Opinia Komitetu Regionów w sprawie komunikatu Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego "Dziesięciolecie partnerstwa europejsko-śródziemnomorskiego: program pracy związany z wyzwaniami następnych pięciu lat"(2006/C 81/12)
(Dz.U.UE C z dnia 4 kwietnia 2006 r.)
KOMITET REGIONÓW
uwzględniając komunikat Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego: "Dziesięciolecie partnerstwa europejsko-śródziemnomorskiego: program pracy związany z wyzwaniami następnych pięciu lat" (COM(2005) 139 końcowy),
uwzględniając decyzję Komisji Europejskiej z dn. 3 czerwca 2005 r. o zasięgnięciu jego opinii zgodnie artykułem 265 ustęp 1 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską,
uwzględniając decyzję swojego Prezydium z dn. 12 kwietnia 2005 r. powierzającą Komisji ds. Stosunków Zewnętrznych przygotowanie opinii w tej sprawie,
uwzględniając swoją opinię perspektywiczną z dn. 21 kwietnia 2004 r. w sprawie "Partnerstwo Europejsko-Śródziemnomorskie a władze lokalne i regionalne: potrzeba koordynacji i odrębnego instrumentu na rzecz współpracy zdecentralizowanej" (CdR 327/2003)(1),
uwzględniając konkluzje z konferencji "W kierunku nowego obszaru europejsko-śródziemnomorskiego", która odbyła się z jego inicjatywy w Livorno w dn. 31 października 2003 r. z udziałem przedstawicieli lokalnych i regionalnych (CdR 350/2003),
uwzględniając konkluzje z pierwszej sesji Europejsko-Śródziemnomorskiego Zgromadzenia Parlamentarnego zorganizowanego w Kairze w marcu 2005 r.,
uwzględniając konkluzje z 7. Europejsko-Śródziemnomorskiej Konferencji Ministrów zorganizowanej w Luksemburgu w dn. 30-31 maja 2005 r.,
uwzględniając sprawozdanie: "Europejsko-Śródziemnomorskie partnerstwo. Dziesięć lat po Barcelonie: osiągnięcia i perspektywy", przygotowane przez Europejsko-Śródziemnomorskie Forum Instytutów Ekonomicznych (FEMISE),
uwzględniając sprawozdanie: "Po Barcelonie. W kierunku europejsko-śródziemnomorskiej wspólnoty państw demokratycznych", przygotowane przez EuroMeSCo,
uwzględniając deklarację europejsko-śródziemnomorskich burmistrzów zatwierdzoną przez Komisję Eurocities Euromed w Byblos w dn. 27 września 2003 r.,
uwzględniając swoją uchwałę w sprawie 6. Europejsko-Śródziemnomorskiej Konferencji Ministrów (CdR 357/2003)(2),
uwzględniając swój projekt opinii (CdR 142/2005 rev. 1), przyjęty przez Komisję ds. Stosunków Zewnętrznych dn. 30 czerwca 2005 r. (sprawozdawca: Anna TERRÓN I CUSÍ, Sekretarz Generalny "Patronat Catalá pro Europa" - delegat Autonomicznego Rządu Katalonii w Brukseli (ES/PES)),
przyjął, jednogłośnie, na 61. sesji plenarnej w dn. 12-13 października 2005 r. (posiedzenie z dn. 13 października) następującą opinię:
1. Stanowisko Komitetu Regionów
1.1 Uwagi ogólne
Komitet Regionów,
1.1.1 z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji i zdecydowanie docenia jej stałe i pełne zaangażowanie w sprawę partnerstwa europejsko-śródziemnomorskiego;
1.1.2 podziela pogląd, że proces barceloński wzmocnił to partnerstwo w oparciu o zasadę przyswajania inicjatyw, dialog i współpracę;
1.1.3 podkreśla, że poza silnymi więzami pomiędzy UE a partnerami śródziemnomorskimi o charakterze historycznym i strategicznym, partnerzy EUROMED powiązani są współzależnościami opartymi o przepływy handlowe, finansowe, turystyczne i migracyjne;
1.1.4 popiera ideę, że dziesięciolecie partnerstwa europejsko- śródziemnomorskiego stanowi okazję do dalszego rozwinięcia współpracy między obiema stronami Morza Śródziemnego i do ożywienia procesu barcelońskiego;
1.1.5 zauważa, że bilans ostatnich 10 lat jest ogólnie pozytywny, i że widać w tym okresie znaczne osiągnięcia, chociaż postęp w niektórych istotnych sprawach następuje bardzo powoli;
1.1.6 zwraca uwagę na ambitny i dobrze przygotowany program pracy zaproponowany przez Komisję;
1.1.7 podkreśla, że partnerstwo europejsko-śródziemnomorskie stanowi dla niego bardzo ważną kwestię, którą Komitet Regionów od początku procesu barcelońskiego popiera i zachęca do współpracy między obiema stronami Morza Śródziemnego;
1.1.8 zauważa, że należałoby dołożyć dalszych starań, by włączyć do procesu barcelońskiego podmioty terytorialne, ponieważ odegrają one kluczową rolę w pogłębieniu i wzmocnieniu partnerstwa europejsko-śródziemnomorskiego;
1.1.9 zauważa, że nieustannie domagał się większego uczestnictwa władz lokalnych i regionalnych w procesie barcelońskim;
1.1.10 z zadowoleniem przyjmuje konkluzje z 7. Europejsko- Śródziemnomorskiej Konferencji Ministrów dotyczącej roli władz lokalnych i regionalnych, mówiące, że muszą być one bardziej zaangażować w partnerstwo europejsko-śródziemnomorskie, by móc ocenić wspólne wyzwania, wymienić doświadczenia oraz najlepsze praktyki;
1.1.11 wyraża gotowość do zacieśnienia współpracy z istniejącymi instytucjami zaangażowanymi w partnerstwo europejsko- śródziemnomorskie.
1.2 Bilans procesu barcelońskiego
Komitet Regionów,
1.2.1 podziela pogląd, że współpraca w wymiarze polityki i bezpieczeństwa się poprawiła. Niemniej, żywiono nadzieję, że tempo będzie większe. Jeżeli chodzi o pozytywne aspekty, wielkim osiągnięciem było utworzenie Europejsko-Śródziemnomorskiego Zgromadzenia Parlamentarnego w 2004 r. oraz sukces pewnych działań zmierzających ku wprowadzeniu atmosfery zaufania;
1.2.2 uważa, że proces barceloński nie przyniósł znacznych postępów w procesie demokratyzacji, nie miał również żadnego bezpośredniego wpływu na największe nierozstrzygnięte konflikty w tym regionie, w tym szczególnie na konflikt palestyńsko-izraelski;
1.2.3 podziela pogląd, że postęp w zakresie partnerstwa dotyczy przede wszystkim realizacji celów ekonomiczno-handlowych wyznaczonych w deklaracji z Barcelony, ukierunkowanych na stworzenie do 2010 r. europejsko-śródziemnomorskiego obszaru wolnego handlu. Sieć dwustronnych europejsko- śródziemnomorskich układów stowarzyszeniowych jest już prawie ukończona, a bariery celne dla wyrobów przemysłowych zniknęły bądź są stopniowo usuwane;
1.2.4 podkreśla, że nie poczyniono dostatecznych postępów w zakresie obustronnej liberalizacji handlu rolnego, że wysokość krajowych i zagranicznych inwestycji prywatnych w krajach partnerskich pozostaje niska, oraz że nie zmniejszono dysproporcji w stopniu zamożności;
1.2.5 uważa, że niezadowalające efekty w zakresie integracji południe-południe wynikają z szeregu przyczyn. Jednym z głównych czynników jest niski poziom rozwoju instytucjonalnego u partnerów śródziemnomorskich;
1.2.6 zauważa ponadto, że bezpośrednie inwestycje zagraniczne praktycznie nie wzrosły, a integracja południe-południe znajduje się w martwym punkcie. Umowa z Agadiru podpisana w 2004 r. między Marokiem, Tunezją, Jordanią i Egiptem nie została jeszcze ratyfikowana;
1.2.7 podziela pogląd, że w wymiarze ludzkim, kulturalnym i społecznym, kluczowym elementem jest edukacja; stwierdza, że pogłębiono współpracę ze społeczeństwem obywatelskim, i że utworzenie w 2004 r. Fundacji Dialogu Kultur im. Anny Lindh przyczyni się do dalszego promowania wymiany w tych dziedzinach;
1.2.8 z zadowoleniem przyjmuje znaczne postępy poczynione w zakresie aspektów finansowych partnerstwa poprzez utworzenie Funduszu Wsparcia na rzecz Inwestycji i Partnerstwa Śródziemnomorskiego (ang. FEMIP) oraz w zakresie przyspieszenia realizacji projektów i programu MEDA II;
1.2.9 przypomina, że brak koordynacji pomiędzy programami MEDA II a INTERREG III ograniczył udział władz lokalnych i regionalnych z krajów południowych obszaru śródziemnomorskiego w projektach współpracy realizowanych w ramach programu INTERREG III z powodu niewystarczającego europejskiego współfinansowania dla partnerów śródziemnomorskich; przypomina o potrzebie współpracy transgranicznej oraz sugeruje, by nowy instrument finansowy ENPI służył temu celowi;
1.2.10 przypomina, że w konsekwencji uniemożliwiło to rozpowszechnienie, w duchu procesu barcelońskiego, doświadczenia i dobrych praktyk związanych z partnerstwem na szczeblu lokalnym i regionalnym, pomimo faktu, że wiele władz lokalnych i regionalnych w UE zawarło bliskie więzi ze swoimi odpowiednikami po południowej stronie Morza Śródziemnego.
1.3 Zaproponowane inicjatywy i program pracy
Komitet Regionów,
1.3.1 wyraża pogląd, że na polu praw człowieka i demokracji należy podejmować dalsze starania, by wspierać równość szans, prawa podstawowe i społeczne, niezależne sądownictwo i pluralizm; należy też dążyć do osiągnięcia wspólnej wizji demokratyzacji;
1.3.2 podkreśla, że dla osiągnięcia wyników w tym obszarze konieczne jest zaangażowanie podmiotów terytorialnych (regionalnych i lokalnych), wraz ze społeczeństwem obywatelskim i partnerami społecznymi;
1.3.3 uważa, że zdecentralizowana współpraca pomaga władzom lokalnym i regionalnym w południowych krajach śródziemnomorskich osiągnąć wyższy poziom dobrego zarządzania poprzez wspieranie uczestnictwa w życiu społecznym i zaangażowanie prywatnych podmiotów; pomaga im też odgrywać dominującą rolę publiczną w promowaniu lokalnego rozwoju gospodarczego, wzmacniając w ten sposób rolę instytucjonalną władz lokalnych i regionalnych w stosunku do rządów centralnych i zdecentralizowanych władz państwowych;
1.3.4 wskazuje, że wspieranie rozwoju społeczno-gospodarczego z punktu widzenia integracji regionalnej stanowi jeden z głównych celów partnerstwa europejsko-śródziemnomorskiego;
1.3.5 podkreśla, że stworzenie prawdziwego rynku regionalnego może się przyczynić do realizacji celu jakim jest rozwój społeczno-gospodarczy; w każdym razie, stanowi on warunek konieczny, ale nie wystarczający rozwoju;
1.3.6 uważa, że prawdziwy rynek regionalny można stworzyć tylko poprzez pogłębienie integracji wśród partnerów śródziemnomorskich, intensyfikację reform przy użyciu wszechstronnego podejścia, zaangażowanie społeczeństwa obywatelskiego i podmiotów terytorialnych oraz wykazanie się silną wolą polityczną;
1.3.7 uważa, że układy stowarzyszeniowe, o charakterze dwustronnym, nie w pełni dostarczają partnerom śródziemnomorskim instrumenty konieczne do integracji regionalnej, która stanowi niezbędny etap na drodze do stworzenia prawdziwego rynku regionalnego;
1.3.8 uważa, że europejska polityka sąsiedzka (ang. ENP) może się przyczynić, poprzez plany działania, do zmian jakościowych w stosunkach europejsko-śródziemnomorskich, lecz nie może się to odbyć kosztem wielostronnego wymiaru partnerstwa EUROMED. Proces barceloński powinien pozostać głównym instrumentem partnerstwa i dialogu w regionie;
1.3.9 podkreśla, że stworzenie instrumentu europejskiego sąsiedztwa i partnerstwa (ang. ENPI), który zastępuje istniejące już programy takie jak MEDA, wymaga poświęcenia szczególnej uwagi rozwojowi współpracy z partnerami śródziemnomorskimi w celu sfinalizowania z nimi pakietu zaproponowanych planów działania, nie tracąc z pola widzenia aspektu regionalnego obecnego w programie MEDA, i nieograniczania (w kategoriach absolutnych lub względnych) pomocy finansowej oferowanej partnerom śródziemnomorskim przez Unię Europejską;
1.3.10 podkreśla, że stworzenie FEMIP i jego postanowienia dotyczące współfinansowania wymagają pilnie oceny rzeczywistych możliwości utworzenia Europejsko-Śródziemnomorskiego Banku Rozwoju;
1.3.11 popiera propozycję Komisji, by w 2007 r. dokonać oceny w porozumieniu z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym;
1.3.12 z zadowoleniem przyjmuje projekt rozpoczęcia negocjacji pomiędzy UE a krajami śródziemnomorskimi w sprawie liberalizacji i integracji handlu usługami oraz zakładania przedsiębiorstw; jednocześnie żałuje, iż Komisja nie przeprowadziła jeszcze badań oceniających oddziaływanie utworzenia strefy wolnego handlu. Ocena taka powinna objąć pięć obszarów działania programu MEDA II: ludność, zatrudnienie i migracje, globalizacja, kurczenie się zasobów naturalnych i wyzwania środowiskowe; Komitet przypomina, iż dokument ten jest oczekiwany od czasu konferencji maltańskiej (Barcelona II, 1997), oraz że Parlament Europejski i Komitet Regionów kilkukrotnie już o niego prosiły;
1.3.13 podkreśla kluczowe dla partnerów śródziemnomorskich znaczenie kwestii rolnictwa;
1.3.14 uważa zatem, że istnieje pilna potrzeba rozwinięcia Wspólnej Polityki Rolnej (ang. ACP), otwarcia rynku wspólnoty na produkty śródziemnomorskie oraz wprowadzenia, w celu ułatwienia nieuniknionych zmian, mechanizmu typu Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (ang. EAGGF) ukierunkowanego na kraje śródziemnomorskie;
1.3.15 zgadza się, iż duże znaczenie ma zainicjowanie programu współpracy regionalnej w zakresie rozwoju obszarów wiejskich;
1.3.16 z zadowoleniem przyjmuje propozycję nawiązania dialogu pomiędzy krajami partnerskimi a Państwami Członkowskimi w celu pogłębienia dwustronnej współpracy w sektorze oświaty i szkolenia zawodowego, by osiągnąć do 2015 r. trzy cele: wyeliminować analfabetyzm w regionie, umożliwić wszystkim uczniom bez względu na płeć naukę w szkole podstawowej i zlikwidować nierówności między płciami na wszystkich szczeblach edukacji;
1.3.17 popiera inicjatywę mającą na celu wzmocnienie istniejących programów na rzecz mobilności, poprzez zapoczątkowanie obszernego programu stypendiów dla studentów uniwersyteckich, współfinansowanego przez Komisję i kraje przyjmujące stypendystów w regionie europejsko-śródziemnomorskim;
1.3.18 z zadowoleniem przyjmuje uznanie roli odgrywanej przez władze lokalne i społeczeństwo obywatelskie w promowaniu współpracy na polu sprawiedliwości, bezpieczeństwa i wolności, a także w zakresie migracji i integracji społecznej;
1.3.19 uważa, że należy zwiększyć rolę i obecność społeczeństwa obywatelskiego oraz partnerów społecznych w partnerstwie, a także z zadowoleniem przyjmuje uruchomienie platformy pozarządowej, która będzie uprzywilejowanym interlokutorem w partnerstwie europejsko-śródziemnomorskim;
1.3.20 zauważa, że basen Morza Śródziemnego jest uprzywilejowaną przestrzenią dialogu kultur i cywilizacji i domaga się stałego wsparcia dla inicjatyw mających na celu stworzenie wspólnej przestrzeni audiowizualnej, pogłębienie zrozumienia między społeczeństwami oraz zwalczanie rasizmu i wszystkich form ksenofobii, w tym islamofobii i antysemityzmu;
1.3.21 żałuje, że Komisja, w swoim komunikacie z dnia 12 kwietnia 2005 r., nie zaproponowała zwiększenia roli podmiotów terytorialnych w partnerstwie i uruchomienia mechanizmów konsultacji w ramach istniejących instytucji europejsko-śródziemnomorskich; tym niemniej przyjmuje z zadowoleniem ważne programy regionalne, takie jak MEDACT i MEDPACT, które wzmocnią te działania;
1.3.22 zgadza się, iż konieczne jest zwiększenie widoczności partnerstwa zarówno w UE, jak i w krajach partnerskich i podziela pogląd, że zwiększenie widoczności wymaga przekazania przeciętnym obywatelom wielu wspólnie uzgodnionych, przejrzystych i spójnych informacji, przy użyciu najbardziej skutecznych środków komunikacji i rozpowszechniania;
1.3.23 podkreśla, że władze lokalne i regionalne, zarówno po północnej i południowej stronie Morza Śródziemnego, umożliwiają funkcjonalną, polityczną i terytorialną łączność między rządem centralnym a społeczeństwem obywatelskim;
1.3.24 przypomina również, że na wszystkich obszarach wspomnianych w komunikacie Komisji jako główne obszary współpracy w procesie barcelońskim, ekspertyza władz lokalnych i regionalnych jest najbardziej wartościowa:
– promocja demokratyzacji;
– reformowanie instytucji;
– polityki promujące MŚP;
– polityki promujące inwestycje;
– rolnictwo, rybołówstwo i rozwój obszarów wiejskich;
– polityki promujące zatrudnienie;
– planowanie regionalne i przestrzenne;
– urbanistyka;
– środowisko, zarządzanie zasobami i zapobieganie katastrofom naturalnym;
– lokalny wymiar transportu i energii;
– inicjatywy kulturalne i sportowe;
– polityki ochrony i przywracania świetności dziedzictwa kulturowego;
– polityka społeczna na szczeblu lokalnym;
– oświata i szkolenie;
– zdrowie;
– kontrola przepływu imigrantów, polityka w zakresie przyjmowania i integracji imigrantów;
– zwiększenie widoczności partnerstwa.
2. Zalecenia Komitetu Regionów
Komitet Regionów,
2.1 podkreśla potencjalną rolę samorządów lokalnych i regionalnych w pogłębianiu partnerstwa europejsko-śródziemnomorskiego;
2.2 podkreśla zatem, że wkład tych podmiotów ma duże znaczenie dla poczynienia postępów w dziedzinie praw człowieka, demokracji, rozwoju społeczno-gospodarczego, dialogu i zrozumienia międzykulturowego, które stanowią główne wytyczne procesu barcelońskiego i najważniejsze priorytety programu działań na najbliższe pięć lat;
2.3 ponownie żąda, by przedsięwziąć kroki w kierunku większego uczestnictwa i zaangażowania samorządów lokalnych i regionalnych w proces europejsko-śródziemnomorski, ponieważ ze względu na swoją pozycję posiadają one najlepsze możliwości do stworzenia obszaru pokoju, stabilności i dobrobytu w basenie śródziemnomorskim;
2.4 podkreśla, że dobrą polityką jest współpraca regionalna na szczeblu politycznym i urzędowym, oraz że sieci społeczeństwa obywatelskiego stanowią dobre partnerstwo. Należy je jednak uzupełnić innymi mechanizmami, w tym partnerstwem terytorialnym;
2.5 wzywa do utworzenia w europejsko-śródziemnomorskich ramach instytucjonalnych nowego forum, które będzie spełniać misję promowania współpracy zdecentralizowanej i terytorialnej, wspierania partnerstwa, rozwijania programów integrujących działania podejmowane w całym basenie Morza Śródziemnego i pozwalać na analizę funkcjonowania układów stowarzyszeniowych z partnerami śródziemnomorskimi. Forum to może skupiać gminy i regiony po obu stronach Morza Śródziemnego;
2.6 proponuje, by Komisja zwróciła uwagę na postulat wysunięty w czasie pierwszej sesji Europejsko-Śródziemnomorskiego Zgromadzenia Parlamentarnego wobec samorządów lokalnych, by bardziej przyczyniły się do tworzenia sieci kontaktów służących promowaniu dialogu, wzajemnego zrozumienia, wymiany doświadczeń i najlepszych praktyk;
2.7 podkreśla, że zaangażowanie podmiotów społecznych i społeczeństwa obywatelskiego ma kluczowe znaczenie dla powodzenia partnerstwa i osiągnięcia jego celów, lecz nie jest ono możliwe bez udziału lokalnych i regionalnych instytucji oraz władz;
2.8 uważa, że istnieje potrzeba wyjścia poza tradycyjne ramy współpracy scentralizowanej, i że najbardziej odpowiednim szczeblem współpracy zdecentralizowanej są władze lokalne i regionalne;
2.9 przypomina w związku z tym, że władze lokalne i regionalne mają możliwości podjęcia działań stanowiących uzupełnienie i wykraczających poza tradycyjne ramy współpracy na szczeblu rządu centralnego;
2.10 uważa, że stworzenie instrumentów sprzyjających współpracy transgranicznej i ponadnarodowej mogłoby służyć promowaniu współpracy terytorialnej w regionach położonych w basenie Morza Śródziemnego;
2.11 wskazuje, że praktyki współpracy zdecentralizowanej opracowane w ciągu ostatnich lat uwypukliły znaczenie odpowiedzialności władz lokalnych, które pełnią rolę katalizatora tych nowych procesów współpracy, co zostało również przyznane przez Komisję w notatce na temat współpracy zdecentralizowanej w styczniu 2000 r.;
2.12 zauważa, że o ile wiele Państw Członkowskich uznało kluczową rolę władz lokalnych i regionalnych, należy to jeszcze zharmonizować i szerzej wyjaśnić na szczeblu UE. Należy również jasno wskazać, że ich partnerzy w krajach południowych basenu Morza Śródziemnego powinni być przedstawicielami organów zdecentralizowanych, wybieranymi bezpośrednio przez obywateli w ich regionach, a nie (lub nie tylko) urzędnikami reprezentującymi rząd centralny na szczeblu lokalnym;
2.13 zaleca, by Komisja pogłębiła swą wiedzę na temat funkcji i uprawnień instytucji terytorialnych w południowych krajach śródziemnomorskich poprzez dokonanie analizy porównawczej władz lokalnych i regionalnych oraz reform przeprowadzanych obecnie w tym regionie.
Bruksela, 13 października 2005 r.
|
Przewodniczący |
|
Komitetu Regionów |
|
Peter STRAUB |
______
(1) Dz.U. C 121 z 30.4.2004 r., str. 18
(2) Dz.U. C 73 z 23.3.2004 r., str. 77
