SP ZOZ (udzielający zamówienia) podpisał umowę o udzielanie zamówienia na świadczenia zdrowotne w zakresie pielęgniarstwa z NZOZ-em (przyjmującym zamówienie). W ramach realizacji warunków umowy wskazany NZOZ korzysta z usług podwykonawców, którymi są pielęgniarki zatrudnione przez udzielającego zamówienia na podstawie umów o pracę.
Czy w takiej sytuacji na SP ZOZ-ie ciąży obowiązek odprowadzania dodatkowych składek ZUS od pielęgniarek (pracowników) udzielających świadczeń na podstawie umów zleceń zawartych ze wskazanym NZOZ-em?

Pytanie porusza bardzo ważki problem. Autorka od chwili, kiedy przyjęło się uzupełniać niedobory kadrowe w szpitalach umowami z NZOZ-ami stoi na stanowisku, że kontrakty takie są niezgodne z prawem. Po pierwsze – stanowią obejście prawa w zakresie określenia miejsca udzielania świadczeń i wymagań sanitarnych w tym zakresie. Wpis do rejestru zakładów opieki zdrowotnej zatwierdza bowiem między innymi lokalizację zakładu. Zawieranie z innym zakładem opieki zdrowotnej umowy, której istota sprowadza się do "użyczenia pracowników" narusza te postanowienia – świadczenia z założenia są bowiem udzielane gdzie indziej. Dalej, zawarcie kontraktu w zakresie opisanym w pytaniu powoduje, że NZOZ będący stroną takiego kontraktu zachowuje się de facto jak agencja pracy tymczasowej albowiem istota takich umów polega na zapewnianiu usług medycznych w lokalizacji zamawiającego przez osoby będące pracownikami udzielającego świadczeń. Agencje pracy tymczasowej i status pracownika tymczasowego podlegają jednak regulacji odrębnej ustawy – ustawy z dnia 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (Dz. U. Nr 166, poz. 1608 z późn. zm.). Po trzecie i najważniejsze – umowa z NZOZ-em taka, jak opisana w pytaniu, stanowi obejście prawa o zatrudnieniu lub zawarciu umowy o świadczenie pracy na innej podstawie niż umowa o pracę. Oba typy umów podlegają oskładkowaniu. W obszarze, w którym Autorka świadczy obsługę prawną świadczeniodawców, uprawnione organy prowadziły kontrolę umów takich, jak opisane, w jednym ze szpitali i nakazały odprowadzenie składek od tak "zatrudnionych" pielęgniarek.

W ocenie Autorki umowa taka, jak opisana w pytaniu wyczerpuje znamiona opisane w art. 22 § 12 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.). Umowa z NZOZ-em faktycznie bowiem zastępuje zatrudnienie pielęgniarek w szpitalu (zamawiający). Autorka nie wyda jednak kategorycznej opinii w zakresie obowiązku odprowadzania składek. W ocenie Autorki należy dokładnie rozeznać jakie jest nastawienie właściwego terytorialnie Inspektora Pracy i oddziału ZUS a także ewentualnie rozeznać praktykę sądową. To te instytucje bowiem dokonają oceny czy doszło czy też nie doszło do naruszenia przepisów prawa pracy, w tym także czy naruszono zasady ubezpieczenia społecznego. Autorka mimo oceny, że przedmiotowe umowy są niezgodne z prawem zdaje sobie sprawę z faktu, że kontrakty takie są powszechne i powszechnie tolerowane. Dlatego Autorka nie stwierdza, że SP ZOZ ma obowiązek odprowadzić składki.
Agnieszka Sieńko