Kto zleca wykonanie badań laboratoryjnych i obrazowych kandydatowi do klasy sportowej (lekarz POZ czy lekarz medycyny sportowej) w świetle następujących przepisów:
- art. 16 ust. 1 pkt 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych;
- rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 października 2005 r. w sprawie zakresu zadań lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej;
- rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej - załącznik nr 1 do rozporządzenia - WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH LEKARZA PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI?
Zgodnie z przepisem § 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 30 lipca 2002 r. w sprawie warunków tworzenia, organizacji oraz działania klas i szkół sportowych oraz szkół mistrzostwa sportowego (Dz. U. Nr 126, poz. 1078) - dalej r.w.t. klasami sportowymi, które mogą być tworzone w szkołach podstawowych, gimnazjach, szkołach ponadgimnazjalnych i szkołach ponadpodstawowych dla młodzieży, są oddziały, w których prowadzone jest szkolenie sportowe w jednej lub kilku dyscyplinach sportu, w kolejnych co najmniej trzech klasach danego typu szkoły, dla co najmniej 20 uczniów w oddziale. Szkolenie sportowe w klasach sportowych prowadzone jest w ramach zajęć sportowych, według programów szkolenia sportowego opracowanych dla poszczególnych dyscyplin sportu, przy czym klasy sportowe mogą realizować program szkolenia sportowego we współpracy z polskimi związkami sportowymi, klubami sportowymi, innymi stowarzyszeniami kultury fizycznej lub szkołami wyższymi prowadzącymi studia na kierunku wychowanie fizyczne.
Powyższe odniesienie do konkretnych dyscyplin sportowych oraz możliwość realizowania programów we współpracy z polskimi związkami sportowymi i klubami sportowymi zdaje się przesądzać o tym, że kwalifikacja ucznia-kandydata do klasy sportowej odbywa się na zasadach określonych w treści rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 14 kwietnia 2011 r. w sprawie trybu orzekania o zdolności do uprawiania danego sportu przez dzieci i młodzież do ukończenia 21. roku życia oraz przez zawodników pomiędzy 21. a 23. rokiem życia (Dz. U. Nr 88, poz. 500) - dalej r.o.z. Stąd też i badania kwalifikacyjne przeprowadza lekarz specjalista w dziedzinie medycyny sportowej, nie zaś lekarz podstawowej opieki zdrowotnej. Do kompetencji i obowiązków tego ostatniego, związanych z uprawianiem przez dzieci i młodzież sportu szkolnego, należy wyłącznie prowadzenie profilaktycznych badań lekarskich.
Zgodnie z przepisem § 1 r.w.t. klasami sportowymi, które mogą być tworzone w szkołach podstawowych, gimnazjach, szkołach ponadgimnazjalnych i szkołach ponadpodstawowych dla młodzieży, są oddziały, w których prowadzone jest szkolenie sportowe w jednej lub kilku dyscyplinach sportu, w kolejnych co najmniej trzech klasach danego typu szkoły, dla co najmniej 20 uczniów w oddziale. Co istotne dla niniejszych rozważań szkolenie sportowe w klasach sportowych prowadzone jest w ramach zajęć sportowych, według programów szkolenia sportowego opracowanych dla poszczególnych dyscyplin sportu, przy czym klasy sportowe mogą realizować program szkolenia sportowego we współpracy z polskimi związkami sportowymi, klubami sportowymi, innymi stowarzyszeniami kultury fizycznej lub szkołami wyższymi prowadzącymi studia na kierunku wychowanie fizyczne.
Powyższe odniesienie do konkretnych dyscyplin sportowych zdaje się przesądzać o tym, że kwalifikacja ucznia-kandydata do klasy sportowej odbywa się na zasadach określonych w treści rozporządzenia w sprawie trybu orzekania o zdolności do uprawiania danego sportu przez dzieci i młodzież do ukończenia 21. roku życia oraz przez zawodników pomiędzy 21. a 23. rokiem życia. Jak stanowi przepisu § 1 r.o.z. orzeczenia lekarskie o zdolności do uprawiania danego sportu wydaje się po przeprowadzeniu: wstępnych badań lekarskich dzieci i młodzieży do ukończenia 21. roku życia, ubiegających się o wydanie tego orzeczenia, okresowych badań lekarskich dzieci i młodzieży do ukończenia 21. roku życia, uprawiających dany sport oraz zawodników pomiędzy 21. a 23. rokiem życia oraz kontrolnych badań lekarskich dzieci i młodzieży do ukończenia 21. roku życia, uprawiających dany sport oraz zawodników pomiędzy 21. a 23. rokiem życia, którzy podczas uprawiania danego sportu doznali urazów, w tym urazu głowy, zmian przeciążeniowych, utraty przytomności, porażki przez nokaut lub, gdy przebyta inna choroba uniemożliwia uczestniczenie w zajęciach sportowych lub zawodach sportowych. Zgodnie zaś z przepisem § 2 r.o.z. badania takie przeprowadza lekarz specjalista w dziedzinie medycyny sportowej, a w odniesieniu do niepełnosprawnych badania te może przeprowadzić również lekarz specjalista w dziedzinie rehabilitacji medycznej.
W tym miejscu wskazać należy, iż zgodnie z obowiązującymi przepisami, tj. zgodnie z przepisami wydanego na podstawie art. 37 ust. 2 ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz. U. Nr 127, poz. 857 z późn. zm.) rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 14 kwietnia 2011 r. w sprawie kwalifikacji lekarzy uprawnionych do wydawania zawodnikom orzeczeń lekarskich o stanie zdrowia oraz zakresu wymaganych badań lekarskich niezbędnych do uzyskania orzeczenia lekarskiego (Dz. U. Nr 88, poz. 502) oraz rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 27 maja 2011 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (Dz. U. Nr 111, poz. 653 – dla świadczeniodawców realizujących świadczenia w ramach umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia) porada specjalistyczna z zakresu medycyny sportowej obejmuje swoim zakresem badania ogólne, specjalistyczne i diagnostyczne, tj. badania antropometryczne, badania laboratoryjne (badanie ogólne moczu z oceną mikroskopową osadu, odczyn opadania krwinek czerwonych, morfologię krwi obwodowej ze wzorem odsetkowym, oznaczenie stężenia glukozy w surowicy krwi), badania diagnostyczne (badanie elektrokardiograficzne, test wysiłkowy, badanie elektroencefalograficzne, badanie radiologiczne odcinka szyjnego kręgosłupa, badanie radiologiczne odcinka lędźwiowego kręgosłupa, badanie spirometryczne) oraz badania lekarskie (ogólne badanie lekarskie, badanie okulistyczne, badanie ortopedyczne, przegląd stomatologiczny, konsultację otorynolaryngologiczną, konsultację neurologiczną i konsultację okulistyczną).
Powyższe ustalenia uzupełnić należy uwagą, zgodnie z którą wskazane w treści sformułowanego pytania kompetencje i obowiązki lekarza podstawowej opieki zdrowotnej obejmują wyłącznie profilaktyczne badania lekarskie, w ramach to których lekarz dokonuje kwalifikacji do grupy na zajęciach wychowania fizycznego i sportu szkolnego. Pamiętać jednak należy, iż zgodnie z treścią załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 139, poz. 1139 z późn. zm.) "Wykaz świadczeń gwarantowanych lekarza podstawowej opieki zdrowotnej oraz warunki ich realizacji" część III "Warunki realizacji porad patronażowych oraz badań bilansowych, w tym badań przesiewowych" profilaktyczne badania lekarskie realizowane przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej prowadzone są wyłącznie dla uczniów klasy III szkoły podstawowej (10 lat), uczniów klasy I gimnazjum (13 lat) oraz uczniów klasy I szkoły ponadgimnazjalnej (16 lat). Tymczasem jak stanowi przepis § 6 r.w.t., ukierunkowany etap szkolenia sportowego w takich dyscyplinach sportu jak pływanie, gimnastyka artystyczna, gimnastyka sportowa, akrobatyka sportowa, łyżwiarstwo figurowe, narciarstwo alpejskie i tenis stołowy może być realizowany już począwszy od klasy I szkoły podstawowej. Dla uczniów klasy I szkoły podstawowej nie prowadzi się zaś gwarantowanych badań profilaktycznych w zakresie kwalifikacji do uprawiania sportu, o których mowa w rozporządzeniu w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej. Powyższe zdaje się również potwierdzać przyjęte na wstępie założenie, iż kwalifikacja ucznia-kandydata do klasy sportowej odbywa się jednak na podstawie badania prowadzonego przez lekarza medycyny sportowej a nie lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.
Na zakończenie dodać również należy, iż zgodnie z przepisem art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) świadczeniobiorcy przysługują m.in. nieodpłatnie orzeczenia i zaświadczenia lekarskie wydawane na jego życzenie, jeżeli są one związane z uczestnictwem dzieci i uczniów w zajęciach sportowych. Jak się wydaje użyty przez ustawodawcę termin "zajęcia sportowe" obejmuje w tym przypadku swoim zakresem nie tylko zajęcia o charakterze sportowym prowadzone w ramach wychowania fizycznego, ale również wszelkie formy rekreacji ruchowej, uprawianie sportu amatorskiego przez dzieci oraz uczestnictwo dzieci w zajęciach klas i szkół sportowych. Powyższe założenie prowadzi do wniosku, że wydawane przez lekarza medycyny sportowej zaświadczenia o braku przeciwwskazań do uprawiania sportu mają charakter nieodpłatny, podobnie jak same poprzedzające je badania laboratoryjne i diagnostyczne.
Artur Paszkowski
- art. 16 ust. 1 pkt 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych;
- rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 października 2005 r. w sprawie zakresu zadań lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej;
- rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej - załącznik nr 1 do rozporządzenia - WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH LEKARZA PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI?
Zgodnie z przepisem § 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 30 lipca 2002 r. w sprawie warunków tworzenia, organizacji oraz działania klas i szkół sportowych oraz szkół mistrzostwa sportowego (Dz. U. Nr 126, poz. 1078) - dalej r.w.t. klasami sportowymi, które mogą być tworzone w szkołach podstawowych, gimnazjach, szkołach ponadgimnazjalnych i szkołach ponadpodstawowych dla młodzieży, są oddziały, w których prowadzone jest szkolenie sportowe w jednej lub kilku dyscyplinach sportu, w kolejnych co najmniej trzech klasach danego typu szkoły, dla co najmniej 20 uczniów w oddziale. Szkolenie sportowe w klasach sportowych prowadzone jest w ramach zajęć sportowych, według programów szkolenia sportowego opracowanych dla poszczególnych dyscyplin sportu, przy czym klasy sportowe mogą realizować program szkolenia sportowego we współpracy z polskimi związkami sportowymi, klubami sportowymi, innymi stowarzyszeniami kultury fizycznej lub szkołami wyższymi prowadzącymi studia na kierunku wychowanie fizyczne.
Powyższe odniesienie do konkretnych dyscyplin sportowych oraz możliwość realizowania programów we współpracy z polskimi związkami sportowymi i klubami sportowymi zdaje się przesądzać o tym, że kwalifikacja ucznia-kandydata do klasy sportowej odbywa się na zasadach określonych w treści rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 14 kwietnia 2011 r. w sprawie trybu orzekania o zdolności do uprawiania danego sportu przez dzieci i młodzież do ukończenia 21. roku życia oraz przez zawodników pomiędzy 21. a 23. rokiem życia (Dz. U. Nr 88, poz. 500) - dalej r.o.z. Stąd też i badania kwalifikacyjne przeprowadza lekarz specjalista w dziedzinie medycyny sportowej, nie zaś lekarz podstawowej opieki zdrowotnej. Do kompetencji i obowiązków tego ostatniego, związanych z uprawianiem przez dzieci i młodzież sportu szkolnego, należy wyłącznie prowadzenie profilaktycznych badań lekarskich.
Zgodnie z przepisem § 1 r.w.t. klasami sportowymi, które mogą być tworzone w szkołach podstawowych, gimnazjach, szkołach ponadgimnazjalnych i szkołach ponadpodstawowych dla młodzieży, są oddziały, w których prowadzone jest szkolenie sportowe w jednej lub kilku dyscyplinach sportu, w kolejnych co najmniej trzech klasach danego typu szkoły, dla co najmniej 20 uczniów w oddziale. Co istotne dla niniejszych rozważań szkolenie sportowe w klasach sportowych prowadzone jest w ramach zajęć sportowych, według programów szkolenia sportowego opracowanych dla poszczególnych dyscyplin sportu, przy czym klasy sportowe mogą realizować program szkolenia sportowego we współpracy z polskimi związkami sportowymi, klubami sportowymi, innymi stowarzyszeniami kultury fizycznej lub szkołami wyższymi prowadzącymi studia na kierunku wychowanie fizyczne.
Powyższe odniesienie do konkretnych dyscyplin sportowych zdaje się przesądzać o tym, że kwalifikacja ucznia-kandydata do klasy sportowej odbywa się na zasadach określonych w treści rozporządzenia w sprawie trybu orzekania o zdolności do uprawiania danego sportu przez dzieci i młodzież do ukończenia 21. roku życia oraz przez zawodników pomiędzy 21. a 23. rokiem życia. Jak stanowi przepisu § 1 r.o.z. orzeczenia lekarskie o zdolności do uprawiania danego sportu wydaje się po przeprowadzeniu: wstępnych badań lekarskich dzieci i młodzieży do ukończenia 21. roku życia, ubiegających się o wydanie tego orzeczenia, okresowych badań lekarskich dzieci i młodzieży do ukończenia 21. roku życia, uprawiających dany sport oraz zawodników pomiędzy 21. a 23. rokiem życia oraz kontrolnych badań lekarskich dzieci i młodzieży do ukończenia 21. roku życia, uprawiających dany sport oraz zawodników pomiędzy 21. a 23. rokiem życia, którzy podczas uprawiania danego sportu doznali urazów, w tym urazu głowy, zmian przeciążeniowych, utraty przytomności, porażki przez nokaut lub, gdy przebyta inna choroba uniemożliwia uczestniczenie w zajęciach sportowych lub zawodach sportowych. Zgodnie zaś z przepisem § 2 r.o.z. badania takie przeprowadza lekarz specjalista w dziedzinie medycyny sportowej, a w odniesieniu do niepełnosprawnych badania te może przeprowadzić również lekarz specjalista w dziedzinie rehabilitacji medycznej.
W tym miejscu wskazać należy, iż zgodnie z obowiązującymi przepisami, tj. zgodnie z przepisami wydanego na podstawie art. 37 ust. 2 ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz. U. Nr 127, poz. 857 z późn. zm.) rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 14 kwietnia 2011 r. w sprawie kwalifikacji lekarzy uprawnionych do wydawania zawodnikom orzeczeń lekarskich o stanie zdrowia oraz zakresu wymaganych badań lekarskich niezbędnych do uzyskania orzeczenia lekarskiego (Dz. U. Nr 88, poz. 502) oraz rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 27 maja 2011 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (Dz. U. Nr 111, poz. 653 – dla świadczeniodawców realizujących świadczenia w ramach umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia) porada specjalistyczna z zakresu medycyny sportowej obejmuje swoim zakresem badania ogólne, specjalistyczne i diagnostyczne, tj. badania antropometryczne, badania laboratoryjne (badanie ogólne moczu z oceną mikroskopową osadu, odczyn opadania krwinek czerwonych, morfologię krwi obwodowej ze wzorem odsetkowym, oznaczenie stężenia glukozy w surowicy krwi), badania diagnostyczne (badanie elektrokardiograficzne, test wysiłkowy, badanie elektroencefalograficzne, badanie radiologiczne odcinka szyjnego kręgosłupa, badanie radiologiczne odcinka lędźwiowego kręgosłupa, badanie spirometryczne) oraz badania lekarskie (ogólne badanie lekarskie, badanie okulistyczne, badanie ortopedyczne, przegląd stomatologiczny, konsultację otorynolaryngologiczną, konsultację neurologiczną i konsultację okulistyczną).
Powyższe ustalenia uzupełnić należy uwagą, zgodnie z którą wskazane w treści sformułowanego pytania kompetencje i obowiązki lekarza podstawowej opieki zdrowotnej obejmują wyłącznie profilaktyczne badania lekarskie, w ramach to których lekarz dokonuje kwalifikacji do grupy na zajęciach wychowania fizycznego i sportu szkolnego. Pamiętać jednak należy, iż zgodnie z treścią załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 139, poz. 1139 z późn. zm.) "Wykaz świadczeń gwarantowanych lekarza podstawowej opieki zdrowotnej oraz warunki ich realizacji" część III "Warunki realizacji porad patronażowych oraz badań bilansowych, w tym badań przesiewowych" profilaktyczne badania lekarskie realizowane przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej prowadzone są wyłącznie dla uczniów klasy III szkoły podstawowej (10 lat), uczniów klasy I gimnazjum (13 lat) oraz uczniów klasy I szkoły ponadgimnazjalnej (16 lat). Tymczasem jak stanowi przepis § 6 r.w.t., ukierunkowany etap szkolenia sportowego w takich dyscyplinach sportu jak pływanie, gimnastyka artystyczna, gimnastyka sportowa, akrobatyka sportowa, łyżwiarstwo figurowe, narciarstwo alpejskie i tenis stołowy może być realizowany już począwszy od klasy I szkoły podstawowej. Dla uczniów klasy I szkoły podstawowej nie prowadzi się zaś gwarantowanych badań profilaktycznych w zakresie kwalifikacji do uprawiania sportu, o których mowa w rozporządzeniu w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej. Powyższe zdaje się również potwierdzać przyjęte na wstępie założenie, iż kwalifikacja ucznia-kandydata do klasy sportowej odbywa się jednak na podstawie badania prowadzonego przez lekarza medycyny sportowej a nie lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.
Na zakończenie dodać również należy, iż zgodnie z przepisem art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) świadczeniobiorcy przysługują m.in. nieodpłatnie orzeczenia i zaświadczenia lekarskie wydawane na jego życzenie, jeżeli są one związane z uczestnictwem dzieci i uczniów w zajęciach sportowych. Jak się wydaje użyty przez ustawodawcę termin "zajęcia sportowe" obejmuje w tym przypadku swoim zakresem nie tylko zajęcia o charakterze sportowym prowadzone w ramach wychowania fizycznego, ale również wszelkie formy rekreacji ruchowej, uprawianie sportu amatorskiego przez dzieci oraz uczestnictwo dzieci w zajęciach klas i szkół sportowych. Powyższe założenie prowadzi do wniosku, że wydawane przez lekarza medycyny sportowej zaświadczenia o braku przeciwwskazań do uprawiania sportu mają charakter nieodpłatny, podobnie jak same poprzedzające je badania laboratoryjne i diagnostyczne.
Artur Paszkowski