(notyfikowana jako dokument nr C(2013) 5648)(Jedynie tekst w języku niemieckim jest autentyczny)
(Tekst mający znaczenie dla EOG)
(2014/341/UE)
(Dz.U.UE L z dnia 14 czerwca 2014 r.)
KOMISJA EUROPEJSKA,
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 108 ust. 2 akapit pierwszy,
uwzględniając Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym, w szczególności jego art. 62 ust. 1 lit. a),
po wezwaniu państw członkowskich oraz innych zainteresowanych stron do przedstawienia uwag zgodnie z przywołanymi artykułami 1 ,
a także mając na uwadze, co następuje:
1. PROCEDURA
(1) W grudniu 2008 r. przedsiębiorstwo Hypo Alpe Adria Group ("HGAA" lub "bank") otrzymało od Republiki Austrii 900 mln EUR w postaci kapitału Tier I Partizipationskapital 2 w ramach austriackiego planu nadzwyczajnej pomocy na rzecz banków ("system wsparcia finansowego") 3 .
(2) W dniu 29 kwietnia 2009 r. Austria przedstawiła Komisji plan przywrócenia rentowności HGAA.
(3) Zgodnie z art. 16 rozporządzenia Rady nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 108 traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej 4 Komisja w swojej decyzji z dnia 12 maja 2009 r. w sprawie N 254/2009 ("decyzja o wszczęciu postępowania z 2009 r.") 5 wszczęła formalne postępowanie wyjaśniające, poddając w wątpliwość zgodność z rynkiem wewnętrznym pomocy restrukturyzacyjnej, którą w grudniu 2008 r. Niemcy przyznały większościowemu akcjonariuszowi HGAA, tj. przedsiębiorstwu BayernLB. W tej samej decyzji Komisja wyraziła wątpliwość, czy HGAA znajduje się w zasadniczo dobrej kondycji.
(4) W dniu 23 grudnia 2009 r. przeprowadzono nacjonalizację HGAA. W tym kontekście na podstawie art. 107 ust. 3 lit. b) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej ("Traktat") Komisja tymczasowo zatwierdziła kilka środków pomocy w swojej decyzji z dnia 23 grudnia 2009 r. w sprawie pomocy C 16/2009 i N 698/2009 6 ("decyzja w sprawie pomocy na ratowanie z grudnia 2009 r.") do czasu przedłożenia Komisji wiarygodnego planu restrukturyzacji HGAA. W tej samej decyzji Komisja rozszerzyła zakres formalnego postępowania wyjaśniającego w związku z przyznaniem przez Austrię dodatkowych środków pomocy na rzecz HGAA.
(5) W dniu 22 czerwca 2010 r. Komisja po raz kolejny rozszerzyła zakres formalnego postępowania wyjaśniającego, w szczególności ze względu na fakt, że w zmienionym planie restrukturyzacji HGAA przedłożonym w dniu 16 kwietnia 2010 r. w nie udało się wykazać przywrócenia rentowności, odpowiedniego podziału obciążenia, ani wystarczającego stopnia ograniczenia zakłóceń konkurencji. Komisja w swojej decyzji w sprawie pomocy na ratowanie z grudnia 2009 r. przedłużyła również zgodę na pomoc, którą tymczasowo uznała za zgodną z rynkiem wewnętrznym, do czasu zakończenia badania planu restrukturyzacji HGAA ("decyzja w sprawie przedłużenia z 2010 r.") 7 .
(6) W dniu 29 grudnia 2010 r. Austria zgłosiła kolejny środek na rzecz HGAA w postaci gwarancji na aktywa w wysokości 200 mln EUR. Wspomniany środek pomocy zatwierdzono decyzją Komisji z dnia 19 lipca 2011 r. w sprawie pomocy SA.32172 (2011/NN) i SA.32554 (2009/C) 8 ("decyzja w sprawie pomocy na ratowanie z lipca 2011 r.").
(7) W dniu 7 lutego 2011 r. Komisja poinformowała Austrię i Niemcy, że sprawa 698/2009 9 dotycząca HGAA zostanie oddzielona pod względem proceduralnym od sprawy C 16/2009 dotyczącej BayernLB. Postępowanie dotyczące HGAA zarejestrowano następnie pod numerem sprawy SA.32554 (2009/C). Niniejsza decyzja dotyczy wyłącznie sprawy SA.32554 (2009/C).
(8) W dniu 21 kwietnia 2011 r. Austria przedstawiła nowy plan restrukturyzacji HGAA.
(9) W dniu 3 grudnia 2012 r. Austria zgłosiła kolejny środek pomocy na rzecz HGAA w postaci zastrzyku kapitałowego dokonywanego za pośrednictwem emisji akcji zwykłych przez Republikę Austrii oraz gwarancji państwa dla podporządkowanych papierów dłużnych, które miały zostać wyemitowane przez HGAA. We wspomnianym zgłoszeniu zawarto wykaz zobowiązań w odniesieniu do HGAA. Środki te zatwierdzono tymczasowo decyzją Komisji z dnia 5 grudnia 2012 r. w sprawie pomocy SA.32554 (2009/C) 10 ("decyzja w sprawie pomocy na ratowanie z grudnia 2012 r."). Zgodę tę wydano w świetle określonych zobowiązań podjętych przez Austrię. Austria jednak dotrzymała tych zobowiązań jedynie częściowo.
(10) W dniu 5 października 2012 r. Austria wniosła skargę o unieważnienie decyzji Komisji z dnia 25 lipca 2012 r. w sprawie pomocy SA.28487 (C 16/2009 ex N 254/2009) 11 (później wycofanej i zastąpionej decyzją Komisji z dnia 5 lutego 2013 r. 12 ) dotyczącej BayernLB ("decyzja w sprawie BayernLB").
(11) Szczegółowy opis postępowania znajduje się w decyzji o wszczęciu postępowania z 2009 r., decyzji w sprawie pomocy na ratowanie z grudnia 2009 r., decyzji w sprawie przedłużenia z 2010 r., decyzji w sprawie pomocy na ratowanie z lipca 2011 r. oraz decyzji w sprawie pomocy na ratowanie z grudnia 2012 r.
(12) Władze austriackie i służby Komisji omówiły różne plany restrukturyzacji HGAA wraz z ich zmianami podczas szeregu spotkań, konferencji telefonicznych oraz za pośrednictwem innych środków wymiany informacji w okresie od lipca 2010 r. do sierpnia 2013 r.
(13) W dniu 29 czerwca 2013 r. Austria zgłosiła nowy plan restrukturyzacji przewidujący likwidację HGAA, który następnie uzupełniono wnioskiem z dnia 27 sierpnia 2013 r.
2. OPIS
2.1. BENEFICJENT
(14) HGAA jest grupą finansową prowadzącą działalność na szczeblu międzynarodowym z siedzibą w Klagenfurcie w Karyntii, skąd jej działalność w zakresie bankowości i leasingu, w tym likwidowana część działalności, jest kontrolowana i kierowana za pośrednictwem przedsiębiorstwa Hypo Alpe Adria Bank-International ("HBInt"). HBInt pełni centralne funkcje w grupie, w tym funkcje związane z kontrolą, rachunkowością grupy, ogólnym zarządzaniem ryzykiem, kwestiami prawnymi i kwestiami zgodności, zarządzeniem płynnością, emisją papierów wartościowych oraz refinansowaniem spółek zależnych HGAA.
(15) Na koniec 2012 r. ogólna suma bilansowa HGAA wynosiła 33,8 mld EUR, a wartość aktywów ważonych ryzykiem wynosiła około 21 mld EUR.
(16) Spółka HGAA jest w 100 % własnością Republiki Austrii 13 .
(17) Na dzień 31 grudnia 2008 r. spółka HGAA była obecna za pośrednictwem bankowych lub leasingowych spółek zależnych w dwunastu państwach, a mianowicie w Austrii, Słowenii, we Włoszech, w Niemczech, na Węgrzech, w Bułgarii, Chorwacji, Serbii, Bośni i Hercegowinie, Czarnogórze, na Ukrainie oraz w byłej jugosłowiańskiej republice Macedonii ("FYROM").
(18) Obecnie HGAA prowadzi działalność w Austrii za pośrednictwem banku HBA. Przedsiębiorstwo to prowadzi również działalność w Słowenii (za pośrednictwem banku HBS i spółki leasingowej HLS), Chorwacji (za pośrednictwem banku HBC i zintegrowanej spółki leasingowej HAALC), Bośni i Hercegowinie (za pośrednictwem dwóch podmiotów bankowych, HBFBiH oraz - w Republice Serbskiej - HBRS, w tym także za pośrednictwem spółki leasingowej HLRS), Serbii (za pośrednictwem HBSE) i Czarnogórze (za pośrednictwem HBM) (łącznie "państwa Europy Południowo-Wschodniej").
(19) Rozpoczęto proces likwidacji wielu podmiotów branżowych posiadanych przez bank oraz finansowych spółek zależnych. Z dniem 1 lipca 2013 r. włoski bank HBI przestał podejmować nowe rodzaje działalności. Innymi jednostkami zależnymi w trakcie likwidacji są: chorwacka spółka leasingowa (HLC), chorwacka jednostka w likwidacji powstała w wyniku transferu aktywów (H-ABDUCO), austriacka spółka leasingowa (HLA), niemiecka spółka leasingowa (HLG), spółka leasingowa (HLM) i jednostka w likwidacji powstała w wyniku transferu aktywów (HDM) w Czarnogórze, spółka leasingowa (HLHU) na Węgrzech, spółka leasingowa (HLBG) w Bułgarii, spółka leasingowa w FYROM (HLMK), spółka leasingowa (HLUA) na Ukrainie, spółka leasingowa HETA BiH i jednostka w likwidacji powstała w wyniku transferu aktywów (BORA) w Bośni i Hercegowinie, spółki leasingowe HLSE i HRSE w Serbii oraz spółki TCK i TCV w Słowenii będące dwoma podmiotami powstałymi w wyniku przeniesienia działalności w zakresie bankowości i usług leasingowych, a także spółka leasingowa HLI we Włoszech 14 . Przedsiębiorstwo Alpe Adria Privatbank w Lichtensteinie zostało już zlikwidowane.
(20) W poniższych motywach przedstawiono przegląd podmiotów, które nadal prowadzą działalność gospodarczą.
(21) Austriacka spółka zależna HBA prowadzi działalność w sektorze detalicznym, korporacyjnym i instytucjonalnym. Oferta tego banku obejmuje wszystkie tradycyjne usługi banku uniwersalnego. Krajowy udział w rynku banku HBA, którego działalność ukierunkowana jest na region Karyntii i który posiada oddziały w Wiedniu i Salzburgu, wynosi poniżej [...] * % pod względem wartości aktywów i [...] % pod względem wartości depozytów.
(22) W Słowenii grupa prowadzi działalność za pośrednictwem banku HBS (którego udział w rynku wynosi około [...] % pod względem wartości aktywów i [...] % pod względem wartości depozytów). Jeżeli chodzi o spółkę leasingową HLS, jej działalność ukierunkowana jest na świadczenie usług leasingowych w zakresie ruchomości i wybranych nieruchomości.
(23) Chorwacki bank HBC jest bankiem uniwersalnym (którego udział w rynku wynosi około [...] % pod względem wartości aktywów i [...] % pod względem wartości depozytów). HAALC prowadzi działalność związaną z leasingiem i posiada udział w rynku wynoszący około [...] % pod względem wielkości nowego finansowania.
(24) W Bośni i Hercegowinie działalność prowadzą dwa różne banki, a mianowicie HBRS w Republice Serbskiej (którego udział w rynku wynosi około [...] % pod względem wartości aktywów i [...] % pod względem wartości depozytów) oraz HBFBiH w Federacji Bośni i Hercegowiny (którego udział w rynku wynosi [...] % pod względem wartości aktywów). Udział w rynku spółki leasingowej HLRS, będącej własnością HBRS, wynosi około [...] % pod względem wielkości nowego finansowania.
(25) Udział HBM w rynku w Czarnogórze wynosi [...] pod względem wartości aktywów. Udział w rynku pod względem działalności leasingowej banku wynosi [...] %.
(26) Działalność serbskiego banku HBSE ukierunkowana jest na segment prywatny i branżowy (jego udział w rynku wynosi około [...] % pod względem wartości aktywów i [...] % pod względem wartości depozytów).
2.2. ŚRODKI POMOCY
Grudzień 2008 r. - środki przyznane przez BayernLB i środki pomocy państwa w ramach austriackiego pakietu środków pomocy na rzecz banków
(27) W 2008 r. HGAA otrzymało pomoc od swoich ówczesnych akcjonariuszy, BayernLB i Republiki Austrii:
- w grudniu 2008 r. HGAA otrzymało 700 mln EUR od swojego ówczesnego akcjonariusza, tj. banku BayernLB, który sam również otrzymał pomoc państwa w tym samym miesiącu ze strony Wolnego Państwa Bawarii,
- w dniu 29 grudnia 2008 r. HGAA otrzymało 900 mln EUR w postaci kapitału Tier I Partizipationskapital ze strony Republiki Austrii oraz gwarancje zachowania płynności w wysokości 1,35 mld EUR na emisję obligacji; oba te środki pomocy przyznano w ramach systemu wsparcia finansowego.
Grudzień 2009 r. - dokapitalizowanie przez państwo i gwarancje
(28) W czasie nacjonalizacji HGAA przyznano mu następujące środki pomocy:
- tymczasową gwarancję na aktywa w wysokości 100 mln EUR ze strony Austrii na warunkach dotyczących banków znajdujących się w trudnej sytuacji w ramach systemu wsparcia finansowego,
- dokapitalizowanie w kwocie 450 mln EUR ze strony Austrii na warunkach dotyczących banków znajdujących się w trudnej sytuacji w ramach systemu wsparcia finansowego.
Styczeń 2011 r. - gwarancja na aktywa
(29) Ze względu na dodatkową potrzebę przeprowadzenia odpisów aktualizujących wartość Austria przyznała HGAA gwarancję na aktywa w wysokości 200 mln EUR na okres od dnia 31 grudnia 2010 r. do dnia 30 czerwca 2013 r.
Grudzień 2012 r. - dokapitalizowanie przez państwo i gwarancja
(30) W następstwie decyzji austriackiego organu nadzoru HGAA musiało zapewnić zgodność z wymogiem dotyczącym podwyższonego współczynnika kapitałowego na poziomie 12,04 % w terminie do dnia 31 grudnia 2012 r. W tym celu HGAA otrzymało od władz austriackich:
- podwyższenie kapitału w wysokości 500 mln EUR w formie akcji, oraz
- gwarancję państwa dla podporządkowanych instrumentów kapitałowych Tier II o wartości nominalnej 1 mld EUR.
(31) Szczegółowy opis banku i dotychczas zatwierdzonych środków pomocy znajduje się w motywach 17-19 decyzji o wszczęciu postępowania, motywach 13-15 i 27-40 decyzji w sprawie pomocy na ratowanie z grudnia 2009 r., motywach 15-19 decyzji w sprawie pomocy na ratowanie z lipca 2011 r. oraz motywach 10-12 decyzji w sprawie pomocy na ratowanie z grudnia 2012 r.
2.3. DODATKOWE ŚRODKI POMOCY DOTYCHCZAS NIEPRZYZNANE
(32) Plan restrukturyzacji na lata 2013-2017 przewiduje dodatkowe potrzeby kapitałowe dla jednostki w likwidacji w wysokości około 2,6 mld EUR w scenariuszu bazowym, 4,7 mld EUR w scenariuszu pesymistycznym oraz 5,4 mld EUR w scenariuszu warunków skrajnych. Przy założeniu, że kapitał wnoszony jest w postaci kapitału płynnego, dodatkowe potrzeby zapewnienia płynności HGAA do 2017 r. wyniosą 2,5 mld EUR w scenariuszu bazowym oraz osiągną, jak się szacuje, 3,3 mld EUR w pesymistycznym scenariuszu warunków skrajnych. (Jeżeli nie zostałyby przydzielone środki w postaci kapitału płynnego, konieczne mogłyby okazać się wyższe kwoty środków na utrzymanie płynności finansowej).
(33) Austria z ostrożności zwróciła się o zgodę Komisji na środki pomocy państwa, które mogą być konieczne do zaspokojenia dodatkowych potrzeb kapitałowych lub potrzeb zapewnienia płynności finansowej, tak aby spełnić wszystkie wymogi regulacyjne lub pokryć straty. Wszelka pomoc przyznana w postaci kapitału będzie ograniczona do kwoty niezbędnej do spełnienia minimalnych regulacyjnych wymogów kapitałowych, przy czym kwota ta musi zostać potwierdzona przez właściwy organ nadzoru.
2.4. WKŁAD BYŁYCH AKCJONARIUSZY HGAA
(34) Przed nacjonalizacją właścicielami HGAA były następujące podmioty: BayernLB (67,08 %), kraj związkowy Karyntia za pośrednictwem Kärntner Landesholding (12,42 %), Grazer Wechselseitige Versicherung AG ("GRAWE") (20,48 %) oraz Mitarbeiterstiftung Hypo Alpe Adria (0,02 %).
(35) Wszyscy właściciele zrzekli się swoich praw akcjonariusza poprzez sprzedaż swoich akcji Austrii za symboliczną cenę jednego euro.
(36) Przedsiębiorstwo BayernLB zrzekło się wszystkich swoich praw akcjonariusza, w tym również istniejącego kapitału Ergänzungskapital w wysokości 300 mln EUR w HGAA (Tier II), oraz zwolniło HGAA z obowiązku spłaty istniejących linii kredytowych w wysokości 525 mln EUR otrzymanych przez nie wcześniej 15 .
(37) W celu zapewnienia HGAA płynności bank BayernLB dokonał ponownej emisji instrumentu płynnościowego o wartości [...] EUR, który został wycofany w grudniu 2009 r. Ponadto uzgodniono, że istniejące finansowanie wewnątrzgrupowe HGAA ze strony BayernLB w wysokości [...] EUR pozostanie w HGAA do dnia 31 grudnia 2013 r. Wartość finansowania HGAA przez BayernLB na rok 2014 r. będzie wynosiła [...] EUR, a na 2015 r. [...] EUR. Kwoty te są objęte gwarancją Austrii w przypadku podziału HGAA lub w przypadku podjęcia innego porównywalnego pod względem ekonomicznym środka, który nie zapewniałby rentowności HGAA 16 .
(38) W 2008 r. przedsiębiorstwo BayernLB dokonało zastrzyku kapitałowego w kwocie 700 mln EUR do HGAA, które od tamtego momentu było całkowicie pozbawione środków, ponieważ w całości przeznaczyło je na pokrycie strat.
(39) Przedsiębiorstwo GRAWE subskrybowało niezamienny kapitał Tier I (Partizipationskapital) w wysokości 30 mln EUR z dywidendą na poziomie 6 % rocznie począwszy od 2013 r. w przypadku osiągnięcia zysków. Na podstawie decyzji Republiki Austrii z dnia 30 maja 2011 r. wartość tego kapitału obniżono do 9 mln EUR w następstwie alokacji strat (Kapitalschnitt).
(40) Do dnia 31 grudnia 2013 r. przedsiębiorstwo GRAWE przeznaczyło również 100 mln EUR na utrzymanie płynności. Aktywa zbywalne zostały w pełni zabezpieczone (50 mln EUR zabezpieczono austriackimi listami zastawnymi, a pozostałe 50 mln EUR innymi aktywami kwalifikującymi się do emitowania listów zastawnych).
(41) W grudniu 2009 r. Karyntia wsparła działania ratunkowe poprzez:
- dokapitalizowanie w kwocie 200 mln EUR, którego dokonano w dwóch częściach: (i) Karyntia dokonała przekształcenia 50 mln EUR kapitału Tier II w około 31 mln EUR kapitału Tier I Partizipationskapital i wniosła 150 mln EUR w postaci kapitału Partizipationskapital. W związku z kapitałem Partizipationskapital wypłacana jest dywidenda uzależniona od zysków na poziomie 6 %, należna po raz pierwszy za rok obrotowy 2013. W wyniku obniżenia kapitału (Kapitalschnitt) pierwotnie wniesiona całkowita kwota kapitału Partizipationskapital w wysokości 181 mln EUR została w międzyczasie zmniejszona do około 55 mln EUR,
- środki na utrzymanie płynności w wysokości około 200 mln EUR udzielone przez kraj związkowy Karyntii w kontekście istniejących relacji biznesowych.
(42) W poniższej tabeli przedstawiono przegląd pierwotnych kwot kapitału Partizipationskapital w HGAA (wszystkich kwot w banku HBInt) oraz bieżącą kwotę tego kapitału. Należy przypomnieć, że w związku z kapitałem Partizipationskapital nie przysługuje prawo głosu. Wszystkie akcje z prawem głosu należą do Republiki Austrii.
Tabela 1
Przegląd kwot kapitału Partizipationskapital
| Podział kapitału Partizipationskapital według byłych akcjonariuszy |
|
Kwota pierwotna (w EUR) |
Kwota po obniżeniu kapitału (Kapitalschnitt) i zastosowaniu innych środków (zamianie itd.) |
| GRAWE |
30 000 000 |
9 170 369 |
| Kraj związkowy Karyntia |
30 772 982 |
9 406 653 |
| Kraj związkowy Karyntia |
150 000 000 |
45 851 845 |
| Suma niecałkowita |
210 772 982 |
64 428 867 |
| Republika Austrii |
900 000 000 |
275 111 073 |
| Ogółem |
1 110 772 982 |
339 539 940 |
(43) HGAA odkupiło kilka instrumentów hybrydowych i innych instrumentów kapitałowych po cenie znacznie niższej od wartości nominalnej lub unieważniło je w całości, zwiększając tym samym swój kapitał własny. W kwietniu 2012 r. HGAA dokonało transakcji, której wynikiem było zwiększenie kapitału Tier I o 153 mln EUR. W sierpniu 2012 r. HGAA unieważniło niektóre instrumenty hybrydowe, generując tym samym dodatkowy kapitał w wysokości 23,5 mln EUR. W grudniu 2012 r. HGAA zaproponowało wykup pozostałych instrumentów kapitałowych, w wyniku czego otrzymano zysk ze zdarzeń nadzwyczajnych w wysokości [...] EUR.
(44) Ponadto właściciele instrumentów funduszy własnych (kapitału Partizipationskapital i innych instrumentów hybrydowych) nie otrzymali żadnych dywidend uzależnionych od zysków ani kuponów z tytułu strat HGAA. W 2009 r. i 2010 r. HGAA mogło zatem utrzymać kwotę wyższą niż [...] EUR.
2.5. PRZYCZYNY TRUDNOŚCI HGAA
(45) Trudności HGAA były głównie spowodowane agresywną strategią wzrostową, której podstawą było tanie finansowanie gwarantowane przez państwo.
(46) HGAA zdecydowanie stawiało na dynamiczny rozwój i nadrabianie zaległości na rynkach państw Europy Południowo-Wschodniej. W szczególności w okresie 2000-2007 HGAA weszło na znaczną liczbę nowych rynków. W rezultacie bilans HGAA zwiększono z 9,8 mld EUR na dzień 31 grudnia 2002 r. do 43,3 mld EUR na dzień 31 grudnia 2008 r.
Tabela 2
Ekspansja HGAA w podziale na kraje i rodzaje działalności
grafika
(47) Strategia zakładająca ekspansję była możliwa dzięki korzystnym kosztom finansowania HGAA ze względu na gwarancje państwowe udzielone przez kraj związkowy Karyntię (Ausfallshaftung), których kwoty zwiększono z 4,9 mld EUR na dzień 31 grudnia 2002 r. do 20,7 mld EUR na dzień 31 grudnia 2009 r. Dostęp do taniego finansowania spowodował, że HGAA zaniedbało tworzenie lokalnych depozytów.
(48) Szybkie zwiększenie bilansu na rynkach Europy Południowo-Wschodniej, w połączeniu z tanim finansowaniem gwarantowanym przez państwo, generowało krótkoterminowe zyski. W okresie 2002-2006 HGAA odnotowało zyski we wszystkich latach oprócz roku 2004. Model biznesowy grupy ukrywał jednak podstawowe czynniki ryzyka związane z obniżaniem się jakości aktywów i refinansowaniem, przez co bank zaniedbywał dokonywania odpowiednich przeglądów oraz opracowywania procedur kontroli wewnętrznej i zarządzania ryzykiem, które były konieczne do zaspokojenia zmienionych potrzeb powstałych w wyniku ekspansji. Ponieważ strategia banku kształtowana była z uwzględnieniem wielkości jego działalności - co doprowadziło do konieczności podejmowania przez bank wysokiego ryzyka w szczególności przy realizacji projektów związanych z sektorem nieruchomości i turystyki - ryzyko ekonomiczne i ryzyko związane z działalnością gospodarczą było wielokrotnie źle oceniane. Brak odpowiednich mechanizmów kontroli również narażał bank na oszustwa, co było przyczyną wszczęcia szeregu dochodzeń. Z czasem portfel banku zdominował, częściowo ze względu na brak odpowiedniego zabezpieczenia, znaczny udział kredytów zagrożonych. W wielu przypadkach sprzedaż posiadanych zabezpieczeń okazywała się trudna lub niemożliwa, co skutkowało koniecznością dokonywania znacznych odpisów aktualizujących ich wartość.
(49) Ponadto poprzez udzielanie znacznej części kredytów detalicznych i kredytów przeznaczonych dla małych i średnich przedsiębiorstw ("MŚP") w państwach Europy Południowo-Wschodniej w euro i frankach szwajcarskich, bank sam naraził się na dodatkowe ryzyko związane z ich spłatą. W wyniku późniejszego wzrostu wartości w szczególności franka szwajcarskiego względem walut lokalnych, wspomniane ryzyko częściowo się zrealizowało.
(50) Chociaż działalność banku w tamtym czasie mieściła się w zakresie ograniczeń regulacyjnych w odniesieniu do profilu ryzyka wynikającego z jego docelowej bazy klientów, prowadził on działalność bez wystarczającego kapitału. Czynnik ten stał się problemem niemal natychmiast po odwróceniu się koniunktury. Obliczenie zawarte w przedłożonym planie ewentualnej likwidacji pokazuje, że w przypadku braku środków pomocy współczynnik kapitałowy banku byłby ujemny od 2013 r., co ma odniesienie zarówno do współczynnika kapitału Tier I [...], jak i ogólnego współczynnika kapitału ustawowego [...]. Obliczenie to jest fikcyjne, ponieważ potrzeba drastycznej redukcji zatrudnienia lub likwidacji banku zaistniałaby już wcześniej. Według Austrii wspomniana likwidacja wywarłaby systemowy wpływ na stabilność finansową w Austrii - który miałby miejsce w takim scenariuszu, w szczególności ze względu na gwarancje na zobowiązania przejęte przez kraj związkowy Karyntię - lecz również w tych państwach Europy Południowo-Wschodniej, w których udział HGAA w rynku był znaczny.
(51) Bank zbyt późno zdał sobie sprawę, że jego model biznesowy był dysfunkcyjny, a jego reakcja była zbyt powolna, częściowo ze względu na złożoną strukturę grupy i trudności w zarządzaniu tak dużą i niejednorodną grupą.
(52) Nawet na początku [...], biorąc pod uwagę odpowiednie koszty ryzyka i kapitału, jakość aktywów związana z nowym rodzajem działalności nadal była kwestią problematyczną, a marże były nadal nieodpowiednie.
(53) W poprzednio przedłożonych planach restrukturyzacji nie wykazano, że HGAA jest rentowne w sposób samodzielny.
(54) Ponadto w informacjach przekazanych przez Austrię, które stanowią podstawę niniejszej decyzji 17 , scenariusze podstawowe dotyczące planu restrukturyzacji wskazują na ujemny wynik grupy w okresie 2013-2017, a jednocześnie podkreślają dodatkową potrzebę kapitałową w wysokości [...] EUR. Nawet w "scenariuszu zarządzania", który nie zawiera odpowiednich środków mających na celu ograniczanie ewentualnych zakłóceń konkurencji, wskazano na powrót do umiarkowanej rentowności (w kwocie [...]) dopiero w 2017 r., przewidując straty przed tą datą. Ponadto w prognozie tej nie uwzględniono możliwych kosztów związanych z przedłużeniem gwarancji na okres wykraczający poza 2013 r.
2.6. CZĘŚCIOWE WYKONANIE ZOBOWIĄZAŃ
(55) W decyzji w sprawie pomocy na ratowanie z grudnia 2012 r. Komisja zatwierdziła środki zgłoszone przez Austrię w świetle określonych zobowiązań podjętych przez państwo członkowskie, których celem było zapewnienie ograniczenia zakłóceń konkurencji w jak największym stopniu. Zobowiązania te miały na celu ograniczenie działalności gospodarczej banku, np. pod względem poziomów zwrotu, kategorii ryzyka obsługiwanych klientów i okresów zapadalności, oraz przyczynienie się w ten sposób do ograniczenia ryzykownych zachowań, a zatem możliwości rozszerzania działalności na niekorzyść konkurentów.
(56) W styczniu 2013 r. Austria poinformowała Komisję, że ze względów ekonomicznych wykonanie przez bank wszystkich wspomnianych zobowiązań nie było możliwe w przypadku niektórych jego spółek zależnych. Austria w szczególności odniosła się do zobowiązania dotyczącego kredytów w walutach zagranicznych, zobowiązania ograniczającego możliwości udzielania publicznego finansowania i korporacyjnych zobowiązań kredytowych wobec klientów posiadających ocenę kredytową na poziomie [...], które według Austrii nie mogły zostać zrealizowane w państwach Europy Południowo-Wschodniej, oraz, w odniesieniu do HBA, do zobowiązania ograniczającego możliwości udzielania finansowania publicznego [...].
3. PLAN EWENTUALNEJ LIKWIDACJI
(57) W dniu 29 czerwca 2013 r. Austria przedłożyła plan ewentualnej likwidacji, zgodnie z którym HGAA zostanie zlikwidowane w sposób zorganizowany, z zachowaniem czasu niezbędnego, aby dokonać sprzedaży potencjalnie rentownych aktywów, podczas gdy pozostałe części przedsiębiorstwa zostaną stopniowo zlikwidowane.
(58) Zgodnie z planem ewentualnej likwidacji suma bilansowa HGAA zostanie zmniejszona o 85 %, z 43,3 mld EUR na koniec 2008 r. do 6,56 mld EUR w 2017 r. W tym samym okresie należące do przedsiębiorstwa aktywa ważone ryzykiem zostaną zmniejszone o 85 %, z 32,8 mld EUR na koniec 2008 r. do 4,75 mld EUR.
(59) W celu zrealizowania tej likwidacji w planie ewentualnej likwidacji przedstawiono strategię w odniesieniu do trzech zachowanych filarów banku, tj. (i) banku austriackiego (HBA); (ii) sieci przedsiębiorstw w państwach Europy Południowo-Wschodniej; oraz (iii) likwidowanej części działalności.
(60) Procesem likwidacji będzie kierował centralny szczebel grupy, na którym w międzyczasie dokonano szeregu usprawnień w zakresie - między innymi - zarządzania ryzykiem, sprawozdawczości, wyceny zabezpieczeń i procedur dotyczących ratingów kredytowych 18 .
(61) Ogólnie plan ewentualnej likwidacji skupia się na sprzedaży HBA, która już się rozpoczęła, oraz zwiększeniu atrakcyjności sieci przedsiębiorstw w państwach Europy Południowo-Wschodniej celem umożliwienia sprzedaży wszystkich podmiotów w państwach Europy Południowo-Wschodniej najpóźniej do dnia 30 czerwca 2015 r. W tym celu Austria podjęła szereg zobowiązań w odniesieniu do każdego nowego rodzaju działalności, aby zapewnić odpowiednią równowagę między ryzykiem a rentownością, dopóki podmioty mające siedziby w państwach Europy Południowo-Wschodniej nie zostaną sprzedane.
(62) Przede wszystkim HGAA będzie zasadniczo udzielało nowych kredytów detalicznych o współczynniku pokrycia należności zabezpieczeniem na poziomie [...] % lub wyższym, a macierz struktury kosztów finansowania wewnętrznego będzie współmierna do sytuacji w zakresie finansowania odpowiedniego oddziału lub odpowiedniej spółki zależnej, a [...] będzie, z zastrzeżeniem pewnych wyjątków, zapewniany klientom wyłącznie, jeżeli dany klient posiada [...].
SPRZEDAŻ HBA
(63) W dniu 31 maja 2013 r. podpisano z Anadi Financial Holdings Pte. Ltd. umowę w sprawie sprzedaży wszystkich akcji banku HBA, przy czym oczekuje się, że sprzedaż ta zostanie sfinalizowana przed dniem 31 grudnia 2013 r. 19 .
(64) Do momentu sfinalizowania umowy działalność HBA będzie nadal koncentrowała się na utrzymaniu pozycji banku jako banku regionalnego w Karyntii posiadającego oddziały w Wiedniu i Salzburgu. Wielkość banku została już znacznie zmniejszona, a problematyczny portfel o wartości 1,99 mld EUR został zlikwidowany przed dniem 31 grudnia 2011 r. Na dzień 31 grudnia 2012 r. bilans HBA wynosił 4,15 mld EUR (podczas gdy na dzień 31 grudnia 2008 r. jego bilans wynosił 7,05 mld EUR).
SIEĆ PRZEDSIĘBIORSTW W PAŃSTWACH EUROPY POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ
(65) Zakres działalności gospodarczej sieci przedsiębiorstw w państwach Europy Południowo-Wschodniej został już w znacznym stopniu ograniczony poprzez ukierunkowanie działalności na rynki podstawowe oraz realizowanie podstawowych kompetencji w Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowinie, Serbii oraz Czarnogórze. Ponadto podmioty operacyjne w wymienionych państwach zostały odciążone poprzez uwolnienie portfela o wartości 2,4 mld EUR, a dalsza likwidacja portfela w kwocie [...] EUR, która oczekuje zatwierdzenia przez lokalne organy nadzoru, planowana jest na 2013 r. Na dzień 31 grudnia 2012 r. suma bilansowa całej sieci przedsiębiorstw w państwach Europy Południowo-Wschodniej wynosiła 10,11 mld EUR i podlegała dalszemu pomniejszeniu do kwoty poniżej [...] EUR, po zakończeniu zaplanowanego dodatkowego transferu portfela, stanowiąc około [...] % sumy bilansowej w porównaniu do stanu na dzień 31 grudnia 2008 r. (14,8 mld EUR).
(66) Ponadto nastąpiła zmiana strategii działalności w odniesieniu do działalności wspomnianych podmiotów prowadzonej w państwach Europy Południowo-Wschodniej celem poprawy ich zbywalności, ze szczególnym uwzględnieniem działalności gospodarczej na małą skalę oraz działalności detalicznej i MŚP. Strategia tych podmiotów w zakresie finansowania również ulega zmianie; lokalne podmioty w państwach Europy Południowo-Wschodniej skupiają się na osiągnięciu większego stopnia finansowania ze środków lokalnych, zamiast polegać zbyt mocno na finansowaniu zapewnianym przez grupę. Nowe rodzaje działalności są już obecnie w pełni finansowane ze środków lokalnych.
(67) W Słowenii działalność bankowa ukierunkowana jest na klientów [...] i [...] celem [...] [...]. [...] ulegnie znacznemu ograniczeniu z planowanym wyjściem z [...], podczas gdy bank nadal będzie prowadził działalność w [...].
(68) W Chorwacji działalność banku ukierunkowana jest na [...] celem [...]. Celem [...] jest koncentrowanie się w większym stopniu na [...]. [...] koncentruje się na [...].
(69) W Bośni i Hercegowinie nacisk będzie w większym stopniu kładziony na [...] w połączeniu z rygorystyczną [...], lepszą [...] oraz [...]. [...] zostanie ograniczona, przy czym działalność pozostanie skupiona na [...].
(70) W Serbii nacisk jest kładziony na [...] celem [...]. W odniesieniu do [...] nacisk jest kładziony na [...] oraz [...]. Celem banku jest [...], nawet w przypadku rentownych portfeli [...].
(71) W Czarnogórze [...] skupia się na [...], mając na uwadze, że [...].
(72) Celem zmian w zakresie ukierunkowania działalności i strategii działalności banków w państwach Europy Południowo-Wschodniej jest zwiększenie szans na sprzedaż tych podmiotów w przyszłości. Plan ewentualnej likwidacji zakłada, że do dnia 30 czerwca 2015 r. sieć przedsiębiorstw w państwach Europy Południowo-Wschodniej zostanie sprzedana jako całość lub w częściach. Sprzedaż będzie odbywać się zgodnie z otwartymi i przejrzystymi procedurami sprzedaży z umożliwieniem kupującym dokonania wyboru nabycia całej sieci albo jej części.
(73) Każde przedsiębiorstwo należące do sieci przedsiębiorstw w państwach Europy Południowo-Wschodniej, które nie zostanie sprzedane do dnia 30 czerwca 2015 r., przestanie podejmować nowe rodzaje działalności ze skutkiem natychmiastowym i zostanie przeniesione do jednostki likwidowanej 20 .
JEDNOSTKA LIKWIDOWANA
(74) Jednostkę likwidowaną stworzono w celu ograniczenia liczby wszystkich likwidowanych podmiotów i portfeli w jak najkrótszym czasie.
(75) Działalność prowadzona we Włoszech jest już w trakcie likwidacji. Celem tych działań jest przeprowadzenie procesu likwidacji w sposób zorganizowany, unikając przy tym nagłego wycofywania depozytów 21 .
(76) Ponadto likwidowana część działalności obejmuje wszystkie pozostałe portfele, które zidentyfikowano celem ich zlikwidowania (włączając w to podmioty, które zaprzestały podejmowania nowych rodzajów działalności, w tym jednostki zależne w Macedonii, na Ukrainie, w Bułgarii, Niemczech i na Węgrzech), oraz udziały w przedsiębiorstwach przemysłowych i turystycznych.
(77) Podsumowując, likwidowana część działalności obejmuje w szczególności:
(i) HBI;
(ii) niestrategiczne udziały w przedsiębiorstwach (przemysłowych i turystycznych);
(iii) likwidowane aktywa finansowe, a mianowicie a) portfel HBInt oraz istniejące likwidowane portfele i linie refinansowania nadal pozostające w różnych podmiotach (w szczególności w HBI i państwach Europy Południowo-Wschodniej); b) portfele usunięte z niektórych jednostek zależnych, takich jak HBI i banki należące do sieci przedsiębiorstw w państwach Europy Południowo-Wschodniej lub spółek leasingowych; oraz c) likwidowane spółki leasingowe;
(iv) pojazdy należące do Norica i HBInt Credit Management (CM) 22 .
(78) Do 2017 r. szacowane łączne potrzeby kapitałowe (głównie ze względu na odpisy aktualizujące wartość księgową podmiotów wystawionych na sprzedaż, na kolejne straty z tytułu różnych portfeli i na konieczne refinansowanie) wyniosą około 2,6 mld EUR w scenariuszu podstawowym oraz nawet do 5,4 mld EUR w przypadku pesymistycznego scenariusza warunków skrajnych. Plan ewentualnej likwidacji zakłada również dodatkowe potrzeby zapewnienia płynności, w zależności od tego, czy kapitał wniesiono by w gotówce, czy w postaci gwarancji. Przy założeniu, że kapitał wnoszony jest w postaci kapitału płynnego, dodatkowe potrzeby zapewnienia płynności HGAA do 2017 r. wyniosą 2,5 mld EUR w scenariuszu bazowym oraz osiągną, jak się szacuje, 3,3 mld EUR w pesymistycznym scenariuszu warunków skrajnych 23 .
(79) Ponieważ według Austrii różne warianty w odniesieniu do likwidowanej części działalności nadal są badane, szacunki te mogą jednak ulec zmianie. Przykładowo Austria ogłosiła, że bada możliwość założenia spółki zarządzania aktywami, co umożliwiłoby HGAA dokonanie transferu likwidowanych aktywów do tego podmiotu prowadzącego działalność bez licencji bankowej. Taki transfer miałby wpływ w momencie, w którym pojawiłyby się potrzeby kapitałowe.
ZOBOWIĄZANIA PODJĘTE PRZEZ AUSTRIĘ
(80) Austria zapewniła pełną realizację planu ewentualnej likwidacji przedłożonego w dniu 29 czerwca 2013 r., zmienionego ostatnio komunikatem Austrii z dnia 27 sierpnia 2013 r., włącznie z wykonaniem zobowiązań określonych w załączniku oraz zgodnie z harmonogramem przedstawionym w tym załączniku.
4. PODSTAWY DO WSZCZĘCIA POSTĘPOWANIA
(81) Komisja przypomina, że wszczęła formalne postępowanie wyjaśniające zgodnie z art. 108 ust. 2 Traktatu w sprawie zgodności z rynkiem wewnętrznym pomocy restrukturyzacyjnej przyznanej na rzecz HGAA, ponieważ na podstawie analizy wcześniej przedłożonych planów restrukturyzacji Komisja miała poważne wątpliwości, czy HGAA byłoby w stanie przywrócić swoją długoterminową rentowność. Komisja wyraziła również wątpliwości, czy zapewniono odpowiedni podział obciążenia i czy w wystarczającym stopniu ograniczono zakłócenia konkurencji.
(82) Komisja kilkakrotnie kwestionowała zdolność HGAA do przywrócenia rentowności 24 , wyraźnie wyrażając poważne wątpliwości co do modelu biznesowego 25 . Komisja miała również wątpliwości, czy HGAA byłoby w stanie zrealizować wystarczający zwrot ze swojego kapitału, co stanowi warunek wstępny dla uznania banku za rentowny 26 . W swojej decyzji w sprawie pomocy na ratowanie z grudnia 2009 r. Komisja wnioskowała już, aby państwo członkowskie rozważyło wariant zorganizowanej likwidacji banku 27 .
(83) Oceniając rentowność, Komisja wyraziła w szczególności wątpliwości dotyczące strategii finansowania 28 , jakości aktywów 29 i struktur kontroli wewnętrznej 30 . W motywie 37 decyzji w sprawie pomocy na ratowanie z 2012 r. Komisja wyraziła wątpliwości co do jakości nowych rodzajów działalności HGAA.
(84) Jeżeli chodzi o podział obciążenia, w decyzji o wszczęciu postępowania z 2009 r. 31 i w decyzji w sprawie pomocy na ratowanie z grudnia 2009 r. 32 stwierdza się możliwy brak podziału obciążenia między BayernLB i poprzednich właścicieli HGAA (GRAWE i Land Carinthia). W motywie 102 decyzji o wszczęciu postępowania z 2009 r. stwierdza się brak podziału obciążenia między właścicieli kapitału hybrydowego HGAA.
(85) W motywie 41 decyzji w sprawie przedłużenia z 2010 r. podaje się w wątpliwość, czy zastrzyk kapitałowy na rzecz HGAA wniesiony przez Austrię na warunkach systemu austriackiego został w wystarczającym stopniu opłacony, ponieważ Austria uznawała bank za zasadniczo nieznajdujący się w trudnej sytuacji i w związku z tym korzystał on z niższych stawek odpłatności niż stawki, jakie musiałaby ponieść w przypadku, gdyby uznano go za bank znajdujący się w trudnej sytuacji.
(86) W odniesieniu do zakłóceń konkurencji Komisja, opierając się na poprzednich planach przedłożonych przez Austrię, podała w wątpliwość, czy zakres ograniczeń wielkości kwoty pozostającej do spłaty był wystarczający 33 , i kilkakrotnie wzywała do zastosowania środków przeciwdziałających zakłóceniom konkurencji 34 . W związku z nieustannie rosnącą kwotą pomocy Komisja wielokrotnie wzywała do zastosowania dodatkowych środków przeciwdziałających zakłóceniom konkurencji 35 .
5. UWAGI ZAINTERESOWANYCH STRON
(87) Nie otrzymano żadnych uwag od zainteresowanych stron.
6. UWAGI OD AUSTRII
(88) Uwagi Austrii dotyczą głównie traktowania przez Komisję pomocy przyznanej przez państwo na rzecz BayernLB. W odniesieniu do pomocy restrukturyzacyjnej przyznanej przedsiębiorstwu BayernLB Komisja w swojej decyzji z dnia 25 lipca 2012 r. w sprawie SA.28487 (C16/2009) 36 stwierdziła, że gwarancja Republiki Austrii dotycząca aktywów zbywalnych w kwocie 2,638 mld EUR, które w kontekście działań ratujących z 2009 r. BayernLB zgodził się zostawić w przedsiębiorstwie HGAA, stanowiła pomoc państwa na korzyść BayernLB, a później zatwierdziła ten środek pomocy jako zgodny z rynkiem wewnętrznym. Dnia 5 października 2012 r. Austria wniosła skargę o unieważnienie 37 tej decyzji, twierdząc w szczególności, że Komisja nie wykazała, dlaczego środek należy uznać za zgodny rynkiem wewnętrznym, oraz utrzymując, że środek nie stanowił pomocy na korzyść BayernLB.
(89) Austria podejmuje się zapewnić, aby zobowiązania określone w załączniku zostały w pełni spełnione.
7. OCENA
Ocena pomocy restrukturyzacyjnej musi uwzględniać wszelką pomoc udzieloną HGAA od 2008 r.
7.1. ISTNIENIE POMOCY PAŃSTWA
(90) Zgodnie z art. 107 ust. 1 Traktatu wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi.
(91) Środek można uznać za pomoc państwa, jeżeli spełnione są następujące warunki: (i) środek jest finansowany przy użyciu zasobów państwowych; (ii) środek stanowi przyznanie korzyści, która może sprzyjać niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów; (iii) korzyść ta musi być selektywna; oraz (iv) środek zakłóca konkurencję lub grozi jej zakłóceniem i może wpływać na wymianę handlową między państwami członkowskimi. Ponieważ warunki te rozpatruje się łącznie, wszystkie z nich muszą zostać spełnione, aby środek mógł zostać uznany za pomoc państwa.
(92) Motywy 51-56 decyzji zatwierdzającej system wsparcia finansowego potwierdzają, że wszelkie środki udzielone w ramach tego systemu stanowią pomoc państwa. Komisja przypomina ponadto, że już w motywach 48-53 decyzji w sprawie pomocy na ratowanie z 2009 r., motywie 25 decyzji w sprawie pomocy na ratowanie z lipca 2011 r. i w motywie 16 decyzji w sprawie pomocy na ratowanie z grudnia 2012 r. ustaliła, że spełniono warunki określone w art. 107 ust. 1 Traktatu w odniesieniu do środków wymienionych w lit. a) i b), a zatem środki te stanowią pomoc państwa. Zgodnie z wyjaśnieniami przedstawionymi poniżej Komisja podtrzymuje swoją opinię.
a) Środki przyznane przez Austrię w ramach systemu wsparcia finansowego
(93) Wszelkie środki przyznane w ramach systemu wsparcia finansowego, a mianowicie dokapitalizowanie w kwocie 900 mln EUR i gwarancje w wysokości 1,35 mld EUR otrzymane w 2008 r., stanowią pomoc, jak określono w motywach 51-56 decyzji zatwierdzającej przedmiotowy system.
b) Dalsze środki przyznane przez Austrię
(94) Poza systemem wsparcia finansowego Austria zatwierdziła dokapitalizowanie w kwocie 450 mln EUR, gwarancję na aktywa w wysokości 100 mln EUR (którą w międzyczasie zakończono), gwarancję na aktywa w wysokości 200 mln EUR, podwyższenie kapitału o 500 mln EUR w formie akcji oraz gwarancję dla podporządkowanych instrumentów kapitałowych Tier II o wartości nominalnej 1 mld EUR.
(95) Zarówno zastrzyk kapitałowy, jak i gwarancje przydzielono z zasobów państwowych w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu. Środki te przydzielane są pojedynczemu przedsiębiorstwu, a zatem są one selektywne. Przedmiotowe środki przydzielane są na warunkach, które na rynkach nie byłyby dostępne dla HGAA, czego Austria nie kwestionuje. Zważywszy, że HGAA jest przedsiębiorstwem prowadzącym działalność w sektorze finansowym, który jest otwarty na intensywną konkurencję międzynarodową, wszelkie korzyści na rzecz HGAA wynikające z zasobów państwowych mogą wpływać na wymianę handlową wewnątrz Unii i zakłócać konkurencję. Ustalenia te przedstawiono już w motywie 16 decyzji w sprawie pomocy na ratowanie z grudnia 2012 r. i potwierdza się je w niniejszej decyzji.
c) Dokapitalizowanie przez BayernLB
(96) BayernLB sam został dokapitalizowany przez Wolne Państwo Bawarię w 2008 r., a część środków finansowych wykorzystał na dokapitalizowanie swojej spółki zależnej HGAA. Zgodnie z motywem 124 decyzji dotyczącej BayernLB cała kwota dokapitalizowania przyznana przez Wolne Państwo Bawarię stanowi pomoc na rzecz BayernLB. Ponieważ kwota pomocy w ramach jednego środka nie może być liczona podwójnie, Komisja stwierdza, że dokapitalizowanie HGAA przez bank BayernLB nie stanowi pomocy państwa na korzyść HGAA. Ponadto wydaje się, że w czasie dokonywania dokapitalizowania HGAA BayernLB działał w celu zapewnienia ochrony swojej inwestycji w należącej do niego spółce zależnej w warunkach gospodarki rynkowej oraz że jego decyzji o dokapitalizowaniu HGAA nie można przypisać państwu członkowskiemu.
d) Warunkowe środki pomocy
(97) Austria dąży do uzyskania zgody na środki pomocy w celu zaspokojenia ewentualnych potrzeb kapitałowych i płynnościowych, które w ramach scenariusza warunków skrajnych mogą dotyczyć kwot w wysokości do 5,4 mld EUR w odniesieniu do potrzeb kapitałowych i do 3,3 mld EUR w odniesieniu do zapewnienia płynności. Takie możliwe przyszłe środki pomocy na likwidację HGAA zostaną przyznane z zasobów państwowych w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu. Środki te przydzielane są pojedynczemu przedsiębiorstwu, a zatem są one selektywne. Ponieważ środki te przydzielane są na warunkach, które nie byłyby dostępne dla HGAA na rynkach, stanowią one korzyść. Zważywszy, że HGAA jest przedsiębiorstwem prowadzącym działalność w sektorze finansowym, który jest otwarty na intensywną konkurencję międzynarodową, wszelkie korzyści na rzecz HGAA wynikające z zasobów państwowych mogą wpływać na wymianę handlową wewnątrz Unii i zakłócać konkurencję.
Wnioski dotyczące całkowitej kwoty pomocy
(98) Całkowita kwota pomocy przyznanej HGAA przez Austrię poprzez podwyższenie kapitału wynosi 3,15 mld EUR (włączając w to gwarancje na aktywa o wartości 300 mln EUR mające takie same konsekwencje jak zastrzyk kapitałowy). Kwota ta stanowi około 9,6 % aktywów ważonych ryzykiem HGAA w 2008 r. Dodatkowo HGAA otrzymało gwarancje o łącznej wartości 1,35 mld EUR. Ponadto Austria złożyła wniosek o zgodę na ewentualne środki pomocy, które mogą stać się konieczne w celu pokrycia przyszłych potrzeb kapitałowych w ramach likwidacji HGAA i których wysokość w skrajnych warunkach może wynieść 5,4 mld EUR, skutkując całkowitą kwotą pomocy w formie kapitału i gwarancji na aktywa w wysokości 8,55 mld EUR, równą 26 % aktywów ważonych ryzykiem. Dodatkowo Austria złożyła wniosek o zatwierdzenie środków na utrzymanie płynności finansowej w kwocie 3,3 mld EUR.
7.2. ZGODNOŚĆ POMOCY Z RYNKIEM WEWNĘTRZNYM
7.2.1. Zastosowanie art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE
(99) Art. 107 ust. 3 lit. b) Traktatu stanowi, że pomoc państwa można uznać za zgodną z rynkiem wewnętrznym, jeżeli jej przydzielenie ma na celu "zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce państwa członkowskiego".
(100) Na podstawie art. 107 ust. 3 lit. b) Traktatu za zgodną z rynkiem wewnętrznym można uznać pomoc mającą na celu "zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce państwa członkowskiego". Pomimo powolnego ożywienia gospodarczego następującego od początku 2010 r. Komisja w dalszym ciągu uważa, że wymogi dotyczące zatwierdzenia pomocy państwa zgodnie z art. 107 ust. 3 lit. b) Traktatu są nadal spełniane, biorąc pod uwagę utrzymujące się warunki skrajne na rynkach finansowych. W lipcu 2013 r. Komisja potwierdziła tę opinię, przyjmując komunikat Komisji w sprawie stosowania począwszy od dnia 1 sierpnia 2013 r. zasad pomocy państwa w odniesieniu do środków wsparcia na rzecz banków w kontekście kryzysu finansowego 38 .
(101) Austriacki bank centralny już w przeszłości potwierdził, że HGAA jest bankiem mającym znaczenie systemowe dla rynku finansowego w Austrii i Europie Południowo-Wschodniej, oraz powtórzył tę opinię w piśmie z dnia 3 grudnia 2012 r. Bez środków pomocy organy nadzoru prawdopodobnie zamknęłyby HGAA ze względu na naruszenie przez grupę wymogów kapitałowych.
(102) Zamknięcie w takich warunkach banku, takiego jak HGAA, uznawanego przez państwo członkowskie za bank mający znaczenie systemowe, mogłoby wywrzeć bezpośredni wpływ na rynki finansowe, a co za tym idzie na całą gospodarkę państwa członkowskiego. W świetle obecnej niestabilności rynków finansowych Komisja w dalszym ciągu opiera swoją ocenę środków pomocy państwa w sektorze bankowym na art. 107 ust. 3 lit. b) Traktatu.
7.2.2. Zgodność środków pomocy z rynkiem wewnętrznym
(103) Wszystkie środki pomocy zidentyfikowane jako pomoc państwa zostały przyznane w kontekście restrukturyzacji i likwidacji HGAA. W komunikacie w sprawie przywrócenia rentowności i oceny środków restrukturyzacyjnych stosowanych w sektorze finansowym w dobie kryzysu zgodnie z regułami pomocy państwa 39 (komunikat w sprawie restrukturyzacji) określono zasady mające zastosowanie do przyznawania pomocy restrukturyzacyjnej i pomocy na likwidację instytucjom finansowym w związku z obecnym kryzysem. Zgodnie z komunikatem w sprawie restrukturyzacji, aby zachować zgodność z rynkiem wewnętrznym na podstawie art. 107 ust. 3 lit. b) Traktatu, restrukturyzacja instytucji finansowych w kontekście obecnego kryzysu finansowego musi (i) prowadzić do przywrócenia rentowności banku; (ii) obejmować dostateczny wkład własny wnoszony przez beneficjenta (podział obciążenia) i zapewnić ograniczenie pomocy do niezbędnego minimum; oraz (iii) obejmować wystarczające środki ograniczające zakłócenie konkurencji.
Przywrócenie rentowności
(104) Jak Komisja wskazała w komunikacie w sprawie restrukturyzacji, państwo członkowskie musi przedstawić kompleksowy plan restrukturyzacji prezentujący sposób przywrócenia danemu podmiotowi długoterminowej rentowności bez udziału pomocy państwa, w rozsądnym okresie i w ciągu maksymalnie pięciu lat. Zgodnie z pkt 13 komunikatu w sprawie restrukturyzacji bank osiąga długoterminową rentowność, jeżeli jest w stanie konkurować o kapitał na rynku na podstawie własnych osiągnięć zgodnie z odpowiednimi wymogami prawnymi. Aby tego dokonać, bank musi być w stanie pokryć wszystkie swoje koszty oraz wypracować odpowiedni zwrot z zaangażowanego kapitału z uwzględnieniem profilu ryzyka banku. Punkt 14 komunikatu w sprawie restrukturyzacji stanowi, że długoterminowa rentowność wymaga, aby każda otrzymana pomoc państwa została w określonym czasie zwrócona lub aby była odpłatna zgodnie z normalnymi warunkami rynkowymi, gwarantując w ten sposób wstrzymanie jakiejkolwiek dalszej pomocy państwa.
(105) Przedstawione wcześniej plany restrukturyzacji HGAA nie pozwalały na sformułowanie wniosku, że przywrócenie rentowności całej grupy jest wykonalne.
(106) Ponadto Komisja zauważa, że wraz z upływem czasu tanie finansowanie pochodzące z gwarancji oferowanych przez Karyntię dobiegnie końca oraz że zakończył się dynamiczny proces nadrabiania zaległości przez gospodarki Europy Południowo-Wschodniej.
(107) W rezultacie bank nie jest w stanie zrealizować zwrotu z kapitału ani zwrócić kapitału otrzymanego od państwa, a tym samym nie jest w stanie przywrócić rentowności przed końcem okresu restrukturyzacji. W związku z tym wydaje się, że przywrócenie samodzielnej rentowności HGAA nie jest możliwe. Komisja stwierdza zatem, że jej wątpliwości w odniesieniu do przywrócenia rentowności nie zostały wyjaśnione.
(108) Zgodnie z pkt 9 komunikatu w sprawie restrukturyzacji każdy plan restrukturyzacji powinien zawierać jego porównanie z alternatywnymi rozwiązaniami, takimi jak podział lub przejęcie przez inny bank. Jeżeli przywrócenie rentowności danego banku nie jest możliwe, w planie restrukturyzacji należy wskazać sposób jego zorganizowanej likwidacji. Punkt 21 stanowi, że jeżeli nie ma możliwości wiarygodnego przywrócenia długoterminowej rentowności banku znajdującego się w trudnej sytuacji, należy zawsze rozważyć jego zorganizowaną likwidację lub sprzedaż na aukcji.
(109) Władze austriackie przedłożyły plan ewentualnej likwidacji, w którym uwzględniły taką strategię zorganizowanej likwidacji. Przedłożony plan zakłada sprzedaż podmiotów operacyjnych, a mianowicie austriackiego HBA (w odniesieniu do którego podpisano już umowę sprzedaży) oraz sieci przedsiębiorstw w państwach Europy Południowo-Wschodniej, w drodze otwartej procedury najpóźniej do końca czerwca 2015 r. Wszystkie pozostałe części działalności zostają poddane procesowi kontrolowanej i zorganizowanej likwidacji. W tym kontekście Austria podejmuje zobowiązanie, zgodnie z którym z dniem 1 lipca 2013 r. włoski podmiot HBI nie będzie podejmował nowego rodzaju działalności. Jeżeli sprzedaż podmiotów operacyjnych z siedzibami w państwach Europy Południowo-Wschodniej nie będzie możliwa do dnia 30 czerwca 2015 r., one również zaprzestaną podejmowania nowego rodzaju działalności i zostaną zlikwidowane. W rezultacie najpóźniej do dnia 30 czerwca 2015 r. HGAA zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej w sektorze finansowym.
(110) Sprzedaż podmiotów operacyjnych odbędzie się w drodze bezwarunkowych, przejrzystych i otwartych procedur, pozwalając wszystkim zainteresowanym uczestnikom rynku na składanie ofert na zakup tych podmiotów. Takie konkurencyjne procedury zapewniają, aby najlepsza oferta stanowiła cenę rynkową, wykluczając tym samym pomoc na rzecz nabywcy 40 . Jeżeli Komisja wykryje istnienie pomocy na rzecz nabywcy, dokona oddzielnej oceny zgodności tej pomocy z rynkiem wewnętrznym.
(111) W odniesieniu do kwestii, czy podmioty będące przedmiotem sprzedaży mogą stanowić ciągłość gospodarczą HGAA i czy środki pomocy mogą w związku z tym stanowić pomoc na rzecz tych podmiotów, Komisja zwraca przede wszystkim uwagę, że nie jest jasne, czy sieć przedsiębiorstw w państwach Europy Południowo-Wschodniej zostanie sprzedana jednemu nabywcy jako całość, czy też części obecnej sieci zostaną zakupione przez różnych nabywców.
(112) Aby wykazać ciągłość gospodarczą, można rozważyć między innymi następujące czynniki: przedmiotowy zakres transferu, cenę transferu, tożsamość akcjonariuszy lub właścicieli przedsiębiorstwa dokonującego przejęcia oraz pierwotnego przedsiębiorstwa lub ekonomiczną logikę operacji 41 .
(113) Komisja zauważa przede wszystkim, że przyznana pomoc miała na celu rozwiązanie problemów HGAA jako grupy, a nie problemów poszczególnych podmiotów operacyjnych w Austrii lub w państwach Europy Południowo-Wschodniej. Żadna ze spółek zależnych w państwach Europy Południowo-Wschodniej ani HBA nie stanowi podstawowej działalności HGAA, a podmioty przewidziane do sprzedaży odpowiadają jedynie części aktywów grupy. Ponadto model biznesowy podmiotów przewidzianych do sprzedaży jest inny niż model biznesowy HGAA, które jest międzynarodową grupą bankową uzależnioną od taniego finansowania opartego w znacznym stopniu na państwowych gwarancjach udzielanych przez Karyntię i ukierunkowaną na dynamiczną ekspansję, czerpiącą korzyści z potencjału wzrostowego rynków wschodzących. W przyszłości finansowanie spółek zależnych w państwach Europy Południowo-Wschodniej nie będzie już uzależnione od gwarancji państwowych, ale będzie opierało się na finansowaniu ze środków lokalnych (będzie zatem bardziej kosztowne), co będzie wymagało przyjęcia bardziej ostrożnego podejścia w odniesieniu do marż i zarządzania ryzykiem. Podczas gdy działalność HGAA ukierunkowana była raczej na działalność na dużą skalę i na kluczowych klientów, działalność podmiotów przewidzianych do sprzedaży będzie ukierunkowana na sektor MŚP. W praktyce działalność podmiotów przewidzianych do sprzedaży będzie ukierunkowana na świadczenie usług innej bazie klientów.
(114) Komisja zauważa ponadto, że sprzedaż podmiotów operacyjnych ma na celu maksymalizację wartości aktywów HGAA przed jego likwidacją, co leży w interesie jego wierzycieli.
(115) Biorąc pod uwagę zakres przedmiotowy i fakt, że akcjonariusze HGAA i podmioty przewidziane do sprzedaży nie będą identyczni, a także uwzględniając ekonomiczną logikę operacji sprzedaży, Komisja uważa, że w momencie, w którym podmioty operacyjne zostaną sprzedane, a HGAA przestanie istnieć, działalność gospodarcza grupy nie będzie kontynuowana.
(116) W planie ewentualnej likwidacji określono niektóre aktywa, które zostaną wyłączone z jednostek operacyjnych przewidzianych do sprzedaży. Takie wyłączenie spowoduje poprawę zdolności finansowania podmiotów oraz poprawę średniej jakości aktywów znajdujących w pozostałej części bilansu, wspierając tym samym zbywalność tych podmiotów.
(117) W punkcie 21 komunikatu w sprawie restrukturyzacji wskazano, że możliwym do zaakceptowania sposobem na przywrócenie rentowności jest również utworzenie autonomicznego "dobrego" banku, zachowującego "dobre" aktywa i pasywa istniejącego banku, pod warunkiem że taki nowy podmiot nie zakłóci nadmiernie konkurencji. W tej kwestii możliwym do zaakceptowania rozwiązaniem byłoby utworzenie przedsiębiorstwa w państwach Europy Południowo-Wschodniej lub wydzielenie niektórych aktywów z HBInt do tego przedsiębiorstwa celem stworzenia rentownej i zbywalnej jednostki prowadzącej działalność w zakresie bankowości 42 .
(118) Problem dotyczący jakości aktywów, wynikający zarówno z portfela historycznego, jak i bardziej aktualnych ryzykownych zobowiązań, nie mógł zostać rozwiązany przy założeniu kontynuacji działalności ze względu na rosnące koszty związane z ryzykiem i utratę wartości aktywów. Komisja uznaje zatem, że przedstawiony przez Austrię plan ewentualnej likwidacji zakładający intensyfikację transferu problematycznych aktywów do likwidowanej jednostki jest właściwą strategią.
(119) W odniesieniu do finansowania przewidzianego w planie ewentualnej likwidacji sprzedawane podmioty będą w coraz większym stopniu podlegały finansowaniu w wymiarze lokalnym oraz będą dążyły do ograniczenia swojej zależności od finansowania z rynku międzybankowego otrzymywanego od HGAA. Komisja z zadowoleniem przyjmuje tę zmianę w strategii finansowania. Komisja zauważa również, że HGAA będzie posiadało bieżące zobowiązanie do finansowania podmiotów przewidzianych do sprzedaży.
(120) Ponadto w planie ewentualnej likwidacji przewidziano znaczne ograniczenie działalności leasingowej HGAA, która w przeszłości stanowiła główne źródło problemów grupy, ponieważ działalność leasingowa charakteryzuje się relatywnie niską rentownością w stosunku do związanego z nią ryzyka i wymogów finansowania. Ograniczenie to również wpłynie pozytywnie na zbywalność podmiotów operacyjnych grupy.
(121) Komisja stwierdza, że rentowność HGAA nie może zostać przywrócona oraz że strategia zorganizowanej likwidacji grupy przedstawiona przez Austrię jest właściwym środkiem rozwiązania kwestii HGAA, biorąc pod uwagę, że przywrócenie rentowności banku nie jest możliwe.
Wkład własny i podział obciążeń
(122) W komunikacie w sprawie restrukturyzacji wskazuje się, że odpowiedni wkład ze strony beneficjenta jest konieczny, aby ograniczyć pomoc do minimum oraz usunąć zakłócenia konkurencji i pokusę nadużycia. W związku z tym komunikat stanowi, że (i) należy ograniczyć zarówno koszty restrukturyzacji, jak i kwotę pomocy oraz że (ii) konieczny jest znaczny wkład własny.
(123) W komunikacie tym stwierdza się ponadto, że aby ograniczyć kwotę pomocy do minimum, do finansowania restrukturyzacji bank powinien w pierwszej kolejności wykorzystywać swoje zasoby własne. Nie tylko państwo, ale również inwestorzy banku powinni ponieść koszty związane z restrukturyzacją. Cel ten może zostać osiągnięty w szczególności poprzez absorpcję strat za pomocą dostępnego kapitału.
(124) Po pierwsze, wszyscy byli akcjonariusze HGAA sprzedali swoje akcje Republice Austrii za symboliczną cenę jednego euro, co ograniczyło ryzyko, że środki pomocy przyniosłyby korzyść byłym akcjonariuszom. Byli właściciele wnieśli również do HGAA kapitał lub aktywa zbywalne, które wykorzystano w celu pokrycia strat i poprawy płynności.
(125) W momencie przedmiotowej sprzedaży akcjonariuszem większościowym HGAA był bank BayernLB. Ogółem BayernLB dokonał wkładu w postaci kapitału w wysokości około 1,5 mld EUR, zrzekając się natomiast dalszych praw własności bez jakiejkolwiek perspektywy na otrzymanie dodatkowego wynagrodzenia. BayernLB wniósł również do HGAA wkład w wysokości 4,3 mld EUR w postaci zbywalnych aktywów. Ponadto w przypadku BayernLB odnotowano znaczną stratę wynikającą z odpisów aktualizujących wartość przy sprzedaży jego akcji HGAA, co przyczyniło się do ograniczenia pokusy nadużycia zgodnie z pkt 22 komunikatu w sprawie restrukturyzacji.
(126) Komisja uznaje zatem, że kwota podziału obciążeń otrzymana od byłego właściciela, tj. banku BayernLB, jest znaczna i odpowiednia.
(127) Ostateczny wynik trwającego procesu w sprawie spłaty niespłaconych kredytów bankowi BayernLB nie będzie miał wpływu na ten wniosek. W przypadku przegranej BayernLB w tym procesie kwota podziału obciążeń byłaby jeszcze wyższa. W przypadku wygranej BayernLB w tym procesie kwota podziału obciążeń, zgodna z oceną zawartą w niniejszej decyzji, nie uległaby zmianie.
(128) Wkład GRAWE obejmuje zarówno środki kapitałowe, jak i środki na utrzymanie płynności. Pierwotny kapitał powstały w wyniku zastrzyku kapitałowego GRAWE wniesionego do HGAA w kwocie 30 mln EUR został w międzyczasie zmniejszony do kwoty około 9 mln EUR w następstwie decyzji Republiki Austrii, jako jedynego akcjonariusza banku, dotyczącej alokacji kapitału w celu absorpcji strat (Kapitalschnitt). Przedsiębiorstwo GRAWE wniosło również do HGAA środki w postaci zbywalnych aktywów.
(129) Na podstawie powyższych ustaleń Komisja uznaje stopień podziału obciążeń GRAWE za wystarczający.
(130) W odniesieniu do kraju związkowego Karyntii Komisja zauważa, że wkładem kraju związkowego Karyntii w podział obciążeń był zastrzyk kapitałowy, którego kwotę w międzyczasie znacznie obniżono w drodze wspomnianego Kapitalschnitt.
(131) Na podstawie powyższych ustaleń Komisja uznaje stopień podziału obciążeń kraju związkowego Karyntii za wystarczający.
(132) Fakt, że wynagrodzenie przedsiębiorstwa GRAWE i kraju związkowego Karyntii z tytułu kapitału Partizipationskapital jest wyższe niż wynagrodzenie z tytuły zastrzyku kapitałowego BayernLB, jest uzasadniony, ponieważ BayernLB wniósł inny rodzaj instrumentu kapitałowego. W odróżnieniu od GRAWE i kraju związkowego Karyntii BayernLB nie wniósł kapitału w postaci Partizipationskapital, tylko po prostu zrzekł się wszystkich praw związanych z instrumentami kapitałowymi i pewnymi aktywami zbywalnymi. BayernLB zapewnił zatem wyższy stopień podziału obciążeń, co wydaje się właściwe, ponieważ BayernLB był dominującym właścicielem HGAA przed przejęciem banku przez Austrię.
(133) Kolejna otwarta kwestia dotyczy tego, czy wynagrodzenie z tytułu kapitału w postaci Partizipationskapital wniesionego do HGAA przez Austrię w ramach systemu wsparcia finansowego jest wystarczające. Należy przypomnieć, że w ramach systemu wsparcia finansowego istniały dwie różne stopy procentowe stosowane w zależności od tego, czy bank, któremu udzielano pomocy, był bankiem znajdującym się w trudnej sytuacji, czy też bankiem będącym zasadniczo w dobrej kondycji. Austria uznała HGAA za bank będący zasadniczo w dobrej kondycji, w związku z czym uzyskał on niższe wynagrodzenie z tytułu odsetek niż uzyskałby, gdyby został uznany za bank znajdujący się w trudnej sytuacji.
(134) W tej kwestii Komisja zauważa, że cały pozostały kapitał Partizipationskapital pozostaje w HBInt, a zatem w likwidowanej części HGAA. Biorąc pod uwagę, że likwidowana część grupy nie prowadzi już działalności na rynku oraz że nie można przywrócić rentowności HGAA (w związku z czym HGAA zostanie zlikwidowane), Komisja stwierdza, że w tym przypadku niskie wynagrodzenie jest możliwe do zaakceptowania.
(135) Przedsiębiorstwo Mitarbeiterstiftung Alpe Adria było najmniejszym właścicielem HGAA, którego udział w grupie wynosił 0,02 %. W momencie przejęcia HGAA przez Republikę Austrii w grudniu 2009 r. udział ten został sprzedany za cenę jednego euro. Biorąc pod uwagę całkowitą utratę praw akcjonariuszy bez żadnego wynagrodzenia z tego tytułu, Komisja uznaje stopień podziału obciążeń za wystarczający, w szczególności uwzględniając jego stosunkowo niewielki rozmiar w porównaniu z innymi właścicielami.
(136) W odniesieniu do posiadaczy kapitału hybrydowego HGAA podjęło szereg działań w celu zapewnienia podziału obciążeń poprzez dokonywanie wykupu tych instrumentów po cenie znacznie niższej od ich wartości nominalnej lub wycofywanie ich w całości, co spowodowało istotny efekt kapitałowy.
(137) Ponadto Komisja zauważa, że wiele hybrydowych instrumentów kapitałowych i instrumentów kapitału Partizipationskapital gwarantuje wypłaty z tytułu dywidend lub płatności kuponowych wyłącznie w przypadku zysków. Biorąc pod uwagę brak rentowności banku w ostatnich latach, posiadacze takich instrumentów nie otrzymali wspomnianych płatności. Dodatkowo w przyszłości będą istniały ograniczenia dotyczące wypłat z tytułu dywidend i płatności kuponowych. W rezultacie Komisja uważa, że posiadacze takich instrumentów zapewniają wystarczający stopień podziału obciążeń.
(138) Z tych powodów Komisja stwierdza, że plan ewentualnej likwidacji HGAA zapewnia odpowiedni stopień podziału obciążeń.
Ograniczanie zakłóceń konkurencji
(139) W sekcji 4 komunikatu w sprawie restrukturyzacji wymaga się ponadto, aby plan restrukturyzacji zawierał środki ograniczające zakłócenia konkurencji. Środki takie powinny być opracowane w taki sposób, aby ograniczały zakłócenia na rynkach, na których beneficjent prowadzi działalność po restrukturyzacji. W niniejszym przypadku należy zapewnić, aby podmioty, które nadal będą prowadziły działalność na rynku zanim zostaną ostatecznie sprzedane, nie korzystały z otrzymanych zasobów państwowych w sposób przynoszący szkodę konkurentom oraz nie podejmowały działań powodujących zakłócenia.
(140) W tym celu Austria zobowiązuje się do wprowadzenia ograniczeń w odniesieniu do rodzajów działalności określonych w sekcji 4 załącznika, które do momentu sprzedaży zapewnią jak największe ograniczenie zakłóceń konkurencji wynikających z istnienia i działalności podmiotów operacyjnych.
(141) Charakter i forma środków w zakresie konkurencji zależą od dwóch kryteriów: po pierwsze kwoty pomocy oraz warunków i okoliczności przyznania tej pomocy, a po drugie cech charakterystycznych rynków, na których beneficjent będzie prowadził działalność.
(142) Komisja przypomina, że HGAA otrzymało pomoc państwa w wysokości 3,15 mld EUR w postaci kapitału i gwarancji na aktywa oraz pomoc w kwocie 1,35 mld EUR w postaci gwarancji zachowania płynności, jak również, że do celów przeprowadzenia procesu likwidacji w przyszłości HGAA może otrzymać dodatkową pomoc państwa w wysokości maksymalnie 5,4 mld EUR w postaci kapitału i 3,3 mld EUR w postaci aktywów zbywalnych.
(143) Całkowita kwota pomocy w postaci kapitału i gwarancji na aktywa wyniosłaby 8,55 mld EUR, co odpowiada około 26 % aktywów ważonych ryzykiem HGAA, których wartość na dzień 31 grudnia 2008 r. wynosiła 32,8 mld EUR. Kwota przyznanej pomocy jest zatem bardzo wysoka i wymaga odpowiednich środków.
(144) Punkt 35 komunikatu w sprawie restrukturyzacji stanowi, że środki strukturalne, takie jak zbycia, powinny sprzyjać wchodzeniu konkurentów na rynek, umożliwiając jednocześnie przeznaczenie na proces opuszczania rynku odpowiednio długiego czasu, aby zachować stabilność finansową.
(145) Komisja zauważa, że w planie ewentualnej likwidacji przewidziano zorganizowaną likwidację, w ramach której najpóźniej do dnia 30 czerwca 2015 r. HGAA przestanie istnieć na rynkach jako podmiot gospodarczy oraz zlikwiduje te podmioty prowadzące działalność, które w tym terminie nie zostaną sprzedane.
(146) W odniesieniu do dalszej działalności podmiotów w państwach Europy Południowo-Wschodniej prowadzonej do momentu ich sprzedaży Austria przedstawiła szereg zobowiązań dotyczących nowych rodzajów działalności podejmowanych przez te podmioty, pozwalających na uniknięcie wszelkich możliwych zakłóceń konkurencji do momentu sprzedaży.
(147) W związku z tym Komisja w szczególności z zadowoleniem odnotowuje ograniczenia dotyczące nowych rodzajów działalności, które są przedmiotem zobowiązań podjętych przez Austrię i HGAA. Po uwzględnieniu kosztów związanych z ryzykiem i kosztów finansowania realizowana minimalna stopa zwrotu z nowych rodzajów działalności powinna wynosić [...] % rocznie. Ta minimalna stopa zwrotu z nowych rodzajów działalności zapewni niestosowanie przez pomioty operacyjne antykonkurencyjnych praktyk cenowych, co jednocześnie przyczyni się do zapewnienia ich długoterminowej rentowności. W tym samym duchu bank zobowiązuje się do wprowadzenia ograniczeń w odniesieniu do terminów zapadalności dotyczących nowych rodzajów działalności, tak aby transformacja terminów zapadalności stanowiła jedynie ograniczony wkład w zwiększenie rentowności. [...] 43 [...]. W odniesieniu do [...] Austria przedstawiła dodatkowe zobowiązanie dotyczące ograniczenia działalności [...] do klientów, których rating jest co najmniej na poziomie [...] oraz nieprzekraczania całkowitej wartości [...] EUR. Zobowiązanie to pozwala na ograniczenie ryzyka związanego z dewaluacją walut i dopuszczalnej wielkości działalności banku w tym segmencie rynku. Podsumowując, celem wprowadzenia tych ograniczeń jest zarazem zapewnienie długoterminowej rentowności i ograniczenie zdolności konkurencyjnej odpowiednich podmiotów.
(148) Komisja wyraża ponadto pozytywną opinię w odniesieniu do zobowiązań dotyczących lepszego zarządzania ryzykiem, w szczególności w odniesieniu do corocznego ponownego wystawiania ratingów dla wszystkich ekspozycji przekraczających kwotę [...] EUR, oraz zobowiązania, zgodnie z którym w zakresie finansowania detalicznego i publicznego bank będzie prowadził działalność wyłącznie w odniesieniu do klientów, których rating jest na poziomie [...] 44 . Dzięki tym zobowiązaniom działalność prowadzona będzie w sposób ostrożny, a odnośne podmioty powstrzymają się od realizowania ryzykownej strategii biznesowej. Działalność prowadzona będzie w sposób pozwalający na zrównoważenie potrzeb w zakresie rentowności poprzez niezbędne środki kontroli ryzyka. Jednocześnie zobowiązania te uniemożliwiają również realizowanie agresywnej strategii ekspansji rynkowej.
(149) Komisja pozytywnie ocenia dwojaki cel zobowiązań określonych w motywach 147 i 148. Po pierwsze, przyczyniają się one do zwiększenia zbywalności danej działalności, ponieważ uniemożliwiają prowadzenie zbyt ryzykownej działalności, a po drugie, zmniejszają zakłócenia konkurencji poprzez hamowanie agresywnych zachowań, a tym samym ograniczanie nowych rodzajów działalności.
(150) Zgodnie z planem ewentualnej likwidacji wszystkie operacyjne części HGAA zostaną zlikwidowane albo sprzedane. Austria przedstawiła wiążące zobowiązanie w odniesieniu do sprzedaży HBA i sieci przedsiębiorstw w państwach Europy Południowo-Wschodniej (w częściach lub jako całość), zgodnie z którym sprzedaż ta musi zostać zrealizowana do dnia 30 czerwca 2014 r. i odpowiednio najpóźniej do dnia 30 czerwca 2015 r. Po tym terminie prowadzenie wszelkich nowych rodzajów działalności musi zostać przerwane, a HGAA opuści rynek, ponieważ cała działalność będzie objęta procesem likwidacji albo zostanie w sposób przejrzysty sprzedana osobie trzeciej. W związku z tym proces sprzedaży/likwidacji HGAA w znacznym stopniu przyczynia się do ograniczania zakłóceń konkurencji wynikających z pomocy, ponieważ HGAA jako takie zniknie z rynków.
(151) Komisja uznaje, że wciąż niepewna sytuacja na rynkach finansowych, w szczególności w państwach Europy Południowo-Wschodniej, uzasadnia wydłużenie terminu sprzedaży podmiotów w tych państwach do dnia 30 czerwca 2015 r. Komisja zauważa, że działalność w Austrii już została sprzedana oraz że, jeżeli sprzedaż nie zostanie zrealizowana w całości do dnia 30 czerwca 2014 r., działalność ta zostanie również zlikwidowana.
(152) W ujęciu ogólnym Komisja zauważa, że do 2017 r. pozostała suma bilansowa oraz aktywa ważone ryzykiem HGAA zostaną pomniejszone o około 85 % (pod warunkiem że sprzedaż zakończy się powodzeniem zgodnie z planem).
(153) Oprócz tych dalekosiężnych środków Komisja odnotowuje zobowiązanie Austrii dotyczące zakazu nagłaśniania pomocy państwa oraz zakazu stosowania agresywnych praktyk handlowych. Komisja z zadowoleniem przyjmuje również zakaz przejęć zapewniający utrzymanie sytuacji, w której pomoc państwa nie będzie wykorzystywana w celu przejmowania konkurentów, lecz będzie służyła realizacji zamierzonego celu, tj. finansowania procesu likwidacji.
(154) Komisja ubolewa nad częściowym tylko wykonaniem przez Austrię zobowiązań podjętych przez nią w ramach decyzji w sprawie pomocy na ratowanie z 2012 r. Komisja uznaje jednak, że podział i likwidacja banku w całości równoważą naruszenie niektórych spośród tych zobowiązań trwające przez ograniczony okres.
(155) Biorąc pod uwagę zobowiązania oraz w świetle adekwatności wkładu własnego i stopnia podziału obciążeń, jak wskazano w motywach 122-138, Komisja uznaje, że mimo wysokiej kwoty pomocy przyznanej HGAA istnieją wystarczające gwarancje mające na celu ograniczenie możliwych zakłóceń konkurencji.
WNIOSKI
(156) Uwzględniając podjęte przez Austrię zobowiązania, stwierdza się, że strategia likwidacji jest zgodna z komunikatem w sprawie restrukturyzacji, pomoc na likwidację jest ograniczona do niezbędnego minimum, a zakłócenia konkurencji zostały usunięte w wystarczającym stopniu. Pomoc na likwidację jest zatem zgodna z rynkiem wewnętrznym na mocy art. 107 ust. 3 lit. b) Traktatu,
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:
