Z przekazywanych rzecznikowi informacji wynika, że dotychczas brak było skutecznych środków mogących przeciwdziałać takiej przewlekłości. Choć poprzednio obowiązująca ustawa przewidywała terminy na sporządzenie recenzji, to brakowało skutecznych sankcji za ich niedochowanie. Jak wynika ze skarg, uczelnie niechętnie korzystały z uprawnień przysługujących im w związku z opóźnieniem w realizacji umów zawieranych z recenzentami.
Czytaj: Umarzanie postępowań habilitacyjnych>>
Konieczne zmiany w przepisach
W związku z tym za istotne Rzecznik uznaje zamieszczenie w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce przepisów, że recenzentem w postępowaniu w sprawie nadania stopnia doktora habilitowanego oraz w postępowaniu w sprawie nadania tytułu profesora nie może zostać osoba, która w okresie ostatnich 5 lat dwukrotnie nie dochowała terminu sporządzenia recenzji.
Pojawiają się jednak wątpliwości co do sposobu ewidencjonowania i weryfikowania tych okoliczności. Do RPO docierają sygnały, że nie jest jasne, w jaki sposób gromadzone i udostępniane będą informacje dotyczące terminowości przygotowywania opinii przez recenzentów. Brak jednoznacznych rozwiązań w tym zakresie stawia pod znakiem zapytania praktyczne znaczenie powołanych wyżej regulacji. Dlatego Marcin Wiącek prosi ministra edukacji i nauki Przemysława Czarnka o stanowisko w tej sprawie.
Kmieciak Zbigniew, Wegner Joanna: Odpowiednie stosowanie przepisów KPA w sprawach nadawania stopni naukowych i tytułu profesora >>
Zgodnie z informacją zawartą w poradniku RDN „Recenzje w postępowaniach o awans naukowy" w ocenie ww. organu zlecenie sporządzenia opinii, niezależnie od przedmiotu jej wykonania, powinno następować w drodze zawartej z recenzentem umowy o charakterze cywilnoprawnym. Przedmiotowe umowy powinny w sposób precyzyjny określać m.in. termin wykonania umowy oraz ewentualne kary za nienależyte albo nieterminowe wykonanie umowy.
Za racjonalne uznać należy przyjęcie, że termin wykonania umowy na sporządzenie recenzji w postępowaniu w sprawie nadania stopnia doktora habilitowanego powinien być skorelowany z 8-tygodniowym terminem, o którym mowa w art. 221 ust. 8 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2022 r. poz. 574 z późn. zm., dalej: ustawa PSWiN).
Dane w systemie POL-on
Zarówno MEiN jak i Rada Doskonałości Naukowej w odpowiedzi poinformowały, że dostrzegają problem. Resort nauki odpowiada, że zgodnie z art. 221 ust. 4 ustawy PSWiN w postępowaniu w sprawie nadania stopnia doktora habilitowanego RDN wyznacza 4 członków komisji habilitacyjnej, w tym aż 3 recenzentów (spośród łącznej liczby 4) oraz przewodniczącego komisji.
- Mając na uwadze przywołane powyżej wytyczne RDN oraz określone ustawowo zasady powoływania komisji habilitacyjnej, brak jest przesłanek uniemożliwiających przekazanie przez przewodniczącego komisji do RDN informacji o nieterminowym sporządzeniu recenzji przez określoną osobę. RDN może gromadzić przedmiotowe dane w ramach kompetencji przyznanej organowi na podstawie art. 238 ust. 1 pkt 6 lit. b oraz art. 239 pkt 1 ustawy PSWiN - wyjaśnia. Alternatywnie, kandydaci do pełnienia funkcji recenzenta w postępowaniu w sprawie nadania stopnia doktora habilitowanego - przed ich wyznaczeniem na tę funkcję przez RDN w drodze losowania, o którym mowa art. 240 ustawy PSWiN - mogą złożyć do organu oświadczenie o spełnieniu warunku, o którym mowa w art. 221 ust. 7 ustawy PSWiN. W przypadku recenzenta wybieranego przez podmiot habilitujący (na podstawie art. 221 ust. 5 pkt 3 PSWiN), oświadczenie może zostać złożone w ww. podmiocie a następnie przekazane do RDN.
Ministerstwo dodaje, że sama Rada Doskonałości Naukowej w swoich przepisach wewnętrznych, tj. w par. 21 statutu zobowiązała się do weryfikacji „terminowej realizacji dotychczasowych zadań przez kandydata na recenzenta [w postępowaniu w sprawie nadania stopnia doktora habilitowanego], zgodnie z art. 221 ust. 7 ustawy PSWiN”. Ustawa PSWiN nie wyklucza możliwości gromadzenia przez RDN - w wewnętrznej bazie organu - informacji o nieterminowo sporządzanych recenzjach oraz ich autorach.
- Niezależnie od powyższego uprzejmie informuję, że planuje się podjęcie prac legislacyjnych zmierzających do uszczegółowienia zakresu danych gromadzonych w bazie dokumentów w postępowaniach awansowych Zintegrowanego Systemu Informacji o Szkolnictwie Wyższym i Nauce POL-on. Uwzględnienie przedmiotowej bazy w upoważnieniu ustawowym określonym w art. 353 pkt 1 ustawy PSWiN, a następnie doprecyzowanie w rozporządzeniu w sprawie danych przetwarzanych w Zintegrowanym Systemie Informacji o Szkolnictwie Wyższym i Nauce POL-on m.in. informacji w zakresie opracowania recenzji w postępowaniach awansowych, uczyni zadość postulatowi wyartykułowanemu przez Radę Doskonałości Naukowej - odpowiada minister Przemysław Czarnek.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.