W związku z obchodami Światowego Dnia AIDS, Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił uwagę na wciąż powszechny negatywny wizerunek osób zarażonych wirusem HIV. Od momentu wybuchu epidemii AIDS w 1985 roku zarażenie wirusem w dalszym ciągu budzi nadmierne emocje społeczne, choć od tamtej pory wiemy już wystarczająco dużo, aby pozbyć się uprzedzeń i stereotypów – przypomina RPO.

Chorzy są stygmatyzowani, narażeni na ostracyzm i wykluczenie społeczne, niejednokrotnie też ponoszą przykre konsekwencje w życiu osobistym i zawodowym. Rzecznik zwrócił uwagę, że konieczne jest stałe prowadzenie akcji edukacyjnych w tym zakresie, zwłaszcza dotyczących dróg zarażenia oraz życia z wirusem HIV. Zarażenie wirusem HIV nie stanowi już swoistego „wyroku śmierci” dla zarażonego. Dzięki nowoczesnym terapiom antyretrowirusowym (ARV), dostępnym w ramach publicznej służby zdrowia, osoba zarażona może przez długie lata pozostawać w dobrym zdrowiu, nie rezygnując ze swoich aktywności.

Rzecznik przypomina także przełomowy wyrok Trybunału Konstytucyjnego, który stanowił ważny element walki ze stygmatyzacją spowodowaną nosicielstwem wirusa HIV. W wyroku z 23 listopada 2009 roku Trybunał orzekł, że uznanie funkcjonariusza Policji za całkowicie niezdolnego do służby z powodu nosicielstwa wirusa HIV, bez względu na jego stan zdrowia, jest niezgodne z art. 60 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, zaskarżone rozwiązanie stanowi „nieproporcjonalne ograniczenie prawa dostępu do służby publicznej w Policji”.

Dążenie do minimalizacji ryzyka zarażenia wirusem HIV znajduje uzasadnienie w takich wartościach konstytucyjnych, jak ochrona zdrowia oraz wolności i praw innych osób, jednak „cel ten można osiągnąć mniej radykalnymi środkami, np. przeniesieniem policjanta na inne stanowisko służbowe”. Wyrok ten został w pełni wykonany i policjant, który zaskarżył wówczas swoje zwolnienie ze służby, do dzisiaj pracuje w policji jako technik kryminalistyki. Wyrok ten wskazuje, jaką rolę pełnić może TK w obronie praw osób słabszych, marginalizowanych oraz wykluczonych.

Z kolei w wyroku z 10 grudnia 2013 roku Trybunał rozpatrując wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich stwierdził, że „automatyczne uznawanie, że każdy nosiciel wirusa HIV, osoba chora na nabyte upośledzenie odporności (AIDS) lub przewlekłe zapalenie wątroby jest całkowicie niezdolna do służby w Policji lub Państwowej Straży Pożarnej na jakimkolwiek stanowisku bez względu na stan zdrowia, jest niezgodne z Konstytucją”.

Rzecznik podkreśla, że jednocześnie z rozwojem i osiągnięciami medycyny powinna wzrastać świadomość społeczna i wiedza o HIV oraz AIDS. Rzecznik będzie kontynuować działania przeciw stygmatyzacji oraz marginalizacji osób zarażonych oraz chorych w życiu społecznym i zawodowym.

Opracowanie: Magdalena Okoniewska

Źródło: www.rpo.gov.pl, stan z dnia 2 grudnia 2015 r.