Najlepszym sposobem na integrację grupy i rozwiązywanie jej wewnętrznych problemów są zajęcia integracyjne zaplanowane przez specjalistów z uwzględnieniem możliwości i potrzeb uczniów. Zajęcia takie składają się z różnorodnych zabaw, których zadaniem jest angażowanie na równi wszystkich osób w danej grupie, wzmacnianie ich poczucia własnej wartości i budowanie atmosfery zaufania, akceptacji, współpracy i wzajemnej troski. W licznych publikacjach czy w internecie znaleźć można wiele scenariuszy takich zajęć, istnieją również specjaliści zewnętrzni i firmy, które zawodowo oferują poprowadzenie tego typu zajęć w szkole. Kadra szkolna może poprowadzić je samodzielnie – wymaga to jednak dobrego planu i odpowiednich przygotowań, a także fachowej realizacji umożliwiającej osiągnięcie założonych celów.
Szczególnie dobre efekty dadzą zajęcia integracyjne w połączeniu z atrakcyjnym wyjazdem, należy jednak upewnić się, czy wszystkie dzieci będą miały możliwość uczestnictwa – jeśli nie, wyjazd integracyjny mija się z celem. Na szczęście uczniów integrować można zarówno podczas wyjazdu czy jednodniowego wyjścia w plener, jak i na miejscu, na terenie szkoły. W zależności od możliwości danej placówki, na integrację przeznaczyć można kilka dni lub godzin, jednak decydując się na wersję minimum, lepiej zarezerwować co najmniej 3-4 godziny lekcyjne – w krótszym czasie, szczególnie w przypadku nowopowstałych klas, trudno osiągnąć miarodajne efekty.
Metod jest wiele, mamy więc ogromny wybór. Warto zadbać, by zajęcia były zróżnicowane i angażowały na zmianę całą grupę, grupę podzieloną na zespoły czy pary (pary powinny się zmieniać), czy wreszcie wiązały się z indywidualną pracą ucznia, której efekty będzie następnie prezentował grupie. Dobierając zestaw zajęć, warto zadbać, by każda osoba znalazła coś dla siebie i mogła się wykazać, unikać zaś należy rywalizacji. A jeśli przyjmujemy w klasie nowego ucznia, postarajmy się uwzględnić jego potrzeby, możliwości i talenty, aby miał szansę błysnąć przed resztą klasy i zdobyć jej uznanie. Zajęcia należy zacząć od przedstawienia się uczestników – każda osoba powinna też otrzymać możliwość powiedzenia kilku słów o sobie (np. swoich zainteresowaniach, talentach i sukcesach, posiadanych zwierzętach czy upodobaniach dotyczących książek, kina, muzyki czy kuchni).
Przykłady zabaw integracyjnych:
Alfabet – uczestnicy siadają w kręgu według kolejności pierwszych liter swoich imion w alfabecie, a następnie przedstawiają się kolejno, używając swego imienia i jakiejś swojej zalety zaczynającej się na tę samą literę, np. Rezolutna Renata, Koleżeński Karol. W innej wersji tej zabawy pseudonimy mają być nazwami zwierząt lub owoców zaczynającymi się na tę samą literę, co imię danej osoby, a zadaniem siedzących w kręgu uczestników jest powtarzanie imion i pseudonimów osób przedstawiających się wcześniej, nim sami się przedstawią – to ułatwia wszystkim zapamiętywanie. @page_break@
Wspólne cechy – klasa dzieli się na 5-6–osobowe grupy. Zadaniem uczestników każdej z nich jest znalezienie pięciu wspólnych cech, które mają wszystkie osoby w zespole, a także dla każdego po jednej, której nie mają inni. Następnie uczestnicy prezentują te cechy przed klasą, a każda z cech jest spisywana w jednym miejscu jako opisowy portret klasy.
Ogłoszenie – każdy indywidualnie spisuje na kartce anonimowe ogłoszenie – reklamę jego osoby jako przyjaciela (do 25 słów). Następnie wszystkie kartki są przemieszane, uczestnicy losują po jednej (jeśli wybiorą swoją, losują jeszcze raz) i zgadują, kto jest autorem ogłoszenia. Jeśli mają trudności, grupa może włączyć się do pomocy.
Herby – uczestnicy otrzymują kartki i kredki, a zadaniem jest narysowanie herbu, który symbolizuje daną osobę. Później prowadzący zbiera kartki i kolejno je prezentuje, a klasa zgaduje, kto narysował dany herb i co on oznacza.
Dokończ zdanie – każdy z uczestników odpowiada w kolejnych rundach na to samo pytanie, np. ulubiona książka lub film, co zabrałby na bezludną wyspę, kim będzie za 15 lat, jakim kolorem/przedmiotem itp. mogłaby być osoba siedząca obok, co najbardziej lubi/czego najbardziej nie lubi u innych, jak lubi spędzać wolny czas.
Sałatka owocowa – dzielimy uczestników na kilka grup – owoców, np. jabłka, gruszki, banany i pomarańcze. Ustawiamy krzesła w kręgu – o jedno mniej niż jest osób. Jedna z nich staje w środku i wywołuje np. Chcę zrobić sałatkę z bananów i jabłek! Wówczas wstają wszyscy z wymienionych grup i zamieniają się miejscami, a osoba wywołująca również usiłuje sobie znaleźć miejsce. Jako następna wywołuje osoba, która nie usiadła. Jeśli zawoła Sałatka owocowa! – zamieniają się wszystkie osoby w kręgu.
Pozytywny komunikat – dzielimy klasę na mniejsze grupy (5-7 osób), rozdajemy kartki. Każdy uczestnik podpisuje swoją imieniem i nazwiskiem (można wykorzystać wcześniej stworzone kartki z herbami) i puszcza ją wśród osób z jego grupy. Zadaniem każdej z nich jest napisać na kartce coś pozytywnego, ale prawdziwego o tej osobie (nie wolno pisać negatywnie). Uczestnicy nie muszą podpisywać się pod swoimi opiniami. Osoba, do której należy kartka, w ten sposób otrzymuje informację zwrotną o swoich zaletach. Jest to ćwiczenie najlepsze na koniec zajęć, kiedy uczniowie już lepiej się znają.
Jest to fragment artykułu Maddaleny Goetz - "Jak zintegrować klasę", opublikowanego w "Dyrektorze Szkoły" nr 8/2013>>