Krystyna Barbara Kozłowska wyjaśnia, że powszechnie obowiązujące przepisy prawa w sposób ścisły i komplementarny regulują sposób ochrony praw pacjenta i konkretnie wskazują organ stojący na straży tych praw. Jest nim Rzecznik Praw Pacjenta, co wynika . z art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 roku o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2012 r. poz. 159, z późn. zm.).

Według przepisów Rzecznik jest centralnym organem administracji rządowej, który zajmuje się ochroną praw pacjentów określonych w podanej wyżej ustawie oraz w innych przepisach. Rzecznik, zgodnie z art. 42 ust. 3 ustawy, wykonuje swoje zadania przy pomocy Biura Rzecznika Praw Pacjenta.

Żaden inny podmiot oprócz Rzecznika Praw Pacjenta  nie jest uprawniony do umieszczania lub posługiwania się tą nazwą. Działanie takie może stanowić naruszenie dobra prawnie chronionego oraz wprowadzać w błąd zarówno pacjentów, jak i podmioty lecznicze.

Ustawą z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 141, poz. 1183), wprowadzono funkcję Rzeczników Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego, którzy zgodnie z art. 10d ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 roku o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2011 r., Nr 231, poz. 1375, z późn. zm.) podlegają Rzecznikowi Praw Pacjenta i są pracownikami Biura Rzecznika Praw Pacjenta.

Rzecznik Praw Pacjenta uważa za społecznie uzasadnione, aby w podmiotach prowadzących działalność leczniczą, bądź też fundacjach, były zatrudniane osoby zajmujące się prawami pacjenta, jednakże nie mogą one używać nazwy Rzecznika Praw Pacjenta. Najstosowniejszą nazwą jaką można by było w przypadku takich osób zastosować to Pełnomocnik ds. praw pacjenta.