Nauczyciel zatrudniony w niepełnym wymiarze godzin dostał propozycję zastępstwa za nauczyciela przebywającego na urlopie zdrowotnym.
Czy godziny te powinny być wliczone do jego pensum, czy mogą być przydzielone jako godziny nadliczbowe?
Czy godziny przyznane przez organ prowadzący jako godziny planowane mogą być przyznane jako godziny nadliczbowe w przypadku niepełnozatrudnionych, czy muszą być dodane do pensum?

Zgodnie z treścią art. 35 ust. 2a ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.) - dalej KN, przez godzinę doraźnego zastępstwa rozumie się przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć, której realizacja następuje w zastępstwie nieobecnego nauczyciela. Pragmatyka nauczycielska w treści art. 35 ust. 2 zawiera jednocześnie definicję godzin ponadwymiarowych - godziny nadliczbowe występują wyłącznie w treści ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) - rozróżniając tę kategorię pracy od pracy wykonywanej w zastępstwie nieobecnego nauczyciela. Ponadto praca w godzinach ponadwymiarowych realizowana jest ponad tygodniowy obowiązkowy wymiar zajęć (określony w art. 42 ust. 3 KN), który to rozumiany jest jako zatrudnienie w pełnym wymiarze zajęć (art. 42 ust. 5 KN).
Dodanie godzin doraźnych zastępstw do pensum nauczyciela zatrudnionego na część etatu jest możliwa pod warunkiem zmiany wiążącej obie strony stosunku pracy umowy o pracę. Wówczas oczywiście nie będziemy mieli do czynienia z godzinami doraźnych zastępstw, lecz swoistym zatrudnieniem nauczyciela w zastępstwie nieobecnego nauczyciela (co jest również możliwe na podstawie art. 10 ust. 7 KN). Należy jednak pamiętać, aby okres trwania takiej umowy na zastępstwo zsynchronizowany był z okresem nieobecności zastępowanego nauczyciela.
Oczywiście godziny doraźnych zastępstw mogą być przydzielone nauczycielom na zasadach ogólnych, czyli właśnie jako doraźne zastępstwo nieobecnego nauczyciela. W tym wypadku należy jednak pamiętać o doraźnym charakterze zastępstw, o których mowa w art. 35 ust. 2a KN. "Doraźność zastępstwa" wskazuje jego incydentalny charakter. Z tego względu w przypadku dłuższej nieobecności nauczyciela należy zastosować normę art. 10 ust. 7 KN, a więc zatrudnić innego nauczyciela w zastępstwie. Może to być zrealizowane na zasadzie okresowego zwiększenia wymiaru zatrudnienia nauczycieli pracujących na część etatu.

Krzysztof Lisowski