Ustawa z 13 stycznia 2023 r. o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz niektórych innych ustaw wprowadza kilkadziesiąt rozmaitych zmian w nadawaniu tytułu profesora, habilitacji, w sprawie studentów zagranicznych, dyplomów czy funkcjonowania organów uczelni. Dostosowuje też ustawę do poszerzonej 10 listopada 2022 r. listy dyscyplin naukowych:

1) Zmiany w ustawie z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce polegające w szczególności na:

  • określeniu skutków zmian w klasyfikacji dziedzin i dyscyplin z punktu widzenia instytucji tworzących system szkolnictwa wyższego i nauki oraz przyznaniu Radzie Doskonałości Naukowej kompetencji do wydania uchwał w związku ze zmianami
    w klasyfikacji dziedzin i dyscyplin (uchwały będą zamieszczane w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej Rady Doskonałości Naukowej), 
  • wyłączeniu stosowania art. 180 ustawy, dotyczącego uwierzytelniania dyplomów doktorskich i habilitacyjnych, w odniesieniu do uczelni i wyższych seminariów duchownych prowadzonych przez kościoły i inne związki wyznaniowe, z wyjątkiem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II (chyba, że ustawa lub umowa między Radą Ministrów a władzami kościoła albo innego związku wyznaniowego stanowią inaczej),
  • podwyższeniu granicy wieku, po przekroczeniu której nie będzie można kandydować do rady uczelni, a także innych organów uczelni oraz federacji podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki (z 67 do 70 lat),
  • określeniu fakultatywnych przesłanek odwołania członka rady uczelni przez senat (dotychczas nie było regulacji w tym zakresie, a więc odwołanie członka rady uczelni przez senat mogło nastąpić w każdym przypadku),
  • umożliwieniu ustalenia programów studiów, studiów podyplomowych i kształcenia specjalistycznego, organowi innemu niż senat, określonemu w statucie uczelni,
    o którym mowa w art. 17 ust. 2 (z wyjątkiem efektów uczenia się, które określać będzie senat),
  • uporządkowaniu zasad głosowania w sprawach nadawania stopni naukowych i stopni w zakresie sztuki przez członków innego niż senat statutowego organu uczelni,
  • zniesieniu zakazu łączenia członkostwa w statutowym organie uczelni z zatrudnieniem w administracji publicznej i członkostwem w radzie innej uczelni,
  • umożliwieniu, w przypadkach i na warunkach określonych w regulaminie studiów, na wniosek studenta, zaliczenia na poczet praktyki zawodowej czynności wykonywanych przez niego w szczególności w ramach zatrudnienia, stażu lub wolontariatu, jeżeli umożliwiły one uzyskanie efektów uczenia się określonych w programie studiów dla praktyk zawodowych,
  • umożliwieniu uczestnictwa w posiedzeniach rady uczelni, z głosem doradczym, przedstawicielom każdej działającej w uczelni zakładowej organizacji związkowej,
  • uzupełnieniu regulacji dotyczących postawienia uczelni w stan likwidacji (m.in. kwestia postępowań w sprawie nadania stopnia naukowego lub stopnia w zakresie sztuki, zasady przekazania dokumentacji),
  • dookreśleniu przepisów dotyczących legitymacji studenckiej i doktoranckiej (poprzez wskazanie, że uczelnia, w której student zagranicznej uczelni odbywa część studiów, wydaje temu studentowi, na jego wniosek, legitymację studencką; analogicznie podmiot prowadzący szkołę doktorską, w której doktorant zagranicznej uczelni lub instytucji naukowej odbywa część kształcenia, wydaje temu doktorantowi, na jego wniosek, legitymację doktoranta),
  • ujednoliceniu w skali kraju kryterium dochodowego uprawniającego studenta do ubiegania się o stypendium socjalne oraz zwiększenie jego wysokości (wysokość miesięcznego dochodu na osobę w rodzinie studenta nie przekracza 1,6 sumy kwot określonych w art. 5 ust. 1 i art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r.
    o świadczeniach rodzinnych),
  • umożliwieniu uczelniom przeznaczenia środków na działania Akademickiego Związku Sportowego i jego klubów uczelnianych (finansowane ze środków uczelni będą mogły być wyłącznie działania obejmujące studentów, doktorantów lub pracowników; ponadto ustawa nakłada na podmioty, których działania finansowane są ze środków uczelni, obowiązek sprawozdawczy),
  • rozszerzeniu przypadków, których wystąpienie spowoduje odpowiednie przedłużenie terminu dokonania oceny okresowej,
  • odstąpieniu od konieczności spełniania wymagań dotyczących posiadania tytułu profesora, stopni naukowych albo stopni w zakresie sztuki lub tytułu zawodowego magistra, magistra inżyniera albo równorzędnego przy zatrudnianiu w polskich uczelniach na stanowiskach nauczycieli akademickich osób, które uzyskały za granicą stopień lub tytuł zawodowy, który nie został uznany za równoważny z odpowiednim polskim stopniem lub tytułem, o ile osoby takie posiadają znaczące osiągnięcia naukowe, artystyczne lub dydaktyczne,
  • rozszerzeniu katalogu dokumentów podlegających uwierzytelnieniu na potrzeby obrotu prawnego z zagranicą o zaświadczenie o uzyskaniu stopnia naukowego i stopnia
    w zakresie sztuki oraz inne dokumenty dotyczące nadania tych stopni,
  • określeniu zasad pokrywania kosztów postępowania awansowego w przypadku jednoczesnego zatrudnienia nauczyciela akademickiego albo pracownika naukowego
    w więcej niż jednym podmiocie,
  • dopuszczeniu do postępowania w sprawie nadania stopnia doktora osób, które nie legitymują się certyfikatem ani dyplomem ukończenia studiów, poświadczającymi znajomość nowożytnego języka obcego na poziomie biegłości językowej co najmniej B2 (podmiot doktoryzujący może przeprowadzić egzamin potwierdzający znajomość nowożytnego języka obcego na poziomie biegłości językowej B2),
  • określeniu przesłanek odmowy wszczęcia postępowania w sprawie nadania stopnia doktora i wprowadzenie procedury odwoławczej w przypadku odmowy (zażalenie do Rady Doskonałości Naukowej),
  • doprecyzowaniu minimalnych warunków formalnych pełnienia funkcji promotora pomocniczego (osoba posiadająca co najmniej stopień doktora),
  • uzupełnieniu katalogu obligatoryjnych podstaw skreślenia z listy doktorantów (niepodjęcie kształcenia, naruszenie zakazu, o którym mowa w art. 200 ust. 7 lub art. 209 ust. 10, ukaranie karą dyscyplinarną w postaci wydalenia ze szkoły doktorskiej),
  • uzupełnieniu przepisów dotyczących opieki promotorskiej w postępowaniu w sprawie nadania stopnia doktora w trybie eksternistycznym, m.in. nałożenie na promotora lub promotorów obowiązku sporządzenia opinii o rozprawie doktorskiej w terminie
    2 miesięcy od dnia jej przekazania do zaopiniowania, wprowadzenie możliwości wyznaczenia promotora pomocniczego, umożliwienie osobom przygotowującym pracę doktorską otrzymania stypendium jednostki samorządu terytorialnego, stypendium za wyniki w nauce lub w sporcie, stypendium dla wybitnych młodych naukowców (pod warunkiem że od dnia wyznaczenia promotora lub promotorów albo promotora
    i promotora pomocniczego nie upłynęło więcej niż 4 lata), jak również umożliwienie korzystania z infrastruktury badawczej i informatycznej podmiotu doktoryzującego,
  • określeniu wnioskodawcy w postępowaniu w sprawie nadania stopnia doktora habilitowanego,
  • zwiększeniu transparentności oraz usprawnieniu procedury postępowania w sprawie nadania stopnia doktora habilitowanego (m.in. komisja habilitacyjna obowiązkowo będzie przeprowadzać kolokwium habilitacyjne w zakresie osiągnięć naukowych lub artystycznych osoby ubiegającej się o stopień doktora habilitowanego, natomiast kolokwium habilitacyjnego nie będzie się przeprowadzać, jeżeli co najmniej 2 recenzje będą negatywne),
  • dodaniu w dziale V PSWiN rozdziału 3a – Szczególne zasady nadawania uprawnień do nadawania stopnia doktora i doktora habilitowanego (w następstwie Rada Doskonałości Naukowej będzie mogła, na wniosek uczelni, instytutu PAN, instytutu badawczego albo instytutu międzynarodowego nadać temu podmiotowi uprawnienie do nadawania stopnia doktora i stopnia doktora habilitowanego w nowej dyscyplinie wyodrębnionej w klasyfikacji dziedzin i dyscyplin) wraz z dokonaniem niezbędnych zmian w ustawie uwzględniających nową procedurę przyznawania uprawnień do nadawania stopni naukowych,
  • nałożenie na Radę Doskonałości Naukowej obowiązku określenia wzoru wniosku o wszczęcie postępowania w sprawie nadania tytułu profesora i dokumentów składanych wraz z tym wnioskiem,
  • uzupełnieniu przepisów związanych z postępowaniem w sprawie nadania tytułu profesora (w tym wprowadzenie zasady, że w postępowaniu w sprawie wniosku
    o ponowne rozpatrzenie sprawy, w związku z odmową wystąpienia do Prezydenta RP o nadanie wnioskodawcy tytułu profesora, Rada Doskonałości Naukowej będzie obowiązana zasięgnąć opinii 2 recenzentów),
  • uzupełnieniu przesłanek skutkujących utratą tytułu profesora o przesłankę prawomocnego orzeczenia sądu stwierdzającego fakt naruszenia praw autorskich,
  • wskazaniu, że Rada Doskonałości Naukowej jest organem wyższego stopnia
    w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego w stosunku do podmiotów doktoryzujących i habilitujących
    w sprawach nadawania stopni naukowych i stopni w zakresie sztuki,
  • uporządkowaniu struktury organizacyjnej Rady Doskonałości Naukowej, w tym jej składu, i uzupełnienie katalogu zadań tej Rady,
  • wprowadzeniu nowych zasad wyznaczania recenzentów przez Radę Doskonałości Naukowej (RDN sporządza listę kandydatów, kolejność na liście ustala się w drodze losowania, recenzenci są wyznaczani według kolejności na liście),
  • uzupełnieniu przepisów dotyczących cudzoziemców podejmujących i odbywających studia, kształcenie w szkołach doktorskich, studia podyplomowe, kształcenie specjalistyczne i inne formy kształcenia oraz uczestniczących w prowadzeniu działalności naukowej lub w prowadzeniu kształcenia (m.in. kwestie związane
    z opłatami za studia, przyznaniem stypendium socjalnego, równoważnością dyplomów wydawanych przez uczelnie zagraniczne oraz równoważnością stopni naukowych
    i stopni w zakresie sztuki nadanych przez instytucje zagraniczne),
  • uszczegółowieniu zasad rozliczenia przyznanych podmiotowi środków finansowych;

 

Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Komentarz

Hubert Izdebski, Jan Michał Zieliński

Sprawdź  

2) ustawie z dnia 7 lipca 2017 r. o Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej polegające na:

  • zmianie (skróceniu) terminu złożenia sprawozdania finansowego i sprawozdania
    z działalności Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej za poprzedni rok obrotowy (dotychczas termin upływał z dniem 31 maja, zaś zgodnie z nowelizacją dokumenty dotyczące poprzedniego roku obrotowego powinny zostać przedstawione w terminie do dnia 31 marca),
  • umożliwieniu dyrektorowi Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej powołania ekspertów zewnętrznych do przeprowadzania ocen wykonania umów i rozliczenia przyznanych środków finansowych;

3) ustawie z dnia 3 lipca 2018 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce polegające na doprecyzowaniu, iż wniosek o wyznaczenie promotora rozprawy doktorskiej złożony przez uczestnika studiów doktoranckich rozpoczętych przed rokiem akademickim 2019/2020, ubiegającego się o nadanie stopnia doktora na zasadach określonych w ustawie, może obejmować także promotora pomocniczego;

Czytaj także: Będą nowe zasady ewaluacji w nauce - projekt pod koniec lutego>>

4) ustawie z dnia 5 kwietnia 2006 r. o finansowaniu Papieskiego Wydziału Teologicznego w Warszawie z budżetu państwa, w ustawie z dnia 5 kwietnia 2006 r. o finansowaniu Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu z budżetu państwa oraz w ustawie
z dnia 5 kwietnia 2006 r. o finansowaniu Wyższej Szkoły Filozoficzno-Pedagogicznej „Ignatianum” w Krakowie z budżetu państwa - umożliwiające powyższym uczelniom otrzymywanie z budżetu państwa dotacji i innych środków również na finansowanie kosztów realizacji inwestycji budowlanych.

Ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem:

  • art. 1 pkt 1, pkt 9 lit. a, pkt 20, 21, 26, 33, 34, 37, 43, 48, 50, 53, pkt 55 lit. c, pkt 57, 58, 63, 64 i 68 oraz art. 7, art. 11 i art. 12 (przepisów związanych ze zmianami w klasyfikacji dziedzin i dyscyplin, w tym z nową kompetencją Rady Doskonałości Naukowej oraz szczególnymi zasadami nadawania stopnia doktora i doktora habilitowanego, a także zasadami dotyczącymi rozliczania środków finansowych, w tym w zakresie opinii zespołu doradczego dotyczącej przyznawania lub rozliczania środków finansowych), które wejdą w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia,
  • art. 1 pkt 49 lit. a (przepisu w następstwie, którego nałożony zostanie na Radę Doskonałości Naukowej obowiązek określenia wzoru wniosku o wszczęcie postępowania w sprawie nadania tytułu profesora i dokumentów składanych wraz z tym wnioskiem), który wejdzie w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia,
  • art. 1 pkt 23, 24 i 65 (przepisów związanych ze zmianami w zakresie uwierzytelniania i podpisywania dokumentów), które wejdą w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia,
  • art. 1 pkt 7, 14, 15, 28, 31, pkt 45 lit. a i lit. b w zakresie dodawanego ust. 9b, pkt 46, 47, pkt 49 lit. c, pkt 54, pkt 55 lit. b, pkt 56 i 60 oraz art. 10 (przepisów związanych z głosowaniem przez senat w sprawach związanych z nadawaniem stopni naukowych i stopni w zakresie sztuki, ze stypendium socjalnym, z udostępnianiem w Biuletynie Informacji Publicznej przez podmiot doktoryzujący i podmiot habilitujący określonych dokumentów i informacji związanych z rozprawą doktorską i kolokwium habilitacyjnym, z publicznym charakterem rozprawy doktorskiej, z kolokwium habilitacyjnym w zakresie obowiązku jego przeprowadzania i jego publicznego charakteru, z postępowaniem w sprawie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy w postępowaniu w sprawie nadania tytułu profesora, z organami Rady Doskonałości Naukowej, zadaniami tej Rady oraz wyznaczaniem przez nią recenzentów oraz z przyznawaniem stypendium socjalnego cudzoziemcowi, a także przepisu przejściowego, związanego ze zmianami w zakresie przeprowadzania kolokwium habilitacyjnego), które wejdą w życie z dniem 1 października 2023 r.

 

 

Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Komentarz

Hubert Izdebski, Jan Michał Zieliński

Sprawdź  

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.