Rodzicie małoletnich zwrócili się do gminy miejsca swojego zamieszkania o zapewnienie bezpłatnego transportu i opieki podczas przewozu dzieci do szkoły wskazując, że najkrótsza droga z miejsca ich zamieszkania do szkoły wynosi 3,1 km. W odpowiedzi wójt gminy odmówił żądaniu, kwestionując podaną przez wnioskodawców odległość. Ci odwołali się do sądu administracyjnego.
Rodzice podnieśli w skardze, że gmina nie dokonała pomiarów drogi gminnej, jak też nie zebrała materiału wizualnego np. w postaci zdjęć czy nagrań kamerą stanu drogi po której miałyby poruszać się dzieci. Wskazana przez organ droga jest najkrótszą drogą gruntową i nieutwardzoną, bez pobocza. Prowadzi ponadto przez las, w oddaleniu od siedlisk ludzkich, a jako taka nie spełnia wymogów bezpiecznego poruszania się zarówno dla pieszych jak i pojazdów.
W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując swoje stanowisko, że nie jest zobowiązany do zapewnienia bezpłatnego transportu dowolną drogą zaproponowaną przez skarżących.
Droga ma być bezpieczna
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku był innego zdania i stwierdził bezskuteczność zaskarżonej czynności.
Wyjaśnił, że zgodnie z art. 39 ust. 1 i 2 ustawy - Prawo oświatowe, sieć publicznych szkół podstawowych powinna być zorganizowana w sposób umożliwiający wszystkim dzieciom spełnianie obowiązku szkolnego. Droga dziecka z domu do szkoły nie może ponadto przekraczać 3 km - w przypadku uczniów klas I-IV szkół podstawowych, a jeżeli odległość ta jest większa, na gminie ciąży obowiązek zapewnienia bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu dziecka albo zwrot kosztów przejazdu dziecka środkami komunikacji publicznej, jeżeli dowożenie zapewniają rodzice, a do ukończenia przez dziecko 7 lat - także zwrot kosztów przejazdu opiekuna dziecka środkami komunikacji publicznej (art. 39 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy). Sposób zorganizowania bezpłatnego transportu i opieki nie został zatem uregulowany w ustawie, a zagadnienie to ustawodawca pozostawił gminie, zastrzegając jedynie limit odległości.
Sprawdź też: Dowóz dzieci do szkół i przedszkoli - obowiązek gminy - komentarz praktyczny >>>
Wspomniana ustawa nie określa także sposobu mierzenia i techniki pomiaru tej odległości, bądź nie precyzuje parametrów technicznych, jakie powinna spełniać droga pokonywana przez dziecko "z domu do szkoły". Priorytetem powinno być jednak zapewnienie bezpieczeństwa dziecku. W związku z powyższym mierzeniu podlegać powinna powszechnie użytkowana droga publiczna, jaką dziecko pokonuje zwyczajowo do szkoły i która umożliwia dowóz zwykłymi środkami przewozu. Za taką nie można jednak uznać chociażby drogi gruntowej nieutwardzonej, nieregularnej i rzadko uczęszczanej, czy innych skrótów prowadzonych przez tereny leśne i rolne.
Gminy zwrócą więcej za dowóz niepełnosprawnego dziecka - sejmowe komisje za projektem>>
Należy przeprowadzić wizję w terenie
Tymczasem w tej sprawie organ nie poczynił żadnych ustaleń w tym zakresie, co zdaniem sądu było o tyle dziwne, że skarżący podnosili, że droga wyznaczona przez organ nie jest w całości drogą gminną i jest w złym stanie technicznym. Nie posiada pobocza, i w istocie stanowi przejazd używany sporadycznie przez rolników celem dojazdu do ich pól. Załączyli także zdjęcia przedstawiające drogę zalesioną, nieutwardzoną, nieoświetloną. Wskazywali również, że droga wskazana przez organ nie widnieje na cyfrowej mapie Polski jako dojazd z ich miejsca zamieszkania do szkoły podstawowej. Do tych okoliczności organ w żaden sposób się nie odniósł, choć miały one zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia.
Droga, o której mowa w art. 39 ust. 2 ustawy Prawo oświatowe, musi być bowiem powszechnie użytkowaną drogą publiczną, przejezdną i zapewniającą dzieciom bezpieczne dotarcie do szkoły przez cały rok szkolny, a nie drogą najkrótszą, bez względu na warunki jej użytkowania. Tym samym, zdaniem sądu akta sprawy nie pozwalały na ocenę, czy wskazana przez organ droga jest rzeczywiście drogą, o której mowa ustawie. Podnoszone przez skarżących okoliczności były natomiast istotne dla rozstrzygnięcia i wymagały starannego zbadania i odniesienia się do nich. Ich pominięcie przez organ oznacza, że stanowisko organu, któremu dał wyraz dokonując zaskarżonej czynności odmowy zapewnienia dzieciom bezpłatnego transportu i opieki w drodze z domu do szkoły, było arbitralne i nie mogło się ostać.
Wyrok WSA w Gdańsku z dnia 7 lipca 2022 r. III SA/Gd 1104/21
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.