Pracownik na stanowisku nauczyciela ma zawartą umowę na czas nieokreślony od 1 września 2005 r. W 2011 r. przepracował 153 dni. Natomiast pozostałe to zwolnienia lekarskie (ciążowe) oraz urlop macierzyński.
Czy temu nauczycielowi przysługuje tzw. "trzynastka"?
Jeśli tak to w jakiej wysokości?

Decyzja o wliczeniu okresu zwolnienia lekarskiego i urlopu macierzyńskiego do okresów uprawniających do trzynastki należy do pracodawcy. Świadczenia otrzymywane przez nauczyciela podczas urlopu macierzyńskiego i zwolnienia chorobowego nie wchodzą do podstawy trzynastki.

Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz. U. Nr 160, poz. 1080 z późn. zm.) - dalej u.d.w.r., pracownik nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w pełnej wysokości po przepracowaniu u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego. Pracownik, który nie przepracował u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego, nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego, pod warunkiem, że okres ten wynosi co najmniej 6 miesięcy. Treść u.d.w.r. wymienia sytuacje, kiedy pracownik nabywa prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego mimo nie przepracowania 6 miesięcy w danym roku i dotyczy to:
1) nawiązania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego z nauczycielem i nauczycielem akademickim zgodnie z organizacją pracy szkoły (szkoły wyższej),
2) zatrudnienia pracownika do pracy sezonowej, jeżeli umowa o pracę została zawarta na sezon trwający nie krócej niż trzy miesiące,
3) powołania pracownika do czynnej służby wojskowej albo skierowania do odbycia służby zastępczej,
4) rozwiązania stosunku pracy w związku z:
a) przejściem na emeryturę, rentę szkoleniową albo rentę z tytułu niezdolności do pracy lub świadczenie rehabilitacyjne,
b) przeniesieniem służbowym, powołaniem lub wyborem,
c) likwidacją pracodawcy albo zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn dotyczących pracodawcy,
d) likwidacją jednostki organizacyjnej pracodawcy lub jej reorganizacją,
5) podjęcia zatrudnienia:
a) w wyniku przeniesienia służbowego,
b) na podstawie powołania lub wyboru,
c) w związku z likwidacją poprzedniego pracodawcy albo ze zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn dotyczących tego pracodawcy,
d) w związku z likwidacją jednostki organizacyjnej poprzedniego pracodawcy lub jej reorganizacją,
e) po zwolnieniu z czynnej służby wojskowej albo po odbyciu służby zastępczej,
6) korzystania:
a) z urlopu wychowawczego,
b) z urlopu dla poratowania zdrowia,
c) przez nauczyciela lub nauczyciela akademickiego z urlopu do celów naukowych, artystycznych lub kształcenia zawodowego,
7) wygaśnięcia stosunku pracy w związku ze śmiercią pracownika.
Jednak wśród ww. sytuacji nie został wymieniony okres przebywania na urlopie macierzyńskim i zwolnieniu lekarskim. W tym zakresie istnieją różne poglądy o wliczaniu tych okresów do okresu uprawniającego do trzynastki. Również orzecznictwo Sądu Najwyższego nie jest jednolite. Zdaniem Sądu Najwyższego (uchwała SN z dnia 13 grudnia 2005 r. II PZP 9/05) do stażu uprawniającego do dodatkowego wynagrodzenia rocznego uwzględnia się okresy pozostawania w stosunku pracy." Natomiast w uchwale z dnia 25 lipca 2003 r. (uchwała SN z dnia 25 lipca 2003 r. III PZP 7/03) Sąd Najwyższy uznał, iż "warunkiem nabycia prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego w pełnej wysokości jest efektywne przepracowanie u danego pracodawcy pełnego roku kalendarzowego." Podobny pogląd SN wyraził w uchwale z dnia 7 lipca 2011 r. (uchwała SN z dnia 7 lipca 2011 r. III PZP 3/11), zgodnie z którą okresy pobierania przez pracownika niezdolnego do pracy wynagrodzenia i zasiłku chorobowego nie podlegają wliczeniu do 6-miesięcznego okresu przepracowanego w danym roku kalendarzowym, wymaganego do nabycia prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego." Z uwagi na fakt, iż orzecznictwo sądów nie jest źródłem prawa w obowiązującym systemie prawnym w RP to decyzja o tym, czy nauczycielka, która przebywała na zwolnieniu lekarskim i urlopie macierzyńskim dłużej niż 6 miesięcy w roku kalendarzowym i w związku z tym nie przepracowała w danym roku wymaganych 6 miesięcy - należy do pracodawcy.
Zgodnie z art. 4 u.d.w.r. dodatkowe wynagrodzenie roczne wypłaca się w wysokości 8,5% sumy wynagrodzenia za pracę osiągniętego przez pracownika w roku, za który przysługuje, tzw. "trzynastka". Wysokość wynagrodzenia ustala się na takich samych zasadach jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy nauczyciela. Natomiast ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy nauczyciela określa się stosując zasady obowiązujące przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy. W myśl § 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli (Dz. U. Nr 71, poz. 737 z późn. zm.) w wynagrodzeniu za urlop wypoczynkowy nauczyciela uwzględnia się:
1) wynagrodzenie zasadnicze;
2) dodatki (za wysługę lat, za warunki pracy, motywacyjny, funkcyjny);
3) wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i doraźnych zastępstw;
4) wynagrodzenie za pracę w porze nocnej i w święto;
5) dodatek za uciążliwość pracy;
6) wynagrodzenie za pracę wykonywaną w dniu wolnym od pracy;
7) dodatek uzupełniający.
W wynagrodzeniu za urlop nie uwzględnia się:
1) wynagrodzenia za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika postoju;
2) wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy oraz za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy;
3) wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną.
Jednak zgodnie z art. 4 u.d.w.r. w podstawie wymiaru "trzynastki" uwzględnia się wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy oraz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, jeśli pracownik został przywrócony do pracy. Odpowiednio do powyższego jeśli okres zwolnienia lekarskiego oraz urlopu macierzyńskiego zostanie przez pracodawcę uwzględniony przy obliczaniu prawa nauczyciela do trzynastki to i tak świadczenia otrzymywane przez nauczyciela w tym okresie nie wchodzą do podstawy obliczania dodatkowego wynagrodzenia rocznego.
 
Agnieszka Kosiarz