Według Rzecznika Praw Obywatelskich do obwieszczenia, w którym ogłaszany jest wykaz leków refundowanych, powinny mieć zastosowanie przepisy ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych. W związku z tym wykaz taki powinien być publikowany co najmniej dwa tygodnie przed wejściem w życie.

Po wcześniejszym wystąpieniu w tej sprawie Rzecznika Praw Obywatelskich Minister Zdrowia stwierdził, że przepisy powyższej ustawy nie odnoszą się do wykazu leków refundowanych.

Zdaniem ministra za takim stanowiskiem przemawia szczególny charakter obwieszczenia zawierającego wykaz leków refundowanych. W ocenie Rzecznika pogląd ten nie znajduje jednak uzasadnienia w obowiązujących przepisach prawa. W najnowszym wystąpieniu Rzecznik przedstawia argumenty przemawiające za tym, że obwieszczenie w sprawie wykazu leków refundowanych jest aktem normatywnym, który zawiera przepisy powszechnie obowiązujące. Oznacza to, że do tego obwieszczenia znajduje zastosowanie reguła dotycząca okresu vacatio legis przepisów powszechnie obowiązujących, wynikająca z postanowień ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych.

Rzecznik przypomina, że w literaturze prawniczej obwieszczenie jest traktowane, jako forma ogłoszenia aktu normatywnego lub jako zawiadomienie (komunikat) o dokonaniu określonej czynności prawnej. „Co do zasady, obwieszczenie stanowi więc akt o charakterze technicznym. Jeżeli jednak w obwieszczeniu pojawi się treść normatywna, wówczas obwieszczenie nabiera charakteru aktu normatywnego. O tym, czy konkretne obwieszczenie ma znaczenie normatywne decyduje to, czy wprowadza ono elementy, które nie zostały wprost sprecyzowane w ustawie, lecz stanowią dopełnienie normy ustawowej. Zaliczenie danego obwieszczenia do kategorii aktów normatywnych zależy zatem od tego, czy wprowadza ono do systemu prawa tzw. nowość normatywną (kreuje całkiem nowe regulacje), a zatem czy ma charakter prawotwórczy” – czytamy w wystąpieniu Rzecznika.

Pomimo że obwieszczenie w sprawie wykazu leków refundowanych zawiera regulacje, które są swego rodzaju odzwierciedlenie elementów decyzji w przedmiocie objęcia leku refundacją, to jednak zamieszczone są w nim także normy, które stanowią doprecyzowanie przepisów ustawy o refundacji leków, a jednocześnie nie są powieleniem treści wspomnianej decyzji. Jako przykład Rzecznik wskazuje, że wykaz leków refundowanych ustala cenę detaliczną leku, wysokość limitu finansowania dla leku czy wysokość dopłaty świadczeniobiorcy, a zatem normuje kwestie, które nie są przedmiotem rozstrzygnięć zamieszczonych w decyzji wymienionej w art. 11 ustawy refundacyjnej. Obwieszczenie podaje także datę, od której wykaz leków refundowanych obowiązuje, czyli staje się częścią krajowego porządku prawnego. „Nie ulega zatem wątpliwości, że co najmniej w przedmiotowym zakresie obwieszczenie w sprawie wykazu leków refundowanych stanowi nowość normatywną” – argumentuje Rzecznik.

Niezachowanie wymaganego prawem vacatio legis, w wyniku zbyt późnego publikowania wykazów leków refundowanych w Dzienniku Urzędowym Ministra Zdrowia, należy traktować jako naruszenie konstytucyjnej zasady legalizmu. W związku z tym Rzecznik Praw Obywatelskich prosi ministra o ponowne przeanalizowanie problemu i przedstawienie stanowiska w sprawie.

Opracowanie: Magdalena Okoniewska

Źródło: www.rpo.gov.pl, stan z dnia 27 listopada 2014 r.