(2015/C 316/09)(Dz.U.UE C z dnia 24 września 2015 r.)
Decyzją nr 208/15/COL z dnia 20 maja 2015 r., zamieszczoną w autentycznej wersji językowej na stronach następujących po niniejszym streszczeniu, Urząd Nadzoru EFTA wszczął postępowanie na mocy części I art. 1 ust. 2 protokołu 3 do Porozumienia między państwami EFTA w sprawie ustanowienia Urzędu Nadzoru i Trybunału Sprawiedliwości. Władze Islandii otrzymały stosowną informację wraz z kopią wyżej wymienionej decyzji.
Urząd Nadzoru EFTA wzywa niniejszym państwa EFTA, państwa członkowskie UE oraz inne zainteresowane strony do zgłaszania uwag w sprawie omawianego środka w terminie jednego miesiąca od daty publikacji niniejszego zaproszenia na poniższy adres Urzędu Nadzoru EFTA:
EFTA Surveillance Authority
Registry
Rue Belliard/Belliardstraat 35
1040 Bruxelles/Brussel
BELGIQUE/BELGIË
Uwagi zostaną przekazane władzom islandzkim. Zainteresowane strony zgłaszające uwagi mogą wystąpić z odpowiednio uzasadnionym pisemnym wnioskiem o nieujawnianie ich tożsamości.
STRESZCZENIE
Procedura
We wrześniu 2013 r. Urząd otrzymał skargę, zgodnie z którą Íslandsbanki hf. ("ISB") oraz Arion banki hf. ("Arion") miały jakoby otrzymać niezgodną z prawem pomoc państwa w postaci finansowania długoterminowego przez Centralny Bank Islandii ("CBI") przy korzystnych stopach oprocentowania. Urząd wystąpił o informacje dotyczące tych środków i otrzymał je od władz islandzkich w pismach z dnia 17 stycznia 2014 r. i 1 kwietnia 2015 r.
Stan faktyczny
Jako bank centralny i pożyczkodawca ostatniej instancji CBI oferuje przedsiębiorstwom finansowym krótkoterminowe instrumenty kredytowe w formie pożyczek zabezpieczonych, co jest zgodne z polityką pieniężną innych banków centralnych.
W 2007 i 2008 r. - kiedy to coraz częściej udzielano pożyczek pod dodatkowe zabezpieczenie - bank Glitnir wyemitował w oparciu o swój portfel kredytów hipotecznych listy zastawne na rzecz CBI, które miały stanowić zabezpieczanie oferowanych mu przez CBI krótkoterminowych instrumentów kredytowych. Wraz z upadłością Glitnir kwoty należne CBI stały się wymagalne, w wyniku czego CBI stał się potencjalnym wierzycielem tego banku. Decyzją Urzędu Nadzoru Finansowego ("UNF") w październiku 2008 r. wszystkie aktywa i zobowiązania krajowe Glitnir zostały przeniesione do ISB, w tym niespłacony dług wobec CBI, wynoszący ok 55,6 mld ISK, oraz prawo własności portfela kredytów hipotecznych stanowiącego jego zabezpieczenie. Ponieważ dług wobec CBI dotyczył krótkoterminowych pożyczek zabezpieczonych, jego natychmiastowa spłata miałaby poważny wpływ na poziom płynności ISB. ISB podjął zatem negocjacje, aby przekształcić ten dług w zobowiązanie długoterminowe o rozsądnym okresie spłaty. Na podstawie porozumienia z dnia 11 września 2009 r. ISB wyemitował na rzecz CBI odrębny skrypt dłużny na kwotę 55,6 mld ISK. Skrypt ten był zabezpieczony aktywami z tego samego portfela kredytów hipotecznych, którym zabezpieczony był list zastawny wyemitowany wcześniej przez Glitnir. Jego termin zapadalności wynosi dziesięć lat, a stopa procentowa - 4,5 % i jest powiązana ze wskaźnikiem cen konsumpcyjnych.
Zanim w październiku 2008 r. rozpoczął się kryzys finansowy, CBI udzielił bankowi Kaupthing podobnych krótkoterminowych pożyczek zabezpieczonych, m.in. portfelem kredytów hipotecznych. Kiedy UNF podjął decyzję o podziale Kaupthing na stary i nowy bank, wszystkie aktywa i zobowiązania krajowe, w tym wszystkie roszczenia do portfela kredytów hipotecznych, zostały przeniesione do nowego banku, z którego powstał następnie Arion Banki.
W listopadzie 2009 r. CBI oraz komitet ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji Kaupthing zawarły ugodę, zgodnie z którą Arion miał przejąć zobowiązania Kaupthing w stosunku do CBI i wyemitować skrypt dłużny, przy czym przydzielony by mu został portfel kredytów hipotecznych do wykorzystania jako zabezpieczenie spłaty pożyczki. Postanowienia ugody miały stać się wiążące po podjęciu przez Kaupthing decyzji o nabyciu udziału większościowego w Arion (87 %). Jednakże na podstawie porozumienia zawartego pomiędzy Arion i CBI w styczniu 2010 r. nie doszło do emisji skryptu dłużnego, lecz strony zawarły umowę pożyczki. Według banku Arion i władz islandzkich umowa pożyczki odzwierciedlała warunki skryptu dłużnego, z tą różnicą, że ze względu na brak równowagi walutowej w bilansie tego banku kwotę główną denominowano w EUR, USD i CHF (zamiast w ISK).
W umowie przewidziano pożyczkę na okres siedmiu lat, z możliwością przedłużenia o dwa lub maksymalnie trzy lata, na kwotę 237,5 mln EUR, 97 mln USD i 50 mln CHF. Arion został uprawniony do zmiany kombinacji walut, w których pożyczka miała zostać spłacona. Należne odsetki ustalono na poziomie EURIBOR/LIBOR+300 punktów bazowych. W ramach gwarancji CBI uzyskał zabezpieczanie w formie portfela kredytów hipotecznych.
Za pomocą opisanych środków państwo islandzkie próbowało zabezpieczyć swoje interesy oraz zapewnić maksymalne możliwości odzyskiwania należności od banków przy minimalnych zakłóceniach ich rentowności.
Ocena
Urząd wyraża wątpliwość co pełnej zgodności warunków umów pożyczek zwartych z bankami ISB i Arion z postępowaniem hipotetycznego prywatnego kredytodawcy, który chciałby odzyskać jak największą część swoich należności. Wydaje się też, że przedmiotowe środki mają selektywny charakter, mogą naruszać konkurencję i wpływać na wymianę handlową na terenie EOG. W związku z tym Urząd nie może wykluczyć możliwości, że badane środki stanowią pomoc państwa w rozumieniu art. 61 ust. 1 Porozumienia EOG. Ponadto Urząd ma wątpliwości co do tego, czy środki te są zgodne z art. 61 ust. 3 Porozumienia EOG.
Wniosek
W świetle powyższych zastrzeżeń Urząd podjął decyzję o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego zgodnie z częścią I art. 1 ust. 2 protokołu 3 do Porozumienia między państwami EFTA w sprawie ustanowienia Urzędu Nadzoru i Trybunału Sprawiedliwości. Zainteresowane strony wzywa się do nadsyłania uwag w terminie jednego miesiąca od publikacji niniejszego zawiadomienia w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej oraz w Suplemencie EOG do Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej.
1 Document No 684053.
2 Document No 685741.
3 The reply from the Icelandic authorities contained letters from the CBI (Document No 696093), Íslandsbanki (Document No 696092) and Arion Banki (Document No 696089).
4 Document No 709261.
5 Document No 745267.
6 The reply from the Icelandic authorities contained letters from the CBI (Document No 753104) and Arion Banki (Document No 753101).
7 Collateral loans are also named repo loans, where repos or repurchase agreements are contracts in which the seller of securities, such as Treasury bills, agrees to buy them back at a specified time and price.
10 The loan-to-value ratio is a financial term used by lenders to express the ratio of a loan to the value of an asset purchased.
11 EFTA Surveillance Authority Decision No 291/12/COL of 27.6.2013 on restructuring aid to Arion Bank (OJ L 144, 15.5.2014, p. 169 and EEA Supplement to the OJ 28, 15.5.2014, p. 89), paragraphs 86, 149, 168 and 238.
12 EFTA Surveillance Authority Decision No 244/12/COL of 27.6.2013 on restructuring aid granted to Íslandsbanki (OJ L 144, 15.5.2014, p. 70 and EEA Supplement to the OJ 28, 15.5.2014, p. 1) and EFTA Surveillance Authority Decision No 291/12/COL of 27.6.2013 on restructuring aid to Arion Bank (OJ L 144, 15.5.2014, p. 169 and EEA Supplement to the OJ 28, 15.5.2014, p. 89).
13 See Decision No 244/12/COL, paragraph 50, and Decision No 291/12/COL, paragraph 49.
14 Document No 753104.
15 EFTA Surveillance Authority Decision No 244/12/COL of 27.6.2013 on restructuring aid granted to Íslandsbanki (OJ L 144, 15.5.2014, p. 70 and EEA Supplement to the OJ 28, 15.5.2014, p. 1).
16 The Authority's Guidelines on the application of state aid rules to measures taken in relation to financial institutions in the context of the current global financial crisis (OJ L 17, 20.1.2011, p. 1 and EEA Supplement No 3, 20.1.2011, p. 1), available online at: http://www.eftasurv.int/?1=1&showLinkID=16604&1=1
18 See for instance Commission Decision Case No NN 70/2007 of 5.12.2007 Northern Rock (OJ C 43, 16.2.2008, p. 1).
20 See for instance Bank State Aid in the Financial Crisis. Fragmentation or level playing field? A CEPS Task force report. October 2010. Centre for European Policy Studies, Brussels. See in particular chapter I, 'An Overview of State Aid Provided during the Crisis'.
21 These rules were replaced on 26 June 2009 by Rules No 553 on the same subject (currently applicable rules).
22 See EFTA Surveillance Authority Decision No 363/11/COL of 23.11.2011 to initiate the formal investigation procedure provided for in Article 1(2) in Part I of Protocol 3 to the Surveillance and Court Agreement with regard to state aid granted to three Icelandic investment banks through rescheduled loans on preferential terms (OJ C 21, 26.1.2012, p. 2 and EEA Supplement No 4, 26.1.2012, p. 10), paragraphs 53-55.
23 See judgment in Hellenic Republic v Commission, C-57/86, EU:C:1988:284, paragraph 9.
24 Judgment in Italy v Commission, C-173/73, EU:C:1974:71, paragraph 16; judgment in Steinicke and Weinling v Germany, C-78/76, EU:C:1977:52.
25 See Commission Decision 2000/600/EC of 10.11.1999 Banco di Sicilia and Sicilcassa [2000] OJ L 256/21, at paragraph 48 and 49, where it is accepted with no further discussion that advances granted by the Banca d'Italia to distressed banks constitute financial assistance provided by the State.
26 See Opinion of Advocate General Jacobs in judgment in DM Transport, Case C-256/97, EU:C:1998:436, paragraph 38.
27 See judgment in Spain v Commission, C-342/96, EU:C:1999:210, paragraphs 46 et seq.; judgment in SIC v Commission, T-46/97, EU:T:2000:123, paragraph 98 et seq.; judgment in DM Transport, C-256/97, EU:C:1999:332, paragraphs 19 et seq.; judgment in Spain v Commission, C-480/98, EU:C:2000:559, paragraphs 19 et seq.; judgment in HAMSA v Commission, T-152/99, EU:T:2002:188, paragraph 167; judgment in Spain v Commission, C-276/02, EU:C:2004:521, paragraphs 31 et seq.; judgment in Lenzig v Commission, T-36/99, EU:T:2004:312, paragraphs 134 et seq.; judgment in Technische Glaswerke Ilmenau v Commission, T-198/01, EU:T:2004:222, paragraphs 97 et seq.; judgment in Spain v Commission, C-525/04 P, EU:C:2007:698, paragraphs 43 et seq.; judgment in Olympiaki Aeroporia Ypiresies v Commission, T-68/03, EU:T:2007:253; and judgment in Buzek Automotive v Commission, T-1/08, EU:T:2011:216, paragraphs 65 et seq.
28 For a helpful exposition of the application of the private creditor test, see also The EC State Aid Regime: Distortive Effects of State Aid on Competition and Trade, Michael Sanchez Rydelski (Ed.), Ch. 7.
29 The loan-to-value ratio is a financial term used by lenders to express the ratio of a loan to the value of an asset purchased.
30 See for instance judgment in Belgium v Commission (Maribel bis/ter), C-75/97, EU:C:1999:311 as well as the judgment in Commission v Government of Gibraltar, C-106/09 P and C-107/09 P, EU:C:2011:732, paragraph 75.
31 See Joined Cases E-5/04, E-6/04 and E-7/04, Fesil and Finnfjord and others v EFTA Surveillance Authority [2005] EFTA Court Report 117, paragraph 93; judgment in Eventech Ltd v Parking Adjudicator, C-518/13, EU:C:2015:9, paragraphs 64-70 and the case law cited therein.
32 See for instance the Authority's Guidelines on the recapitalisation of financial institutions in the current financial crisis (OJ L 17, 20.1.2011, p. 1 and EEA Supplement No 3, 20.1.2011, p. 1), available online at: http://www.eftasurv.int/?1=1&showLinkID=16015&1=1