kazachstanu udział w pokojowych protestach bez obawy przed aresztowaniem lub nękaniem i ingerencją ze strony policji oraz zapewnić niezależnym mediom, grupom społeczeństwa obywatelskiego, grupom opozycji politycznej, działaczom, związkowcom i obrońcom praw człowieka możliwości prowadzenia działalności bez nadmiernej ingerencji rządu lub obawy przed nękaniem czy też politycznie umotywowanym ściganiem; w związku z tym wzywa do przeprowadzenia gruntownej reformy systemu wymiaru sprawiedliwości oraz, zgodnie z zaleceniem ONZ i OBWE, do uchylenia artykułów kodeksu karnego, które są wykorzystywane do politycznie umotywowanych postępowań sądowych; wzywa władze Kazachstanu do uchylenia decyzji sądu w sprawie pokojowych ruchów opozycyjnych zorganizowanych przez Kosze Partijasy i DCK;
8. wzywa władze Kazachstanu do zaprzestania prześladowań politycznych grup działających na rzecz praw człowieka, takich jak Bostandyq Kz, Kaharman, Femina Virtute, Veritas, 405, Elimay i art. 14;
9. wzywa UE i społeczność międzynarodową do natychmiastowego wszczęcia odpowiedniego międzynarodowego dochodzenia w sprawie przestępstw popełnionych przeciwko ludności Kazachstanu podczas dwóch tygodni wieców w Kazachstanie oraz do zbadania m.in. przypadków zaginięć, a także doniesień o torturach, arbitralnych zatrzymaniach i snajperach zabijających lub raniących pokojowych demonstrantów, w tym nieletnich, w Ałmaty oraz w innych miastach Kazachstanu;
10. wzywa ESDZ i państwa członkowskie do wykorzystania wielostronnych forów, w tym Rady Praw Człowieka ONZ lub OBWE, do monitorowania sytuacji praw człowieka w Kazachstanie;
11. wzywa państwa członkowskie, by powołały się na mechanizm moskiewski OBWE w celu umożliwienia dochodzenia w sprawie faktów i okoliczności związanych ze śmiercią demonstrantów i funkcjonariuszy organów ścigania w Ałmaty w styczniu 2022 r. oraz innych zarzutów dotyczących łamania praw człowieka od początku ruchu pokojowych protestów w Kazachstanie;
12. wzywa władze Kazachstanu do zaproszenia specjalnych przedstawicieli ONZ i ekspertów OBWE do odbywania wizyt w terenie i do pełnej współpracy z nimi, a także do rozważenia powołania stałej grupy roboczej pod auspicjami OBWE w celu oceny, czy niepokoje były wynikiem ingerencji zagranicznej czy wewnętrznych walk o władzę, i zajęcia się ich podstawową przyczyną;
13. wyraża zaniepokojenie nieakceptowalną sytuacją w zakresie wolności mediów w tym kraju; wzywa rząd Kazachstanu do zapewnienia niezależnym dziennikarzom wolnego i bezpiecznego środowiska pracy; zdecydowanie potępia blokowanie internetu w celu dławienia sprzeciwu oraz naruszania wolności słowa i zgromadzeń, co jest sprzeczne z międzynarodowymi standardami praw człowieka; wzywa władze Kazachstanu do przywrócenia nieograniczonego dostępu do internetu, odblokowania wszelkich innych form komunikacji i zaprzestania represji wobec tych, którzy niezależnie dzielą się wiadomościami; wzywa prezydenta Tokajewa, aby publicznie uznał i w pełni szanował znaczenie i rolę wolnych mediów w Kazachstanie;
14. potępia tortury i złe traktowanie w ośrodkach detencyjnych i wzywa władze Kazachstanu do zagwarantowania obywatelom prawa do wolności od tortur i złego traktowania, do dopilnowania, by warunki panujące w więzieniach odpowiadały w pełni standardom międzynarodowym, do dokładnego zbadania przypadków tortur i do położenia kresu bezkarności; wzywa władze Kazachstanu do niezwłocznego udzielenia przedstawicielom krajowego mechanizmu prewencji i rzecznikowi praw obywatelskich nieograniczonego dostępu do wszystkich przetrzymywanych;
15. apeluje do władz Kazachstanu, aby nie wnosiły zarzutów o terroryzm na podstawie zbyt szerokich interpretacji tego pojęcia, oraz o odróżnianie pokojowych demonstrantów od osób, które stosowały przemoc i popełniły przestępstwa w rozumieniu norm międzynarodowych; ponawia apel o dostosowanie definicji ekstremizmu do międzynarodowych zobowiązań Kazachstanu; wzywa władze Kazachstanu, aby zaprzestały stosowania art. 405 kodeksu karnego do walki z domniemanymi lub faktycznymi członkami zakazanych ugrupowań "ekstremistycznych", aby przeprowadziły przegląd arbitralnego zakazu nałożonego przez sąd na pokojowe ruchy polityczne; przeprowadziły niezależny przegląd wszystkich wyroków skazujących wydanych pod zarzutem utworzenia zakazanej organizacji "ekstremistycznej" lub uczestnictwa w takiej organizacji oraz aby wezwały sądy do uchylenia wszystkich wyroków skazujących nałożonych jedynie za rzekome członkostwo w pokojowej opozycji politycznej albo grupie ją popierającej bądź za rzekome ich wspieranie;
16. domaga się, aby prawa człowieka były jednym z priorytetów współpracy UE z Kazachstanem; podkreśla, że pogłębione stosunki polityczne i gospodarcze z UE, przewidziane we wzmocnionej umowie o partnerstwie i współpracy, muszą opierać się na wspólnych wartościach i odzwierciedlać aktywne i konkretne zaangażowanie Kazachstanu w przeprowadzenie reform demokratycznych wynikających z jego międzynarodowych zobowiązań; zachęca wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela, ESDZ i państwa członkowskie, aby stale apelowali do Kazachstanu o uchylenie lub zmianę wszystkich przepisów niezgodnych ze standardami międzynarodowymi, oraz do poruszania kwestii praw człowieka na wszystkich odnośnych spotkaniach dwustronnych;
17. wzywa delegaturę UE i przedstawicielstwa państw członkowskich w Kazachstanie do ścisłego monitorowania sytuacji, odwiedzania i wspierania zatrzymanych demonstrantów i więźniów politycznych, do aktywnego angażowania się we współpracę z członkami tamtejszego społeczeństwa obywatelskiego przez organizowanie regularnych spotkań bez dyskryminacji oraz do ułatwiania dialogu między rządem a społeczeństwem obywatelskim; ponadto wzywa je do aktywnego monitorowania popełnianych naruszeń praw człowieka, szybkiego reagowania na nie i zajęcia publicznego stanowiska w ich sprawie przez udzielanie pomocy ofiarom ścigania ze względów politycznych i więzionym działaczom, uczestniczenie w procesach krytyków rządu i obrońców praw człowieka oraz odwiedzanie miejsc ich przetrzymywania; wzywa UE i jej państwa członkowskie do pilnego opracowania kompleksowego programu wsparcia dla społeczeństwa obywatelskiego i sił demokratycznych Kazachstanu;
18. wzywa delegaturę UE i ambasady państw członkowskich UE w Kazachstanie do koordynacji i szybkiego działania w celu wydawania wiz zagrożonym obrońcom praw człowieka, którzy muszą tymczasowo wyjechać z Kazachstanu; wzywa delegaturę UE i ambasady państw członkowskich UE w Kazachstanie do współpracy z władzami Kazachstanu w celu natychmiastowego uwolnienia setek więźniów politycznych i innych zatrzymanych, uchylenia decyzji o ograniczeniu wolności działaczy społeczeństwa obywatelskiego i opozycji oraz wyeliminowania tortur i złego traktowania w więzieniach;
19. z zadowoleniem przyjmuje zaproponowaną przez wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela w oświadczeniu z 8 stycznia 2022 r. pomoc w pokojowym rozwiązaniu kryzysu, ale ubolewa nad brakiem inicjatywy dyplomatycznej; zachęca ESDZ do inwestowania w budowanie zdolności, a także do wykorzystania istniejącego potencjału do mediacji i pokojowego rozwiązania kryzysu oraz innych narzędzi, takich jak dyplomacja wahadłowa, m.in. przez wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela lub specjalnego przedstawiciela UE w Azji Środkowej;
20. apeluje do ESDZ, aby promowała rozpatrzenie sytuacji w Kazachstanie na następnej sesji Rady Praw Człowieka ONZ i przyjęcie rezolucji w tej sprawie;
21. wzywa władze Kazachstanu do przestrzegania międzynarodowych standardów w zakresie ram prawnych dotyczących przeprowadzania wyborów oraz do zastosowania się do zaleceń ograniczonej misji obserwacji wyborów ODIHR dotyczących gwarantowanych konstytucyjnie podstawowych wolności, udziału społeczeństwa obywatelskiego, pluralizmu politycznego, bezstronności administracji wyborczej, prawa do głosowania i kandydowania w wyborach, rejestracji wyborców, mediów i publikowania wyników wyborów;
22. wzywa Kazachstan do przeprowadzenia pilnych reform mających na celu walkę z korupcją i rosnącymi nierównościami; wzywa instytucje UE do szybszego przyjęcia przepisów antykorupcyjnych, aby podstawą działań wobec skorumpowanych urzędników i ich zwolenników w Kazachstanie mogło być łamanie praw człowieka i pranie pieniędzy;
23. przypomina o niedawno zatwierdzonym unijnym globalnym systemie sankcji za naruszenia praw człowieka, który umożliwia UE podejmowanie działań wobec sprawców poważnych naruszeń praw człowieka na całym świecie, a w przypadku Kazachstanu obejmowałby osoby, podmioty i organy zaangażowane w poważne naruszenia praw człowieka lub z nimi powiązane; wzywa Radę do nałożenia ukierunkowanych sankcji na kazachskich urzędników wysokiego szczebla odpowiedzialnych za poważne naruszenia popełnione podczas protestów w styczniu 2022 r.;
24. odnotowuje zapowiedziane przez prezydenta Tokajewa reformy społeczno-gospodarcze i polityczne oraz oczekuje, że rząd i władze podejmą działania w związku z wdrażaniem tych reform w celu poprawy poziomu życia obywateli i rozwiązania problemu niezadowolenia; ponadto wzywa prezydenta do jak najszybszego doprecyzowania reform politycznych i struktury nowego funduszu na rzecz narodu kazachskiego; zachęca rząd Kazachstanu do poszukiwania współpracy z UE, OBWE i Radą Europy w tym procesie reform oraz zwraca się do ESDZ o gotowość do udzielenia wszelkiego odpowiedniego wsparcia;
25. wzywa sąsiadów Kazachstanu do powstrzymania się od wszelkich ingerencji, które mogłyby mieć negatywny wpływ na sprawy wewnętrzne tego kraju;
26. wzywa instytucje i organy europejskie, w tym ESDZ i Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, oraz Bank Światowy do wstrzymania programów finansowania w Kazachstanie do czasu podjęcia przez rząd znaczących i wymiernych wysiłków na rzecz poprawy sytuacji w zakresie praw człowieka, w tym wdrożenia wszystkich zaleceń Parlamentu Europejskiego, ONZ i OBWE, w sposób niewpływający na bezpośrednie wsparcie dla niezależnego społeczeństwa obywatelskiego, aktywistów, obrońców praw człowieka i mediów;
27. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, specjalnemu przedstawicielowi Unii Europejskiej w Azji Środkowej, rządom i parlamentom państw członkowskich oraz prezydentowi, rządowi i parlamentowi Kazachstanu.
