Węgry-Polska. Umowa o obrocie prawnym w sprawach cywilnych, rodzinnych i karnych. Budapeszt.1959.03.06.

UMOWA

MIĘDZY POLSKĄ RZECZĄPOSPOLITĄ LUDOWĄ A WĘGIERSKĄ REPUBLIKĄ LUDOWĄ O OBROCIE PRAWNYM W SPRAWACH CYWILNYCH, RODZINNYCH I KARNYCH,

PODPISANA W BUDAPESZCIE DNIA 6 MARCA 1959 R. ^*

W Imieniu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej

RADA PAŃSTWA

POLSKIEJ RZECZYPOSPOLITEJ LUDOWEJ

podaje do powszechnej wiadomości:

W dniu 6 marca 1959 roku podpisana została w Budapeszcie Umowa między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Węgierską Republiką Ludową o obrocie prawnym w sprawach cywilnych, rodzinnych i karnych, o następującym brzmieniu dosłownym:

UMOWA

między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Węgierską Republiką Ludową o obrocie prawnym w sprawach cywilnych, rodzinnych i karnych

Rada Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Rada Prezydialna Węgierskiej Republiki Ludowej, kierując się pragnieniem umocnienia współpracy między obu Państwami również w zakresie wzajemnego obrotu prawnego, postanowiły zawrzeć Umowę o obrocie prawnym w sprawach cywilnych, rodzinnych i karnych i w tym celu wyznaczyły swych Pełnomocników: (pominięto),

którzy po wymianie swych pełnomocnictw, uznanych za dobre i sporządzone w należytej formie, zgodzili się na następujące postanowienia:

CZĘŚĆ PIERWSZA

POSTANOWIENIA OGÓLNE

Artykuł  1

Ochrona prawna

1. Obywatele każdej z Umawiających się Stron korzystają na obszarze drugiej Umawiającej się Strony z takiej samej ochrony prawnej osoby i majątku, jaka przysługuje obywatelom tej Umawiającej się Strony.

2. Postanowienie ustępu 1 stosuje się odpowiednio do osób prawnych.

Artykuł  2

Udzielanie pomocy prawnej

1. Sądy, prokuratury i państwowe biura notarialne Umawiających się Stron udzielają sobie wzajemnie pomocy prawnej w sprawach cywilnych, rodzinnych i karnych.

2. Organy wymienione w ustępie 1 udzielają pomocy prawnej również innym organom, działającym w zakresie spraw cywilnych, rodzinnych i karnych.

Artykuł  3

Tryb porozumiewania się

1. Przy udzielaniu pomocy prawnej organy Umawiających się Stron wymienione w artykule 2 ustęp 1 porozumiewają się ze sobą bezpośrednio, jeżeli w poszczególnych przypadkach niniejsza Umowa nie stanowi inaczej.

2. Inne organy działające w sprawach cywilnych, rodzinnych i karnych kierują swoje wnioski do sądów, jeżeli w poszczególnych przypadkach niniejsza Umowa nie stanowi inaczej.

Artykuł  4 ¹

Zakres pomocy prawnej

1. Zakres pomocy prawnej obejmuje podejmowanie poszczególnych czynności procesowych, a w szczególności sporządzanie i przesyłanie akt i pism, dokonywanie rewizji i zatrzymania lub zajęcia, przesyłanie i wydawanie przedmiotów, przeprowadzanie czynności dowodowych w drodze przesłuchiwania stron procesowych, oskarżonych, świadków, biegłych i innych uczestników postępowania, dokonywania oględzin sądowych oraz załatwianie wniosków o doręczenie.

2. Pomoc prawna obejmuje również ustalenie na terytorium jednej z Umawiających się Stron miejsca pobytu osób, przeciwko którym osoby mające swoje miejsce zamieszkania lub pobytu na terytorium drugiej Umawiającej się Strony zgłaszają roszczenia z zakresu prawa cywilnego lub rodzinnego, a ponadto ustalenie miejsca pracy i wysokości dochodów osób, przeciwko którym zostaną zgłoszone roszczenia alimentacyjne. W celu ułatwienia załatwienia tego rodzaju wniosków wzywająca Umawiająca się Strona przekazuje wszystkie posiadane informacje.

Artykuł  5

Forma wniosku o udzielenie pomocy prawnej

1. Wniosek o udzielenie pomocy prawnej powinien zawierać:

a) oznaczenie organu wzywającego;

b) oznaczenie organu wezwanego;

c) określenie sprawy, w której żąda się udzielenia pomocy prawnej;

d) nazwiska i imiona, miejsce zamieszkania lub pobytu, obywatelstwo, zawód stron i oskarżonych oraz w sprawach karnych w miarę możności miejsce i datę urodzenia oskarżonych, jak również nazwiska i imiona ich rodziców;

e) nazwiska i adresy przedstawicieli lub obrońców;

f) treść wniosku i dane niezbędne do jego wykonania, a w sprawach karnych również opis czynu przestępnego.

2. Do wniosków o udzielenie pomocy prawnej Umawiające się Strony będą używać w miarę potrzeby dwujęzycznych formularzy, których teksty przekażą sobie wzajemnie.

Artykuł  6

Sposób załatwiania wniosków

1. Organ wezwany załatwia wnioski o udzielenie pomocy prawnej zgodnie z prawem wewnętrznym swego Państwa.

2. Organ wezwany stosuje na wniosek organu wzywającego przepisy postępowania Umawiającej się Strony, od której pochodzi wniosek, jeżeli przepisy te nie są sprzeczne z prawem Strony wezwanej.

3. Jeżeli organ wezwany nie jest właściwy do załatwienia wniosku, przekazuje go z urzędu właściwemu organowi i zawiadamia o tym organ wzywający.

4. Jeżeli adres osoby wskazanej we wniosku nie jest znany lub jeżeli okaże się błędny, wówczas organ wezwany podejmie odpowiednie kroki celem ustalenia adresu. W przypadku gdy ustalenie adresu okaże się niemożliwe, organ wezwany zawiadomi o tym organ wzywający, zwracając jednocześnie wniosek o udzielenie pomocy prawnej.

5. Organ wezwany na prośbę organu wzywającego zawiadamia go we właściwym czasie o miejscu i terminie dokonania żądanej pomocy prawnej.

6. Organ wezwany zwraca akta organowi wzywającemu po wykonaniu wniosku o pomoc prawną lub zawiadamia go o przeszkodach uniemożliwiających wykonanie wniosku.

Artykuł  7

Ochrona świadków i biegłych

1. Świadek lub biegły, który bez względu na posiadane obywatelstwo stawił się przed organem Strony wzywającej na skutek wezwania doręczonego mu przez organ Strony wezwanej, nie może być ścigany ani aresztowany, zarówno z powodu czynu będącego przedmiotem postępowania karnego, jak również jakiegokolwiek innego czynu popełnionego przed przekroczeniem granicy Państwa wzywającego, nie może być również w stosunku do niego wykonana kara za taki czyn na obszarze tego Państwa.

2. Z ochrony określonej w ustępie 1 nie korzysta świadek lub biegły, jeżeli w ciągu tygodnia od dnia, w którym przesłuchujący go organ oznajmił mu, że jego obecność nie jest już potrzebna, nie opuści obszaru Strony wzywającej, chociaż mógł to uczynić.

Artykuł  8

Forma pisma

Na pismach przesyłanych na podstawie niniejszej Umowy konieczne jest umieszczenie podpisu i pieczęci urzędowej.

Artykuł  9

Wniosek o doręczenie

1. Organ wezwany stosuje przy dopręczeniu prawo swego Państwa, jeżeli do pisma, które należy doręczyć, dołączono uwierzytelniony przekład na język Strony wezwanej. W przeciwnym razie organ wezwany tylko wówczas wręcza pismo adresatowi, jeżeli przyjmie on je dobrowolnie.

2. Wniosek o doręczenie powinien zawierać dokładny adres odbiorcy i oznaczenie treści pisma, które ma być doręczone.

3. Jeżeli doręczenie pisma nie może nastąpić pod adresem wskazanym we wniosku, wówczas organ wezwany powinien z urzędu przedsięwziąć stosowne kroki celem ustalenia adresu. W przypadku niemożności ustalenia adresu należy o tym zawiadomić organ wzywający, zwracając jednocześnie pismo, które miało być doręczone.

Artykuł  10

Dowód doręczenia

Jako dowód doręczenia służyć będzie albo opatrzone podpisem odbiorcy i datą potwierdzenie odbioru, albo też poświadczenie organu wezwanego, stwierdzając fakt, sposób i czas doręczenia.

Artykuł  11

Koszty pomocy prawnej

1. Strona wezwana nie będzie żądać zwrotu kosztów powstałych w związku z udzieleniem pomocy prawnej. Umawiające się Strony ponoszą koszty związane z udzieleniem pomocy prawnej powstałe na ich obszarze, w szczególności wydatki związane z przeprowadzeniem dowodu.

2. Organ wezwany zawiadamia organ wzywający o wysokości powstałych kosztów. Jeżeli organ wzywający pobierze te koszty od osoby zobowiązanej do ich zwrotu, przypadną one Stronie, która je pobrała.

Artykuł  12

Udzielanie informacji

1. Ministrowie Sprawiedliwości Umawiających się Stron przesyłają sobie bezpośrednio teksty ustaw publikowanych po wejściu w życie niniejszej Umowy.

2. Ministrowie Sprawiedliwości i Prokuratorzy Generalni Umawiających się Stron udzielają sobie bezpośrednio na wniosek wyjaśnień w przedmiocie prawa, które w ich Państwie obowiązuje lub obowiązywało, oraz co do praktyki organów wymiaru sprawiedliwości.

Artykuł  13

Język używany w obrocie prawnym

1. Organy Umawiających się Stron posługują się we wzajemnym obrocie prawnym językiem własnym lub językiem rosyjskim.

2. Celem ułatwienia obrotu prawnego należy w miarę możności dołączać do pism i załączników uwierzytelnione tłumaczenia na język Strony wezwanej również w takich przypadkach, w których Umowa niniejsza tego nie przewiduje.

Artykuł  14

Odmowa udzielenia pomocy prawnej

Pomocy prawnej można odmówić, jeżeli jej udzielenie mogłoby zagrozić suwerenności lub bezpieczeństwu Strony wezwanej.

Artykuł  15

Przesłuchiwanie własnych obywateli i doręczanie im pism

1. Każda z Umawiających się Stron może na obszarze drugiej Umawiającej się Strony dokonywać doręczeń obywatelom własnym oraz przesłuchiwać ich w charakterze stron, świadków i biegłych przez swe przedstawicielstwa dyplomatyczne lub urzędy konsularne.

2. Przy doręczaniu i przesłuchiwaniu, o których mowa w ustępie 1, nie można stosować środków przymusu.

Dokumenty

Artykuł  16

1. Dokumenty, które na obszarze jednej z Umawiających się Stron zostały w przepisanej formie wydane lub uwierzytelnione przez właściwy organ państwowy w granicach jego uprawnień i są opatrzone pieczęcią urzędową, nie wymagają legalizacji do ich użycia na obszarze drugiej Umawiającej się Strony.

2. Dokumenty, wydane przez właściwy organ jednej z Umawiających się Stron, które na obszarze tej Strony mają moc dokumentów publicznych, posiadają również na obszarze drugiej Umawiającej się Strony moc dowodową dokumentów publicznych.

Artykuł  17

1. Wypisy, odpisy i wyciągi dokumentów, które mają być użyte na obszarze drugiej Umawiającej się strony, powinny być uwierzytelnione przez ten sam organ, który dokument sporządził lub wydał, albo przez państwowe biuro notarialne. Nie dotyczy to wypisów, odpisów i wyciągów z dokumentów z akt sądowych, przesyłanych przy wnioskach o udzielenie pomocy prawnej.

2. W przypadku gdy organ, który dokument sporządził, już nie istnieje, wypisy, odpisy i wyciągi wydaje i uwierzytelnia organ, któremu dokument został oddany na przechowanie.

Przesyłanie dokumentów stanu cywilnego i innych dokumentów

Artykuł  18

1. Umawiające się Strony będą przesyłały sobie odpisy zupełne akt stanu cywilnego dotyczące obywateli drugiej Strony, a obejmujące wpisy dokonywane po wejściu w życie niniejszej Umowy. Przesyłanie tych odpisów następuje bezpłatnie co kwartał w drodze dyplomatycznej.

2. Umawiające się Strony przesyłają do użytku urzędowego na żądanie sądów, państwowych biur notarialnych oraz innych organów drugiej Strony bezpłatnie odpisy zupełne akt stanu cywilnego oraz inne dokumenty dotyczące praw osobistych i interesów obywateli drugiej Umawiającej się Strony. Korespondencja w tych sprawach odbywa się bezpośrednio między zainteresowanymi organami obu Umawiających się Stron.

3. Wnioski obywateli jednej z Umawiających się Stron o wydanie wyciągów z ksiąg stanu cywilnego drugiej Umawiającej się Strony lub innych dokumentów znajdujących się na obszarze tej Strony mogą być przesyłane bezpośrednio do właściwego urzędu stanu cywilnego lub innego organu tej Strony. Organy te będą przesyłały żądane dokumenty przedstawicielstwu dyplomatycznemu lub urzędowi konsularnemu swego Państwa na obszarze drugiej Umawiającej się Strony celem doręczenia ich wnioskodawcy za pobraniem należnych opłat.

Artykuł  19

W przypadku dokonywania przez urzędy stanu cywilnego jednej z Umawiających się Stron późniejszych wpisów do ksiąg bądź sprostowań, które dotyczą stanu cywilnego obywateli drugiej Umawiającej się Strony, należy tej Stronie przesłać odpis zupełny aktu stanu cywilnego z dokonanym wpisem bądź sprostowaniem.

1. Umawiające się Strony będą przesyłały sobie odpisy orzeczeń sądowych lub administracyjnych, dotyczących stanu cywilnego obywateli drugiej Umawiającej się Strony. Należy w nich zamieszczać posiadane dane, dotyczące obywatelstwa.

2. Przesyłanie dokumentów w przypadkach określonych w ustępach 1 i 2 następuje bezpłatnie co kwartał w drodze dyplomatycznej.

Artykuł  20

Stosowanie przepisów dewizowych

Jeżeli w wykonaniu niniejszej Umowy następuje przekazanie pieniędzy lub innych wartości dewizowych z obszaru jednej Umawiającej się Strony na obszar drugiej Umawiającej się Strony, wówczas odbywa się to z zachowaniem przepisów prawa dewizowego Strony, z której obszaru następuje przekazanie.

CZĘŚĆ DRUGA

POSTANOWIENIA SZCZEGÓLNE

Rozdział 1

Obrót prawny w sprawach cywilnych i rodzinnych Postanowienia o kosztach

Artykuł  21

Zwolnienie od zabezpieczenia kosztów procesu

1. Obywatele jednej Umawiającej się Strony zamieszkujący na obszarze którejkolwiek ze Stron, którzy występują przed sądami drugiej Umawiającej się Strony, zwolnieni są od obowiązku zabezpieczenia kosztów procesu.

2. Zwolnienie od obowiązku zabezpieczenia kosztów procesu, przewidziane w ustępie 1, przysługuje obywatelom Umawiających się Stron również w tym przypadku, jeżeli zamieszkują oni na obszarze państwa, z którym udzielająca zwolnienia Strona posiada umowę o wzajemnym wykonywaniu orzeczeń.

3. Postanowienia ustępów 1 i 2 stosuje się odpowiednio do osób prawnych.

Wykonywanie orzeczeń o kosztach

Artykuł  22

1. Jeżeli na stronę procesową, która na podstawie artykułu 21 została zwolniona od obowiązku zabezpieczenia kosztów procesu, zostanie prawomocnym orzeczeniem nałożony obowiązek zapłaty kosztów procesu, wówczas właściwy sąd drugiej Umawiającej się Strony nada na wniosek orzeczeniu o kosztach klauzulę wykonalności (wykona orzeczenie) bez pobierania opłat.

2. Kosztami sądowymi są również koszty poświadczenia prawomocności, tłumaczenia i uwierzytelnienia.

3. Orzeczeniem w rozumieniu ustępu 1 jest również rozstrzygnięcie w przedmiocie ustalenia kosztów.

Artykuł  23

1. Sąd rozstrzygający na podstawie artykułu 22 o nadaniu klauzuli wykonalności orzeczeniu o kosztach (wykonaniu orzeczenia), nie wysłuchuje stron, lecz sprawdza jedynie czy:

a) orzeczenie, które ma być wykonane, jest zaopatrzone w poświadczenie prawomocności,

b) dołączone zostało uwierzytelnione tłumaczenie tej części orzeczenia, która zawiera ustalenie wysokości kosztów oraz uwierzytelnione tłumaczenie poświadczenia prawomocności.

2. Koszty tłumaczenia określonego w ustępie 1 punkt b) stanowią część kosztów egzekucyjnych.

Artykuł  24

Wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego na obszarze drugiej Umawiającej się Strony można złożyć:

a) w sądzie, który wydał orzeczenie dotyczące kosztów lub który orzekał w sprawie w pierwszej instancji; sąd przesyła wniosek w sposób określony w artykule 3 ustęp 1 właściwemu sądowi drugiej Umawiającej się Strony;

b) bezpośrednio w sądzie drugiej Umawiającej się Strony, który jest właściwy do wszczęcia postępowania egzekucyjnego.

Artykuł  25

1. W celu ściągnięcia nie zapłaconych kosztów sądowych oraz kwot zaliczkowanych przez Państwo orzekający sąd pierwszej instancji Umawiającej się Strony, na której obszarze powstało roszczenie o kosztach, zwraca się do właściwego sądu drugiej Umawiającej się Strony o ściągnięcie powyższych sum. Sąd wezwany wszczyna egzekucję i przekazuje ściągniętą kwotę przedstawicielstwu dyplomatycznemu lub urzędowi konsularnemu drugiej Umawiającej się Strony.

2. Do wniosku należy dołączyć:

a) orzeczenie o kosztach;

b) zaświadczenie o prawomocności rozstrzygnięcia będącego podstawą żądania;

c) uwierzytelnione tłumaczenia dokumentów określonych w punktach a) i b).

3. Przepis artykułu 23 ustęp 2 stosuje się odpowiednio do kosztów tłumaczenia dokumentów wymienionych w ustępie 2.

Zwolnienie od kosztów

Artykuł  26

1. Obywatelom jednej z Umawiających się Stron zapewnia się na obszarze drugiej Umawiającej się Strony korzystanie w postępowaniu sądowym spornym i niespornym łącznie z wykonawczym ze zwolnienia od kosztów sądowych (zwolnienia od opłat skarbowych, jak również z prawa ich rejestracji) oraz z bezpłatnego zastępstwa prawnego na tych samych zasadach i w tym samym zakresie jak obywatelom własnym.

2. Zwolnienie od kosztów sądowych (zwolnienie od opłat skarbowych oraz prawo ich rejestracji) przysługujące według prawa jednej Umawiającej się Strony lub przyznane przez sąd tejże Strony przysługuje również przy każdej czynności procesowej, jaką w danej sprawie stosuje się przed sądem drugiej Umawiającej się Strony.

Artykuł  27

1. Zaświadczenie o stosunkach osobistych, rodzinnych i majątkowych oraz o zarobkach i dochodach wnioskodawcy wydaje właściwy organ tej z Umawiających się Stron, na której obszarze wnioskodawca ma miejsce zamieszkania albo w razie jego braku - miejsce pobytu.

2. Jeżeli wnioskodawca nie ma na obszarze jednej z Umawiających się Stron miejsca zamieszkania ani pobytu, zaświadczenie może wydać przedstawicielstwo dyplomatyczne lub urząd konsularny Państwa, którego obywatelem jest wnioskodawca.

3. Sąd, który ma rozstrzygnąć wniosek o zwolnienie od kosztów, może zwrócić się w sposób określony w artykule 3 o dodatkowe wyjaśnienia do organu, który wydał zaświadczenie.

Artykuł  28

1. Jeżeli obywatel którejkolwiek ze Stron, posiadający na obszarze jednej Umawiającej się Strony miejsce swego zamieszkania lub pobytu, pragnie korzystać przed sądem drugiej Strony ze zwolnienia od kosztów (zwolnienia od opłat skarbowych, jak również z prawa ich rejestracji) lub z bezpłatnego zastępstwa prawnego, może swój wniosek w tej sprawie zgłosić do protokołu w sądzie powiatowym właściwym dla miejsca jego zamieszkania lub pobytu. Sąd przesyła właściwemu sądowi drugiej Umawiającej się Strony w sposób określony w artykule 3 ustęp 1 protokół wraz z zaświadczeniem wymienionym w artykule 27 ustęp 1 lub 2 i innymi załącznikami złożonymi przez stronę. W przypadku tym należy również stosować postanowienie artykułu 6 ustęp 3.

2. Do protokołu i załączników należy dołączyć tłumaczenia przewidziane w artykule 13 ustęp 2.

3. Jednocześnie z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych może być zgłoszony do protokołu pozew lub inny wniosek, wszczynający postępowanie.

Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych

Artykuł  29

1. Zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej ocenia się według prawa Umawiającej się Strony, której osoba ta jest obywatelem.

2. Zdolność prawną osoby prawnej ocenia się według prawa Umawiającej się Strony, zgodnie z którym została ona utworzona.

Artykuł  30

Uznanie osoby za zaginioną lub zmarłą

1. Do uznania osoby za zaginioną lub zmarłą oraz do stwierdzenia zgonu właściwe organy i prawo Umawiającej się Strony, której obywatelem była ta osoba w czasie, gdy według ostatnich wiadomości pozostawała przy życiu.

2. Organy jednej z Umawiających się Stron mogą uznać obywatela drugiej Strony za zaginionego lub zmarłego bądź stwierdzić jego zgon:

a) jeżeli wniosek zgłasza osoba, która zamierza wystąpić z opartym na przepisach prawa spadkowego roszczeniem do majątku ruchomego lub nieruchomego osoby zaginionej, znajdującego się na obszarze tej Strony;

b) na wniosek małżonka osoby zaginionej, jeżeli małżonek przebywa na obszarze tej Strony w czasie zgłoszenia wniosku.

Sprawy z zakresu prawa rodzinnego

Artykuł  31

Zawarcie małżeństwa

1. Forma zawarcia małżeństwa podlega prawu tej Umawiającej się Strony, przed której organem małżeństwo zostaje zawarte.

2. Materialne przesłanki ważności małżeństwa ocenia się dla każdej z osób zawierających małżeństwo według prawa Umawiającej się Strony, której osoba ta jest obywatelem.

Artykuł  32 ²

Stosunki osobiste i majątkowe małżonków

1. W sprawach dotyczących stosunków osobistych i majątkowych małżonków właściwe są prawo i sądy tej z Umawiających się Stron, której obywatelami są małżonkowie w chwili wszczęcia postępowania. Jeżeli małżonkowie w chwili wszczęcia postępowania mają miejsce zamieszkania na terytorium drugiej Umawiającej się Strony, właściwe są również sądy tej Strony.

2. Jeżeli w chwili wszczęcia postępowania jeden z małżonków jest obywatelem jednej z Umawiających się Stron, drugi zaś obywatelem drugiej Umawiającej się Strony, w sprawach dotyczących ich stosunków osobistych i majątkowych właściwe są prawo i sądy tej z Umawiających się Stron, na której terytorium mają oni wspólne miejsce zamieszkania lun mieli ostatnie wspólne miejsce zamieszkania.

3. Jeżeli w przypadku przewidzianym w ustępie 2 małżonkowie nie mają i nie mieli wspólnego miejsca zamieszkania na terytorium żadnej z Umawiających się Stron, właściwe są sądy obu Umawiających się Stron. Sądy stosują prawo swego Państwa.

Artykuł  33

Ustalenie istnienia, nieistnienia oraz rozwiązanie i unieważnienie małżeństwa

1. W sprawach o ustalenie istnienia, nieistnienia, o rozwiązanie i unieważnienie małżeństwa właściwe są prawo i sądy tej Umawiającej się Strony, której obywatelami są małżonkowie w chwili wniesienia pozwu. Jeżeli małżonkowie mają miejsce zamieszkania na obszarze drugiej Umawiającej się Strony, właściwe są również sądy tej Umawiającej się Strony.

2. Małżeństwo zawarte przez obywateli jednej Umawiającej się Strony przed organem drugiej Umawiającej się Strony może być uznane za nieważne, jeżeli przesłanki jego nieważności przewidziane są zarówno przez prawo Umawiającej się Strony, przed której organem małżeństwo zostało zawarte, jak i przez prawo Umawiającej się Strony, której obywatelami są małżonkowie.

3. 3 Jeżeli w chwili wniesienia pozwu o ustalenie istnienia, nieistnienia, o rozwiązanie i unieważnienie małżeństwa jeden z małżonków jest obywatelem jednej z Umawiających się Stron, drugi zaś obywatelem drugiej Umawiającej się Strony, właściwe są prawo i sądy tej z Umawiających się Stron, na której terytorium mają oni wspólne miejsce zamieszkania.

4. 4 Jeżeli w przypadku przewidzianym w ustępie 3 małżonkowie nie mają i nie mieli wspólnego miejsca zamieszkania na terytorium żadnej z Umawiających się Stron, właściwe są sądy obu Umawiających się Stron. Sądy stosują prawo swego Państwa.

Stosunki prawne między rodzicami a dziećmi

Artykuł  34

Stosunki prawne między rodzicami a dziećmi oraz ustalenie i zaprzeczenie ojcostwa lub macierzyństwa podlegają prawu tej Umawiającej się Strony, której obywatelem jest dziecko. Jeżeli dziecko zamieszkuje na obszarze drugiej Strony, stosuje się prawo tej Strony, jeżeli jest ono korzystniejsze dla dziecka.

Artykuł  35 ⁵

W sprawach dotyczących stosunków prawnych wymienionych w artykule 34 właściwe są zarówno organy tej Umawiającej się Strony, której obywatelem jest dziecko, jak i organy tej Umawiającej się Strony, na której terytorium dziecko ma miejsce zamieszkania.

Artykuł  35A ⁶

Sprawy o roszczenia alimentacyjne na rzecz rodziców podlegają prawu i sądom tej Umawiającej się Strony, na której terytorium ma miejsce zamieszkania osoba uprawniona do alimentów.

Artykuł  36

Przysposobienie

1. Dla przysposobienia dziecka właściwe jest prawo tej z Umawiających się Stron, której obywatelem jest przysposabiający w chwili przysposobienia.

2. Jeżeli dziecko jest obywatelem jednej, przysposabiający zaś obywatelem drugiej Umawiającej się Strony, wówczas dla przysposobienia konieczna jest zgoda dziecka, jeżeli jest to wymagane według prawa Umawiającej się Strony, której jest ono obywatelem, jego przedstawiciela ustawowego i właściwego organu opiekuńczego tej Umawiającej się Strony.

3. Jeżeli dziecko przysposabiają małżonkowie, z których jeden jest obywatelem jednej, drugi zaś obywatelem drugiej Umawiającej się Strony, wówczas przysposobienie powinno być dopuszczalne według prawa obu Umawiających się Stron.

4. Dla postępowania o przysposobienie właściwe są organy tej z Umawiających się Stron, której obywatelem jest przysposabiający w czasie przysposobienia. W przypadku określonym w ustępie 3 właściwy jest organ, w którego okręgu małżonkowie mają wspólne miejsce zamieszkania lub mieli ostatnie wspólne miejsce zamieszkania.

5. Postanowienia poprzedzających ustępów stosuje się odpowiednio przy rozwiązaniu przysposobienia.

Opieka i kuratela

Artykuł  37

1. Jeżeli niniejsza Umowa nie stanowi inaczej, w sprawach opieki i kurateli nad obywatelami Umawiających się Stron właściwe są prawo i organy tej Strony, której obywatelem jest osoba podlegająca opiece lub kurateli.

2. Stosunki prawne pomiędzy opiekunem lub kuratorem a osobą pozostającą pod opieką lub kuratelą podlegają prawu tej z Umawiających się Stron, której organ opiekuńczy ustanowił opiekuna lub kuratora.

3. Obowiązek przyjęcia opieki lub kurateli ocenia się według prawa tej z Umawiających się Stron, której obywatelem jest osoba mająca być ustanowiona opiekunem lub kuratorem.

4. Obywatel jednej z Umawiających się Stron może być ustanowiony opiekunem lub kuratorem obywatela drugiej Umawiającej się Strony, jeżeli zamieszkuje na obszarze tej Umawiającej się Strony, gdzie ma sprawować opiekę lub kuratelę, a jego ustanowienie będzie korzystniejsze dla osoby podlegającej opiece lub kurateli.

Artykuł  38

1. W przypadku konieczności wydania zarządzeń w zakresie opieki lub kurateli w stosunku do obywatela jednej z Umawiających się Stron, którego miejsce zamieszkania, pobytu lub majątek znajdują się na obszarze drugiej Umawiającej się Strony, organ tej Strony zawiadomi o tym niezwłocznie organ opiekuńczy tej Umawiającej się Strony, której dana osoba jest obywatelem.

2. W przypadkach nie cierpiących zwłok i organ opiekuńczy drugiej Umawiającej się Strony może wydać odpowiednie zarządzenia tymczasowe, obowiązany jest jednak niezwłocznie zawiadomić o tym organ opiekuńczy tej Umawiającej się Strony, której obywatelem jest osoba potrzebująca pieczy prawnej. Do czasu powzięcia przez ten organ odmiennych decyzji pozostają w mocy zarządzenia tymczasowe.

Artykuł  39

1. Organ opiekuńczy tej Umawiającej się Strony, której obywatelem jest osoba potrzebująca pieczy prawnej, może zwrócić się do właściwego organu drugiej Umawiającej się Strony o sprawowanie opieki lub kurateli, a także o wydanie zarządzeń w interesie osoby, której miejsce zamieszkania, pobytu lub majątek znajduje się na obszarze drugiej Umawiającej się Strony. Organ wezwany zawiadamia organ wzywający o wydanych zarządzeniach w sposób określony w artykule 3.

2. Organ, który stał się właściwy na podstawie przekazania opieki lub kurateli, stosuje prawo swego Państwa jest jednak obowiązany w zakresie oceny zdolności prawnej lub zdolności do czynności prawnych stosować prawo tej Umawiającej się Strony, której obywatelem jest osoba podlegająca opiece lub kurateli. Organ ten nie jest uprawniony do wydawania orzeczeń dotyczących stanu cywilnego tej osoby, może jednak udzielić zezwolenia na zawarcie małżeństwa, wymaganego według prawa tej Umawiającej się Strony, której obywatelem jest osoba, podlegająca opiece lub kurateli.

Ubezwłasnowolnienie

Artykuł  40

Dla ubezwłasnowolnienia właściwe są prawo i organy tej Umawiającej się Strony, której obywatelem jest osoba mająca być ubezwłasnowolniona.

Artykuł  41

Jeżeli organ jednej z Umawiających się Stron stwierdzi, że zachodzą przesłanki do ubezwłasnowolnienia obywatela drugiej Umawiającej się Strony, mającego miejsce zamieszkania lub pobytu w jego okręgu, wówczas zawiadomi on o tym właściwy organ drugiej Umawiającej się Strony. Jeżeli organ zawiadomiony oznajmi, że pozostawia dalsze czynności organowi miejsca zamieszkania lub pobytu tej osoby albo nie wypowie się w terminie trzech miesięcy, wówczas organ miejsca zamieszkania lub pobytu może przeprowadzić postępowanie o ubezłasnowolnienie według prawa swego Państwa, jeżeli przyczynę ubezwłasnowolnienia przewiduje również prawo tej Umawiającej się Strony, której dana osoba jest obywatelem. Orzeczenie o ubezwłasnowolnieniu przesyła się właściwemu organowi drugiej Umawiającej się Strony.

Artykuł  42

W przypadkach nie cierpiących zwłoki organ miejsca zamieszkania lub pobytu osoby, która ma być ubezwłasnowolniona, a jest obywatelem drugiej Umawiającej się Strony, może wydać tymczasowe zarządzenia, konieczne dla ochrony tej osoby lub jej majątku. Odpisy tych zarządzeń przesyła się właściwemu organowi Umawiającej się Strony, której obywatelem jest ta osoba. Jeżeli organ ten orzeknie inaczej, zarządzenia podlegają uchyleniu.

Artykuł  43

Postanowienia artykułów 40 i 41 stosuje się odpowiednio do uchylenia ubezwłasnowolnienia.

Sprawy cywilne majątkowe

Artykuł  44

Forma czynności prawnej

1. Forma czynności prawnej podlega prawu, które właściwe jest dla samej czynności, jednak wystarczy zastosowanie prawa obowiązującego w miejscu sporządzenia czynności.

2. Forma czynności prawnej dotyczącej nieruchomości podlega prawu tej Umawiającej się Strony, na której obszarze nieruchomość jest położona.

Artykuł  45

Właściwość prawa i sądów w sprawach dotyczących nieruchomości

1. W sprawach dotyczących nieruchomości, nie wyłączając spraw o czynsz najmu i dzierżawy, właściwe są prawo i sądy Umawiającej się Strony, na której obszarze położona jest nieruchomość. Również w sprawach dotyczących praw rzeczowych ograniczonych na nieruchomościach właściwe są prawo i sądy Umawiającej się Strony, na której obszarze położona jest nieruchomość już obciążona lub mająca być obciążona takimi prawami.

2. Postanowienia ustępu 1 nie odnoszą się do stosunków majątkowych małżonków i spraw spadkowych.

Artykuł  45A ⁷

Zobowiązania umowne.

1. Obywatele Umawiających się Stron mogą poddać swe stosunki z zakresu zobowoiązań umownych wybranemu przez siebie prawu.

2. Jeżeli nie dokonano wyboru prawa, zobowiązanie umowne podlega prawu tej Umawiającej się Strony, na której terytorium została zawarta umowa.

3. Obywatele Umawiających się Stron mogą poddać sprawy z zakresu zobowiązań umownych sądom jednej z Umawiających się Stron. Jeżeli nie dokonano takiego wyboru - właściwe są sądy tej Umawijącej się Strony, na której terytorium ma miejsce zamieszkania pozwany. W sprawach tych właściwe są również sądy tej Umawiającej się Strony, na której terytorium ma miejsce zamieszkania powód, jeżeli na tym terytorium znajduje się przedmiot sporu albo majątek pozwanego.

Artykuł  45B ⁸

Zobowiązania z czynów niedozwolonych.

1. Dla zobowiązań wynikających z czynów niedozwolonych właściwe jest prawo tej Umawiającej się Strony, na której terytorium nastapiło zdarzenie będące źródłem zobowiązania. Jednakże gdy strony mają miejsce zamieszkania na terytorium drugiej Umawiającej się Strony, właściwe jest prawo tej Strony.

2. W sprawach dotyczących zobowiązań wynikających z czynów niedozwolonych właściwe są sądy tej z Umawiających się Stron, na której terytorium nastąpiło zdarzenie będące źródłem zobowiązania lub na której terytorium pozwany ma miejsce zamieszkania. W sprawach tych właściwe są również sądy tej Umawiającej się Strony, na której terytorium ma miejsce zamieszkania powód, jeżeli na tym terytorium znajduje się majątek pozwanego.

Sprawy spadkowe

Artykuł  46

Zasada równouprawnienia

Obywatele jednej Umawiającej się Strony są zrównani z obywatelami drugiej Umawiającej się Strony, zamieszkałymi na obszarze swojego Państwa, pod względem dziedziczenia ustawowego lub na mocy rozporządzeń na wypadek śmierci, a także sporządzania oraz odwoływania rozporządzeń na wypadek śmierci - w stosunku do majątku położonego na obszarze drugiej Umawiającej się Strony.

Artykuł  47

Prawo właściwe

1. W sprawach spadkowych właściwe jest prawo Umawiającej się Strony, której obywatelem był spadkodawca w chwili śmierci.

2. Jeżeli prawo jednej z Umawiających się Stron, na której obszarze znajdują się przedmioty majątkowe należące do spadku, przewiduje ograniczenia w dziedziczeniu takich przedmiotów majątkowych przez obywateli tej Strony, wówczas ograniczenia te stosuje się również do obywateli drugiej Umawiającej się Strony.

Artykuł  48

Dziedziczenie państwa

Jeżeli według prawa jednej z Umawiających się Stron spadek przypada Państwu, wówczas ruchomości przypadają Stronie, której obywatelem był spadkodawca w chwili śmierci, nieruchomości zaś Stronie, na której obszarze są położone.

Artykuł  49

Rozporządzenia na wypadek śmierci

1. Formę rozporządzenia na wypadek śmierci ocenia się według prawa tej Umawiającej się Strony, której obywatelem był spadkodawca w czasie jego sporządzenia. Wystarczy jednak zachowanie prawa obowiązującego w miejscu, w którym rozporządzenie na wypadek śmierci zostało sporządzone. To samo stosuje się do odwołania rozporządzenia na wypadek śmierci.

2. Zdolność do dokonania rozporządzenia na wypadek śmierci i do jego odwołania ocenia się według prawa tej Umawiającej się Strony, której obywatelem był spadkodawca w czasie złożenia oświadczenia woli. Według tego prawa określa się również rodzaje rozporządzeń na wypadek śmierci.

3. Skutki prawne wad oświadczenia woli w rozporządzeniu na wypadek śmierci ocenia się według prawa Umawiającej się Strony, której obywatelem był spadkodawca w czasie dokonania tego rozporządzenia.

Artykuł  50 ⁹

Właściwość organów w sprawach spadkowych

1. W sprawach spadkowych, z wyjątkiem spraw określonych w ustępie 2, właściwe są organy tej Umawiającej się Strony, której obywatelem był spadkodawca w chwili śmierci. Jednak na wniosek spadkobiercy postępowanie spadkowe - za zgodą wszystkich znanych spadkobierców - przeprowadzają organy tej Umawiającej się Strony, na której terytorium znajduje się cały majątek ruchomy wchodzący w skład spadku.

2. W zakresie majątku nieruchomego właściwe są organy tej Umawiającej się Strony, na której terytorium majątek ten jest położony.

Artykuł  51

Zawiadomienie o wypadkach śmierci

1. Jeżeli na obszarze jednej z Umawiających się Stron umrze obywatel drugiej Umawiającej się Strony, wówczas organy miejscowe zawiadomią o tym niezwłocznie przedstawicielstwo dyplomatyczne lub urząd konsularny drugiej Strony, przekazując mu posiadane informacje o spadkobiercach i zapisobiercach, o ich miejscu zamieszkania lub pobytu, o rozmiarach i wartości spadku oraz o istnieniu rozporządzenia na wypadek śmierci.

2. Jeżeli na obszarze jednej z Umawiających się Stron nastąpi otwarcie spadku i okaże się, że spadkobiercą lub zapisobiercą jest obywatel drugiej Umawiającej się Strony, wówczas organy miejscowe powiadomią o tym niezwłocznie przedstawicielstwo dyplomatyczne lub urząd konsularny tej Strony.

Artykuł  52

Uprawnienia przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych

Przedstawicielstwo dyplomatyczne lub urząd konsularny każdej z Umawiających się Stron są uprawnione bez szczególnych pełnomocnictw do zastępowania obywateli swego Państwa przed organami drugiej Umawiającej się Strony w postępowaniu spadkowym i w postępowaniu spornym a roszczenia spadkowe, jeżeli obywatele ci nie biorą udziału w postępowaniu i nie ustanowili pełnomocników.

Artykuł  53

Otwarcie i ogłoszenie rozporządzenia na wypadek śmierci

1. Do otwarcia i ogłoszenia rozporządzenia na wypadek śmierci właściwy jest organ spadkowy tej Umawiającej się Strony, w której posiadaniu rozporządzenie się znajduje. Odpis rozporządzenia oraz odpis protokołu o jego ogłoszeniu - a na wniosek również oryginał rozporządzenia - należy przesłać właściwemu organowi tej Umawiającej się Strony, której obywatelem był spadkodawca w chwili śmierci.

2. Postanowienia ustępu 1 stosuje się również przy przesłaniu protokołu przesłuchania świadków ustnego rozporządzenia na wypadek śmierci.

Artykuł  54

Zabezpieczenie spadku

1. Organy spadkowe Umawiających się Stron wydają zgodnie z prawem swojego Państwa zarządzenia konieczne do zabezpieczenia lub zarządu znajdującego się na ich obszarze spadku, który pozostał po obywatelu drugiej Umawiającej się Strony lub który przypada obywatelowi tej Strony.

2. O zarządzeniach określonych w ustępie 1 należy niezwłocznie zawiadomić właściwe przedstawicielstwo dyplomatyczne lub urząd konsularny, które mogą uczestniczyć przez swego pełnomocnika w postępowaniu w przedmiocie wydania tych zarządzeń.

3. Na wniosek organu spadkowego Umawiającej się Strony, której obywatelem był spadkodawca, zarządzenia wydane zgodnie z ustępem 1 podlegają uchyleniu.

Wydanie spadku

Artykuł  55

1. Jeżeli ruchome mienie spadkowe albo suma pieniężna uzyskana ze sprzedaży ruchomego lub nieruchomego mienia spadkowego podlega po ukończeniu postępowania spadkowego wydaniu spadkobiercom lub zapisobiercom będącym obywatelami drugiej Umawiającej się Strony, wówczas mienie to przekazuje się spadkobiercom lub zapisobiercom, jeżeli zaś nie biorą oni udziału w postępowaniu i nie ustanowili pełnomocnika, wydaje się je przedstawicielstwu dyplomatycznemu lub urzędowi konsularnemu tej Strony.

2. Mienie to może być przekazane spadkobiercom lub zapisobiorcom, jeżeli:

a) roszczenia wierzycieli spadkodawcy zgłoszone w terminie ustanowionym przez prawo Umawiającej się Strony, gdzie położone jest mienie spadkowe, są zaspokojone lub zabezpieczone, chyba że w ciągu sześciu miesięcy od dnia śmierci spadkodawcy nie zostanie udowodnione, że powyższe roszczenia są prawnie uzasadnione lub że są rozpatrywane przez właściwe organy państwowe;

b) zostały zapłacone lub zabezpieczone związane z dziedziczeniem podatki i inne daniny;

c) właściwe organy wydały, o ile to jest konieczne, zezwolenie na wywóz mienia spadkowego lub przekazanie sum pieniężnych.

Artykuł  56

1. Jeżeli wartość ruchomego mienia spadkowego pozostałego po śmierci obywatela jednej z Umawiających się Stron, który zmarł na obszarze drugiej Umawiającej się Strony, nie przekracza według oceny organów tej Strony:

w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 10.000 złotych ¹⁰ ,

w Węgierskiej Republice Ludowej 10 000 forintów,

a żadna z osób uprawnionych do spadku nie zamieszkuje na obszarze drugiej Umawiającej się Strony ani nie ustanowiła na tym obszarze swego pełnomocnika, wówczas mienie to przekazuje się bez przeprowadzenia postępowania spadkowego przedstawicielstwu dyplomatycznemu lub urzędowi konsularnemu Umawiającej się Strony, której obywatelem był zmarły. Przed wydaniem mienia spadkobiercom lub zapisobiercom przedstawicielstwo dyplomatyczne lub urząd konsularny zaspokoi lub zapezbieczy roszczenia wierzycieli spadkodawcy zgłoszone w terminie jednego miesiąca od dnia śmierci spadkodawcy.

2. Wysokość kwot określona w ustępie 1 może być zmieniona przez Umawiające się Strony w drodze wymiany not.

3. Jeżeli obywatel jednej z Umawiających się Stron zmarł w czasie podróży na obszarze drugiej Umawiającej się Strony, nie posiadając na tym obszarze w chwili śmierci miejsca zamieszkania ani pobytu, wówczas rzeczy, które miał ze sobą, przekazuje się bez przeprowadzenia postępowania spadkowego przedstawicielstwu dyplomatycznemu lub urzędowi konsularnemu.

Uznawanie i wykonywanie orzeczeń

Artykuł  57

Uznawanie orzeczeń w sprawach niemajątkowych

1. Prawomocne orzeczenia organów jednej z Umawiających się Stron w sprawach niemajątkowych są prawnie skuteczne na obszarze drugiej Umawiającej się Strony bez przeprowadzania postępowania o uznanie, jeżeli w chwili uprawomocnienia się orzeczenia chociażby jedna ze stron procesowych była obywatelem Strony, której organ wydał orzeczenie, a żaden z organów drugiej Strony wcześniej nie orzekł prawomocnie w tej sprawie, ani też nie był wyłącznie właściwy według postanowień niniejszej Umowy.

2. Postanowienia ustępu 1 dotyczą również orzeczeń wydanych przed wejściem w życie niniejszej Umowy.

Uznawanie orzeczeń w sprawach majątkowych

Artykuł  58

Wydane na obszarze jednej z Umawiających się Stron prawomocne orzeczenia w sprawach cywilnych i rodzinnych odnoszące się do roszczeń majątkowych będą uznawane na obszarze drugiej Umawiającej się Strony, jeżeli wydane zostały po wejściu w życie niniejszej Umowy.

Artykuł  59

1. Ugody sądowe zrównane są z prawomocnymi orzeczeniami w rozumieniu artykułu 58.

2. Orzeczenia sądów karnych w części dotyczącej roszczeń cywilnoprawnych przyznanych pokrzywdzonemu podlegają uznaniu w myśl artykułu 58.

Wykonanie orzeczeń

Artykuł  60

1. Na wniosek wierzyciela sąd Umawiającej się Strony, na której obszarze ma być prowadzona egzekucja, nada klauzulę wykonalności orzeczenia (wykona orzeczenie) sądu drugiej Umawiającej się Strony, jeżeli orzeczenie to nadaje się do wykonania w trybie egzekucji, a postanowienia artykułu 63 nie stoją na przeszkodzie nadaniu klauzuli wykonalności (wykonaniu orzeczenia).

2. Wniosek należy złożyć w sądzie, który rozpoznał sprawę w pierwszej instancji lub we właściwym do załatwienia wniosku sądzie drugiej Umawiającej się Strony. Sąd, który rozpoznał sprawę w pierwszej instancji, przekazuje wniosek właściwemu sądowi drugiej Umawiającej się Strony w sposób określony w artykule 3 w celu załatwienia.

Artykuł  61

1. Do nadania klauzuli wykonalności (wykonania orzeczenia) i dalszego postępowania egzekucyjnego oraz do środków prawnych w zakresie obrony przeciwko egzekucji stosuje się przepisy tej Umawiającej się Strony, na której obszarze ma być prowadzona egzekucja. Właściwość rzeczową i miejscową sądu w tych sprawach określa również prawo tej Umawiającej się Strony. Przed sądem, który orzeka w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności (wykonania orzeczenia) dłużnik może korzystać ze środków prawnych w zakresie obrony przeciwko egzekucji, jeżeli to jest dopuszczalne według Umawiającej się Strony, na której obszarze orzeczenie zostało wydane.

2. Jeżeli na obszarze Umawiającej się Strony, której sąd wydał orzeczenie, egzekucja została zawieszona na skutek skargi o wznowienie postępowania lub na skutek wniesienia nadzwyczajnego środka prawnego, należy zawiesić nadanie klauzuli wykonalności (wykonanie orzeczenia), jeżeli zaś tytuł wykonawczy został wydany, wówczas należy zawiesić egzekucję na obszarze tej Umawiającej się Strony, która wykonuje orzeczenie.

3. Przed rozstrzygnięciem wniosku o nadanie klauzuli wykonalności (wykonanie orzeczenia) sąd może wezwać strony do złożenia oświadczeń lub uzupełnienia braków oraz może je przesłuchać. Sąd może również zażądać wyjaśnień od sądu, który wydał orzeczenie.

Artykuł  62

Do wniosku o nadanie klauzuli wykonalności (wykonanie orzeczenia) należy dołączyć:

a) wypis sentencji orzeczenia z poświadczeniem jego prawomocności;

b) uwierzytelnione odpisy dokumentów, z których wynika, że dłużnikowi, który nie wziął udziału w postępowaniu, zostało we właściwym czasie i we właściwy sposób doręczone wezwanie lub inne urzędowe zawiadomienie o wszczęciu postępowania;

c) uwierzytelnione tłumaczenia wniosku i dokumentów określonych w punktach a) i b).

Artykuł  63

Sąd odmówi nadania klauzuli wykonalności (wykonania orzeczenia), jeżeli:

a) orzeczenie, którego wykonania żąda się, nie jest zaopatrzone w poświadczenia prawomocności:

b) dłużnik nie brał udziału w postępowaniu i brak dowodu stwierdzającego, że jemu lub jego pełnomocnikowi zostało we właściwy sposób i we właściwym czasie co najmniej jeden raz doręczone wezwanie zgodnie z postanowieniami niniejszej Umowy lub jeżeli dłużnik był ograniczony w zdolności procesowej i nie miał przedstawiciela;

c) sąd wezwanej Umawiającej się Strony wydał już prawomocne orzeczenie w postępowaniu między tymi samymi stronami na tej samej podstawie prawnej i co do tego samego roszczenia. Postanowienie to nie dotyczy przypadku, kiedy okoliczności, na podstawie których określona została ilość lub czas trwania świadczeń zasądzonych poprzednim orzeczeniem, uległy istotnej zmianie.

Artykuł  64

Do ustalenia i ściągnięcia kosztów związanych z egzekucją stosuje się przepisy o wykonywaniu orzeczeń sądów tej umawiającej się Strony, na której obszarze orzeczenie zostaje wykonane.

Artykuł  65

Wydanie ruchomości obywatelom drugiej Umawiającej się Strony odbywa się z zachowaniem przepisów w zakresie wywozu przedmiotów, obowiązujących na obszarze tej Strony, która dokonuje wydania.

Zawisłość.

Artykuł  65a ¹¹

Jeżeli jurysdykcja przysługuje każdej z Umawiających się Stron i przed właściwymi organami obu Umawiających się Stron zostanie wszczęte postępowanie w tej samej sprawie między tymi samymi stronami, organ, przed którym postępowanie zostało wszczęte później, uzna się niwwłaściwym.

Rozdział 2

Obrót prawny w sprawach karnych

Artykuł  66

Przestępstwa uzasadniające wydanie

1. Umawiające się Strony wydają sobie wzajemnie na żądanie znajdujące się na ich obszarze osoby ścigane lub osoby, w stosunku do których ma być wykonana kara.

2. Wydanie następuje tylko z powodu takich czynów, które według prawa obu Umawiających się Stron są przestępstwami zagrożonymi karą pozbawienia wolności na okres powyżej jednego roku lub karą surowszą (przestępstwa uzasadniające wydanie) lub jeżeli prawomocny wyrok podlegający wykonaniu przewiduje karę powyżej jednego roku pozbawienia wolności.

Artykuł  67

Odmowa wydania

Wydanie nie nastąpi, jeżeli:

a) osoba, której wydania żąda się, jest obywatelem wezwanej Umawiającej się Strony;

b) osoba, której wydania żąda się, popełniła czyn przestępny na obszarze Strony wezwanej;

c) postępowanie karne lub wykonanie kary na podstawie wyroku wydanego względem osoby, której wydania żąda się, jest według prawa Strony wezwanej niedopuszczalne z powodu przedawnienia lub innej okoliczności wyłączającej ściganie;

d) przeciwko osobie, której wydania żąda się, zapadł w sądzie Strony wezwanej wyrok prawomocny lub nieprawomocny z powodu tego samego czynu przestępnego lub sąd ten zaniechał postępowania karnego z uzasadnionej przyczyny;

e) czyn przestępny podlega według prawa którejkolwiek z Umawiających się Stron ściganiu w trybie oskarżenia prywatnego, chyba że zgodnie z ustawą postępowania karnego Strony wzywającej nastąpiło objęcie oskarżenia przez prokuratora.

Przejęcie ścigania karnego.

Artykuł  68 ¹²

1. Każda z Umawiających się Stron zobowiązuje się na wniosek drugiej Umawiajacej się Strony do ścigania karnego według własnego prawa własnych obywateli podejrzanych o popełnienie przestępstw na terytorium wzywającej Umawiającej się Strony.

2. Wnioski o ściganie karne złożone zgodnie z prawem jednej z Umawiających się Stron przez pokrzywdzonych do właściwych organów Strony wzywającej w przepisanym terminie są skuteczne również na terytorium drugiej z Umawiających się Stron.

3. Jeżeli z przestępstwa, którego dotyczy przejęte postępowanie, wynikają wobec podejrzanych roszczenia odszkodowawcze osób pokrzywdzonych i złożone zostały odpowiednie wnioski o odszkodowanie, włącza się je na żądanie pokrzywdzonych do postępowania.

Artykuł  68A ¹³

1. Wniosek o przejęcie ścigania karnego powinien zawierać imię i nazwisko osoby podejrzanej oraz inne dane osobowe konieczne do ustalenia jej tożsamości, włącznie z obywatelstwem oraz opis stanu faktycznego ze wskazaniem kwalifikacji prawnej czynu. Ponadto do wniosku dołącza się:

a) dowody,

b) akta sprawy lub ich uwierzytelnione odpisy,

c) tekst przepisów mających zastosowanie do czynu według prawa obowiązującego w miejscu jego popełnienia,

d) wnioski o ściganie karne i o odszkodowanie.

2. Jeżeli podejrzany przebywa w chwili złożenia wniosku o przejęcie ścigania karnego w areszcie tymczasowym lub jest zatrzymany, należy spowodować jego odesłanie na terytorium wezwanej Umawiającej się Strony.

3. Wezwana Umawiająca się Strona jest zobowiązana do powiadomienia Strony wzywającej o orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie. Na wniosek Strony wzywającej należy przesłać odpis tego orzeczenia.

Artykuł  69 ¹⁴

Porozumiewanie się w sprawach o wydanie i przejęcie ścigania karnego.

W sprawach o wydanie i przejęcie ścigania karnego Ministerstwa Sprawiedliwości lub Prokuratury Generalne Umawiających się Stron porozumiewają się bezpośrednio.

Artykuł  70

Wnioski o wydanie

1. Do wniosku o wydanie w celu przeprowadzenia postępowania karnego należy dołączyć uwierzytelniony odpis postanowienia o tymczasowym aresztowaniu oraz opis okoliczności popełnienia przestępstwa, a także tekst, przepisów prawnych, dotyczących przestępstwa uzasadniającego wydanie i przewidzianej kary; przy przestępstwach przeciwko mieniu należy nadto podać wysokość szkody wynikającej z przestępstwa lub szkody, którą przestępstwo mogło spowodować.

2. Do wniosku o wydanie celem wykonania kary należy dołączyć odpis wyroku z uzasadnieniem, zaopatrzony w poświadczenie prawomocności, jak również tekst przepisów prawnych dotyczących popełnionego przestępstwa.

3. Do wniosku o wydanie należy w miarę możności dołączyć opis osoby, która ma być wydana, dane o jej stosunkach osobistych i obywatelstwie oraz o miejscu pobytu, jak również fotografię i odciski palców.

4. Strona wzywająca nie ma obowiązku przedłożenia Stronie wezwanej łącznie z wnioskiem dowodów winy osoby, której wydania się żąda.

Artykuł  71

Uzupełnienie wniosku o wydanie

Jeżeli nadesłane dane nie są wystarczające do uwzględnienia wniosku o wydanie, Strona wezwana może żądać uzupełnienia. Strona ta może zakreślić Stronie wzywającej termin od jednego do dwóch miesięcy do nadesłania uzupełniających danych. Na wniosek Strony wzywającej termin ten może być przedłużony.

Artykuł  72

Areszt ekstradycyjny

Po otrzymaniu wniosku o wydanie Strona wezwana niezwłocznie podejmie środki celem aresztowania osoby, której wniosek dotyczy, z wyjątkiem przypadku, kiedy zgodnie z niniejszą Umową nie ma zastosowania wydanie.

Artykuł  73

Tymczasowy areszt ekstradycyjny

1. Przed wpłynięciem wniosku o wydanie, jeżeli Strona wzywająca o to wystąpi, można zastosować tymczasowe aresztowanie osoby pod warunkiem, że Strona ta równocześnie powiadomi o wydaniu co do tej osoby postanowienia o aresztowaniu lub o wydaniu prawomocnego wyroku oraz zapowie nadesłanie wniosku o wydanie. Wystąpienie takie może być przesłane pocztą, telegraficznie, telefonicznie lub drogą radiową.

2. Właściwe organy Umawiających się Stron mogą również tymczasowo aresztować bez takiego wniosku osobę, co do której istnieje poważne podejrzenie, że popełniła na obszarze drugiej Strony czyn przestępny uzasadniający jej wydanie zgodnie z niniejszą Umową.

3. O aresztowaniu na podstawie ustępu 1 lub 2 należy niezwłocznie powiadomić drugą Umawiającą się Stronę.

Artykuł  74

Uchylenie aresztu ekstradycyjnego

1. Jeżeli nastąpiło aresztowanie na podstawie wniosku o wydanie, a wzywająca Umawiająca się Strona nie udzieli w terminie określonym w artykule 71 wyjaśnień koniecznych do uzupełnienia wniosku, wówczas wezwana Umawiająca się Strona może zwolnić osobę aresztowaną.

2. W przypadku określonym w artykule 73 może nastąpić uchylenie tymczasowego aresztowania, jeżeli w ciągu dwóch miesięcy od wysłania zawiadomienia o aresztowaniu nie wpłynie wniosek o wydanie.

3. O uchyleniu aresztu ekstradycyjnego powiadamia się drugą Umawiającą się Stronę.

Artykuł  75

Odroczenie wydania

Jeżeli przeciwko osobie, której dotyczy wniosek o wydanie, wszczęto na obszarze wezwanej Umawiającej się Strony postępowanie karne z powodu innego czynu przestępnego albo została ona skazana za inny czyn przestępny, wówczas wydanie odracza się do czasu ukończenia postępowania bądź odbycia lub darowania kary.

Artykuł  76

Wydanie czasowe

1. W przypadku określonym w artykule 75 na wniosek wzywającej Umawiającej się Strony wydaje się czasowo osobę podlegającą wydaniu, jeżeli z powodu odroczenia wydania nastąpiłoby przedawnienie lub mogłyby powstać inne ujemne skutki dla postępowania karnego.

2. Osobę wydaną czasowo przekazuje się z powrotem po przeprowadzeniu postępowania karnego, które stanowiło podstawę czasowego wydania.

Artykuł  77

Zbieg wniosków o wydanie

W przypadku zgłoszenia wniosków o wydanie przez kilka państw Strona wezwana rozstrzygnie, który z tych wniosków należy uwzględnić.

Artykuł  78

Ograniczenie ścigania osoby wydanej

1. Przeciwko osobie wydanej nie może być bez zgody Strony wezwanej prowadzone postępowanie karne, ani nie może ona być wydana trzeciemu państwu w związku z innym czynem przestępnym popełnionym przed wydaniem, jeżeli wydanie nie nastąpiło z powodu tego czynu. Nie można odmówić zgody na przeprowadzenie postępowania karnego z powodu czynu przestępnego popełnionego na obszarze wzywającej Umawiającej się Strony, co do którego istnieje obowiązek wydania na podstawie niniejszej Umowy.

2. Zgoda wezwanej Umawiającej się Strony jest zbędna, jeżeli:

a) osoba wydana nie opuści obszaru Strony wzywającej w ciągu miesiąca od ukończenia postępowania karnego, a w przypadku skazania - w ciągu miesiąca od odbycia lub darowania kary; do okresu tego nie wlicza się czasu, w którym osoba wydana nie mogła bez swej winy opuścić obszaru Strony wzywającej;

b) osoba wydana opuściła obszar Strony wzywającej, lecz dobrowolnie na ten obszar powróciła;

c) osoba wydana złoży przed sądem oświadczenie, że zgadza się na przeprowadzenie postępowania karnego; wówczas przesyła się wezwanej Umawiającej się Stronie uwierzytelniony odpis protokołu zawierającego to oświadczenie.

Artykuł  79

Wydanie

Wezwana Umawiająca się Strona zawiadamia Stronę wzywającą o miejscu i czasie wydania. Osobę, która ma być wydana, można zwolnić z aresztu, jeżeli Strona wzywająca nie przejmie jej w ciągu miesiąca od wysłania zawiadomienia.

Artykuł  80

Ponowne wydanie

Jeżeli osoba wydana uchyli się od postępowania karnego i powróci na obszar wezwanej Umawiającej się Strony, nie jest konieczne przedstawienie nowego wniosku dla ponownego jej wydania. Strona wezwana decyduje o wydaniu na podstawie dokumentów (artykuł 70) załączonych do przesłanego już wniosku. Wezwana Strona może przed powzięciem decyzji o wydaniu na podstawie artykułu 71 prosić Stronę wzywającą o wyjaśnienie, czy w międzyczasie nie zaniechano ścigania popełnionego przez oskarżonego czynu przestępnego.

Artykuł  81

Tranzyt

1. Każda z Umawiających się Stron zobowiązuje się, że na wniosek drugiej Strony dokona przewozu przez swój obszar tych osób, które państwo trzecie zamierza wydać drugiej Stronie. Nie ma obowiązku dokonania przewozu, jeżeli według postanowień niniejszej Umowy nie powstałby obowiązek wydania.

2. Wniosek o przewóz zgłasza się i załatwia na zasadach przewidzianych dla wniosków o wydanie.

3. Organy wezwanej Umawiającej się Strony dokonują przewozu w taki sposób, jaki im najbardziej odpowiada.

Artykuł  82

Zawiadomienie o wyniku postępowania karnego

Strona wzywająca zawiadamia Stronę wezwaną o wyniku postępowania karnego przeciwko wydanej osobie. Jeżeli przeciwko tej osobie zapadł wyrok, należy po uprawomocnieniu się przesłać jego odpis. Dotyczy to również przypadków określonych w artykule 78.

Artykuł  83

Koszty

Koszty wydania ponosi ta z Umawiających się Stron, na której obszarze powstały, natomiast koszty przewozu (artykuł 91) obciążają Stronę wzywającą.

Artykuł  84

Czasowe przekazanie osób pozbawionych wolności

1. Jeżeli wezwana w charakterze świadka lub biegłego osoba jest pozbawiona wolności na obszarze Strony wezwanej i nie wniesiono przeciwko niej aktu oskarżenia, Prokurator Generalny Strony wezwanej może zarządzić przekazanie tej osoby na obszar Strony wzywającej. Po wniesieniu aktu oskarżenia o przekazaniu decyduje Minister Sprawiedliwości wezwanej Umawiającej się Strony. Przekazana osoba pozostaje nadal pozbawiona wolności i po przesłuchaniu przekazuje się ją niezwłocznie z powrotem.

2. Jeżeli zachodzi potrzeba przesłuchania przez organy Strony wzywającej w charakterze świadka lub biegłego osoby pozbawionej wolności na obszarze państwa trzeciego, Minister Sprawiedliwości Strony wezwanej udzieli zezwolenia na przewóz tej osoby tam i z powrotem przez obszar wezwanej Umawiającej się Strony. Ochrona określona w artykule 7 ma również zastosowanie do świadka lub biegłego, który podlega przewiezieniu.

Artykuł  85

Wydawanie przedmiotów

1. Przedmioty uzyskane przez przestępcę na skutek czynu przestępnego uzasadniającego wydanie lub przedmioty uzyskane jako ich równowartość, a także wszelkie inne przedmioty znajdujące się w posiadaniu organów Strony wezwanej i mogące służyć jako dowody w sprawie, przekazuje się na wniosek wzywającej Umawiającej się Strony nawet w przypadku, jeżeli wydania przestępcy nie można dokonać z powodu jego śmierci lub innej okoliczności wyłączającej ściganie.

2. Wezwana Umawiająca się Strona może czasowo zatrzymać podlegające przekazaniu przedmioty, jeżeli są one potrzebne w innym postępowaniu karnym.

3. Prawa osób trzecich do przedmiotów podlegających wydaniu pozostają nienaruszone. Przedmioty te po ukończeniu postępowania zwraca się bezpłatnie wezwanej Umawiającej się Stronie celem wydania ich osobom uprawnionym.

4. W przypadkach wydawania przedmiotów w myśl poprzedzających ustępów postanowienia artykułu 20 nie mają zastosowania.

Artykuł  86

Zawiadamianie o skazaniu

1. Umawiające się Strony będą sobie przesyłać zawiadomienia o prawomocnych wyrokach skazujących, wydanych przez sądy jednej Umawiającej się Strony wobec obywateli drugiej Umawiającej się Strony. Dotyczy to również późniejszych orzeczeń odnoszących się do wspomnianych wyroków.

2. Przesyłanie zawiadomień następuje w ten sposób, że centralne organy obu Umawiających się Stron, w których prowadzi się rejestry skazanych, przesyłają sobie raz na kwartał odpowiednie wyciągi z tych rejestrów.

Artykuł  87

Informacje z rejestru skazanych

Na zapytania sądów i prokuratur jednej Umawiającej się Strony centralne organy drugiej Umawiającej się Strony, w których prowadzi się rejestry skazanych, udzielają wolnych od opłat informacji z tych rejestrów.

CZĘŚĆ TRZECIA

POSTANOWIENIA KOŃCOWE

Artykuł  88

1. Umowa niniejsza podlega ratyfikacji i wejdzie w życie po upływie trzydziestu dni od dnia wymiany dokumentów ratyfikacyjnych, która nastąpi w możliwie najkrótszym czasie w Warszawie.

2. Umowa niniejsza zawarta jest na okres pięciu lat, licząc od dnia jej wejścia w życie. Ulega ona automatycznie przedłużeniu na dalsze pięcioletnie okresy, o ile jedna z Umawiających się Stron nie wypowie jej na sześć miesięcy przed upływem tego okresu.

Artykuł  89

Z dniem wejścia w życie niniejszej Umowy traci moc umowa między Polską a Węgrami o ekstradycji i pomocy prawnej w sprawach karnych, podpisana w Budapeszcie dnia 24 kwietnia 1936 roku.

Umowę niniejszą sporządzono dnia 6 marca 1959 roku w Budapeszcie w dwóch egzemplarzach, każdy w językach polskim i węgierskim, przy czym oba teksty mają jednakową moc obowiązującą.

Na dowód czego wyżej wymienieni Pełnomocnicy podpisali niniejszą Umowę i zaopatrzyli ją pieczęciami.

Po zaznajomieniu się z powyższą Umową Rada Państwa uznała ją i uznaje za słuszną zarówno w całości, jak i każde z postanowień w niej zawartych; oświadcza, że jest ona przyjęta, ratyfikowana i potwierdzona, oraz przyrzeka, że będzie niezmiennie zachowywana.

Na dowód czego wydany został Akt niniejszy opatrzony pieczęcią Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Dano w Warszawie, dnia 23 grudnia 1959 roku.

* Z dniem 11 października 1993 r. (tj. z dniem wejścia w życie Europejskiej konwencji o ekstradycji w stosunku do Węgier) nin. Umowa, zgodnie z art. 28 ust. 1 Europejskiej konwencji o ekstradycji, sporządzonej w Paryżu dnia 13 grudnia 1957 r. (Dz.U.94.70.307), utraciła moc w części dotyczącej ekstradycji.

Z dniem 17 czerwca 1996 r. (tj. z dniem wejścia w życie Europejskiej konwencji o pomocy prawnej w sprawach karnych w stosunku do Węgier) nin. Umowa, zgodnie z art. 26 ust. 1 Europejskiej konwencji o pomocy prawnej w sprawach karnych, sporządzonej w Strasburgu dnia 20 kwietnia 1959 r. (Dz.U.99.76.854), utraciła moc w części dotyczącej pomocy prawnej w sprawach karnych, z zastrzeżeniem postanowień art. 15 ust. 7, art. 16 ust. 3 i art. 26 ust. 2 Konwencji.

1 Art. 4 zmieniony przez art. 1 pkt 1 Protokołu z dnia 18 września 1980 r. (Dz.U.82.5.32) zmieniającego nin. Umowę z dniem 4 października 1981 r.

2 Art. 32 zmieniony przez art. 1 pkt 2 Protokołu z dnia 18 września 1980 r. (Dz.U.82.5.32) zmieniającego nin. Umowę z dniem 4 października 1981 r.

3 Art. 33 ust. 3 zmieniony przez art. 1 pkt 3 Protokołu z dnia 18 września 1980 r. (Dz.U.82.5.32) zmieniającego nin. Umowę z dniem 4 października 1981 r.

4 Art. 33 ust. 4 zmieniony przez art. 1 pkt 3 Protokołu z dnia 18 września 1980 r. (Dz.U.82.5.32) zmieniającego nin. Umowę z dniem 4 października 1981 r.

5 Art. 35 zmieniony przez art. 1 pkt 4 Protokołu z dnia 18 września 1980 r. (Dz.U.82.5.32) zmieniającego nin. Umowę z dniem 4 października 1981 r.

6 Art. 35A dodany przez art. 1 pkt 5 Protokołu z dnia 18 września 1980 r. (Dz.U.82.5.32) zmieniającego nin. Umowę z dniem 4 października 1981 r.

7 Art. 45A dodany przez art. 1 pkt 6 Protokołu z dnia 18 września 1980 r. (Dz.U.82.5.32) zmieniającego nin. Umowę z dniem 4 października 1981 r.

8 Art. 45B dodany przez art. 1 pkt 6 Protokołu z dnia 18 września 1980 r. (Dz.U.82.5.32) zmieniającego nin. Umowę z dniem 4 października 1981 r.

9 Art. 50 zmieniony przez § 1 pkt 7 Protokołu z dnia 18 września 1980 r. (Dz.U.82.5.32) zmieniającego nin. Umowę z dniem 4 października 1981 r.

10  Wystepująca w art. 56 kwota nie została zdenominowana w myśl ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o denominacji złotego (Dz.U.94.84.386).

11 Art. 65a dodany przez art. 1 pkt 8 Protokołu z dnia 18 września 1980 r. (Dz.U.82.5.32) zmieniającego nin. Umowę z dniem 4 października 1981 r.

12 Art. 68 zmieniony przez art. 1 pkt 9 Protokołu z dnia 18 września 1980 r. (Dz.U.82.5.32) zmieniającego nin. Umowę z dniem 4 października 1981 r.

13 Art. 68A dodany przez art. 1 pkt 10 Protokołu z dnia 18 września 1980 r. (Dz.U.82.5.32) zmieniającego nin. Umowę z dniem 4 października 1981 r.

14 Art. 69 zmieniony przez art. 1 pkt 11 Protokołu z dnia 18 września 1980 r. (Dz.U.82.5.32) zmieniającego nin. Umowę z dniem 4 października 1981 r.

• Identyfikator: Dz.U.1960.8.54
• Rodzaj: Umowa międzynarodowa
• Tytuł: Węgry-Polska. Umowa o obrocie prawnym w sprawach cywilnych, rodzinnych i karnych. Budapeszt.1959.03.06.
• Data aktu: 06/03/1959
• Data ogłoszenia: 25/02/1960
• Data wejścia w życie: 27/01/1960