Plan UE dotyczący najlepszych praktyk, standardów i procedur zwalczania handlu ludźmi i zapobiegania mu(2005/C 311/01)
(Dz.U.UE C z dnia 9 grudnia 2005 r.)
1. W pkt 1.7.1 programu haskiego Komisja i Rada zostały zobowiązane do przygotowania w 2005 r. planu zmierzającego do opracowania wspólnych standardów, najlepszych praktyk i mechanizmów zapobiegania handlowi ludźmi i jego zwalczania.
Ogólne zasady realizacji planu działania.
Plan taki powinien mieć na celu wzmocnienie zobowiązania UE i Państw Członkowskich do zapobiegania i zwalczania handlu ludźmi, do którego dochodzi w celu wszelkich form wykorzystywania, i do ochrony, wspierania i rehabilitacji jego ofiar. Powinien być oparty na uznaniu, że w celu skutecznego zwalczania handlu ludźmi konieczne jest podejście zintegrowane, mające u podstaw poszanowanie praw człowieka i biorące pod uwagę jego charakter globalny. Takie podejście wymaga skoordynowanej polityki, w szczególności w obszarze wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, stosunków zewnętrznych, rozwoju współpracy, spraw społecznych i zatrudnienia, równości płci i braku dyskryminacji; powinno też odnosić korzyści z szerokiego dialogu sfer publicznej i prywatnej. Załączona tabela działań została przygotowana w duchu tych spostrzeżeń.
Plan działania będzie regularnie poddawany przeglądom, zmianom oraz aktualizacjom. Realizacja tabeli działań będzie odbywać się zgodnie z następującymi ogólnymi zasadami, które również będą regularnie przeglądane i aktualizowane. Ogólne zasady (...) mogą również być regularnie przeglądane, tak aby stale dokładnie odpowiadały stanowisku Państw Członkowskich, wprowadzających w życie plan działania.
2. Działanie UE powinno koncentrować się na zwiększeniu naszego wspólnego zrozumienia problemów i połączeniu wysiłków w celu osiągnięcia maksymalnej skuteczności.
i) Działanie na szczeblu UE wymaga ciągłego ulepszania wspólnego, Państw Członkowskich i Komisji, rozumienia skali i natury handlu ludźmi, włącznie z jego przyczynami w krajach pochodzenia i czynnikami w krajach docelowych, ułatwiającymi ten handel oraz pokrewne formy wyzysku, konkretnymi grupami, ofiarami i zamieszanymi sprawcami oraz powiązaniami z innymi typami przestępstw. Ma to fundamentalne znaczenie dla zaprojektowania strategii zapobiegania handlowi ludźmi i jego zwalczania. Odpowiednio do okoliczności praktyczne doświadczenia i wyniki badań naukowych powinny być szeroko udostępniane w całej UE. W możliwie największym zakresie Państwa Członkowskie i Komisja powinny promować w państwach trzecich oraz na forum organizacji międzynarodowych oparte na dowodach podejście do problemu handlu ludźmi.
3. UE uznaje znaczenie propagowania podejścia stawiającego w centrum zainteresowania prawa człowieka oraz ofiary handlu ludźmi.
i) Konieczne jest, aby Państwa Członkowskie UE zapewniły ofiarom handlu ludźmi pełną ochronę praw człowieka na wszystkich etapach procesu.
ii) Państwa Członkowskie powinny zapewnić, w razie konieczności i zgodnie z krajową praktyką oraz prawem, funkcjonowanie właściwych mechanizmów ukierunkowanej pomocy (referral mechanisms), umożliwiających wczesną identyfikację osób będących przedmiotem handlu i kierowanie ich do odpowiednich służb. Państwa Członkowskie powinny pracować nad ustanowieniem, zgodnie z krajowymi zwyczajami, sytuacją i praktykami, właściwej rządowej struktury koordynującej, której zadaniem będzie koordynacja i ocena krajowych polityk oraz zapewnienie odpowiedniej obsługi osób.
iii) Państwa Członkowskie i Komisja powinny aktywnie kontynuować polityki wspierające kryminalizację handlu ludźmi poprzez ochronę (...) potencjalnych ofiar na szczeblach krajowym, regionalnym, unijnymi i międzynarodowym. Tam, gdzie okaże się to właściwe i istotne, polityki te powinny objąć strategie zapobiegawcze, przygotowane specjalnie dla grup najbardziej narażonych na niebezpieczeństwo, takich jak kobiety i dzieci.
iv) Państwa Członkowskie i Komisja powinny wzmocnić dwustronny i wielostronny dialog polityczny z państwami trzecimi na temat aspektu praw człowieka w politykach zwalczających handel ludźmi oraz nadal poruszać ten problem na odpowiednich forach regionalnych oraz wielostronnych.
v) Państwa Członkowskie i Komisja powinny zapewnić, że polityka UE w zakresie zwalczania handlu ludźmi odzwierciedla takie podejście do problematyki praw dziecka, które oparte jest na uznawanych w świecie zasadach, a zwłaszcza na zasadach zawartych w Konwencji o prawach dziecka NZ, i uwzględnia Program działań Rady Europy dotyczący dzieci i przemocy (2006-2008). Takie podejście musi być konsekwentnie stosowane do wszystkich osób poniżej 18 roku życia.
vi) Instytucje unijne i Państwa Członkowskie powinny promować strategie ochrony konkretnej płci jako kluczowy element zwalczania handlu kobietami i dziewczętami. Pociąga to za sobą wprowadzenie w życie zasad równości płci i wyeliminowanie zapotrzebowania na wszelkie formy wyzysku, włącznie z wyzyskiem o charakterze seksualnym i wyzyskiem w gospodarstwie domowym.
vii) Opracowując strategie krajowe, Państwa Członkowskie powinny, w razie konieczności, przyspieszyć transpozycję dyrektywy 2004/81/WE oraz wziąć pod uwagę prawnie wiążące instrumenty, zobowiązania polityczne i inne stosowne dokumenty, w szczególności ostatnio zawartą Konwencję Radę Europy o zwalczaniu handlu ludźmi.
4. UE powinna wzmocnić swoje działania operacyjne w odpowiedzi na handel ludźmi.
i) Wzmocnienie współpracy operacyjnej powinno stanowić priorytet w nadawaniu dynamiki działaniom UE dotyczącym zwalczania handlu ludźmi.
ii) Handel ludźmi jest poważnym przestępstwem przeciw człowiekowi, którego zwalczanie prawo powinno traktować priorytetowo. Handel ludźmi powinien zostać przekształcony z przedsięwzięcia, które dla przestępczości zorganizowanej stanowi "małe ryzyko - duży zysk" w przedsięwzięcie typu "duże ryzyko - mały zysk". Organy ochrony porządku publicznego powinny stosować wszelkie dostępne środki i cały potencjał mające na celu zakazanie handlu ludźmi, pozbawienie go wszelkich korzyści finansowych i, w przypadku gdy już je przyniósł, przejęcie i konfiskatę wszelkich zysków. Śledztwa dotyczące handlu ludźmi powinny być traktowane równie priorytetowo co śledztwa dotyczące innych dziedzin przestępczości zorganizowanej, co oznacza, że prowadząc je powinno się wykorzystywać specjalistyczne techniki dochodzeniowe i strategie zakłócania.
iii) Państwa Członkowskie powinny zapewnić swoim organom ochrony porządku publicznego konieczne struktury organizacyjne, wyspecjalizowany personel i odpowiednie zasoby finansowe potrzebne do skutecznego zwalczania handlu ludźmi. W najwyższym możliwym stopniu Rada, w ścisłej współpracy z Komisją, powinna we właściwy sposób promować regularne monitorowanie oparte na jasnych i mierzalnych kryteriach.
iv) Handel ludźmi do celów korzystania z ich pracy wymaga nowego typu specjalizacji i współpracy z partnerami, np. agencjami odpowiedzialnymi za kontrole warunków pracy i badania finansowe związane z nielegalnym zatrudnieniem.
v) Przyjęte przez Państwa Członkowskie strategie egzekwowania prawa powinny, stosownie do potrzeb, obejmować środki umożliwiające konfiskatę dochodów pochodzących z działalności przestępczej.
vi) Należy nadal podejmować kroki ułatwiające szybszą identyfikację potencjalnych ofiar handlu na granicach UE. Państwa Członkowskie powinny rozważyć dokonanie przeglądu polityki w sprawach nieletnich bez opieki, aby chronić tę narażoną na szczególne ryzyko grupę.
vii) W stosownych przypadkach i zgodnie z krajowymi warunkami oraz praktyką Państwa Członkowskie powinny w ramach obiektywnego i skutecznego dochodzenia chronić i wspierać ofiary (...). Państwa Członkowskie powinny dalej opracowywać zapobiegawcze sposoby prowadzenia śledztw opartych na wywiadzie i niekoniecznie wykorzystujące zeznania świadków.
viii) Państwa Członkowskie powinny zapewnić, aby organy ochrony porządku publicznego w ramach prawa krajowego regularnie wymieniały informacje z Europolem, prowadziły wspólne działania i tworzyły wspólne zespoły śledcze oraz wykorzystywały potencjał Eurojustu do ułatwienia ścigania handlarzy.
ix) Państwa Członkowskie powinny propagować zwalczanie handlu ludźmi jako priorytet w zakresie egzekwowania prawa w swoich stosunkach z państwami trzecimi. Należy zwiększyć współpracę policyjną specjalnych jednostek zwalczających handel ludźmi w Państwach Członkowskich i w krajach pochodzenia. Należy rozpocząć wspólne projekty, mające na celu zwiększenie, spełniających standardy unijne, możliwości zwalczania handlu ludźmi specjalnych jednostek krajów pochodzenia.
x) Strategie antykorupycjne i mające na celu zwalczanie ubóstwa powinny stanowić integralną część strategii przeciwko handlowi ludźmi.
5. Państwa Członkowskie powinny znajdować kolejne, coraz intensywniejsze sposoby rozwijania współpracy.
i) Państwa Członkowskie powinny konsolidować współpracę organów publicznych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego w zakresie ochrony ofiar, zapobiegania handlowi ludźmi oraz walki z nim, na przykład poprzez ustanawianie uzgodnionych przez obie strony zasad, wspierających wzajemne zrozumienie i zaufanie. W stosownych przypadkach organizacje pracodawców, związki zawodowe oraz przedstawiciele określonych branż/sektorów gospodarki powinni również zaangażować się w tę współpracę.
ii) Państwa Członkowskie i instytucje UE powinny nadal współpracować z właściwymi organizacjami międzynarodowymi (np. ONZ, OBWE i Radą Europy), a na szczeblu krajowym, w stosownych przypadkach i w razie konieczności, wzmacniać i instytucjonalizować stosunki z odpowiednimi organizacjami pozarządowymi i poszerzać ich możliwości.
iii) Konieczne są regionalne rozwiązania mające na celu zwalczanie handlu ludźmi, ochronę i pomoc potrzebującym, oraz zapewnienie bezpiecznego powrotu i skutecznej, bezpiecznej reintegracji ofiar. Państwa Członkowskie i Komisja powinny nadal propagować inicjatywy regionalne, które uzupełniają oraz inspirują współpracę w całej UE (inter alia Północnobałtycką grupę zadaniową ds. zwalczania handlu ludźmi; Inicjatywę Współpracy Europy Południowo-Wschodniej (SECI); Proces Współpracy Europy Południowo-Wschodniej; paneuropejski proces budapeszteński; "dialog 5+5" pomiędzy państwami zachodniej części basenu śródziemnomorskiego; oraz Śródziemnomorski Dialog dotyczący Migracji Tranzytowej, "Sojusz przeciwko Handlowi Ludźmi", a także inne fora/organizacje).
