Szczególne uprawnienia kombatantów.

USTAWA

z dnia 26 maja 1982 r.

o szczególnych uprawnieniach kombatantów.

Wyrażając szacunek i uznanie dla uczestników walk o narodowe i społeczne wyzwolenie Ojczyzny, o zachowanie polskości i niepodległości kraju, o ustanowienie i utrwalenie władzy ludowej oraz biorąc pod uwagę potrzebę otoczenia szczególną troską i opieką środowiska ludzi zasłużonych dla narodu i państwa, stanowi się, co następuje:

Rozdział  1

Postanowienia ogólne.

Art.  1.

Ustawa określa uprawnienia przysługujące uczestnikom walk o narodowe i społeczne wyzwolenie Ojczyzny, bojownikom o zachowanie polskości na ziemiach zagarniętych przez zaborców, uczestnikom Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej, walk przeciwko siłom reakcji i ruchom faszystowskim, walk o niepodległość, żołnierzom koalicji antyfaszystowskiej, uczestnikom walk o utrwalenie władzy ludowej, uczestnikom ruchu oporu, osobom, które ze względów politycznych, narodowościowych lub rasowych były więzione w hitlerowskich obozach koncentracyjnych i więzieniach oraz osobom prowadzącym w okresie okupacji hitlerowskiej tajne nauczanie dzieci i młodzieży.

Art.  2.

1. Określone w ustawie uprawnienia przysługują osobom, o których mowa w art. 1, posiadającym obywatelstwo polskie oraz stałe miejsce zamieszkania na terytorium Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, jeżeli osoby te są członkami Związku Bojowników o Wolność i Demokrację lub spełniają warunki wymagane dla członkostwa tego Związku.

2. Ilekroć w ustawie jest mowa o kombatantach, rozumie się przez to osoby określone w ust. 1.

Art.  3.

1. O spełnianiu przez poszczególne osoby warunków do uzyskania uprawnień przewidzianych w ustawie orzeka Związek Bojowników o Wolność i Demokrację. Ustala on również okresy działalności kombatanckiej. W braku danych do ustalenia okresu takiej działalności, gdy podstawa do uznania osoby za kombatanta jest niewątpliwa, przyjmuje się okres działalności kombatanta w wymiarze jednego miesiąca.

2. Orzeczenie, o którym mowa w ust. 1, stanowi podstawę do przyznania świadczeń, a także innych uprawnień przewidzianych w ustawie.

3. Organy Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, właściwe do orzekania w sprawach, o których mowa w ust. 1, oraz tryb postępowania w tych sprawach określa Zarząd Główny Związku Bojowników o Wolność i Demokrację.

4. 1 Minister Pracy i Polityki Socjalnej po zasięgnięciu opinii Zarządu Głównego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, w drodze rozporządzenia, określa tryb postępowania w sprawach o świadczenia i uprawnienia przewidziane w ustawie.

Art.  4. ²

Minister Pracy i Polityki Socjalnej może w szczególnie uzasadnionych wypadkach przyznać uprawnienia określone w ustawie osobie, która nie spełnia warunków ustalonych w art. 2 ust. 1.

Art.  5.

Dzień rocznicy zwycięskiego zakończenia drugiej wojny światowej, 9 maja każdego roku, obchodzony jest jako Dzień Kombatanta.

Rozdział  2

Uprawnienia pracownicze kombatantów pozostających w zatrudnieniu.

Art.  6.

1. Okres działalności kombatanckiej zalicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależy przyznanie lub wysokość świadczeń przysługujących pracownikom od zakładu pracy.

2. 3 Minister Pracy i Polityki Socjalnej po zasięgnięciu opinii Zarządu Głównego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, w drodze rozporządzenia, określa szczegółowe zasady i tryb zaliczania okresu działalności, o której mowa w ust. 1, do okresu zatrudnienia.

Art.  7.

Kombatantom pozostającym w zatrudnieniu zwiększa się przysługujący im urlop wypoczynkowy o 10 dni roboczych. Zwiększenie to nie przysługuje, jeżeli osoby te korzystają z urlopu w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych w ciągu roku.

Art.  8.

1. Rozwiązanie stosunku pracy z kombatantem w okresie 2 lat przed osiągnięciem wieku uprawniającego do wcześniejszego przejścia na emeryturę (art. 11) może nastąpić po uprzednim uzyskaniu zgody właściwego terenowego organu administracji państwowej.

2. Przepis ust. 1 nie dotyczy osób zajmujących stanowiska kierownicze oraz osób, które spełniają warunki wymagane do uzyskania emerytury.

3. Przepis ust. 1 nie dotyczy również rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia oraz wypadku pozbawienia kombatanta prawa wykonywania zawodu. O rozwiązaniu stosunku pracy w tym trybie zakład pracy zawiadamia właściwy ze względu na członkostwo pracownika organ wojewódzki Związku Bojowników o Wolność i Demokrację.

Rozdział  3

Uprawnienia emerytalne.

Art.  9.

1. Kombatantom będącym inwalidami wojennymi lub wojskowymi oraz pozostałym po nich członkom rodzin przysługują świadczenia pieniężne i inne uprawnienia przewidziane w przepisach o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin.

2. Świadczenia pieniężne i inne uprawnienia, przewidziane przepisami, o których mowa w ust. 1, przysługują na zasadach określonych w tych przepisach również:

1) kombatantom - więźniom hitlerowskich obozów koncentracyjnych i więzień, jeżeli zostali zaliczeni do jednej z grup inwalidów wskutek inwalidztwa pozostającego w związku z pobytem w takim obozie lub więzieniu,

2) członkom rodzin pozostałym po kombatantach - więźniach hitlerowskich obozów koncentracyjnych i więzień, pobierających w chwili śmierci rentę z tytułu inwalidztwa, o którym mowa w pkt 1.

3. Za inwalidztwo powstałe w związku z pobytem w hitlerowskim obozie koncentracyjnym lub więzieniu uważa się inwalidztwo będące następstwem zranień, kontuzji bądź innych obrażeń lub chorób powstałych w związku z tym pobytem.

4. Związek zranień, kontuzji bądź innych obrażeń lub chorób związanych z pobytem w hitlerowskim obozie koncentracyjnym lub więzieniu, a także związek inwalidztwa z pobytem w takim obozie lub więzieniu, ustala komisja lekarska do spraw inwalidztwa, w skład której wchodzi także lekarz - przedstawiciel Związku Bojowników o Wolność i Demokrację.

Art.  10.

Okres działalności kombatanckiej zalicza się w wymiarze podwójnym do okresu zatrudnienia, od którego zależy przyznanie emerytury lub renty.

Art.  11.

1. Kombatanci pozostający w zatrudnieniu, którzy nie korzystają ze szczególnych uprawnień na podstawie przepisów o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin, mogą - na swój wniosek - przejść na emeryturę po osiągnięciu 55 lat przez kobietę i 60 lat przez mężczyznę, jeżeli mają okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury.

2. Kombatanci pobierający rentę inwalidzką z tytułu zatrudnienia i nie pozostający w zatrudnieniu mają prawo do zamiany - na swój wniosek - tej renty na emeryturę, jeżeli spełniają warunki określone w ust. 1.

3. Przepisy określone w ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio również do kombatantów nabywających prawo do emerytury z innych tytułów niż zatrudnienie.

4. 4 (skreślony).

Art.  12.

Kombatantom uprawnionym do emerytury lub renty, nie otrzymującym dodatków z tytułu odznaczenia orderem lub tytułem honorowym albo z tytułu tajnego nauczania, przyznaje się do emerytury lub renty dodatek kombatancki w wysokości przewidzianej w przepisach o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin lub w innych przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym - dla dodatku z tytułu odznaczeń orderem lub tytułem honorowym.

Art.  13.

1. Kombatantom, którzy nie mają prawa do emerytury lub renty na podstawie przepisów o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin lub na podstawie innych przepisów, może być przyznana w drodze wyjątku:

1) emerytura, jeżeli osiągnęli - 55 lat kobieta i 60 lat mężczyzna,

2) renta inwalidzka, jeżeli zostali zaliczeni do jednej z grup inwalidów.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do członków rodzin pozostałych po kombatantach, jeżeli spełniają oni warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej.

3. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa szczegółowe zasady i warunki oraz tryb przyznawania i podwyższania emerytur i rent, o których mowa w ust. 1 i 2, ich wysokość oraz przysługujące do nich dodatki i inne świadczenia.

4. 5 Świadczenia, o których mowa w ust. 1 i 2, przyznaje Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Art.  14.

Dodatek pielęgnacyjny, przewidziany w przepisach o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, przysługuje kombatantom po osiągnięciu 75 lat.

Art.  15.

Prawo do świadczeń emerytalnych i rentowych ustala i świadczenia te wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Zakład ten wypłaca również świadczenia przyznane na podstawie art. 13.

Rozdział  4

Ochrona zdrowia i inne uprawnienia socjalne.

Art.  16.

1. Kombatanci korzystają ze specjalnej opieki zdrowotnej.

2. 6 Minister Zdrowia i Opieki Społecznej, w porozumieniu z Ministrem Pracy i Polityki Socjalnej i po zasięgnięciu opinii Zarządu Głównego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, w drodze rozporządzenia, określa formy i zakres specjalnej opieki zdrowotnej nad kombatantami.

Art.  17.

1. Minister Zdrowia i Opieki Społecznej tworzy sanatoria i zakłady lecznicze dla kombatantów, a dla osób wymagających szczególnej opieki - domy kombatanta.

2. Kombatanci korzystają w miarę możliwości z pierwszeństwa w przyjmowaniu na leczenie w szpitalach i sanatoriach lecznictwa specjalnego i zakładowego.

3. Kombatantom, którzy uzyskali prawo do lecznictwa specjalnego lub zakładowego, prawo to przysługuje również po przejściu na emeryturę.

4. Właściwi ministrowie określają w stosunku do podległych im placówek służby zdrowia szczegółowe zasady korzystania z uprawnień, o których mowa w ust. 2 i 3.

Art.  18.

1. Kombatantom przysługuje:

1) ulga przy przejazdach miejskimi środkami lokomocji,

2) zniżka ceny wykupu od państwa lokalu mieszkalnego na własność,

3) pierwszeństwo w nabyciu od państwa działki rekreacyjnej,

4) pierwszeństwo w uzyskaniu zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej przewidzianej w przepisach o wykonywaniu i organizacji rzemiosła, a także w przepisach o wykonywaniu handlu oraz niektórych innych rodzajów działalności przez jednostki gospodarki nie uspołecznionej,

5) pierwszeństwo w nabywaniu maszyn i urządzeń, a także środków opałowych, o ile prowadzą gospodarstwa rolne lub inną działalność gospodarczą na własny rachunek i nie zatrudniają pracowników najemnych.

2. Kombatantom - emerytom, rencistom i inwalidom, poza uprawnieniami określonymi w ust. 1, przysługuje:

1) ulga taryfowa w wysokości 50% przy przejazdach koleją i autobusami sieci Państwowej Komunikacji Samochodowej,

2) ulga w abonamentowych opłatach telefonicznych oraz bezpłatne korzystanie z urządzeń radioodbiorczych i telewizyjnych,

3) 7 ryczałt w wysokości 1.500 ⁸ zł miesięcznie z tytułu ponoszonych opłat za korzystanie z energii elektrycznej, gazowej i cieplnej dla celów domowych, wypłacany przez organy rentowe.

2a. 9 Uprawnienia, o których mowa w ust. 2, przysługują również wdowom (wdowcom) - emerytom i rencistom, pozostałym po kombatantach.

3. Kombatantom-inwalidom przysługuje również ulga w opłatach rejestracyjnych od pojazdów samochodowych oraz w opłacaniu składek za ubezpieczenie pojazdów samochodowych.

4. 10 Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia:

1) może wprowadzać dla kombatantów dalsze uprawnienia i ulgi niż określone w ust. 1-3, ustalając jednocześnie zakres, wysokość oraz szczegółowe zasady ich przyznawania,

2) określa tryb oraz szczegółowe zasady wypłacania ryczałtu, o którym mowa w ust. 2 pkt 3, oraz może podwyższać wysokość tego ryczałtu.

5. 11 Naczelne i centralne organy administracji państwowej, właściwe w myśl odrębnych przepisów w sprawach wymienionych w ust. 1 i 2 pkt 1 i 2 oraz ust. 3, w porozumieniu z Ministrem Pracy i Polityki Socjalnej i po zasięgnięciu opinii Zarządu Głównego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację określają, w trybie ustalonym w tych przepisach, zakres, wysokość i szczegółowe zasady stosowania ulg i uprawnień, o których mowa w ust. 1 i 2 pkt 1 i 2 oraz ust. 3.

Rozdział  5

Fundusz kombatantów.

Art.  19.

1. Tworzy się Państwowy Fundusz Kombatantów, zwany dalej "funduszem".

2. 12 Dysponentem funduszu jest Minister Pracy i Polityki Socjalnej.

Art.  20.

1. Źródłem dochodów funduszu są dotacje z budżetu państwa oraz dobrowolne wpłaty osób i instytucji.

2. Środki funduszu przeznacza się w szczególności na:

1) 13 świadczenia wynikające z art. 18, z wyjątkiem ryczałtu określonego w art. 18 ust. 2 pkt 3,

2) doraźną pomoc pieniężną dla kombatantów oraz pozostałych po nich członków rodzin,

3) finansowanie kosztów budowy sanatoriów oraz innych zakładów leczniczych przeznaczonych dla kombatantów,

4) finansowanie budowy domów kombatanta.

3. Ze środków funduszu mogą być pokrywane również inne wydatki, a w szczególności wydatki na działalność wydawniczą dotyczącą walk o wyzwolenie narodowe i społeczne oraz ruchu oporu.

4. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa szczegółowe zasady tworzenia i zarządzania funduszem.

5. 14 Określone w art. 9 i 13 świadczenia emerytalne lub rentowe dla kombatantów i pozostałych po nich członków rodzin oraz ryczałt określony w art. 18 ust. 2 pkt 3 są wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Świadczenia te wraz z odsetkami za opóźnienie w ustalaniu do nich prawa lub ich wypłacie oraz kosztami opłat pocztowych za ich przesyłanie podlegają refundacji Funduszowi Ubezpieczeń Społecznych z przyznanej na te cele dotacji z budżetu państwa.

Rozdział  6

Przepisy przejściowe i końcowe.

Art.  21.

Zaświadczenia w sprawach uprawnień przyznanych kombatantom na podstawie dotychczasowych przepisów pozostają w mocy, z tym że w sprawie okresu działalności kombatanckiej w wypadkach określonych w art. 3 ust. 1 za okres tej działalności przyjmuje się okres jednego miesiąca.

Art.  22.

Zobowiązuje się organy administracji państwowej, a w szczególności terenowe organy administracji państwowej stopnia podstawowego, do udzielania systematycznej pomocy terenowym ogniwom Związku Bojowników o Wolność i Demokrację oraz innych organizacji skupiających byłych żołnierzy w realizacji ich statutowych zadań i programów działania oraz wspierania ich działalności społeczno-politycznej i socjalnej.

Art.  23.

1. Traci moc ustawa z dnia 23 października 1975 r. o dalszym zwiększeniu świadczeń dla kombatantów i więźniów obozów koncentracyjnych (Dz. U. Nr 34, poz. 186).

2. Do czasu wydania przepisów wykonawczych, przewidzianych w niniejszej ustawie, zachowują moc przepisy dotychczasowe, o ile nie są sprzeczne z tą ustawą.

Art.  24.

Sprawy wszczęte na podstawie dotychczasowych przepisów, a nie zakończone do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, podlegają rozpatrzeniu zgodnie z przepisami tej ustawy.

Art.  25.

Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1983 r.

1 Art. 3 ust. 4 zmieniony przez art. 10 pkt 1 ustawy z dnia 23 października 1987 r. o zmianach w zakresie działania niektórych naczelnych i centralnych organów administracji państwowej (Dz.U.87.33.180) zmieniającej nin. ustawę z dniem 24 października 1987 r.

2 Art. 4 zmieniony przez art. 10 pkt 2 ustawy z dnia 23 października 1987 r. o zmianach w zakresie działania niektórych naczelnych i centralnych organów administracji państwowej (Dz.U.87.33.180) zmieniającej nin. ustawę z dniem 24 października 1987 r.

3 Art. 6 ust. 2 zmieniony przez art. 10 pkt 1 ustawy z dnia 23 października 1987 r. o zmianach w zakresie działania niektórych naczelnych i centralnych organów administracji państwowej (Dz.U.87.33.180) zmieniającej nin. ustawę z dniem 24 października 1987 r.

4 Art. 11 ust. 4 skreślony przez art. 4 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (Dz.U.82.40.269) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 1983 r.

5 Art. 13 ust. 4 zmieniony przez art. 10 pkt 3 ustawy z dnia 23 października 1987 r. o zmianach w zakresie działania niektórych naczelnych i centralnych organów administracji państwowej (Dz.U.87.33.180) zmieniającej nin. ustawę z dniem 24 października 1987 r.

6 Art. 16 ust. 2 zmieniony przez art. 10 pkt 4 ustawy z dnia 23 października 1987 r. o zmianach w zakresie działania niektórych naczelnych i centralnych organów administracji państwowej (Dz.U.87.33.180) zmieniającej nin. ustawę z dniem 24 października 1987 r.

7 Art. 18 ust. 2 pkt 3 zmieniony przez art. 1 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 7 maja 1987 r. (Dz.U.87.14.84) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 maja 1987 r.

8 Występująca w art. 18 ust. 2 pkt 3 kwota została podana po jej podwyższeniu zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów:

- z dnia 1 lutego 1988 r. (Dz.U.88.3.20) - z dniem 1 kwietnia 1988 r.,

- z dnia 10 czerwca 1989 r. (Dz.U.89.37.205) - z dniem 1 kwietnia 1989 r.

9 Art. 18 ust. 2a dodany przez art. 1 pkt 1 lit. b) ustawy z dnia 7 maja 1987 r. (Dz.U.87.14.84) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 maja 1987 r.

10 Art. 18 ust. 4 zmieniony przez art. 1 pkt 1 lit. c) ustawy z dnia 7 maja 1987 r. (Dz.U.87.14.84) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 maja 1987 r.

11 Art. 18 ust. 5:

- zmieniony przez art. 1 pkt 1 lit. d) ustawy z dnia 7 maja 1987 r. (Dz.U.87.14.84) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 maja 1987 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 23 października 1987 r. o zmianach w zakresie działania niektórych naczelnych i centralnych organów administracji państwowej (Dz.U.87.33.180) zmieniającej nin. ustawę z dniem 24 października 1987 r.

12 Art. 19 ust. 2 zmieniony przez art. 10 pkt 4 ustawy z dnia 23 października 1987 r. o zmianach w zakresie działania niektórych naczelnych i centralnych organów administracji państwowej (Dz.U.87.33.180) zmieniającej nin. ustawę z dniem 24 października 1987 r.

13 Art. 20 ust. 2 pkt 1:

- zmieniony przez art. 43 pkt 1 ustawy z dnia 25 listopada 1986 r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych (Dz.U.86.42.202) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 1987 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 lit. a) ustawy z dnia 7 maja 1987 r. (Dz.U.87.14.84) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 maja 1987 r.

14 Art. 20 ust. 5:

- dodany przez art. 43 pkt 2 ustawy z dnia 25 listopada 1986 r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych (Dz.U.86.42.202) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 1987 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 lit. b) ustawy z dnia 7 maja 1987 r. (Dz.U.87.14.84) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 maja 1987 r.

• Identyfikator: Dz.U.1982.16.122
• Rodzaj: Ustawa
• Tytuł: Szczególne uprawnienia kombatantów.
• Data aktu: 26/05/1982
• Data ogłoszenia: 07/06/1982
• Data wejścia w życie: 01/01/1983