Skargę do Trybunału wniósł obywatel Holandii, który w 1980 roku został skazany na karę dożywotniego pozbawienia wolności. Skarżący został zwolniony w 2014 roku ze względu na zły stan zdrowia (zmarł przed wydaniem wyroku Trybunału).

Przed Trybunałem skarżący zarzucił, iż w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności nie był osadzony w trybie przewidzianym dla więźniów cierpiących na zaburzenia psychiczne, a tym samym nie otrzymywał odpowiedniego leczenia psychiatrycznego i w efekcie stracił faktyczną możliwość uzyskania przedterminowego zwolnienia. Odebranie mu rzeczywistej nadziei na zwolnienie - zgodnie z ustalonym orzecznictwem Trybunału - miało naruszać zakaz nieludzkiego traktowania i karania z art. 3 Konwencji o prawach człowieka.

Trybunał zgodził się ze skarżącym i potwierdził naruszenie art. 3 Konwencji.

Prawdą jest - z czym zgodził się pozwany rząd - iż u skarżącego stwierdzono zaburzenia psychiczne już na etapie postępowania karnego prowadzonego w jego sprawie, a mimo to skarżącemu nigdy nie zapewniono leczenia psychiatrycznego. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału kara dożywotniego pozbawienia wolności nie budzi wątpliwości w świetle art. 3 Konwencji, jeżeli w świetle prawa i w praktyce jest redukowalna. Oznacza to, iż musi istnieć procedura, która pozwala skazanemu na ubieganie się o warunkowe przedterminowe zwolnienie po spełnieniu wyraźnie określonych warunków - brak takiej możliwości oznacza odebranie skazanemu nadziei na powrót na wolność, co sprowadza się do nieludzkiego i poniżającego traktowania z naruszeniem art. 3 Konwencji.

Prawo holenderskie przewiduje okresową kontrolę wykonywania kar dożywocia oraz tryb, w drodze którego skazani na dożywocie mogą ubiegać się o przedterminowe zwolnienie. Jednym z warunków uzyskania zwolnienia jest resocjalizacja więźnia, która pozwala więźniowi na powrót do społeczeństwa. W przypadku skarżącego, który ubiegał się o warunkowe zwolnienie, władze holenderskie doszły do wniosku, iż mimo pewnej poprawy ryzyko powrotu do przestępstwa w jego przypadku jest zbyt wysokie, aby można było mu udzielić warunkowego przedterminowego zwolnienia.

Poznaj Linie Orzecznicze Lex>>>

Zgodnie z opinią sądu krajowego rozstrzygającego tę kwestię, istniał bezpośredni związek pomiędzy utrzymywaniem się ryzyka powrotu do przestępstwa a brakiem leczenia psychiatrycznego skarżącego.

W tym stanie rzeczy Trybunał uznał, iż niezapewnienie skarżącemu leczenia psychiatrycznego w sposób bezpośredni przyczyniło się do tego, że nie mógł osiągnąć odpowiedniego poziomu resocjalizacji pozwalającego na warunkowe zwolnienie. Tym samym władze krajowe odebrały mu praktyczną możliwość spełnienia warunków uzyskania przedterminowego zwolnienia, a więc odebrały mu jakąkolwiek rzeczywistą nadzieję powrotu na wolność. Skarżący został zatem poddany nieludzkiemu i poniżającemu traktowaniu z naruszeniem art. 3 Konwencji.

Murray przeciwko Holandii - wyrok Wielkiej Izby ETPC z 26 kwietnia 2016 roku, skarga nr 10511/10.

Dowiedz się więcej z książki
Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego. Komentarz
  • rzetelna i aktualna wiedza
  • darmowa wysyłka od 50 zł