W przepisach dotacyjnych związanych z jednostkami oświatowymi często powstają wątpliwości dotyczące prawidłowości wykorzystania przyznanej dotacji. Dotacja dla przedszkola niepublicznego przysługuje wyłącznie na faktyczną (rzeczywistą) liczbę uczniów. W jaki sposób ustalać rzeczywistą liczbę uczniów i czy każda nieobecność ucznia skutkuje obniżeniem wskaźnika, a co za tym idzie ma wpływ na wysokość należnej dotacji?
Dla rozpatrzenia sytuacji, w której mogło dojść do nadmiernego wykorzystania dotacji przytoczmy przykład. Organ prowadzący w informacji przekazanej do 30 września podał, że planowana liczba dzieci to 120 uczniów. Taką też liczbę wykazywał w sporządzanych miesięcznych informacjach, które przekazywano do dotującego. W trakcie kontroli okazało się, że w kilkunastu przypadkach występowały nieobecności dzieci w przedszkolu. Były to nieobecności kilkunastodniowe, ale również kilkumiesięczne. Nie ma wątpliwości w przypadkach gdzie dziecko jest w przedszkolu np. we wrześniu, październiku i nie ma go w listopadzie, grudniu, styczniu, ale pojawia się w lutym, marcu itd.
Wystąpiły jednakże następujące przypadki:
1) Dziecko nie uczęszcza do przedszkola od września do grudnia, a jest pobierana na nie dotacja. Od stycznia przedszkole nie wykazuje dziecka w rozliczeniu i dotacja nie jest przyznawana. Organ prowadzący nie przedstawia żadnego dokumentu, który świadczyłby o korespondencji z rodzicami (np. zapytanie czy dziecko będzie uczęszczało czy też nie). Przepisy (normatywne jak i wewnętrzne) nie określają zasad i terminów wykreślenia dziecka z listy. Jest to na rękę organowi prowadzącemu ponieważ otrzymuje on cały czas dotacje, mimo że dziecko nie uczęszcza do przedszkola. Wydaje się, że jest to dotacja pobrana w nadmiernej wysokości.
2) Dziecko uczęszcza do przedszkola od września do stycznia, ale nie uczęszcza już od lutego do końca roku szkolnego. W tym przypadku przedszkole nie dysponuje żadną dokumentacją natomiast tłumaczy to tym, że cały czas miejsce dla dziecka było w gotowości i mogło ono powrócić do przedszkola. Czy tutaj jest dotacja pobrana w nadmiernej wysokości?
Przepisy ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) - dalej u.o.s.o. nie dają jednoznacznych wskazówek w ww. kwestiach, a szereg organów kontrolnych (RIO, kuratoria oświaty i wychowania, organy prowadzące) w formie wyjaśnień lub interpretacji zajmowało rozbieżne stanowiska. Problem kilkakrotnie był także przedmiotem interpelacji poselskich, ale i one nie rozwiały wszystkich wątpliwości. Z uwagi na brak jednolitego stanowiska zaprezentujemy poniżej, naszym zdaniem, najbardziej praktyczne podejście do rozwiązania powyższych kwestii.
Po pierwsze, naszym zdaniem organ prowadzący winien w stosownej uchwale określić tryb udzielania i rozliczania dotacji przekazywanych niepublicznym jednostkom oświatowym. W znanych nam przypadkach organy prowadzące określają na podstawie ww. uchwał wewnętrzne regulaminy ze wskazaniem np. algorytmów ustalania faktycznej liczby uczniów wg stanu na pierwszy dzień miesiąca i dotacja jest przekazywana w transzach miesięcznych tylko na uczniów faktycznie pobierających naukę w placówce. Organ prowadzący ma przy tym prawo na podstawie art. 90 ust. 3f u.o.s.o. do kontroli m.in. dokumentacji przebiegu nauczania w każdej z dotowanych jednostek. Znane są nam jednak także orzeczenia np. NSA i RIO, w których uznaje się, iż sam fakt krótkotrwałej nieobecności (nawet nie przekraczającej miesiąca) np. z powodu choroby nie powoduje, że dziecko traci status ucznia placówki, a co za tym idzie nie ma wpływu na ograniczanie należnej dotacji (por. wyrok NSA z 12 maja 2010 r. I OSK 672/10).
Oczywiście, gdy dziecko, pomimo uzyskania miejsca w przedszkolu i wykazania w stanie uczniów na 30 września roku poprzedzającego rok udzielenia dotacji, nie rozpoczęło w ogóle nauki w danej placówce (problem kilkukrotnych rezerwacji miejsc), dotacja zaplanowana na to dziecko nie może być udzielona, a udzielona podlega procedurze zwrotu.
Vademecum Głównego Księgowego Administracja
Edward Tomczyk
424260