Rozwój Rady Praw Człowieka ONZ, w tym rola UEP6_TA(2009)0021
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 14 stycznia 2009 r. dotycząca rozwoju Rady Praw Człowieka ONZ, w tym roli UE (2008/2201(INI))
(2010/C 46 E/10)
(Dz.U.UE C z dnia 24 lutego 2010 r.)
Parlament Europejski,
– uwzględniając poprzednie rezolucje w sprawie Komisji Praw Człowieka Organizacji Narodów Zjednoczonych (UNCHR) uchwalone od 1996 r., a w szczególności rezolucję z dnia 16 marca 2006 r. w sprawie wyniku negocjacji dotyczących Rady Praw Człowieka i 62. sesji UNCHR(1), z dnia 29 stycznia 2004 r. w sprawie stosunków pomiędzy Unią Europejską a Organizacją Narodów Zjednoczonych(2), z dnia 9 czerwca 2005 r. w sprawie reformy Organizacji Narodów Zjednoczonych(3), z dnia 29 września 2005 r. w sprawie rezultatów Światowego Szczytu Organizacji Narodów Zjednoczonych w dniach 14-16 września 2005 r.(4), z dnia 21 lutego 2008 r. w sprawie siódmej sesji Rady Praw Człowieka Organizacji Narodów Zjednoczonych (UNHRC)(5) oraz z dnia 8 maja 2008 r. w sprawie rocznego sprawozdania z zakresu sytuacji praw człowieka na świecie w roku 2007 oraz polityki UE w tej dziedzinie(6),
– uwzględniając pilne rezolucje na temat praw człowieka i demokracji,
– uwzględniając sprawozdanie sekretarza generalnego ONZ z dnia 21 marca 2005 r. zatytułowane "W większej wolności: ku rozwojowi, bezpieczeństwu i prawom człowieka dla wszystkich", późniejszą rezolucję A/RES/60/1 Zgromadzenia Ogólnego ONZ w sprawie rezultatów światowego szczytu ONZ w 2005 r. oraz sprawozdanie sekretarza generalnego z dnia 7 marca 2006 r. zatytułowane "Inwestowanie w Narody Zjednoczone: na rzecz silniejszej organizacji na całym świecie",
– uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Ogólnego ONZ A/RES/60/251 ustanawiającą UNHRC,
– uwzględniając oświadczenie prezydencji UE z dnia 16 marca 2006 r. w sprawie ustanowienia UNHRC, złożone w imieniu Unii Europejskiej,
– uwzględniając wcześniejsze zwyczajne i nadzwyczajne sesje UNHRC,
– uwzględniając wyniki prac grup roboczych UNHRC zajmujących się procedurą rozpatrywania skarg, powszechnym przeglądem okresowym (UPR), przyszłym systemem doradztwa ekspertów, kalendarzem prac, rocznym programem prac, metodami pracy, sprawami regulaminowymi i przeglądem procedur specjalnych,
– uwzględniając wyniki trzecich wyborów państw członkowskich do UNHRC, które odbyły się podczas Zgromadzenia Ogólnego ONZ w dniu 21 maja 2008 r.,
– uwzględniając wyniki wyborów przewodniczącego UNHRC, które odbyły się w dniu 19 czerwca 2008 r.,
– uwzględniając pierwszą, drugą i trzecią sesję w ramach UPR, które miały miejsce w dniach 7-18 kwietnia 2008 r., 5-16 maja 2008 r. i 1-15 grudnia 2008 r.,
– uwzględniając art. 45 Regulaminu,
– uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych (A6-0498/2008),
A. mając na uwadze, że poszanowanie, propagowanie i zachowanie powszechności praw człowieka jest częścią wspólnotowego dorobku prawnego i jedną z podstawowych zasad UE,
B. mając na uwadze, że prawa człowieka i demokracja stanowią trzon stosunków zewnętrznych UE, a jej polityka zagraniczna jest oparta na silnym i jednoznacznym promowaniu skutecznej wielostronności zawartej w Karcie Narodów Zjednoczonych,
C. mając na uwadze, że ONZ oraz UNHRC należą do najbardziej odpowiednich organizacjami do zajmowania się w sposób kompleksowy kwestiami praw człowieka i problemami humanitarnymi,
D. mając na uwadze, że decyzję o ustanowieniu UNHRC jako quasi-stałego organu przyjęto powszechnie z zadowoleniem jako inicjatywę mającą na celu naprawę niedociągnięć UNCHR i zwiększającą znaczenie praw człowieka w rozmowach między rządami,
E. mając na uwadze, że UNHRC określiła sobie ambitny program na pierwsze trzy lata działalności, który obejmował przegląd swoich procedur i metod pracy, w szczególności opracowanie i dokonanie UPR, w ramach którego odbyły się dotychczas trzy sesje, dokonanie przeglądu sytuacji w 48 krajach, z których osiem jest państwami członkowskimi UE, oraz przegląd procedur specjalnych,
F. mając na uwadze, że UE była gorącym zwolennikiem ustanowienia UNHRC, a UE i państwa członkowskie zobowiązały się do odgrywania aktywnej i widocznej roli na rzecz utworzenia i wspierania skutecznego organu zajmującego się współczesnymi wyzwaniami w zakresie praw człowieka,
G. mając na uwadze, że UE stanowczo poparła wprowadzenie kryterium większości kwalifikowanej i kryterium członkostwa w odniesieniu do wyborów do UNHRC, których to wniosków nie utrzymano, oraz procedury monitorowania faktycznej realizacji obietnic wyborczych państw członkowskich ONZ,
H. mając na uwadze, że o ile zdolność UE do przyjmowania jednolitego stanowiska jest jeszcze ograniczona, w głównej mierze ze względu na interesy krajowe i ciągłe dążenie państw członkowskich do niezależnego działania na forum ONZ, istnieją dowody na to, że ich działania w UNHRC są bardziej spójne niż to miało miejsce w UNCHR,
I. mając na uwadze, że państwa członkowskie UE znajdują się w liczebnej mniejszości w UNHRC, co poważnie utrudnia możliwości UE wpływania na plan prac UNHRC i stanowi poważne wyzwanie dla uwzględniania stanowisk UE w pracach UNHRC,
J. mając na uwadze, że godna ubolewania nieobecność Stanów Zjednoczonych w UNHRC spowodowała potrzebę zwiększenia roli UE jako lidera krajów demokratycznych w zakresie praw człowieka,
K. mając na uwadze, że Parlament bacznie obserwuje rozwój wydarzeń w UNHRC wysyłając regularnie delegacje na jej posiedzenia i zapraszając specjalnych sprawozdawców i niezależnych ekspertów do wzięcia udziału w jego działalności na rzecz praw człowieka,
L. mając na uwadze, że procedury i mechanizmy UNHRC mają zostać poddane przeglądowi w 2011 r. zgodnie z wyżej wymienioną rezolucją A/RES/60/251 Zgromadzenia Ogólnego,
Ogólna ocena pierwszych trzech lat działalności UNHRC
1. przyjmuje z zadowoleniem dotychczasową działalność UNHRC oraz zwraca uwagę, że UNHRC posiada potencjał do stworzenia użytecznych ram dla wielostronnych działań Unii Europejskiej w zakresie praw człowieka; ubolewa jednak, że w czasie pierwszych trzech lat działalności nowy organ nie poczynił dotychczas bardziej znaczących postępów w kwestii poprawy wyników ONZ w zakresie praw człowieka;
2. wyraża zadowolenie z przyjęcia przez UNHRC ważnych tekstów ustanawiających standardy w dziedzinie praw człowieka, w tym Międzynarodowej konwencji o ochronie wszystkich osób przed wymuszonym zaginięciem, Deklaracji praw ludów tubylczych ONZ oraz protokołu fakultatywnego do Międzynarodowego paktu praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych; zauważa, że ten protokół ma przełomowe znaczenie, gdyż wprowadza procedurę rozpatrywania indywidualnych skarg, stwarzając mechanizm składania petycji dla ofiar łamania praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych na szczeblu międzynarodowym; wzywa wszystkie państwa do szybkiej ratyfikacji protokołu fakultatywnego do Międzynarodowego paktu praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych;
3. ubolewa, że UNHRC nie udało się podjąć działań w wielu najpilniejszych przypadkach naruszenia praw człowieka na świecie, co po części spowodowane było rosnącą niechęcią wielu państw zasiadających w UNHRC do jakiegokolwiek rozpatrywania sytuacji w poszczególnych krajach, w tym za pomocą rezolucji dotyczących poszczególnych państw, specjalnych sesji i procedur mandatów krajowych, w obawie przed rzekomym upolitycznieniem UNHRC; przypomina swoje zdanie, że zdolność UNHRC do skutecznego zajmowania się sytuacją w poszczególnych krajach ma zasadnicze znaczenie dla jej autorytetu i wiarygodności;
4. z zadowoleniem przyjmuje fakt, że procedura wyboru do UNHRC umożliwiła wykluczenie z UNHRC krajów, w których dochodzi do najpoważniejszych przypadków łamania praw człowieka, takich jak Iran i Białoruś; niemniej jednak ubolewa nad tym, że nie wszystkie grupy geograficzne zorganizowały właściwe procedury wyboru w zakresie przystąpienia do UNHRC; ubolewa, że system dobrowolnych oświadczeń przyniósł bardzo rozbieżne i niedoskonałe rezultaty umożliwiając rządom wycofywanie się z ich międzynarodowych zobowiązań w zakresie praw człowieka; w związku z tym jest głęboko zaniepokojony taktycznym wykorzystywaniem tzw. zobowiązań przez niektórych członków i potwierdza, że pełna współpraca w systemie procedur specjalnych powinna być zasadniczym kryterium przystąpienia do UNHRC;
5. ubolewa nad rosnącym podziałem UNHRC na bloki regionalne; uważa, że tego rodzaju "mentalność grupowa" podważa zdolność UNHRC do skutecznego, bezstronnego i obiektywnego zajmowania się przypadkami naruszania praw człowieka na całym świecie i może stanowić prawdziwą przyczynę stronniczości, wybiórczości i słabości UNHRC;
6. przyznaje, że niektóre delegacje w Genewie są niewystarczająco przygotowane do właściwego prowadzenia negocjacji w dziedzinie praw człowieka i w związku z tym zdają się na liderów danej grupy podczas formułowania swego stanowiska; zauważa niemniej jednak, że ten trend znalazł skuteczną przciwwagę w zakresie niektórych kluczowych kwestii, takich jak kodeks postępowania w zakresie procedur specjalnych i sytuacja w Darfurze, zwłaszcza w obrębie bloku azjatyckiego i afrykańskiego; podkreśla jednocześnie, że stanowiska przyjęte przez UE wspólnie z krajami kandydującymi w znacznym stopniu przyczyniły się do powstania "mentalności grupowej"; zwraca się do Komisji o dostarczenie roczego sprawozdania w sprawie wzorów zachowań podczas głosowania w ONZ nad prawami człowieka, analizującego w jaki sposób wpływa na nie polityka UE, państw członkowskich UE i innych bloków;
7. przyznaje, że szeroki zasięg UNHRC i udział wielu państw obserwatorów zapewnia, że praktycznie wszystkie kraje są zaangażowane w jej debaty; uważa, mając na uwadze przegląd, który ma zostać dokonany w 2011 r., że z jednej strony możliwość wprowadzenia członkostwa wszystkich krajów w UNHRC może zostać poddana rozwadze, chociaż z drugiej strony bardziej ograniczony skład może przynieść korzyści;
8. przyznaje, że prowadzone są dyskusje w sprawie stosunków między UNHRC a Trzecim Komitetem Zgromadzenia Ogólnego; przypomina w związku z tym, że zadaniem Trzeciego Komitetu jest poddanie pod dyskusję w ramach tego obejmującego wszystkie państwa członkowskie ONZ organu najważniejszych problemów poruszanych przez UNHRC; uważa, że ten organ może także rekompensować braki występujące w UNHRC, tak jak to dzieje się w Zgromadzeniu Ogólnym odnośnie do decyzji Rady Bezpieczeństwa, co jest ważnym aspektem wzajemnego uzupełniania się UNHRC i Trzeciego Komitetu; apeluje do UE o ponowne wyrażenie zaangażowania na rzecz wspierania UNHRC i poprawy jej skuteczności jako wyjątkowej platformy specjalizującej się w powszechnych prawach człowieka i szczególnego forum zajmującego się prawami człowieka w ramach systemu ONZ;
9. jest poważnie zaniepokojony faktem, że w coraz większym stopniu zagraża się zasadzie powszechności praw człowieka, co ilustrują przede wszystkim podejmowane przez niektóre państwa próby wprowadzenia ograniczeń w odniesieniu do uznanych powszechnie praw człowieka, takich jak swoboda wypowiedzi, lub interpretowania praw człowieka w odniesieniu do kontekstu kulturowego, ideologicznego i tradycyjnego; wzywa UE do dalszej czujności w stosunku do tych prób oraz do stanowczej obrony zasad powszechności, niepodzielności i współzależności praw człowieka;
Procedury specjalne
10. uważa, że procedury specjalne znajdują się w centrum maszynerii ONZ związanej z prawami człowieka i podkreśla, że wiarygodność i skuteczność UNHRC w kwestii ochrony praw człowieka zależy od współpracy z procedurami specjalnymi, ich pełnego wdrożenia, a także od przyjęcia reform, które zwiększyłyby ich zdolność do zajmowania się przypadkami naruszania praw człowieka;
11. uważa procedury specjalne zajmujące się sytuacją w poszczególnych krajach za zasadniczy instrument na rzecz poprawy sytuacji w zakresie praw człowieka w tych krajach; jest zdania, że charakter i częstotliwość przeglądów dotyczących poszczególnych krajów, przeprowadzanych w ramach UPR, nie może zastąpić mandatów krajowych; konsekwentnie przeciwstawia się podejmowanym przez pewne kraje próbom wykorzystywania argumentu "racjonalizacji" procedur specjalnych w celu wyeliminowania tych mandatów; ubolewa w związku z tym nad wygaśnięciem mandatów krajowych dotyczących Republiki Białorusi, Demokratycznej Republiki Konga i Republiki Kuby oraz rozwiązaniem grupy ekspertów ds. Darfuru;
12. konstatuje pojawienie się warunków umożliwiających zawieszenie mandatu krajowego Burundi; uznaje wagę określenia strategii wyjścia dla każdej z krajowych procedur specjalnych;
13. potępia starania kilku państw zasiadających w UNHRC mające na celu ograniczenie niezależności i skuteczności procedur specjalnych; odnotowuje w związku z tym przyjęcie w dniu 18 czerwca 2007 r. kodeksu postępowania dla upoważnionych w zakresie procedur specjalnych; wzywa UNHRC do stosowania tego kodeksu postępowania w myśl wyżej wymienionej rezolucji A/RES/60/251 oraz do poszanowania niezależności procedur specjalnych;
14. wzywa do usprawnienia wyboru i nominacji odpowiednich osób upoważnionych w ramach procedur specjalnych, w szczególności poprzez poszukiwanie sposobów i środków mających na celu wzmocnienie istniejącej grupy kandydatów z Biura Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka (OHCHR), a także zwiększenie niezależności osób upoważnionych poprzez odnoszenie się do doświadczenia kandydatów, przy zwróceniu właściwej uwagi na reprezentację geograficzną i równowagę kobiet i mężczyzn;
15. podkreśla potrzebę lepszych działań następujących po ustaleniach i zaleceniach z procedur specjalnych, które to działania mogłyby obejmować ustanowienie mechanizmów sporządzania sprawozdań z realizacji zaleceń;
16. uważa, że UPR jest instrumentem uzupełniającym procedury specjalne i stanowi okazję do skuteczniejszego wykorzystania ich sprawozdań oraz zagwarantowania ściślejszej współpracy i lepszych działań prowadzonych po zakończeniu przez nie prac;
17. wzywa do ciągłego wspierania procedur specjalnych pod względem finansowym i pod względem zasobów ludzkich;
Powszechny przegląd okresowy (UPR)
18. uznaje potencjalną wartość, jaką mechanizm UPR przedstawia dla poprawy uniwersalności monitorowania zobowiązań i praktyk w zakresie praw człowieka na całym świecie poprzez poddawanie wszystkich państw członkowskich ONZ równemu traktowaniu i takiej samej kontroli oraz poprzez stwarzanie organizacjom pozarządowym okazji do nawiązywania dialogu z danymi państwami członkowskimi;
19. z zadowoleniem przyjmuje fakt, że poprzez UPR wiele państw będących członkami ONZ zostało zachęconych do podjęcia zobowiązania do realizacji ich międzynarodowych zobowiązań, w następstwie konkluzji i zaleceń organów traktatowych i procedur specjalnych, do przedstawiania ogólnych sprawozdań organom traktatowym, odpowiadania na zaległe wnioski o zaproszenie dla procedur specjalnych, ratyfikowania niepodpisanych dotychczas traktatów, a nawet do przyjęcia ustawodawstwa krajowego mającego na celu zagwarantowanie zgodności ze zobowiązaniami wynikającymi z podpisanych przez nie traktatów;
20. ubolewa, że te trzy pierwsze sesje nie do końca spełniły oczekiwania w kwestii "obiektywnego, przejrzystego, niewybiórczego, konstruktywnego, niekonfrontacyjnego i nieupolitycznionego" procesu(7);
21. podkreśla, że cel ten można osiągnąć jedynie wtedy, gdy na każdym etapie przeglądu stosowana będzie niezależna ekspertyza oraz skuteczny, nastawiony na wynik mechanizm nadzoru;
22. ubolewa nad tym, że w procesie dokonywania UPR nie kładzie się nacisku na prawa gospodarcze, społeczne i kulturalne, a także na prawa mniejszości, oraz wzywa do poświęcenia większej uwagi tym prawom podczas nadchodzących sesji zgodnie z zasadą powszechności, niepodzielności i współzależności praw człowieka;
23. potępia wykorzystywanie sojuszy politycznych w celu ochrony pewnych państw członkowskich ONZ przed kontrolą zamiast dokonania krytycznej oceny warunków w zakresie praw człowieka i ich ochrony, co głęboko podważa sam cel UPR; zauważa, że praktyka ta osiągnęła niebezpieczny poziom w przeglądzie poświęconym Tunezji, który zawierał oświadczenia jawnie zaprzeczające wnioskom niezależnych ekspertów; zauważa jednak, że ten szczególny przegląd nie wydaje się być odzwierciedleniem tendencji;
24. z zadowoleniem przyjmuje decyzję UE o zaniechaniu realizacji wspólnych wystąpień w ramach przeglądów poświęconych danemu krajowi, lecz wystąpień uzupełniających się, tak aby móc poruszyć szeroki zakres spraw; podkreśla w związku z tym podejmowane przez UE próby złamania "mentalności blokowej" w UNHRC poprzez zadawanie pytań odnośnie do wzajemnych wyników; wyraża zadowolenie ze stopnia zaangażowania państw członkowskich UE w przeglądy, w tym w przeglądy dotyczące innych państw członkowskich UE; zachęca UE do rozwinnięcia obecnego modelu "luźnej koordynacji" oraz zadbania o to, aby wszystkie kraje i tematy zostały poruszone przez państwa członkowskie UE w sposób wystarczająco głęboki, oraz do unikania powieleń;
25. wyraża zaniepokojenie faktem, że w kilku przypadkach sprawozdanie końcowe z UPR oraz interaktywny dialog prowadzony w trakcie przeglądu nie odzwierciedlały informacji zawartych w dokumentach opisowych lub nawet pozostawały w sprzeczności z wnioskami niezależnych ekspertów, pozbawiając tym samym proces przeglądu jego zasadności, a także, że zalecenia przedstawione w sprawozdaniach grupy roboczej były zbyt niejasne i pozbawione konkretnej treści; wzywa członków grupy roboczej UPR do przedstawiania w przyszłych przeglądach zaleceń, które można zmierzyć, które są konkretne, realistyczne i ukierunkowane na ofiary, i oparte na informacjach zgromadzonych za pomocą niezależnych mechanizmów kontroli lub przez organizacje pozarządowe;
26. ubolewa nad faktem, że zalecenia wynikające z UPR mają niewiążący charakter, co wypływa z prawa, które UPR przyznaje państwom członkowskim ONZ, do decydowania o tym, które zalecenia mogą one przyjąć; zauważa, że w niektórych przypadkach, takich jak w przypadku Sri Lanki, odsetek przyjętych zaleceń był niski; uważa jednak, że nie wszystkie zalecenia są cenne ani zgodne z międzynarodowymi zobowiązaniami w zakresie praw człowieka; uważa, że w związku z tym może okazać się, że UPR nie jest najbardziej użytecznym instrumentem w niektórych przypadkach i podkreśla znaczenie niezależnych mechanizmów kontroli oraz sprawozdań organizacji pozarządowych w ramach UPR przy jednoczesnym utrzymaniu krajowych mandatów UNCHR;
27. potępia podejmowane przez niektóre państwa członkowskie UNHRC próby cenzurowania wkładów organizacji pozarządowych; żałuje, że udział organizacji pozarządowych ma ograniczony wpływ na końcową decyzję, zważywszy na ograniczony czas wypowiedzi przyznawany im w dyskusjach dotyczących UPR, jak i ograniczony dozwolony zakres zabierania głosu, który zezwala im na przedstawianie ogólnych komentarzy, ale nie zezwala na ponowne otwieranie kwestii omawianych w grupach roboczych;
28. ubolewa nad brakiem ogólnokrajowych konsultacji w sprawie sprawozdań dotyczących państw będących członkami ONZ z udziałem organizacji pozarządowych; w związku z tym apeluje do wszystkich państw poddawanych przeglądowi o zaangażowanie się w merytoryczną dyskusję na temat ich sytuacji w zakresie praw człowieka w sposób przejrzysty, z udziałem wszystkich części rządu i społeczeństwa obywatelskiego i pamiętając, że głównycm celem procesu dokonywania przeglądu jest poprawa sytuacji w zakresie praw człowieka w tych krajach;
29. wzywa wszystkie państwa do przeprowadzenia po przeglądzie szeroko zakrojonej krajowej konsultacji w oparciu o jego zalecenia; wzywa UE do dalszego prowadzenia rozważeń na temat sposobu, w jaki można wykorzystać te zalecenia w ramach rozwijania programów pomocy technicznej;
30. wzywa UNHRC do podtrzymania starań na rzecz zwiększenia odpowiedzialności państw członkowskich ONZ w zakresie praw człowieka poprzez zwiększenie skuteczności UPR, a szczególnie poprzez zaostrzenie procedur mających na celu unikanie umyślnej obstrukcji lub pozorowanych taktyk, które podważają cele ONZ, UNHRC i UPR;
Przejrzystość oraz udział społeczeństwa obywatelskiego w pracach UNHRC
31. przypomina o znaczeniu udziału społeczeństwa obywatelskiego w pracach UNHRC i wzywa państwa członkowskie UE do wprowadzenia skutecznych sposobów i instrumentów umożliwiających społeczeństwu obywatelskiemu udział w UNHRC i korzystanie z udzielanych im przez status konsultacyjny przywilejów przedkładania pisemnych komunikatów i składania ustnych oświadczeń;
32. wyraża zadowolenie z utrzymania praktyki uczestnictwa pozarządowych organizacji praw człowieka w debatach i wyraża nadzieję, że w przyszłości uczestnictwo to ulegnie poprawie i wzmocnieniu; ponawia apel o reformę Komisji ONZ ds. organizacji pozarządowych w celu umożliwienia skutecznego uczestnictwa niezależnych organizacji pozarządowych i podkreśla, że zalecenia dotyczące akredytacji powinny być sporządzane przez niezależnych ekspertów na podstawie prac i wkładu organizacji pozarządowych;
33. zauważa, że charakter UNHRC jako stałego organu stanowi szczególne wyzwanie dla organizacji pozarządowych z siedzibą poza Genewą; wyraża zatem zadowolenie w związku z wkładem agencji współpracujących w imieniu organizacji pozarządowych z Biurem Wysokiego Komisarza ds. Praw Człowieka (OHCRH) i biurem ONZ w Genewie na rzecz udzielania organizacjom pozarządowym informacji o działaniach UNHRC i ułatwiania im udziału w jej pracach;
34. wzywa darczyńców do odpowiedzi na potrzeby organizacji praw człowieka w zakresie szkoleń i finansowania, zwłaszcza organizacji z siedzibą w Genewie, tak aby umożliwić im regularny i skuteczny udział w pracach UNHRC; wzywa Komisję do dalszego wspierania inicjatyw społeczeństwa obywatelskiego mających na celu kontrolę polityki rządów w zakresie praw człowieka, którymi zajmuje się ONZ;
35. ubolewa nad brakiem zainteresowania i wiedzy opinii publicznej o UNHRC; z zadowoleniem przyjmuje zatem inicjatywy OHCRH mające na celu zwiększenie przejrzystości, mianowicie utworzenie "biuletynu nieformalnych posiedzeń"; z zadowoleniem przyjmuje transmitowanie na żywo za pomocą Internetu sesji UNHRC w celu podniesienia świadomości opinii publicznej odnośnie do jej prac;
Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka (OHCRH)
36. ponownie stwierdza, że OHCRH jest organem kluczowym w strukturze ONZ, ponieważ odgrywa istotną rolę w zakresie ochrony praw człowieka i stania na ich straży poprzez podkreślanie ich znaczenia w systemie ONZ oraz w stosunkach ze wszystkimi odnośnymi organizacjami, zwłaszcza w związku z działaniami dotyczącymi przywrócenia pokoju lub jego umocnienia, rozwoju oraz pomocy humanitarnej;
37. potwierdza swoje poparcie dla OHCRH oraz przywiązanie do integralności zakresu kompetencji tego organu, jak i do jego niezależności i bezstronności;
38. przychylnie odnosi się do starań OHCRH zmierzających do wzmocnienia jego obecności w terenie poprzez otwieranie oddziałów regionalnych; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje podpisanie protokołu ustaleń pomiędzy OHCRH a władzami Republiki Kirgiskiej, dotyczącego otwarcia regionalnego oddziału OHCRH w Biszkeku; ponawia uznanie dla działań, jakich dokonało OHCRH na rzecz wsparcia organów traktatowych i specjalnych procedur;
39. wyraża uznanie dla pracy Louise Arbour jako Wysokiego Komisarza ds. Praw Człowieka oraz dla zaangażowania i uczciwości, którymi się wykazała, oraz wyraża przekonanie, że obejmująca po niej to stanowisko Navanethem Pillay wykaże się równym zapałem do pracy i spełni pokładane w niej oczekiwania związane ze stanowiskiem;
40. wyraża zadowolenie z dobrowolnego wkładu, jakim Komisja od lat wspiera OHCHR, włączając w to 4 miliony euro na rok 2008 w ramach europejskiego instrumentu na rzecz demokracji i praw człowieka; wzywa państwa członkowskie do dalszego wspierania OHCHR, zwłaszcza w ramach administracyjnej i budżetowej piątej komisji Zgromadzenia Ogólnego, aby nie dopuścić do ingerencji w niezależność OHCHR i zagwarantować mu wszelkie niezbędne środki finansowe umożliwiające mu pełnienie mandatu;
Rola UE w UNHRC
41. przychylnie odnosi się do aktywnego uczestnictwa UE w UNHRC w trakcie trzech pierwszych lat funkcjonowania UNHRC, przejawiającego się zwłaszcza w formie własnych rezolucji lub współautorskich rezolucji, wydawanych oświadczeń, uczestnictwa w interaktywnych dialogach i debatach oraz uwieńczonego sukcesem wezwania do zwołania specjalnego posiedzenia w sprawie sytuacji w zakresie praw człowieka w Darfurze w grudniu 2006 r., w Birmie/Związku Myanmar w październiku 2007 r. oraz we wschodniej części Demokratycznej Republiki Konga w listopadzie 2008 r.; uznaje zobowiązania podjęte przez UE w celu stawienia czoła sytuacjom poszczególnych państw w ramach UNHRC;
42. z zadowoleniem stwierdza fakt, że wszystkie rezolucje autorstwa UE lub współtworzone przez nią zostały zatwierdzone przez UNHRC podczas dziewięciu pierwszych sesji zwyczajnych Rady oraz jej ośmiu pierwszych sesji nadzwyczajnych; zauważa jednak, że wiele kontrowersyjnych i spornych kwestii nie zostało poddanych pod głosowanie;
43. stwierdza, że państwa członkowskie UE będące członkami UNHRC są podzielone na dwie grupy regionalne, a mianowicie grupę europejskich państw zachodnich oraz grupę europejskich państw wschodnich; stwierdza, że UE opowiada się przeciwko systemowi, w którym każdy region wystawia tylko tylu kandydatów, ile jest miejsc (system "clean slate"), który oznacza w praktyce, że państwa członkowskie UE muszą konkurować ze sobą w celu uzyskania miejsca w UNHRC;
44. zachęca UE, by nadal nalegała na ustanowienie kryteriów członkostwa na potrzeby wyboru do UNHRC, włączając w to wydawanie stałych zaproszeń osobom upoważnionym w ramach procedur specjalnych, jak również na monitorowanie rzeczywistego wykonania zobowiązań złożonych przez państwa członkowskie ONZ przed wyborem do Rady; ponawia również wniosek o stosowanie tej zasady przy ustalaniu, czy UE powinna popierać kraje kandydujące; ubolewa nad faktem, że wniosek ten nie otrzymał jeszcze wsparcia UE;
45. stwierdza, że UE znajduje się w liczebnej mniejszości w UNHRC, co bez wątpienia stanowi wyzwanie w sytuacjach, w których chce ona, by jej głos został zauważony; pochwala praktykę przyjętą w trakcie prezydencji słoweńskiej, polegającą na "wspieraniu" innych członków UNHRC oraz "dzieleniu obciążeń" pomiędzy państwa członkowskie UE; wzywa państwa członkowskie UE do kontynuowania tej praktyki oraz jej rozwijania;
46. z zadowoleniem przyjmuje przybierający na sile trend, zgodnie z którym nie tylko prezydencja, ale i państwa członkowskie UE zabierają głos w debatach; zwraca się o rozwijanie tej tendencji i wzywa państwa członkowskie UE do wzmocnienia przesłania UE, jakim powinno być "jedno stanowisko, wiele głosów"; zachęca państwa członkowskie UE do dalszego rozwijania inicjatyw między regionami jako użytecznego sposobu przeciwdziałania polityce bloków; wzywa UE i Organizację Konferencji Islamskiej do zwiększenia starań z myślą o poprawie wzajemnego zrozumienia i współpracy;
47. popiera stanowisko UE w zakresie poszukiwania skoordynowanej, wspólnej płaszczyzny w ramach UNHRC; ubolewa jednak nad faktem, że w procesie wypracowywania wspólnej dla państw członkowskich polityki w ramach UNHRC Unia Europejska często pojawia się na forum UNHRC prezentując najniższy wspólny mianownik, przez co ogranicza dynamikę dyplomatycznego potencjału UE w kontaktach z innymi grupami regionalnymi; zachęca Wysokiego Przedstawiciela UE ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, Javiera Solanę, do udzielenia mandatu swojemu osobistemu przedstawicielowi ds. demokracji i praw człowieka - jeżeli zajdzie taka konieczność, oddelegowując osobistych wysłanników - do prowadzenia intensywnych konsultacji w Afryce, Azji i Ameryce Łacińskiej w sprawach, o których dyskutuje się w UNHRC, w celu zaangażowania państw z innych bloków we wspólne inicjatywy na szczeblu NZ;
48. ubolewa nad tym, że ze względu na czas i wysiłek, jakich wymaga wypracowanie wspólnego stanowiska, UE nie była dotąd w stanie wywrzeć rzeczywistego wpływu na szeroko rozumiany system ONZ; wzywa UE do zwiększenia swojej elastyczności w mniej istotnych sprawach, przy jednoczesnym utrzymaniu zaangażowania w wypracowanie wspólnego stanowiska, co umożliwiłoby UE szybsze i skuteczniejsze działanie w ramach negocjacji w zasadniczych sprawach;
49. ubolewa nad dość obronną pozycją przyjętą przez UE w ramach UNHRC, a zwłaszcza nad demonstrowaną przez nią niechęcią do składania rezolucji o sytuacji w poszczególnych krajach, ponieważ zazwyczaj spotykają się one z silnym oporem innych państw, jak i nad świadomym wyborem konsensusu oraz skłonnością do unikania języka mogącego budzić sprzeciw, co w konsekwencji przeradza się w kompromis nieodzwierciedlający w pełni stanowiska UE, jak choćby w przypadku rezolucji przyjętych w dniu 27 marca 2007 r. w sprawie sytuacji w zakresie praw człowieka w Kongo(8) oraz w dniu 13 grudnia 2007 r. w sprawie grupy ekspertów ds. sytuacji w zakresie praw człowieka w Darfurze(9), czego wynikiem było rozwiązanie tej grupy, mimo że UE pierwotnie nawoływała do jej utrzymania;
50. wzywa UE i jej państwa członkowskie do lepszego wykorzystania swojej potencjalnej siły nacisku, by mogła ona odgrywać taką rolę, jaką jest w stanie odgrywać będąc liderem grupy państw demokratycznych z ugruntowaną tradycją przestrzegania praw człowieka; uważa, że osiągnięciu takiej przywódczej roli najbardziej sprzyja wzmocnienie partnerstwa z państwami z innych grup regionalnych, czego dowiódł szereg inicjatyw UE w ramach systemu ONZ, takich jak rezolucja Zgromadzenia Ogólnego w sprawie moratorium na wykonywanie kary śmierci oraz w sprawie prawa do wody;
51. wzywa UE i jej państwa członkowskie do bardziej dynamicznego współdziałania z innymi demokratycznymi członkami UNHRC, w tym z państwami z grupy afrykańskiej i azjatyckiej, a w szczególności z demokratycznymi państwami przestrzegającymi prawa międzynarodowego; uważa, że obecne nigeryjskie przewodnictwo w UNHRC otwiera przed UE duże możliwości w tym zakresie;
52. wzywa UE do organizowania regularnych spotkań tematycznych z tymi państwami, co jest sposobem na wypracowywanie mechanizmów pro-koalicyjnych oraz zagwarantowanie jak najszerszego poparcia dla zajmowanych przez nią stanowisk; podkreśla potrzebę wzmocnienia pozycji genewskich misji państw członkowskich UE oraz inwestowania w zasoby dyplomatyczne poprzez delegowanie specjalistów w dziedzinie praw człowieka oraz dyplomatów wysokiego szczebla do kierowania UNHRC;
53. nakłania do ściślejszej koordynacji i współpracy między właściwymi grupami roboczymi Rady UE mającymi siedzibę w Brukseli a biurami UE oraz stałymi przedstawicielstwami państw członkowskich UE w Nowym Jorku i Genewie; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje rzeczywistą decentralizację procesu podejmowania bieżących decyzji między Brukselą a Genewą, przy jednoczesnym zachowaniu przez stolice istotnej roli koordynacyjnej;
54. ponownie wzywa UE do skuteczniejszego wykorzystania pomocy i politycznego wsparcia udzielanych krajom trzecim, a także innych instrumentów - takich jak dialog czy konsultacje dotyczące praw człowieka - w celu zagwarantowania szerszego konsensusu co do własnych lub współtworzonych przez UE inicjatyw, którym powinno przewodzić poszanowanie prawa międzynardowego, powszechnie uznanych standardów w zakresie praw człowieka oraz promowanie reform demokratycznych; jednocześnie wzywa państwa członkowskie UE oraz Komisję do uwzględnienia wyników prac UNHRC dotyczących poszczególnych państw, w tym zaleceń i wniosków z UPR, przy określaniu celów i priorytetów programów pomocowych UE;
55. ubolewa nad faktem, że UE nie była w stanie przedstawić istotnych priorytetów dla prac UNHRC i że kilkakrotnie była zmuszona przyjąć podejście "ograniczania szkód", jak miało to miejsce zwłaszcza w przypadku kodeksu postępowania dotyczącego procedur specjalnych, zaproponowanego w 2007 r. przez grupę afrykańską; wzywa UE do przyjęcia bardziej proaktywnej strategii oraz podwojenia starań zmierzających do zwiększenia jej wpływu na program prac oraz debaty w ramach UNHRC;
56. uważa, że mimo iż państwa członkowskie UE mają bardziej ugruntowaną tradycję przestrzegania praw człowieka niż wiele innych państw będących członkami UNHRC, działania UE będą skuteczniejsze, jeżeli nie będzie można oskarżyć jej o stosowanie podwójnych standardów czy o bycie wybiórczą we własnych politykach z zakresu praw człowieka i demokracji; w związku z tym wzywa UE do dotrzymania podjętych przez siebie zobowiązań dotyczących promowania praw człowieka we wszystkich regionach świata i we wszelkich dziedzinach; wzywa w związku z tym UE do aktywnego zaangażowania się w przegląd konferencji z Durbanu, który ma odbyć się w 2009 r., biorąc pod uwagę w szczególności konieczność stosowania rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ A/RES/62/149 z dnia 18 grudnia 2007 r. wzywającej do powszechnego moratorium na wykonywanie kary śmierci;
57. zachęca Parlament do regularnego uczestnictwa w sesjach UNHRC w Genewie; z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Podkomisji Praw Człowieka dotycząca zapraszania na swoje posiedzenia osób upoważnionych w ramach procedur specjalnych oraz przewodnictwa UNHRC i zwraca się o kontynuowanie tego zwyczaju;
58. potwierdza potrzebę jasnej wizji, politycznego programu i długoterminowej strategii dotyczących funkcjonowania UNHRC oraz działań państw członkowskich UE w ramach tego organu, zwłaszcza w odniesieniu do przeglądu funkcjonowania UNHCR, który zostanie podjęty w 2011 r.; jest zdania, że strategia ta powinna wskazywać jasno określone punkty odniesienia; w związku z tym wzywa UE do:
– potwierdzenia i stanowczej obrony zasad powszechności, niepodzielności i współzależności praw człowieka;
– zapewnienia, że potencjał UNHRC w zakresie reagowania na rozwój sytuacji w poszczególnych krajach, w tym poprzez mandaty krajowe, zostanie zachowany i wzmocniony;
– zapewnienia niezależności i skuteczności procedur specjalnych ogólnie oraz do starań na rzecz spełnienia obowiązku współpracy w ramach specjalnych procedur, jaki spoczywa na członkach UNHRC;
– działań na rzecz umocnienia niezależnych mechanizmów monitorowania i sprawozdawczości w ramach procesu UPR;
– potwierdzenia szczególnej roli UNHRC jako głównego i prawowitego międzynarodowego forum praw człowieka oraz jej dopełniającej roli w stosunku do innych organów ONZ;
– ochrony niezależności OHCHR;
– wzmocnienia swojej prokolalicyjnej strategii zewnętrznej, w szczególności za pomocą inicjatyw ponadregionalnych;
– dalszego wzmocnienia swojej wewnętrznej/zewnętrznej wiarygodności w zakresie praw człowieka, w szczególności poprzez ratyfikację Traktatu;
*
* *
59. zobowiązuje swojego Przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie oraz Komisji, jak również rządom i parlamentom państw członkowskich UE i państw będących członkami UNHRC, przewodniczącemu Zgromadzenia Ogólnego ONZ, sekretarzowi generalnemu ONZ oraz Biuru Wysokiego Komisarza ds. Praw Człowieka.
______
(1) Dz.U. C 291 E z 30.11.2006, s. 409.
(2) Dz.U. C 96 E z 21.4.2004, s. 79.
(3) Dz.U. C 124 E z 25.5.2006, s. 549.
(4) Dz.U. C 227 E z 21.9.2006, s. 582.
(5) Teksty przyjęte, P6_TA(2008)0065.
(6) Teksty przyjęte, P6_TA(2008)0193.
(7) Rezolucja ONZ 5/1 z 18 czerwca 2007 r.
(8) Rezolucja A/HRC/7/16.
(9) Rezolucja A/HRC/6/35.
