Pracownica, która odmawiając przyjęcia nowych warunków pracy nie była w ciąży, nie może powoływać się na błąd jako wadę swojego oświadczenia woli.

Tak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 16 czerwca 2009 r., oddalając skargę kasacyjną powódki.

W sprawie tej sądy I i II instancji oddaliły powództwo pracownicy o uznanie za bezskuteczne jej oświadczenia o wypowiedzeniu warunków umowy o pracę i przywrócenie jej do pracy na poprzednich warunkach oraz o zasądzenie wynagrodzenia za cały okres pozostawania bez pracy.

Pracodawca wypowiedział jej umowę o pracę w części dotyczącej miejsca wykonywania pracy z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia. Argumentował, że przeniósł część działalności do nowo otwartego magazynu. Pracownica nie zgodziła się na przeniesienie i złożyła oświadczenie o odmowie przyjęcia nowych warunków zatrudnienia. W związku w tym stosunek pracy ustał po upływie okresu wypowiedzenia.

Po niemal 5 miesiącach pracodawca otrzymał pismo od pracownicy, że jest w 22 tygodniu ciąży. Powołała się na art. 177 § 1 k.p. i oświadczyła, że uchyla się od skutków prawnych oświadczenia woli o zgodzie na rozwiązanie z nią umowy o pracę jako złożonego pod wpływem błędu co do istotnych okoliczności wpływających na podjęcie decyzji. Biegły w postępowaniu przed sądem I instancji ustalił, że pracownica nie była w ciąży w dniu wypowiedzenia jej umowy o pracę.

Sądy uznały, że jej oświadczenie o odmowie przeniesienia nie zostało złożone pod wpływem błędu, bo gdy je składała nie była w ciąży. A zgodnie z orzecznictwem (I PKN 330/00) termin do wniesienia odwołania od wypowiedzenia z powołaniem się na ciążę liczy się od chwili dowiedzenia się o niej, a nie od doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę.

Sąd Najwyższy uznał, że mając na uwadze art. 84 kodeksu cywilnego, nieskuteczność powoływania się na błąd jako wadę oświadczenia woli wynika stąd, że jego istotą jako wady jest mylne wyobrażenie osoby składającej oświadczenie o istniejącym stanie rzeczy. Błąd nie odnosi się natomiast do mylnego wyobrażenia o zdarzeniach, które mogą dopiero powstać i wywołać przekonanie osoby składającej oświadczenie, że jego wcześniejsze złożenie było decyzją niekorzystną.

W sprawie więc spór koncentrował się na tym, czy pracownica, która nie była w ciąży gdy odmówiła przyjęcia nowych warunków prac, a zaszła w nią przed rozwiązaniem stosunku pracy, może uchylić się od skutków prawnych oświadczenia o odmowie przyjęcia nowych warunków pracy. SN uznał, że nie i nie można zastosować tu art. 84 i 88 k.c. poprzez art. 300 k.p..

A zatem, pracownica niebędąca w ciąży, która złożyła oświadczenie o odmowie przyjęcia warunków pracy proponowanych przez pracodawcę stosownie do art. 42 § 3 k.p., i następnie zaszła w ciążę przed datą rozwiązania stosunku pracy, wskutek tego wypowiedzenia nie działa pod wpływem błędu. W związku z tym uchylenie się przez nią od skutków prawnych oświadczenia o odmowie przyjęcia proponowanych warunków na podstawie art. 84 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p. nie jest skuteczne.

W takim przypadku działanie art. 177 § 1 k.p. zostaje ograniczone do okresu pozostałego do końca okresu wypowiedzenia, czyli jest ona chroniona wówczas przed rozwiązaniem stosunku pracy np. bez wypowiedzenia, lecz ochrona ta ustaje z nadejściem terminu wypowiedzenia.

Wyrok SN z 16 czerwca 2009 r., sygn. akt I PK 17/09

Agnieszka Rosa