Rzecznik Praw Obywatelskich: DPS-y  potrzebne, ale z problemami

Najczęstsze problemy, które mają miejsce w domach pomocy społecznej, wynikają między innymi z tego, że brak jasnych reguł prawnych pomagających rozwiązywać zdarzające się trudne sytuacje – wynika z raportu przygotowane przez Krajowy Mechanizm Prewencji Tortur (KMPT), zespołu ekspertów Biura Rzecznika Praw Obywatelskich , zajmującego się zapobieganiem torturom, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu.

Najczęstsze stwierdzone podczas wizytacji placówek problemy to na przykład zakazy wyjścia poza teren (albo inne ograniczanie wolności). Jest to trudne zagadnienie, bo w wielu wypadkach dobro mieszkańca uzasadnia wprowadzenie pewnych ograniczeń. Inne nieprawidłowości to karcenie a nawet bicie mieszkańców, kary – nakazy prac (w tym nakaz wykonywania czynności higienicznych wobec innych), infantylizacja czyli niewłaściwe zwracanie się do mieszkańców, na przykład po imieniu (bez ich zgody), nieszanowanie prywatności (na przykład wchodzenie bez pukania do pokoju).

Bardzo poważnym – i nieuregulowanym problemem – jest problem nadużywania alkoholu przez niektórych mieszkańców. Raport zwraca uwagę, że prawo nie nadąża za potrzebami DPS-ów,  także nie dając podstaw do zatrudnienia tam lekarza i pielęgniarek.

Placówki radzą sobie z tym problemem, zatrudniając konieczną pomoc na etatach pozamedycznych, a to wiąże się z ograniczeniami, bo na przykład pielęgniarki nie mogą wówczas podawać kroplówek, a za przekroczenie uprawnień grozi im nawet utrata prawa do wykonywania zawodu.

Raport powstał w wyniku wizytacji w 141 DPS w całej Polsce, prowadzonych od 2009 roku. Objął wszystkie województwa.

Dokument odwołuje się do standardów międzynarodowych. Podpowiada rozwiązania, odpowiedzialnym za politykę publiczną, wskazuje, jak poprawić regulacje. Może się przydać każdemu, kto szuka pomocy dla osoby bliskiej i nie wie, na co zwracać uwagę przy wyborze placówki opiekuńczej – o co się pytać pracowników i mieszkańców.

 [-DOKUMENT_HTML-]

- Raport jest czymś w rodzaju poradnika dla wszystkich - bo każdy może kiedyś korzystać z pomocy domów pomocy społecznej. Chcemy, aby zainteresowani usługą takich placówek wiedzieli, na co się nie godzić, a prowadzący je - jak rozwiązywać trudne sytuacje i konflikty, tak by nie naruszać praw człowieka i godności – podkreślił Przemysław Kazimirski, wicedyrektor KMPT, podczas konferencji prasowej 4 lipca 2017 roku, kiedy to przedstawiono raport.

Raport zawiera zalecenia i wskazówki, które są istotne dla wszystkich domów pomocy społecznej w kraju. Od roku 2017, dzięki dodatkowemu wysiłkowi KMPT, wizytacjami objęte są także placówki opieki działające na zasadach komercyjnych i do tej pory kierujące się wyłącznie zaleceniami w zezwoleniach wojewodów.

Teraz placówki te zostały objęte wsparciem KMPT. Jak mówią eksperci KMPT, w placówkach tych ich wizytacje są przyjmowane z otwartością i zainteresowaniem.

Podczas wizytacji prewencyjnych w miejscach opieki w całym kraju przedstawiciele KMPT stwierdzili nieprawidłowości, jednak zadaniem pracowników Biura RPO nie jest tylko zwracanie uwagi na błędy, ale też dostrzeganie dobrych praktyk, z których mogłyby skorzystać placówki w innych częściach kraju. Takie miejsca, z których warto czerpać inspirację eksperci znaleźni w Krakowie, Machowinku, Elblągu, Otwocku, Ełku, Chorzowie, Moryniu, Górnej, Białymstoku, Gryficach, Szczebrzeszynie, Wrocławiu, czy Płocku.

 [-OFERTA_HTML-]

- DPS-y są potrzebne, ale powinniśmy o nich myśleć jako o ostateczności. Dziś zgadzamy się, że tak jak domy dziecka trzeba zastępować domami rodzinnymi i rodzinnymi zastępczymi, a osób w kryzysie choroby psychicznej nie izolować automatycznie w szpitalu psychiatrycznym (bo są inne, bardziej nowoczesne formy pomocy i terapii), tak w przypadku pomocy osobom starszym i niesamodzielnym trzeba myśleć o dezyinstytucjonalizacji – podsumował spotkanie Rzecznik Praw Obywatelskich.

Odpowiedzią i wyzwaniem dla wspólnot samorządowych jest takie organizowanie pomocy, by osoba starsza nie musiała wyprowadzać się do domu opieki. By mogła jak najdłużej mieszkać w swoim domu, wśród sąsiadów, w znajomych okolicach – by nie musiała rozstawać się z ukochanymi zwierzętami.

W związku z tym zespół ekspertów pracujących dla RPO przygotował dla samorządowców specjalną publikację – Model wsparcia osób starszych w środowisku zamieszkania. Wyjaśnia ona krok po kroku, co trzeba robić i na co zwracać uwagę, by starość miała coraz bardziej ludzki wymiar.

- Jeżdżąc po Polsce spotykam się z samorządowcami i widzę, że to myślenie już się przebija – podkreślił Adam Bodnar.

Źródło: www.rpo.gov.pl