1. Charakterystyka zapisów ustawowych
 
Wynagrodzenie nauczyciela składa się z następujących składników:
1) wynagrodzenia zasadniczego;
2) dodatków: za wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego oraz za warunki pracy;
3) wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw;
4) nagród i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, z wyłączeniem świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i dodatków socjalnych.
Świadczeniami ze stosunku pracy są:
1) nagrody jubileuszowe,
2) odprawy emerytalne,
3) dodatkowe wynagrodzenie roczne,
4) zasiłek na zagospodarowanie,
5) nagrody ze specjalnego funduszu nagród,
6) wynagrodzenie za pracę w porze nocnej.
Wysokość wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela uzależniona jest od stopnia awansu zawodowego, posiadanych kwalifikacji oraz wymiaru zajęć obowiązkowych, a wysokość dodatków odpowiednio od okresu zatrudnienia, jakości świadczonej pracy i wykonywania dodatkowych zadań lub zajęć, powierzonego stanowiska lub sprawowanej funkcji oraz trudnych lub uciążliwych warunków pracy.
Minimalne stawki wynagrodzenia zasadniczego dla nauczycieli określane są przez ministra właściwego do spraw oświaty, w drodze rozporządzenia. Natomiast wysokość stawek oraz szczegółowe warunki przyznawania dodatków za wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego oraz za warunki pracy, szczegółowe warunki obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw, a także wysokość i warunki wypłacania nagród i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, o ile nie zostały odrębnie określone w ustawie Karta Nauczyciela lub odrębnych przepisach – ustala organ prowadzący, będący jednostką samorządu terytorialnego. Wydanie regulaminu następuje z uwzględnieniem przewidywanej struktury zatrudnienia. Ponadto, organ prowadzący powinien opracować regulamin wynagradzania nauczycieli tak, aby średnie wynagrodzenie nauczycieli, składające się z ww. składników, odpowiadało na obszarze działania danej jednostki samorządu terytorialnego, co najmniej średnim wynagrodzeniom, określonym w ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.) - dalej k.n. Średnie wynagrodzenie nauczycieli jest uzależnione od posiadanego przez nauczyciela stopnia awansu zawodowego i stanowi dla:
1) nauczyciela stażysty - 100%,
2) nauczyciela kontraktowego - 111%,
3) nauczyciela mianowanego - 144%,
4) nauczyciela dyplomowanego - 184%
– kwoty bazowej, określanej dla nauczycieli corocznie w ustawie budżetowej.
Stosownie do zapisu art. 13 ust. 2 ustawy budżetowej na rok 2011 r. kwota bazowa dla nauczycieli od 1 września 2011 r. wynosi: 2618,10 zł.
W związku z powyższym średnie miesięczne wynagrodzenie nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego w 2011 r. powinno osiągnąć dla:
1) nauczyciela stażysty – 2618,10 zł,
2) nauczyciela kontraktowego – 2906,09 zł,
3) nauczyciela mianowanego – 3770,06 zł,
4) nauczyciela dyplomowanego – 4817,30 zł.

2. Sposób dokonywania analizy, sprawozdawczości i kontroli średnich wynagrodzeń
 
Stosownie do zapisu art. 30a ust. 1 k.n., w terminie do dnia 20 stycznia każdego roku organ prowadzący szkołę będący jednostką samorządu terytorialnego przeprowadza analizę poniesionych w poprzednim roku kalendarzowym wydatków na wynagrodzenia nauczycieli w odniesieniu do wysokości średnich wynagrodzeń, oraz średniorocznej struktury zatrudnienia nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego. W przypadku nieosiągnięcia w roku podlegającym analizie wysokości średnich wynagrodzeń, w składnikach wskazanych w pkt 1 niniejszego opracowania, organ prowadzący szkołę będący jednostką samorządu terytorialnego ustala kwotę różnicy między wydatkami poniesionymi na wynagrodzenia nauczycieli w danym roku w tychże składnikach, a iloczynem średniorocznej liczby etatów nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego oraz średnich wynagrodzeń nauczycieli, ustalonych w danym roku. Kwota różnicy, jest dzielona między nauczycieli zatrudnionych i pobierających wynagrodzenie w roku, dla którego ustalono kwotę różnicy, w szkołach prowadzonych przez jednostkę samorządu terytorialnego i wypłacana w terminie do dnia 31 stycznia roku kalendarzowego następującego po roku, dla którego wyliczono kwotę różnicy, w formie jednorazowego dodatku uzupełniającego ustalanego proporcjonalnie do okresu zatrudnienia oraz osobistej stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela, zapewniając osiągnięcie średnich wynagrodzeń na poszczególnych stopniach awansu zawodowego, w danej jednostce samorządu terytorialnego w roku, dla którego wyliczono kwotę różnicy.