Czy nauczycielowi, który został skierowany z uczniami na konkurs, zawody, itp. w tej samej miejscowości, należy wystawić delegację służbową?
W stosunku do nauczycieli wyjeżdżających z uczniami w roli opiekunów na różnego rodzaju imprezy wyjazdowe organizowane przez szkoły, przepisy art. 775 Kodeksu pracy, dotyczące podróży służbowych co do zasady nie mają zastosowania, ponieważ kwestie te regulują odrębne przepisy.
Zgodnie z art. 775 § 1 Kodeksu pracy pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy, przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową. Wyjazd pracownika tego rodzaju jest podróżą służbową (delegacją), za którą przysługują pracownikowi diety i zwrot kosztów. Czas delegacji pracownika to nie tylko czas pobytu w miejscowości, do której pracownik został skierowany, ale również czas przemieszczania się pracownika środkami transportu w celu dojechania do wskazanej przez pracodawcę miejscowości i powrotu z niej.

Warunki wypłacania należności z tego tytułu dla pracowników samorządowych jednostek budżetowych określa szczegółowo rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (Dz. U. Nr 236, poz. 1990, z późn. zm.).
W świetle treści § 3 rozporządzenia, z tytułu podróży odbywanej w terminie i miejscu określonym przez pracodawcę pracownikowi przysługują diety oraz zwrot kosztów:
1) przejazdów;
2) noclegów;
3) dojazdów środkami komunikacji miejscowej;
4) innych udokumentowanych wydatków, określonych przez pracodawcę odpowiednio do uzasadnionych potrzeb.

Jednakże w stosunku do nauczycieli wyjeżdżających z uczniami w roli opiekunów na różnego rodzaju imprezy wyjazdowe organizowane przez szkoły, przepisy dotyczące podróży służbowych co do zasady nie mają zastosowania, ponieważ kwestie te regulują odrębne przepisy.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 8 listopada 2001 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki (Dz. U. Nr 135, poz. 1516) rozstrzyga zarówno o dopuszczalnych formach organizowania wyjazdów szkolnych, jak i sposobie realizacji poszczególnych typów zajęć. Stosownie do treści § 4 rozporządzenia organizowanie krajoznawstwa i turystyki przez szkoły i placówki dla uczniów i wychowanków może odbywać się w następujących formach:
1) wycieczki przedmiotowe - inicjowane i realizowane przez nauczycieli w celu uzupełnienia obowiązującego programu nauczania, w ramach danego przedmiotu lub przedmiotów pokrewnych,
2) wycieczki krajoznawczo-turystyczne, w których udział nie wymaga od uczestników przygotowania kondycyjnego i umiejętności specjalistycznych,
3) imprezy krajoznawczo-turystyczne, takie jak: biwaki, konkursy, turnieje,
4) imprezy turystyki kwalifikowanej i obozy wędrowne, w których udział wymaga od uczestników przygotowania kondycyjnego i umiejętności specjalistycznych, w tym posługiwania się specjalistycznym sprzętem,
5) imprezy wyjazdowe - związane z realizacją programu nauczania, takie jak: zielone szkoły, szkoły zimowe, szkoły ekologiczne.

W realizacji ww. typów imprez wyjazdowych z uczniami, w stosunku do nauczycieli uczestniczących w tego rodzaju zajęciach w roli opiekunów dzieci i młodzieży przepis art. 775 § 1 Kodeksu pracy nie znajduje zastosowania. Należy bowiem zauważyć, że nauczyciel wyjeżdżający z uczniami na wycieczkę, konkurs, turniej itp. w roli opiekuna, zadania opiekuńczo-wychowawcze wykonuje już od chwili powierzenia jego opiece uczniów. Jego rola nie sprowadza się zatem wyłącznie do wykonania zadania służbowego poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy lub poza stałym miejscem pracy. Nauczyciel ponosi pełną odpowiedzialność za powierzonych jego opiece uczniów od momentu rozpoczęcia wyjazdu, w trakcie wyjazdu, aż do jego zakończenia, czyli powrotu uczniów do umówionego miejsca, w którym np. opiekę nad uczniami przejmują rodzice. W świetle § 13 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003 r. Nr 6, poz. 69) niedopuszczalne jest bowiem prowadzenie jakichkolwiek zajęć organizowanych przez szkołę lub placówkę bez nadzoru upoważnionej do tego osoby.

Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn. zm.) nie powołuje odrębnych i szczególnych rozwiązań prawnych w zakresie czasu pracy nauczycieli w sytuacji realizacji zadań szkoły w formach innych, niż realizowane w warunkach szkolnych (w trakcie wycieczek lub innych imprez wyjazdowych). W związku z powyższym w pełni stosuje się podczas wypełniania tych zadań przepisy dotyczące norm czasu pracy nauczycieli. Stosownie do treści art. 42 ust. 1 i 2 oraz art. 42c ust. 1 Karty Nauczyciela czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin na tydzień, rozłożonych na 5 dni pracy. W ramach czasu pracy i ustalonego wynagrodzenia dla potencjalnie takiego czasu pracy, nauczyciel jest obowiązany do realizacji następujących zadań:
• zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, prowadzonych bezpośrednio z uczniami albo na ich rzecz w wymiarze pensum określonym w art. 42 ust. 3 Karty Nauczyciela lub ustalonym na podstawie art. 42 ust. 4a albo ust. 7 Karty Nauczyciela,
• innych czynności i zajęć wynikających z zadań statutowych szkoły, ze szczególnym uwzględnieniem zajęć opiekuńczych i wychowawczych wynikających z potrzeb i zainteresowań uczniów,
• zajęć i czynności związanych z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym.

Z przepisów tych wynika, iż czas pracy nauczyciela nie ogranicza się wyłącznie do realizacji obowiązkowych godzin pensum, ale obejmuje 40-godzinny tygodniowy wymiar zajęć, w tym poza godzinami obowiązkowymi każdy nauczyciel zobowiązany jest do realizacji zadań statutowych szkoły. Ogólne zasady organizowania przez szkoły imprez wyjazdowych powinny być określone w statucie szkoły, a szczegółowe - w wewnętrznym regulaminie (procedurze) przyjętym w szkole, zatwierdzonym przez dyrektora szkoły.