Od roku akademickiego 2019/2020 pedagogika specjalna prowadzona jest wyłącznie jako jednolite, pięcioletnie studia magisterskie. Zdaniem posłów, którzy zwracają się z pytaniem do resortu edukacji, spowodowało to i w przyszłości będzie pogłębiać braki kadrowe, jeżeli chodzi o liczbę specjalistów zatrudnianych w szkołach. -  Uczelnie w tym okresie notowały niską liczbę absolwentów i coraz mniejsze nabory, a kierunki pedagogiczne – niegdyś popularne – zaczęły świecić pustkami. Problem kadrowy pojawił się w szczególnie trudnym momencie, bo jednocześnie rośnie liczba dzieci z orzeczeniami o potrzebie kształcenia specjalnego oraz uczniów wymagających pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Według danych GUS i MEiN, w ciągu kilkunastu lat liczba takich uczniów zwiększyła się o około 30 proc., a wsparcia specjalistów potrzebuje dziś już co trzeci uczeń - alarmują posłowie.

Zatrudnianie psychologów już bez taryfy ulgowej - od września nowe wymogi>>

 

MEN: Nie ma takich problemów

Resort edukacji poinformował o kontynuacji działań mających na celu rozwój edukacji włączającej, obejmujących m.in. finansowanie trzeciej edycji bezpłatnych studiów podyplomowych dla nauczycieli na kierunku „Pedagog specjalny w edukacji włączającej”. W poprzedniej edycji studia ukończyło 279 osób, a w bieżącej – jak podaje ministerstwo – kształci się 275 kolejnych uczestników. MEN zwróciło także uwagę na wprowadzanie od 2022 r. standardów zatrudniania nauczycieli specjalistów w przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych oraz integracyjnych. Standardy te mają określać minimalny wymiar etatów dla psychologów, pedagogów, logopedów czy terapeutów, zależnie od liczby uczniów i lokalnych potrzeb. Wdrożenie przepisów zostało rozłożone na dwa etapy – pierwszy obowiązuje od września 2022 r., a drugi ma wejść w życie od września 2024 r. Według danych ministerstwa, liczba nauczycieli specjalistów w roku szkolnym 2024/2025 wzrosła o ponad 4,3 tys. etatów – z 46,6 tys. do 54,6 tys.

Czytaj też w LEX: Zadania i kwalifikacje pedagoga specjalnego >

„Szkoła dostępna dla wszystkich”, realizowany we współpracy z Instytutem Badań Edukacyjnych, UNICEF oraz organizacjami pozarządowymi. Projekt ma podnosić kompetencje nauczycieli specjalistów w pracy z uczniami o zróżnicowanych potrzebach. Według MEN, w inicjatywie wzięło udział ponad 800 placówek oświatowych, a wsparciem objęto ponad 100 tys. dzieci, 16 tys. nauczycieli i 22 tys. rodziców. Blisko 2 tys. nauczycieli uzyskało tytuł doradcy ds. dostępności uczenia. Resort przypomina również o powołaniu w każdym kuratorium dwóch wizytatorów ds. edukacji włączającej, którzy mają wspierać dyrektorów szkół, nauczycieli i rodziców m.in. w zakresie stosowania przepisów i upowszechniania dobrych praktyk.

Sprawdź w LEX: Czy pedagog specjalny może realizować godziny ponadwymiarowe? >

 

Kto może zostać pedagogiem specjalnym?

Kształcenie przyszłych nauczycieli – pedagogów specjalnych, logopedów oraz osób prowadzących zajęcia wczesnego wspomagania rozwoju dziecka – odbywa się w trzech głównych formach:

  1. Na jednolitych studiach magisterskich na kierunku:
    • pedagogika specjalna w zakresie: edukacji i rehabilitacji osób z niepełnosprawnością słuchową (surdopedagogika), wzrokową (tyflopedagogika), intelektualną, pedagogiki leczniczo-terapeutycznej, edukacji i terapii osób ze spektrum autyzmu, edukacji włączającej, pedagogiki resocjalizacyjnej, pedagogiki korekcyjnej (terapii pedagogicznej), wczesnego wspomagania rozwoju dziecka oraz logopedii, lub
    • kierunku, na którym realizowane jest wyłącznie kształcenie przygotowujące do zawodu nauczyciela w zakresie pedagogiki resocjalizacyjnej, pedagogiki korekcyjnej (terapii pedagogicznej), wczesnego wspomagania rozwoju dziecka i logopedii, lub
    • logopedii.
  2. Na studiach pierwszego i drugiego stopnia na kierunku innym niż pedagogika specjalna, w zakresie:
    • pedagogiki resocjalizacyjnej,
    • pedagogiki korekcyjnej (terapii pedagogicznej),
    • wczesnego wspomagania rozwoju dziecka,
    • logopedii.
  3. Na studiach podyplomowych przeznaczonych dla osób posiadających:
    • kwalifikacje do nauczania przedmiotu lub prowadzenia zajęć edukacyjnych, ale bez przygotowania w zakresie pedagogiki specjalnej, lub
    • przygotowanie w zakresie pedagogiki specjalnej, które chcą poszerzyć o dodatkowy zakres specjalizacji.

Sprawdź też w LEX: Czy pedagog specjalny może prowadzić zajęcia rewalidacyjne w ramach pensum? >

Zakres kształcenia określony w standardzie dla jednolitych studiów magisterskich jest szeroki i obejmuje następujące grupy zajęć:

  • Kształcenie ogólne – w zakresie filozofii, nauk socjologicznych i innych dyscyplin humanistycznych oraz społecznych.
  • Ogólne przygotowanie psychologiczno-pedagogiczne.
  • Kształcenie kierunkowe – obejmujące:
    • przygotowanie merytoryczne,
    • przygotowanie psychologiczne do pracy z dziećmi i uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi,
    • przygotowanie pedagogiczne do pracy z dziećmi, uczniami i dorosłymi z niepełnosprawnościami,
    • dydaktykę specjalną oraz diagnostykę w pedagogice specjalnej.
  • Kształcenie w zakresie edukacji włączającej – obejmujące m.in.:
    • teorie edukacji integracyjnej i włączającej,
    • diagnozę specjalnych potrzeb edukacyjnych,
    • planowanie, realizację i monitoring działań wspierających,
    • metodykę kształcenia w grupach zróżnicowanych,
    • programy wychowawcze w edukacji integracyjnej i włączającej,
    • organizację edukacji włączającej.
  • Przygotowanie w poszczególnych zakresach pedagogiki specjalnej – obejmujące przygotowanie merytoryczne oraz dydaktyczno-metodyczne w wybranym obszarze specjalizacji.
  • Praktyki zawodowe – realizowane w ramach powyższych grup zajęć.

Dodatkowo program obejmuje:

  • Wsparcie warsztatu pracy pedagoga specjalnego – zajęcia z emisji głosu, kultury języka, pierwszej pomocy oraz technologii informacyjno-komunikacyjnych.
  • Metodologię badań naukowych.

Minimalny wymiar kształcenia wynosi 2630 godzin, a w przypadku logopedii – 3030 godzin.

Sprawdź też w LEX: Czy pedagog specjalny w ramach swojego pensum może wykonywać obowiązki pedagoga? >

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.