Zgodnie z zapisami załączników do rozporządzenia MEN z 21.05.2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624 ze zm.) – dalej r.r.s. – szczegółową organizację nauczania, wychowania i opieki w danym roku szkolnym określa arkusz organizacji szkoły, opracowany przez dyrektora szkoły z uwzględnieniem szkolnego planu nauczania. Ponieważ od 30 kwietnia (termin opracowania arkusza przez dyrektora) i 30 maja (termin zatwierdzenia go przez organ prowadzący) do 1 września może zaistnieć wiele sytuacji mających wpływ na organizację nauczania (wyniki rekrutacji, urlopy macierzyńskie, zdrowotne, zmiany na stanowiskach kierowniczych), niezbędne bywa przygotowanie aneksu, czyli aktualnej wersji arkusza organizacyjnego.
Pamiętajmy, że wszelkie zmiany w organizacji nauczania, wychowania i opieki (także w trakcie roku szkolnego) muszą być ujęte w aneksach do arkusza, które opiniuje rada pedagogiczna. Na podstawie zatwierdzonego arkusza organizacji dyrektor ustala, z uwzględnieniem zasad ochrony zdrowia i higieny pracy, tygodniowy rozkład zajęć edukacyjnych oraz zajęć dodatkowych. Nie powinno się także rozpoczynać nowego roku bez planu dyżurów nauczycielskich. W przywoływanym już rozporządzeniu w sprawie bezpieczeństwa i higieny sprawę reguluje § 14 ust. 1 i 2: Przerwy w zajęciach uczniowie spędzają pod nadzorem nauczyciela. Jeżeli pozwalają na to warunki atmosferyczne, umożliwia się uczniom przebywanie w czasie przerw w zajęciach na świeżym powietrzu. Kto układa plan zajęć edukacyjnych i plan dyżurów?
Dyrektor oczywiście może i powinien delegować te zadania. Zazwyczaj za plan lekcji odpowiada zespół nauczycieli wykorzystujący znane na rynku oświatowym programy komputerowe kompatybilne z arkuszem organizacyjnym. Z doświadczenia wiem, że plan lekcji i plan dyżurów budzą wiele emocji w gronach nauczycielskich. Tu ogromna rola dyrektora w wyraźnym określeniu zasad i priorytetów, którymi są dobro ucznia i obowiązek realizowana zadań edukacyjnych, wychowawczych i opiekuńczych. Oczywiście jeśli jest możliwość pogodzenia potrzeb uczniów oraz pedagogów (praca w innej placówce, konieczność dojazdu), warto to zrobić, bo zadowoleni pracownicy to wyższa jakość pracy, ale pamiętajmy, że plan lekcji jest dla ucznia, a dyżury muszą zapewniać im maksymalne bezpieczeństwo.@page_break@

Odpowiada za to dyrektor. Planując organizację roku szkolnego, dyrektor musi pamiętać o możliwościach, jakie daje mu w § 5 zmienione 5.10.2010 r. rozporządzenie MEN z 18.04.2002 r. w sprawie organizacji roku szkolnego (Dz. U. Nr 46, poz. 432 ze zm.): Dyrektor szkoły (…), po zasięgnięciu opinii (…) rady pedagogicznej, rady rodziców i samorządu uczniowskiego, biorąc pod uwagę warunki lokalowe i możliwości organizacyjne szkoły (…), może, w danym roku szkolnym, ustalić dodatkowe dni wolne od zajęć dydaktyczno-wychowawczych, w wymiarze odpowiednio 6 (szkoły podstawowe, zawodowe), 8 (gimnazja) i 10 dni (licea i technika). Sugerowane przez ustawodawcę terminy dni wolnych to okres przeprowadzania egzaminów zewnętrznych, święta religijne lub inne dni wynikające z potrzeb szkoły lub społeczności lokalnej. Obowiązkiem dyrektora jest poinformowanie społeczności szkolnej do 30 września o ustalonych dodatkowych dniach wolnych. Również organizacja dowozu uczniów najczęściej spada na dyrektora szkoły, mimo że jest to zadanie organu prowadzącego. Gminy zwyczajowo ograniczają się do wybrania przewoźnika, natomiast szkołom (dyrektorom) zlecają ustalenie tras, przystanków, listy uczniów korzystających z dowozu, godzin i zasad opieki. W mojej byłej szkole za organizację dowozu odpowiadała wicedyrektorka i zabierało jej to ogromnie dużo czasu i energii, budziło też frustrację rodzącą się z poczucia, że oto kolejne zadanie dyrektor wykonuje za urzędników gminnych. Niestety, wieloletnie próby zmiany tego stanu rzeczy nie powiodły się i w wielu gminach wciąż występuje ten problem.

Jest to fragment artykułu Małgorzaty Nowak "Zadania dyrektora na początek roku szkolnego", opublikowanego w miesięczniku "Dyrektor Szkoły" nr 8/2013>>