Kompetencje pielęgniarek ujęte są w odrębnym artykule Ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej (4.1. Dz.U. z 15 lipca 2011 nr 174 poz. 1039) i odnoszą się do innych dziedzin. Nie bez przyczyny ustawodawca zróżnicował kompetencje tych dwóch grup zawodowych. Wynika z tego, że uzasadnione jest i prawnie i merytorycznie zatrudnianie położnych w wyżej wymienionych oddziałach. Pozostałe oddziały szpitalne pozostają w obszarze zainteresowań pielęgniarek – co jest uzasadnione opisem ich kompetencji zawodowych.
Kompetencje położnej, określone w Ustawie o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz.U. z 15 lipca 2011 nr 174 poz. 1039), odnoszą się do opieki świadczonej kobiecie ciężarnej, rodzącej, położnicy i noworodka oraz kobiety ze schorzeniami ginekologicznymi. Są to unikatowe kompetencje – żadna inna grupa zawodowa nie może ich świadczyć. Są one przynależne zawodowi położnej – potwierdzone prawem wykonywania zawodu. Te unikatowe kompetencje położnych determinują miejsce pracy położnych.
Grupie tej przynależą szczególne kompetencje. Są to m.in.:
• rozpoznawanie ciąży, sprawowanie opieki nad kobietą w przebiegu ciąży fizjologicznej, a także prowadzenie w określonym zakresie badań niezbędnych w monitorowaniu ciąży fizjologicznej;
• kierowanie na badania konieczne do jak najwcześniejszego rozpoznania ciąży wysokiego ryzyka;
• prowadzenie porodu fizjologicznego oraz monitorowaniu płodu z wykorzystaniem aparatury medycznej;
• przyjmowanie porodów naturalnych, w przypadku konieczności także z nacięciem krocza, a w przypadkach nagłych także porodu z położenia miednicowego;
• podejmowanie koniecznych działań w sytuacjach nagłych, do czasu przybycia lekarza, w tym ręcznego wydobycia łożyska, a w razie potrzeby ręcznego zbadania macicy;
• sprawowanie opieki nad matką i noworodkiem oraz monitorowaniu przebiegu okresu poporodowego;
• badanie noworodków i opieka nad nimi oraz podejmowanie w razie potrzeby wszelkich niezbędnych działań, w tym natychmiastowej reanimacji;
• realizacja zleceń lekarskich w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji;
• samodzielne udzielaniu w określonym zakresie świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych;
• profilaktyka chorób kobiecych i patologii położniczych;
• rozpoznawanie u matki lub dziecka objawów nieprawidłowości wymagających skierowania do lekarza;
• sprawowanie opieki położniczo-ginekologicznej nad kobietą;
• prowadzenie działalności edukacyjno-zdrowotnej
Poza analizą dokumentów prawnych warto sięgnąć do praktyki edukacyjnej i systemu kształcenia położnych w Polsce. Położna przed uzyskaniem dyplomu licencjata położnictwa musi zdać egzamin z praktycznego przygotowania do zawodu – ten egzamin ma miejsce właśnie na wyżej wymienionych oddziałach pod nadzorem Państwowej Komisji Egzaminacyjnej złożonej z położnych. Ze względu na coraz częstsze sygnały o próbach zatrudniania pielęgniarek na wyżej wymienionych oddziałach należy podkreślić, że egzamin z praktycznego przygotowania do zawodu pielęgniarki nigdy nie odbywał się na tych oddziałach, bo nie mógł. Pielęgniarki w toku kształcenia nie są przygotowywane do pracy w tych oddziałach i nie uzyskują takich kompetencji specjalistycznych. Ustawa o zawodzie pielęgniarki i położnej wyraźnie określa świadczenia i sylwetkę pacjenta (pacjentki), którą ma opiekować się wyłącznie położna.
Standardy kształcenia w zawodzie położnej wyraźnie określają sylwetkę absolwenta, która jest spójna z treścią ustawy o zawodzie i charakteryzuje kompetencje, które ma zdobyć absolwent. Standardy kształcenia w zawodzie pielęgniarki są zawarte w oddzielnym dokumencie i odnoszą się do innych kompetencji.
Z uwagi na potrzebę zapewnienia pacjentkom bezpieczeństwa i opieki wysokiej jakości należy w procesie rekrutacji pracowników kierować się w pierwszym rzędzie zapisami aktu wyższego czyli ustawą o zawodzie pielęgniarki i położnej gdzie wyraźnie określono kompetencje zawodowe.
Konsultant Wojewódzki
w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego i położniczego
dla województwa mazowieckiego
dr n. med. Grażyna Bączek
Zatrudnianie pielęgniarek na oddziałach położniczych niezgodne z prawem
Według opinii Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych zatrudnianie pielęgniarek na oddziałach: ginekologicznym, ginekologii onkologicznej, położniczo noworodkowym, neonatologicznym, patologii ciąży, na sali porodowej czy izbie przyjęć położniczo ginekologicznej wydaje się niezgodne z treścią ustawy.