| Sprawozdawca: | Carlos MAZÓN GUIXOT (ES/EPL), premier rządu wspólnoty autonomicznej Walencja |
EUROPEJSKI KOMITET REGIONÓW
Program strategiczny na lata 2024-2029
1. Pozytywnie ocenia przyjęcie przez Radę UE Programu strategicznego na lata 2024-2029 oraz sprawozdanie z dialogu wysokiego szczebla z zainteresowanymi stronami na temat przyszłości rolnictwa i uważa, że strategicznie ważne jest, aby jednym z celów UE była poprawa konkurencyjności i opłacalności unijnego sektora rolnego, a także zwiększenie jego zrównoważonego charakteru i odporności.
2. Zgadza się z celami Programu strategicznego na lata 2024-2029 dotyczącymi wody i z dialogiem strategicznym z nią związanym. Zasoby wodne znajdują się pod coraz większa presją w związku ze zmianą klimatu i coraz większym zapotrzebowaniem. Podkreśla znaczenie wymiaru regionalnego i lokalnego dla aspektów sektora pierwotnego związanych z produkcją i odpornością na deficyt wody. Nadrzędnym celem jest zapewnienie ciągłości i bezpieczeństwa produkcji żywności w całej UE.
3. Z zadowoleniem przyjmuje to, że w celach Programu strategicznego na lata 2024-2029 uwzględniono dobrostan społeczności wiejskich i wzmocnienie pozycji rolników w łańcuchu dostaw żywności. Podkreśla jednak kluczowe znaczenie regionalnego i lokalnego wymiaru tych celów. Zwraca uwagę na propozycje zawarte w opinii w sprawie przyszłości wspólnej polityki rolnej. Zaznaczono w niej, że cele te można osiągnąć jedynie dzięki silniejszemu wielopoziomowemu sprawowaniu rządów, wzmocnionemu zarządzaniu dzielonemu i decentralizacji polityki, co pozwoli na zastosowanie podejścia ukierunkowanego na konkretny obszar.
4. Podkreśla, że trzeba zadbać o to, by polityka rozwoju obszarów wiejskich wspierała zarówno zrównoważone użytkowanie gruntów, jak i konkurencyjność sektora rolnego oraz by pobudzała innowacje technologiczne, modernizację praktyk rolniczych i elastyczność w przyjmowaniu zrównoważonych podejść. Zwraca uwagę na konieczność promowania efektywnego wykorzystania środków produkcji rolnej - w tym nawozów i środków ochrony roślin - by poprawić produktywność, zmniejszyć wpływ na środowisko, propagować bioróżnorodność i ograniczyć emisje gazów cieplarnianych. Przypomina, że promowanie połączenia zrównoważonych podejść konwencjonalnych i ekologicznych - przy jednoczesnym poszanowaniu różnorodności praktyk rolniczych w poszczególnych państwach członkowskich - będzie bardzo ważne dla zapewnienia długoterminowej konkurencyjności i zrównoważonego charakteru sektora. Podkreśla, że woda jest niezbędna dla utrzymania zdrowia ludzkiego, produkcji żywności, ekosystemów i regulacji klimatu, ale zagrażają jej liczne wyzwania, w tym zanieczyszczenie chemiczne z różnych źródeł, zanieczyszczenie tworzywami sztucznymi itp. oraz daleko idące skutki zmiany klimatu. Zwraca uwagę, że należy dokonać przeglądu obecnego sposobu gospodarowania wodą, aby zapewnić odporność na deficyt wody, w tym w rolnictwie, a także łagodzenie zmiany klimatu i zapobieganie klęskom żywiołowym.
5. Z zadowoleniem przyjmuje wytyczne polityczne na następną kadencję Komisji Europejskiej (2024-2029), w których podkreślono potrzebę poprawy bezpieczeństwa wodnego w Europie oraz szybkiego przedstawienia długo oczekiwanej europejskiej strategii odporności wodnej, aby zagwarantować zrównoważone gospodarowanie zasobami, rozwiązanie kwestii niedoboru wody - z poszanowaniem specyfiki lokalnego rolnictwa, a zwłaszcza potrzeb w południowej Europie - oraz zwiększenie przewagi europejskiego przemysłu wodnego pod względem konkurencyjności i innowacyjności dzięki niezbędnemu promowaniu większych inwestycji w infrastrukturę wodną wydajną pod względem oszczędności wody i zużycia energii. Wzywa Komisję do skutecznej współpracy z władzami lokalnymi i regionalnymi na drodze do opracowania ambitnej i całościowej europejskiej strategii wodnej, która pomoże włączyć kwestie związane z wodą do głównego nurtu wszystkich strategii politycznych UE.
6. Zauważa przy tym z zaniepokojeniem, że wspomniane inicjatywy, mające na celu zaradzenie niedoborom umiejętności i siły roboczej, nie uwzględniają kluczowych potrzeb sektora pierwotnego w zakresie jego modernizacji i zazieleniania. Zwraca w tym kontekście uwagę na bardziej szczegółowe zalecenia zawarte w sprawozdaniu z dialogu strategicznego, a także na potrzebę utrzymania najwyższych norm pracy.
7. Ponownie wyraża zaniepokojenie - sformułowane już we wcześniejszych opiniach Komitetu 1 - wyraźnym negatywnym wpływem na główne sektory gospodarki regionalnej częściowej tylko zgodności z umowami handlowymi i niewystarczających kontroli towarów wprowadzanych na jednolity rynek z państw trzecich, co stwarza nierówne warunki działania pomiędzy różnymi regionami UE.
8. Zgadza się, że polityka handlowa UE musi być ambitna, solidna, otwarta i zrównoważona, a jednocześnie otwierać rynki państw trzecich na unijne przedsiębiorstwa, jak proponuje się w Programie strategicznym na lata 2024-2029. Przypomina jednak o poglądach i propozycjach przedstawionych w opinii w sprawie Wdrażanie umów o wolnym handlu: perspektywa regionalna i lokalna 2 , w której stwierdza się, że w wyniku wdrożenia tych umów "mogą ucierpieć pewne sektory gospodarki, a wraz z nimi regiony, w których sektory te są obecne". W opinii proponuje się także nową politykę handlową, by uniknąć nieuczciwej konkurencji dla produktów europejskich ze strony produktów importowanych, zwłaszcza w sektorze rolnictwa. Europejskie produkty rolne nie powinny być walutą wymiany ułatwiającą wywóz produktów nierolniczych z UE. Przypomina ponadto, że przeprowadzanie ocen oddziaływania terytorialnego w UE ma kluczowe znaczenie dla wyszukiwania i ilościowego określania na wczesnym etapie potencjalnych asymetrycznych skutków takich umów handlowych. Zwraca w tym kontekście uwagę na szczegółowe zalecenia zawarte w sprawozdaniu z dialogu strategicznego, w tym na potrzebę lepszej koordynacji w celu zapewnienia spójności między wszystkimi celami UE w międzynarodowych negocjacjach handlowych oraz na konieczność uwzględnienia w ocenach skutków konkretnych informacji na temat wpływu proponowanych umów na producentów rolnych, środowisko, zdrowie, pracę, dobrostan zwierząt, przedsiębiorstwa w łańcuchu dostaw oraz konsumentów zarówno w UE, jak i w krajach partnerskich 3 .
9. Wzywa instytucje UE do podjęcia wszelkich niezbędnych kroków, aby uniemożliwić państwom trzecim praktyki sprzeczne z regułami Światowej Organizacji Handlu, mające utrudnić import produktów z UE, jak np. w przypadku importu czarnych oliwek do Stanów Zjednoczonych.
10. Zaznacza, że możliwe nałożenie przez USA ceł na produkty rolne, w tym na wino i likiery, makarony, produkty mleczne i oliwę z oliwek, może mieć potencjalne skutki dla regionów UE. Wnosi o podjęcie zdecydowanych działań przeciwko nieuzasadnionym barierom dla wolnego i sprawiedliwego handlu, by chronić europejskie przedsiębiorstwa, pracowników i konsumentów przed nieuzasadnionymi cłami.
Potrzeba kompleksowej strategii na rzecz większej regionalnej konkurencyjności rolnictwa UE
11. Potwierdza znaczenie europejskiego sektora rolno-spożywczego, który jest filarem strategicznej samowystarczalności żywnościowej UE i istotnym czynnikiem stymulującym tworzenie miejsc pracy i zrównoważony rozwój na obszarach wiejskich. Należy przy tym mieć na uwadze zwłaszcza te obszary, które położone są w rejonach o naturalnych ograniczeniach geograficznych, oraz regiony wyspiarskie.
12. Przypomina, że zdrowa gleba, czysta woda i funkcjonujące ekosystemy mają zasadnicze znaczenie dla zapewnienia długoterminowej konkurencyjności w rolnictwie. Kryzys klimatyczny, utrata różnorodności biologicznej i degradacja ekosystemów zagrażają źródłom utrzymania rolników i całemu sektorowi rolnemu, co prowadzi do zmniejszenia wydajności i odporności. Jeżeli problemy te nie zostaną rozwiązane, rentowność praktyk rolniczych ulegnie osłabieniu, co spowoduje znaczne straty zarówno dla producentów, jak i dla konsumentów.
13. Zauważa, że sektor ten wykazał się dużą odpornością w trakcie różnych niedawnych kryzysów oraz może wnieść istotny wkład w transformację ekologiczną, a jednocześnie stoi w obliczu takich wyzwań jak: zmiana klimatu, deficyt wody oraz konkurencyjny i asymetryczny rynek światowy.
14. Uważa, że w ostatnich latach UE starała się reagować na głębokie zmiany w globalnym krajobrazie handlowym, które uwypukliły wpływ niektórych strategii politycznych i praktyk na unijne ekosystemy regionalne.
15. Z zadowoleniem przyjmuje to, że UE położyła silny nacisk na potrzebę bronienia się przed nieuczciwymi praktykami handlowymi za pomocą wzmocnionych instrumentów ochrony, zwiększonego monitorowania bezpośrednich inwestycji zagranicznych i szerszego dostępu do rynków zamówień publicznych za granicą. Zauważa jednak z zaniepokojeniem, że nowe umowy handlowe powinny lepiej odzwierciedlać potrzebę ochrony sektora pierwotnego oraz że wspomniane instrumenty obronne należy wzmocnić, aby chronić sektory pierwotne.
16. Uważa zarazem, że konieczne jest pilne skoordynowanie, dostosowanie i dopasowanie strategii UE w celu skutecznego rozwiązania wspólnych problemów koniunkturalnych wpływających na sektor pierwotny i inne sektory. Wyzwania te obejmują zmiany geopolityczne, wahania rynkowe, wpływ zmiany klimatu, niepewność w handlu międzynarodowym i wahania demograficzne. UE musi utrzymać i pogłębić strategiczną wizję, przewidując tę dynamikę i reagując na nią za pomocą elastycznych i umożliwiających dostosowanie polityk zapewniających długoterminową odporność i konkurencyjność europejskich regionów rolniczych.
17. Podkreśla, że co najmniej od 2019 r. rotacyjne prezydencje Rady i innych instytucji europejskich opowiadają się za priorytetowym traktowaniem, ochroną i promowaniem interesów rolnych w handlu międzynarodowym. Postanowiono pobudzić innowacyjność i modernizację sektora pierwotnego oraz dokonać przeglądu i wzmocnienia przepisów dotyczących bezpieczeństwa fitosanitarnego. Osiągnięte wyniki miały jednak nierównomierny wpływ na terytoria UE na szczeblu regionalnym i lokalnym, a także brakowało działań na rzecz innowacji i modernizacji. Komitet Regionów uważa, że kwestie te można skutecznie i efektywnie rozwiązać jedynie w ramach kompleksowej europejskiej strategii uwzględniającej konkurencyjność rolnictwa oraz wzmacniającej wymiar regionalny i oddziaływanie na regiony.
18. Z zadowoleniem przyjmuje badanie Eurobarometr z czerwca 2024 r. 4 , które wskazuje, że 62 % Europejczyków twierdzi, że jako konsumenci odnoszą korzyści z handlu międzynarodowego w związku z większym wyborem i bardziej przystępnymi cenowo produktami. Wyraża jednak ubolewanie i zaniepokojenie z powodu braku publikacji sektorowych badań Eurobarometr, które koncentrowałyby się na tym, jak politykę handlową UE postrzegają unijni producenci rolno- spożywczy.
19. Z zaniepokojeniem odnotowuje ogromny wpływ zmiany klimatu na gospodarki regionalne UE i na produkcję rolną, w szczególności jeśli chodzi o ekstremalny deficyt wody spowodowany brakiem lub nadmiarem opadów i wynikające z tego niedobory wody. Uważa, że należy rozważyć wdrożenie programów, praktyk i inicjatyw na szczeblu europejskim w celu ułatwienia interakcji między zlewniami nadmiarowymi i deficytowymi, z myślą o zrekompensowaniu tych zakłóceń równowagi. Pozytywnie ocenia przyjęcie europejskich programów propagujących zaawansowane techniki nawadniania, ponowne wykorzystanie wody, zwalczanie jej zanieczyszczenia oraz wprowadzenie bardziej zrównoważonych praktyk gospodarowania zasobami wodnymi na szczeblu lokalnym i regionalnym - praktyk, które skupiają się na zmniejszeniu zapotrzebowania na wodę i zachowaniu integralności ekosystemów słodkowodnych przy jednoczesnym zagwarantowaniu wydajności rolnictwa i unikaniu niepotrzebnych ograniczeń w wykorzystaniu zasobów wodnych. Dla zapewnienia równowagi między zrównoważonym rozwojem a konkurencyjnością sektora rolnego - zwłaszcza na południu Europy i w niektórych regionach najbardziej oddalonych, które są szczególnie dotknięte niedoborem wody - bardzo ważne będą: promowanie technologii oszczędzania wody i innowacyjnych rozwiązań optymalizujących gospodarkę wodną i wspierających odporność wodną, a także modernizacja infrastruktury.
20. Przypomina, że zakłócenia naturalnych cykli wodnych powodują powodzie, susze, utratę ekosystemów i degradację gleby, co nasila konkurencję o ograniczone zasoby. W związku z tym odbudowa naturalnych cykli wodnych i ekosystemów ma zasadnicze znaczenie dla zwiększenia retencji wody, zdrowia gleby i odporności w zakresie różnorodności biologicznej, co ostatecznie wspiera długoterminową konkurencyjność w rolnictwie.
21. Przypomina - jak stwierdzono w opinii w sprawie dyplomacji klimatycznej UE 5 - że "UE musi dostrzec wagę dostosowania polityki handlowej do swoich ambitnych celów klimatycznych i dyplomacji klimatycznej", ale podkreśla potrzebę uwzględnienia konkretnego podejścia do międzynarodowego handlu produktami rolnymi w globalnych negocjacjach w sprawie klimatu.
22. Jest zdania, że wdrażane w Unii Europejskiej programy mające na celu zwalczanie niedoboru wody poprzez strategie na rzecz jej oszczędzania, a także poprzez właściwe wykorzystanie istniejących zasobów wodnych oraz możliwość dzielenia się zasobami wodnymi w ramach polityk współpracy międzyterytorialnej i ponownego wykorzystania oczyszczonej wody, muszą uwzględniać szczególne cechy i specyfikę terytoriów wyspiarskich oraz inne elementy zapewniające zaopatrzenie w wodę w celu utrzymania działalności rolniczej.
23. Apeluje do Komisji Europejskiej i państw członkowskich o wzmocnienie partnerstw i współpracy w sektorze rolnym z krajami południowego sąsiedztwa w basenie Morza Śródziemnego w celu lepszej wymiany informacji i danych, zwiększenia zaangażowania we wspólne programy badawcze, wymiany dobrych praktyk lokalnych i regionalnych oraz rozpowszechnienia innowacyjnych rozwiązań technologicznych, które łagodzą skutki niedoboru wody.
24. Podkreśla znaczenie skoordynowanego promowania dywersyfikacji upraw i rynków w ramach strategii UE w dziedzinie rolnictwa, handlu i zrównoważonego rozwoju. Dywersyfikacja nie tylko pomaga łagodzić ryzyko gospodarcze i klimatyczne, ale także zwiększa odporność gospodarstw rolnych i ich zdolność do dostosowywania się do zmian w popycie na rynku światowym - w szczególności w regionach najbardziej oddalonych, dzięki uwzględnieniu upraw, które mają wysoką wartość dodaną i są odporne na warunki lokalne. Zaznacza ponadto, że należy zapewnić sprawiedliwe wsparcie wszystkim gospodarstwom rolnym, zawsze uwzględniając jednak ich wielkość, oraz promować równy dostęp do zasobów i możliwości modernizacji i innowacji. W ten sposób zarówno małe, jak i duże gospodarstwa rolne będą mogły przyczyniać się do zrównoważonego rozwoju sektora, a małe i średnie gospodarstwa będą mogły kwalifikować się do większego wsparcia. Podkreśla również znaczenie promowania innych rodzajów działalności gospodarstw rolnych w celu dywersyfikacji źródeł dochodów - mowa tu na przykład o turystyce rolno-spożywczej i przyrodniczych punktach kredytowych.
25. Sądzi, że trzeba propagować ogólnoeuropejskie inicjatywy oraz adresowane do rolników kampanie informacyjne i uświadamiające w celu rozpowszechnienia takich metod prowadzenia upraw, które przyczyniają się do wydajnego oraz bardziej zrównoważonego wykorzystania wody. Należy przy tym wspierać inteligentne technologie nawadniania i efektywne gospodarowanie wodą, zwłaszcza na obszarach o niskiej dostępności wody, takich jak południe Europy i niektóre regiony najbardziej oddalone.
26. Uważa, że niska konkurencyjność niektórych produktów rolnych oraz spadek liczby rolników i hodowców wynika częściowo z nadmiernej regulacji i obciążeń administracyjnych ustanowionych w niektórych przypadkach w UE. Apeluje więc o uproszczenie przepisów i wymogów.
27. Przypomina, że produkty unijne będą mogły konkurować na równych warunkach z produktami spoza UE, jeśli zapewni się konsumentom szczegółowe informacje o pochodzeniu i jakości produktów. W związku z tym konieczne jest odpowiednie etykietowanie określające pochodzenie i jakość produktów. Należy także promować ogólnoeuropejskie inicjatywy oraz kampanie informacyjne i uświadamiające skierowane do obywateli.
28. Odnotowuje, że unijny sektor rolnictwa odczuwa skutki zmiany klimatu (susze, szkodniki, temperatura itp.). Dlatego też priorytetem powinny być działania na rzecz przystosowania się do zmiany klimatu, z naciskiem na rolnictwo ekologiczne, agroekologię i zasady gospodarki o obiegu zamkniętym, które ograniczają ilość odpadów i promują lokalne łańcuchy dostaw. Ponownie podkreśla potrzebę uregulowania nowych technik genomowych, z uwzględnieniem ścisłego przestrzegania zasady ostrożności, oraz potrzebę priorytetowego traktowania dostępności zasobów wodnych, przy zapewnieniu zrównoważonych praktyk nawadniania i efektywnego wykorzystania wody.
29. Zwraca się o więcej środków na umocnienie struktury sektora pierwotnego, by w ten sposób móc podnieść konkurencyjność w stosunku do produktów spoza UE. Koncentracja zarządzania podażą i wspólna organizacja rynków powinna ułatwić UE zapewnienie cen i warunków zgodnych z rynkiem oraz zagwarantować unijnym rolnikom środki utrzymania, co zwiększyłoby odporność europejskich gospodarstw rolnych.
30. Uważa, że zwiększenie konkurencyjności wymaga wprowadzenia oraz wykorzystywania innowacyjnych technologii, promowania praktyk rolnictwa ekologicznego i kultury przedsiębiorczości. Na to łatwiej zdecydują się nowi, lepiej wyszkoleni rolnicy, przejawiający większą inicjatywę. Dlatego trzeba nadać priorytet polityce wymiany pokoleń i zwiększeniu udziału kobiet, a także zwrócić uwagę na rentowność takich gospodarstw.
Zapewnienie sprawiedliwego i uczciwego handlu oraz dostępu do rynku
31. Apeluje o nową generację międzynarodowych umów handlowych, aby zapobiegać nieuczciwej konkurencji ze strony produktów importowanych wobec produktów europejskich dzięki klauzulom "lustrzanym" i ich rygorystycznemu egzekwowaniu w celu zapewnienia sprawiedliwych warunków dostępu do rynków produktów rolnych.
32. Jest zdania, że należy wspierać odzyskiwanie gruntów, które zostały porzucone lub które są niedostatecznie użytkowane, oraz wykorzystywać je do lokalnej produkcji żywności w celu promowania gospodarki na małą skalę, powstrzymania odpływu ludności z obszarów wiejskich i zapobiegania pożarom lasów. Jest bardzo ważne, by wspierać wprowadzanie do obrotu produktów lokalnych, gdyż poprawia to odporność terytoriów i zmniejsza ślad węglowy działalności, co przyczynia się do łagodzenia zmiany klimatu.
33. Wzywa Komisję Europejską do uznania - zgodnie z art. 349 TFUE - szczególnych cech i potrzeb rolnictwa w regionach najbardziej oddalonych, które wymagają specjalnego traktowania, aby mogły zwiększyć swoją konkurencyjność, dostosować się do skutków zmiany klimatu, chronić swoje produkty w międzynarodowych umowach handlowych oraz dopasować przepisy fitosanitarne do specyfiki i skali swojej produkcji.
34. Zaleca opracowanie, wzmocnienie i ułatwienie większego dostępu do istniejących i przyszłych mechanizmów ochrony handlu w celu ochrony sektora rolnego w unijnych regionach przed nieuczciwymi praktykami handlowymi, a tym samym dopilnowania, aby ich wdrażanie nie odbywało się bez wiedzy regionów.
35. Ponawia apel do UE, by wykorzystała swoją pozycję największego na świecie rynku importu i eksportu żywności do zmiany zasad międzynarodowego handlu produktami rolnymi wprowadzonych w 1994 r. (WTO), aby wspierać większą sprawiedliwość, wzajemność i solidarność w stosunkach handlowych. Wpisywałoby się to w Agendę 2030 i cele zrównoważonego rozwoju oraz zalecenia z dialogu strategicznego, w których podkreśla się również, że Unia powinna zapewnić utrzymanie wysokich standardów społecznych, środowiskowych i dotyczących zrównoważonego rozwoju.
36. Podkreśla również znaczenie promowania przez Unię uczciwych i sprawiedliwych praktyk handlowych, sprzyjających zrównoważonemu rozwojowi rolnictwa zarówno w UE, jak i w państwach trzecich. Unia musi dopilnować - poprzez ocenianie wpływu umów handlowych - aby jej polityka handlowa była zgodna z zasadą wzajemności i nie powodowała zakłóceń na rynku, które mogłyby zaszkodzić lokalnym gospodarkom. W ten sposób będzie przyczyniać się do zrównoważonego handlu wspierającego zrównoważony wzrost gospodarczy i światowe bezpieczeństwo żywnościowe.
37. Uważa, że choć przywóz żywności i surowców jest konieczny, to importowane produkty żywnościowe i dobra muszą podlegać tym samym warunkom produkcji żywności i bezpieczeństwa żywnościowego oraz tym samym normom środowiskowym i normom pracy, co te produkowane w UE.
38. Jest zdania, że włączenie klauzul "lustrzanych" do umów handlowych UE z państwami trzecimi jest jedynym sposobem na to, by przywożone produkty spełniały te same normy środowiskowe, fitosanitarne i normy w zakresie bezpieczeństwa, które są wymagane od produktów wytwarzanych w UE. Włączenie tych klauzul to także jedyny sposób na zapobieganie wprowadzeniu chorób i szkodników, które nie występują w unijnym rolnictwie.
39. W związku z tym wzywa Komisję Europejską do ustanowienia klauzul "lustrzanych" we wszystkich obowiązujących umowach handlowych oraz w umowach, które są poddawane przeglądowi lub zostaną mu poddane w przyszłości, aby można było zapewnić uczciwą konkurencję, a także zagwarantować korzyści unijnym rolnikom, przedsiębiorstwom, obywatelom, zrównoważonemu rozwojowi i dobrostanowi zwierząt.
40. Zaleca zwiększenie kontroli egzekwowania odpowiednich, zawartych w umowach handlowych zobowiązań w zakresie zrównoważonego rozwoju i w zakresie warunków pracy w zakładach produkcyjnych oraz zwiększenie skuteczności tych kontroli.
41. Wzywa do monitorowania i promowania ścisłego przestrzegania kontyngentów i maksymalnych limitów określonych w umowach handlowych UE, aby zapewnić producentom europejskim dostęp do rynków międzynarodowych w sposób uczciwy i sprawiedliwy. Należy także zapewnić niezbędną przejrzystość tych rynków, aby wszystkie podmioty z UE posiadały odpowiednie informacje i mogły je uwzględniać w swoich strategiach rynkowych. Jednocześnie podkreśla odpowiedzialność UE za dopilnowanie, by jej polityka rolna i umowy handlowe nie osłabiały rynków państw trzecich, zwłaszcza na globalnym Południu.
42. Uważa, że zasadnicze znaczenie ma opracowanie ram regulacyjnych koncentrujących się na łańcuchu rolno- spożywczym, które ułatwiłyby zapobiegawcze mechanizmy ochrony handlu, wzmocniły ochronę przed nieuczciwymi praktykami i zapewniły przestrzeganie ustalonych kontyngentów i limitów.
43. Zaleca wzmocnienie współpracy wszystkich stron w łańcuchu dostaw importowanych produktów oraz zachęcanie do tej współpracy w celu kompleksowego i wielopoziomowego sprostania wyzwaniom i wykorzystania możliwości międzynarodowego handlu produktami rolnymi.
44. Wzywa Komisję do monitorowania i egzekwowania przestrzegania norm w zakresie dobrostanu zwierząt określonych w umowach handlowych i praktykach rolniczych, zapewniając poszanowanie i ochronę zwierząt na wszystkich etapach produkcji importowanych wyrobów.
45. Podkreśla potrzebę ścisłego monitorowania tendencji w zakresie koncentracji gruntów, dostępu do gruntów i porzucania gruntów na mniej wydajnych obszarach, co przyczynia się do zmniejszenia liczby małych i średnich gospodarstw rolnych oraz utraty różnorodności biologicznej. Apeluje o sprawiedliwe warunki pracy dla europejskich rolników i wsparcie w celu zapewnienia wymiany pokoleń, która ma kluczowe znaczenie dla utrzymania stabilności i konkurencyjności europejskiego rolnictwa 6 .
Wzmocnienie kontroli fitosanitarnych i propagowanie innowacji
46. Ze względu na zmianę klimatu oraz związane z nią możliwości zadomowienia się nowych organizmów szkodliwych zaleca opracowanie inicjatyw promujących skuteczniejsze wdrażanie, na szczeblu regionalnym i lokalnym, środków mających na celu poprawę wykrywania chorób i szkodników pochodzących z zewnętrznej produkcji rolnej oraz zapobieganie ich występowaniu.
47. Jest zdania, że Komisja Europejska powinna dążyć do pobudzania i wzmacniania działalności handlowej na szczeblu lokalnym, która nie tylko przyczynia się do rozwoju gospodarczego społeczności, ale wspiera także ochronę środowiska i tworzenie ściślejszych powiązań między producentami i konsumentami. Zrównoważony handel lokalny odgrywa kluczową rolę w promowaniu bardziej odpornej gospodarki i w ochronie środowiska. Tego rodzaju podejście - dzięki skoncentrowaniu się na produkcji i wprowadzaniu do obrotu towarów i usług na szczeblu lokalnym - przyczynia się do zmniejszenia śladu ekologicznego związanego z transportem i produkcją na dużą skalę.
48. Uważa, że konieczne jest wprowadzenie przez UE wymogu, by importowane produkty rolne nie zawierały substancji czynnych niedopuszczonych do obrotu w UE - a to poprzez horyzontalne wyznaczenie najwyższych dopuszczalnych poziomów - oraz by w stosownych przypadkach wspierano współpracę na szczeblu międzynarodowym w celu rozwiązania problemu globalnej kontroli niedozwolonych substancji czynnych w krajach importujących takie produkty.
49. Uznaje zaangażowanie producentów rolnych w unijnych regionach na rzecz przyjęcia bardziej zrównoważonych i regeneracyjnych z punktu widzenia środowiska form produkcji i uważa, że europejskie programy badawcze powinny wspierać wysiłki na rzecz znalezienia skutecznych, zrównoważonych, odpornych i przystępnych cenowo alternatyw dla mniej przyjaznych dla środowiska metod produkcji. Należy także zwiększać wiedzę i świadomość na temat zintegrowanego zarządzania ochroną przed szkodnikami i innych dostępnych technik alternatywnych.
50. Proponuje Komisji Europejskiej, by dokonała pilnego przeglądu i dostosowania przepisów fitosanitarnych w celu odpowiedniego uznania wrażliwych upraw małoobszarowych, niszowych i rzadszych w UE oraz by promowała specjalne fitosanitarne plany awaryjne dla tych upraw, w tym ośrodki zapobiegania szkodnikom i ich identyfikacji. Uznanie to powinno umożliwić producentom doraźne i tymczasowe stosowanie konkretnych produktów w celu ochrony tych upraw przed szkodnikami i chorobami, zapewniając tym samym ich rentowność i konkurencyjność na rynku, lecz także przejście na zrównoważoną ochronę roślin.
51. Uważa, że należy wspierać i zacieśniać współpracę między regionami i państwami członkowskimi w zakresie badań nad zdrowiem roślin i wiedzy naukowej w celu skutecznego kontrolowania i lepszego zapobiegania zewnętrznym zagrożeniom dla rolnictwa na obszarze UE.
52. Uważa, że należy pilnie rozwinąć rolnictwo 4.0, które wzmacnia nie tylko zrównoważoność, odporność i inteligentny charakter produkcji rolnej, ale także łączność na obszarach wiejskich i umiejętności cyfrowe ich mieszkańców poprzez programy szkoleniowe i cyfryzacyjne, oraz odpowiada na wyzwania klimatyczne, środowiskowe, handlowe i związane z konkurencyjnością, z którymi rolnictwo regionalne UE będzie musiało zmierzyć się w nadchodzących latach.
53. Wzywa do opracowania inicjatyw w zakresie rolnictwa precyzyjnego w celu uproszczenia, rozpowszechnienia i ułatwienia stosowania na szczeblu regionalnym i lokalnym nowych technologii i narzędzi umożliwiających analizę danych w czasie rzeczywistym, aby wzmocnić świadome podejmowanie decyzji, optymalizację zasobów, przewidywanie wzorów i automatyzację procesów rolniczych. Jednocześnie trzeba należycie uwzględnić ochronę danych wrażliwych.
Przyspieszenie stosowania technologii łańcucha bloków i innych innowacyjnych technologii w celu promowania konkurencyjności europejskiego rolnictwa regionalnego
54. Uważa, że UE powinna poczynić dalsze postępy we wdrażaniu technologii łańcucha bloków w celu wzmocnienia ochrony europejskich konsumentów, bezpieczeństwa jednolitego rynku, przejrzystości w łańcuchu dostaw importowanej żywności oraz promowania zrównoważonego charakteru handlu międzynarodowego, ze szczególnym naciskiem na ułatwienie dostępu do tych technologii drobnym producentom rolnym.
55. Proponuje utworzenie europejskich platform wykorzystujących technologię łańcucha bloków w celu certyfikacji i weryfikacji identyfikowalności produktów rolnych i spożywczych wytwarzanych w UE lub w państwach trzecich, począwszy od ich pochodzenia do konsumenta końcowego. Ponadto należy promować dostępność tej technologii dla małych i średnich gospodarstw.
56. Uważa, że korzystne byłoby stosowanie technologii łańcucha bloków do certyfikacji i audytu praktyk zrównoważonych i w zakresie dobrostanu zwierząt w produkcji żywności w UE i w państwach trzecich oraz do monitorowania użycia odpowiednich pestycydów i materiałów czynnych niedozwolonych w UE oraz zrównoważonego gospodarowania wodą i warunkami życia zwierząt, przy zapewnieniu zgodności z unijnymi normami w zakresie środowiska i dobrostanu.
57. Sugeruje upowszechnianie programów certyfikacji zrównoważonych praktyk rolniczych w państwach trzecich z wykorzystaniem technologii łańcucha bloków, aby zapewnić zgodność importowanych produktów z unijnymi normami bezpieczeństwa żywności, zrównoważonego rozwoju i odpowiedzialności za środowisko UE.
58. Uważa, że zasadnicze znaczenie ma zapewnienie podmiotom regionalnym i lokalnym szkoleń oraz uproszczenie wdrażania tej nowej wiedzy w codziennej działalności. Należy także zharmonizować i zaktualizować szkolenia na temat zrównoważonego stosowania produktów fitosanitarnych przez różnych użytkowników, ze szczególnym uwzględnieniem potencjalnych zagrożeń, ryzyka i skutków dla zdrowia ludzkiego i środowiska.
59. Jest zdania, że UE powinna zaproponować i wspierać rozwój globalnej platformy, we współpracy z organizacjami międzynarodowymi i krajami eksportującymi, umożliwiającej wszystkim podmiotom w łańcuchu dostaw rejestrowanie i weryfikowanie danych dotyczących produkcji i przetwarzania produktów spożywczych wykorzystujących tę technologię.
60. Sądzi, że ważne jest prowadzenie badań nad wprowadzaniem do obrotu produktów rolnych i zwierzęcych, w ramach których analizowano by struktury kosztów produkcji w tym sektorze, rentowność nowych produktów i rozwój nowych rynków, w celu określenia nowych możliwości oraz poprawy konkurencyjności i rentowności europejskiego sektora rolno-spożywczego.
61. Zaleca, aby UE zachęcała do przyjmowania innych innowacyjnych i zrównoważonych technologii poprawiających rentowność i konkurencyjność produkcji rolnej, a jednocześnie przyczyniających się do efektywnego wykorzystania zasobów naturalnych, takich jak agrowoltaika, pod warunkiem jednak, że technologie te nie będą szkodzić produkcji żywności ani jeszcze bardziej zakłócać i tak już niestabilnych ekosystemów rolniczych.
62. Podkreśla pilną potrzebę zwiększenia stosowania energii ze źródeł odnawialnych w rolnictwie, aby wzmocnić zrównoważoną konkurencyjność za pośrednictwem zachęt dla rolników, obniżyć koszty energii dla rolników, upowszechniać praktyki przyjazne dla środowiska oraz ograniczać emisję dwutlenku węgla, co będzie stanowić wkład w ekologizację sektora. Rozpowszechnienie energii ze źródeł odnawialnych wzmacnia również konkurencyjność obszarów wiejskich, gdyż tworzy nowe możliwości gospodarcze i wspiera długoterminową odporność.
63. Nawołuje do tego, by w obiektach rolniczych w Unii propagowano, obecnie i w przyszłości, wydajne technologie oświetleniowe, takie jak lampy LED i UV, oraz zapewniano do nich dostęp. Technologie te mogą nie tylko znacznie obniżyć koszty energii, ale również poprawić wydajność i zdrowie roślin, przyczyniając się do bardziej zrównoważonego i konkurencyjnego rolnictwa. Zarazem konieczne jest ograniczenie ryzyka zanieczyszczenia światłem.
Od 1 stycznia 2026 r. zacznie obowiązywać ustawa wprowadzająca Centralną e-Rejestrację. Zakłada ona, że od przyszłego roku podmioty lecznicze obowiązkowo dołączą do systemu m.in. w zakresie umawiania wizyt u kardiologa oraz badań profilaktycznych. Planowany start rejestracji na wszystkie świadczenia planowany jest na 2029 r. Kolejne świadczenia i możliwości w zakresie zapisywania się do lekarzy specjalistów będą wchodzić w życie stopniowo.
22.12.2025
W piątek, 19 grudnia 2025 roku, Senat przyjął bez poprawek uchwalone na początku grudnia przez Sejm bardzo istotne zmiany w przepisach dla pracodawców obowiązanych do tworzenia Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Odnoszą się one do tych podmiotów, w których nie działają organizacje związkowe. Ustawa trafi teraz na biurko prezydenta.
19.12.2025
Nowe okresy wliczane do okresu zatrudnienia mogą wpłynąć na wymiar urlopów wypoczynkowych osób, które jeszcze nie mają prawa do 26 dni urlopu rocznie. Pracownicy nie nabywają jednak prawa do rozliczenia urlopu za okres sprzed dnia objęcia pracodawcy obowiązkiem stosowania art. 302(1) Kodeksu pracy, wprowadzającego zaliczalność m.in. okresów prowadzenia działalności gospodarczej czy wykonywania zleceń do stażu pracy.
19.12.2025
Wszyscy pracodawcy, także ci zatrudniający choćby jednego pracownika, będą musieli dokonać wartościowania stanowisk pracy i określić kryteria służące ustaleniu wynagrodzeń pracowników, poziomów wynagrodzeń i wzrostu wynagrodzeń. Jeszcze więcej obowiązków będą mieli średni i duzi pracodawcy, którzy będą musieli raportować lukę płacową. Zdaniem prawników, dla mikro, małych i średnich firm dostosowanie się do wymogów w zakresie wartościowania pracy czy ustalenia kryteriów poziomu i wzrostu wynagrodzeń wymagać będzie zewnętrznego wsparcia.
18.12.2025
Minister finansów i gospodarki podpisał cztery rozporządzenia wykonawcze dotyczące funkcjonowania KSeF – potwierdził we wtorek resort finansów. Rozporządzenia określają m.in.: zasady korzystania z KSeF, w tym wzór zawiadomienia ZAW-FA, przypadki, w których nie ma obowiązku wystawiania faktur ustrukturyzowanych, a także zasady wystawiania faktur uproszczonych.
16.12.2025
Od 1 stycznia 2026 r. zasadą będzie prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów przy użyciu programu komputerowego. Nie będzie już można dokumentować zakupów, np. środków czystości lub materiałów biurowych, za pomocą paragonów bez NIP nabywcy. Takie zmiany przewiduje nowe rozporządzenie w sprawie PKPiR.
15.12.2025| Identyfikator: | Dz.U.UE.C.2025.3172 |
| Rodzaj: | Opinia |
| Tytuł: | Opinia Europejskiego Komitetu Regionów - Zwiększenie regionalnej konkurencyjności rolnictwa UE: kompleksowa strategia uwzględniająca sprawiedliwe warunki handlu i bezpieczeństwo fitosanitarne |
| Data aktu: | 20/06/2025 |
| Data ogłoszenia: | 20/06/2025 |