Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 10 marca 2022 r. w sprawie sytuacji dziennikarzy i obrońców praw człowieka w Meksyku (2022/2580(RSP))

P9_TA(2022)0078
Sytuacja dziennikarzy i obrońców praw człowieka w Meksyku Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 10 marca 2022 r. w sprawie sytuacji dziennikarzy i obrońców praw człowieka w Meksyku (2022/2580(RSP))
(2022/C 347/16)

Parlament Europejski,

- uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie Meksyku,

- uwzględniając Umowę o partnerstwie gospodarczym oraz koordynacji politycznej i współpracy między Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Meksykańskimi Stanami Zjednoczonymi, z drugiej strony 1  (globalna umowa między UE a Meksykiem), która obowiązuje od 2000 r., oraz zmodernizowaną umowę,

- uwzględniając dialog wysokiego szczebla między UE a Meksykiem dotyczący praw człowieka oraz dialog wysokiego szczebla dotyczący kwestii wielostronnych,

- uwzględniając Wytyczne UE w sprawie obrońców praw człowieka oraz wytyczne dotyczące wolności wypowiedzi w internecie i poza nim,

- uwzględniając lokalne oświadczenie Unii Europejskiej, Norwegii i Szwajcarii z 15 lutego 2022 r. w sprawie zabójstwa dziennikarza Hebera Lópeza Vasqueza,

- uwzględniając wspólne oświadczenie Międzyamerykańskiej Komisji Praw Człowieka, jej specjalnego sprawozdawcy ds. wolności wypowiedzi oraz Biura Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka w Meksyku z 28 stycznia 2022 r. potępiające morderstwo Marii de Lourdes Maldonado López,

- uwzględniając oświadczenie Biura Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka z 19 października 2020 r. pt. "Ekspert ONZ zwraca się do Meksyku o większą ochronę obrońców praw człowieka",

- uwzględniając Plan działania ONZ w sprawie bezpieczeństwa dziennikarzy oraz kwestii bezkarności z 2012 r.,

- uwzględniając Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych z 16 grudnia 1966 r.,

- uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka z 10 grudnia 1948 r.,

- uwzględniając art. 144 ust. 5 i art. 132 ust. 4 Regulaminu,

A. mając na uwadze, że w Meksyku dramatycznie rośnie przemoc, naruszenia praw człowieka i ataki skierowane przeciwko dziennikarzom i obrońcom praw człowieka, w tym obrońcom środowiska, ludom i społecznościom tubylczym, a także obrońcom praw kobiet; mając na uwadze, że powszechna przemoc w Meksyku nadal się nasila, tak jak miało to miejsce podczas wyborów lokalnych i regionalnych w czerwcu 2021 r., oraz mając na uwadze, że sytuacja w zakresie praworządności znacznie się pogarsza; mając na uwadze, że bardzo niepokojąca liczba dziennikarzy i obrońców praw człowieka, zwłaszcza tych, którzy prowadzą dochodzenia w sprawie korupcji z udziałem urzędników publicznych lub ujawniają pracę przestępczych karteli narkotykowych, zwłaszcza na szczeblu lokalnym, doświadcza ostrzeżeń, nękania, pogróżek, gwałtów, napaści, przymusowych zaginięć, a nawet zabójstw i że są oni śledzeni przez organy rządowe lub grupy przestępcze; mając na uwadze, że 27 lutego 2022 r. w masowym zabójstwie życie straciło 17 osób;

B. mając na uwadze, że według różnych organizacji pozarządowych i międzynarodowych Meksyk jest od dawna najbardziej niebezpiecznym i najbardziej śmiertelnym miejscem dla dziennikarzy poza oficjalną strefą wojny; mając na uwadze, że według Reporterów bez Granic w 2021 r. Meksyk trzeci rok z rzędu był najbardziej niebezpiecznym krajem na świecie dla dziennikarzy i zajmował 143. miejsce na 180 państw w światowym rankingu wolności prasy na 2021 r.;

C. mając na uwadze, że 2022 r. oznacza najbardziej krwawy początek roku dla dziennikarzy w Meksyku, co najmniej sześcioma ofiarami śmiertelnymi; mając na uwadze, że María de Lourdes Maldonado López, Margarito Martínez, José Luis Gamboa, Heber López Vásquez i Roberto Toledo to tylko niektóre ofiary ataków na dziennikarzy i pracowników mediów; mając na uwadze, że dziennikarze pracują w złych warunkach, a wielu z nich nie ma dostępu do usług opieki zdrowotnej i psychicznej; mając na uwadze, że od czasu ostatnich wyborów prezydenckich w lipcu 2018 r. sytuacja pogorszyła się, a według oficjalnych źródeł zamordowano co najmniej 47 dziennikarzy;

D. mając na uwadze, że według Ministerstwa Spraw Wewnętrznych od grudnia 2018 r. w Meksyku zginęło co najmniej 68 obrońców praw człowieka; mając na uwadze, że skala przemocy wobec kobiet i liczba przypadków kobietobójstwa są wysokie, a mimo pewnych kroków instytucjonalnych liczba zaginionych osób budzi ogromny niepokój;

E. mając na uwadze, że prezydent Andrés Manuel López Obrador często używał retoryki populistycznej w codziennych briefingach prasowych, aby oczerniać i zastraszać niezależnych dziennikarzy, właścicieli mediów i działaczy; mając na uwadze, że retoryka nadużyć i stygmatyzacji tworzy atmosferę nieustającego niepokoju wobec niezależnych dziennikarzy; mając na uwadze, że pod pretekstem zwalczania fałszywych informacji rząd meksykański stworzył państwową platformę do stygmatyzacji i atakowania krytycznej prasy; mając na uwadze, że w lutym 2022 r. dziennikarze zorganizowali protesty w 13 z 32 stanów meksykańskich, domagając się większego bezpieczeństwa i dochodzeń w sprawie ataków na dziennikarzy;

F. mając na uwadze, że od stycznia 2022 r. Federalny Mechanizm Ochrony Obrońców Praw Człowieka i Dziennikarzy wprowadził środki ochrony dla 1 518 osób - 1 023 obrońców praw człowieka i 495 dziennikarzy; mając na uwadze, że mechanizm cechują poważne braki pod względem kwoty finansowania i liczby dostępnych pracowników, deficyt odpowiedniego wsparcia, brak koordynacji z rządami państwowymi oraz opóźnienia w realizacji środków ochrony, co często pociąga za sobą ofiary; mając na uwadze, że zginęło co najmniej dziewięciu beneficjentów programu ochrony;

G. mając na uwadze, że państwo meksykańskie pracuje nad stworzeniem krajowego systemu prewencji i ochrony obrońców praw człowieka i dziennikarzy, który będzie opierał się na ogólnej ustawie o zapobieganiu atakom na obrońców praw człowieka i dziennikarzy i ochronie przed tymi atakami oraz będzie obejmował przyjęcie krajowego modelu prewencji, stworzenie krajowych rejestrów ataków oraz wdrożenie krajowego protokołu ochrony;

H. mając na uwadze, że zinstytucjonalizowana i powszechna korupcja, podsycana przez wadliwy system sądowy, powoduje powszechną bezkarność, a około 95 % zabójstw dziennikarzy nie kończy się pociągnięciem sprawców do odpowiedzialności; mając na uwadze, że jak wskazało Biuro Specjalnego Sprawozdawcy ds. Wolności Wypowiedzi Międzyamerykańskiej Komisji Praw Człowieka, bezkarność ta daje sygnał, że przemoc jest dopuszczalna, zachęca do popełniania kolejnych przestępstw i wywołuje efekt autocenzury; mając na uwadze, że rząd meksykański nie przeprowadził we właściwy sposób reform niezbędnych do ograniczenia przemocy i bezkarności, w tym w odniesieniu do przestępstw przeciwko dziennikarzom i obrońcom praw człowieka;

I. mając na uwadze, że istnieją wyraźne przesłanki świadczące o tym, iż państwo meksykańskie korzystało z narzędzi do hakowania telefonów, służących zwalczaniu terroryzmu i karteli, w tym oprogramowania szpiegowskiego Pegasus, wobec dziennikarzy i obrońców praw człowieka;

J. mając na uwadze, że w listopadzie 2020 r. Meksyk ratyfikował porozumienie z Escazú, które przewiduje zdecydowaną ochronę obrońców środowiska; mając na uwadze, że Meksyk powinien priorytetowo potraktować wdrożenie porozumienia;

K. mając na uwadze, że niedawno przedstawiono Kongresowi niepokojący wniosek ustawodawczy mający na celu uniemożliwienie wszelkim organizacjom pozarządowym otrzymującym finansowanie zagraniczne prób wywierania wpływu na ustawodawstwo i udziału w strategicznych sporach sądowych;

L. mając na uwadze, że szereg reform konstytucyjnych systemu wyborczego i sądownictwa - zainicjowanych przez administrację prezydenta Lópeza Obradora - budzi wątpliwości co do stabilności praworządności i pewności prawa;

M. mając na uwadze, że partnerstwo strategiczne UE-Meksyk otworzyło drogę do zacieśnienia współpracy między UE a Meksykiem w kwestiach o globalnym znaczeniu, a w szczególności do pogłębionego dialogu oraz do większej koordynacji i rozwoju wzajemnej wymiany w takich obszarach jak bezpieczeństwo, prawa człowieka, reforma prawa wyborczego, rozwój regionalny oraz polityka handlowa i regulacyjna; mając na uwadze, że Meksyk i Unia Europejska wyznają wspólne wartości;

N. mając na uwadze, że umowa ogólna między UE a Meksykiem zawiera klauzule dotyczące praw człowieka i demokracji, zwłaszcza w art. 1 i 39; mając na uwadze, że w 2020 r. dialog wysokiego szczebla UE-Meksyk na temat praw człowieka zakończył się porozumieniem w sprawie wspólnych prac w Meksyku mających na celu zwiększenie ochrony obrońców praw człowieka;

1. potępia groźby wobec dziennikarzy i obrońców praw człowieka w Meksyku (w tym wobec obrońców środowiska oraz ludów i społeczności tubylczych), nękanie ich i zabójstwa; wzywa władze do przeprowadzenia szybkiego, gruntownego, niezależnego i bezstronnego dochodzenia w sprawie zabójstw, a w przypadku dziennikarzy i pracowników mediów - do uczynienia tego zgodnie z zatwierdzonym protokołem dochodzenia w sprawie przestępstw przeciwko wolności słowa;

2. wyraża głębokie współczucie i solidarność ze wszystkimi ofiarami i ich rodzinami oraz składa im kondolencje; ponownie wyraża zaniepokojenie atmosferą braku bezpieczeństwa i wrogości, w obliczu której stają obrońcy praw człowieka i dziennikarze, oraz solidaryzuje się z nimi;

3. podkreśla, że wolność słowa w internecie i poza nim oraz wolność prasy i wolność zgromadzeń stanowią kluczowe mechanizmy funkcjonowania zdrowej demokracji; wzywa władze meksykańskie, aby podjęły wszelkie niezbędne kroki w celu zapewnienia ochrony i stworzenia bezpiecznego otoczenia dla dziennikarzy i obrońców praw człowieka zgodnie z ustalonymi standardami międzynarodowymi, w tym poprzez zmierzenie się na szczeblu krajowym i federalnym z powszechną korupcją, nieodpowiednimi szkoleniami i zasobami, współudziałem niektórych urzędników i wadliwym systemem sądowym, co prowadzi do tak wysokich wskaźników bezkarności;

4. z zaniepokojeniem odnotowuje systematyczną i surową krytykę stosowaną przez najwyższe instancje meksykańskiego rządu wobec dziennikarzy i ich pracy oraz potępia częste ataki na wolność mediów, a w szczególności na dziennikarzy i pracowników mediów; przypomina, że dziennikarstwo można uprawiać wyłącznie w otoczeniu wolnym od gróźb, agresji fizycznej, psychicznej czy moralnej lub innych aktów zastraszania i nękania, oraz wzywa władze meksykańskie, aby przestrzegały najwyższych standardów ochrony wolności słowa, wolności zgromadzeń i wolności wyboru oraz by chroniły je;

5. wzywa władze, a w szczególności władze najwyższe, aby powstrzymywały się od wszelkiego przekazu, który mógłby piętnować obrońców praw człowieka, dziennikarzy i pracowników mediów, zaostrzyć atmosferę przeciwko nim lub zniekształcić ich kierunki dochodzenia; wzywa władze, aby publicznie podkreślały kluczową rolę, jaką w społeczeństwach demokratycznych odgrywają obrońcy praw człowieka i dziennikarze;

6. wzywa rząd Meksyku, aby podjął konkretne, szybkie i skuteczne kroki służące umocnieniu instytucji krajowych, stanowych i lokalnych oraz by wdrożył zestaw pilnych, kompleksowych i spójnych strategii na rzecz zapobiegania, ochrony, zadośćuczynienia i rozliczalności, co umożliwi dalszą działalność obrońcom praw człowieka i dziennikarzom bez strachu przed represjami i bez ograniczeń, zgodnie z zaleceniami Wysokiego Komisarza ONZ ds. Praw Człowieka i Międzyamerykańskiej Komisji Praw Człowieka; zaleca Meksykowi, aby uwzględniał aspekt płci w działaniach na rzecz bezpieczeństwa dziennikarzy i obrońców praw człowieka;

7. apeluje, aby Federalny Mechanizm Ochrony Obrońców Praw Człowieka i Dziennikarzy wypełnił obietnicę dotyczącą zwiększenia finansowania i zasobów, którymi dysponuje, oraz by w jego ramach ustanowiono sprawniejsze procedury obejmujące obrońców praw i dziennikarzy jako beneficjentów, co pozwoli na ratowanie życia i zagwarantowanie bezpieczeństwa osobom zagrożonym, a także zapewnienie środków bezpieczeństwa ich rodzinom, współpracownikom i prawnikom; podkreśla, że w politykę ochrony publicznej powinny być skutecznie zaangażowane organy i instytucje rządowe każdego stanu oraz szczebla lokalnego;

8. zachęca rząd meksykański do podjęcia działań na rzecz wzmocnienia instytucji państwowych i umocnienia praworządności z myślą o rozwiązaniu niektórych problemów strukturalnych leżących u podstaw naruszeń praw człowieka oraz wzywa, aby w proces ten zaangażowały się organizacje obywatelskie działające w dziedzinie praw człowieka; z zadowoleniem przyjmuje utworzenie Krajowej Komisji ds. Poszukiwań, której celem jest poszukiwanie masowych grobów w całym kraju oraz podejmowanie działań w celu obliczenia i opublikowania prawdziwej liczby osób zaginionych;

9. wzywa rząd Meksyku, aby w pełni współpracował z organami ONZ oraz by wystosował stałe zaproszenie na wizytę dotyczące wszystkich specjalnych procedur Rady Praw Człowieka ONZ, w szczególności do specjalnego sprawozdawcy ONZ ds. wolności opinii i wypowiedzi, a także by proaktywnie z nimi współpracował;

10. z zadowoleniem przyjmuje niedawną wizytę Komitetu ONZ ds. Wymuszonych Zaginięć w Meksyku oraz uznanie przez rząd jurysdykcji komitetu do rozpatrywania spraw z Meksyku, co umożliwia rodzinom ofiar wnoszenie spraw do komitetu po tym, jak wyczerpały środki prawne na szczeblu krajowym;

11. wzywa wszystkie państwa członkowskie, Europejską Służbę Działań Zewnętrznych i delegaturę UE w Meksyku, aby poruszały kwestię praw człowieka ze swoimi meksykańskimi rozmówcami oraz by umieszczały ochronę dziennikarzy i obrońców praw człowieka w centrum dialogu między UE a Meksykiem; wzywa delegaturę UE i państwa członkowskie, aby w pełni wdrożyły wytyczne UE w sprawie obrońców praw człowieka i w sprawie wolności wypowiedzi w internecie i poza nim w celu zapewnienia wszelkiego odpowiedniego wsparcia dla pracy obrońców praw człowieka i dziennikarzy;

12. podkreśla znaczenie Meksyku jako strategicznego partnera; przypomina, jak ważne są silne i zacieśnione stosunki między UE a Meksykiem, i potwierdza swoje zaangażowanie w ich wspieranie poprzez zmodernizowaną umowę globalną między UE a Meksykiem, która dodatkowo wzmacnia przepisy dotyczące praw człowieka oraz umożliwia UE i Meksykowi omawianie szeregu kwestii, takich jak prawa człowieka, ze społeczeństwem obywatelskim, w tym z dziennikarzami, obrońcami praw człowieka i innymi podmiotami na szczeblu wielostronnym;

13. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii ds. polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, państwom członkowskim, tymczasowej prezydencji Wspólnoty Państw Ameryki Łacińskiej i Karaibów, sekretarzowi generalnemu Organizacji Państw Amerykańskich, Euro-Latynoamerykańskiemu Zgromadzeniu Parlamentarnemu oraz prezydentowi, rządowi i kongresowi Meksyku.

1 Dz.U. L 276 z 28.10.2000, s. 45.

Zmiany w prawie

Data 30 kwietnia dla wnioskodawcy dodatku osłonowego może być pułapką

Choć ustawa o dodatku osłonowym wskazuje, że wnioski można składać do 30 kwietnia 2024 r., to dla wielu mieszkańców termin ten może okazać się pułapką. Datą złożenia wniosku jest bowiem data jego wpływu do organu. Rząd uznał jednak, że nie ma potrzeby doprecyzowania tej kwestii. A już podczas rozpoznawania poprzednich wniosków, właśnie z tego powodu wielu mieszkańców zostało pozbawionych świadczeń.

Robert Horbaczewski 30.04.2024
Rząd chce zmieniać obowiązujące regulacje dotyczące czynników rakotwórczych i mutagenów

Rząd przyjął we wtorek projekt zmian w Kodeksie pracy, którego celem jest nowelizacja art. 222, by dostosować polskie prawo do przepisów unijnych. Chodzi o dodanie czynników reprotoksycznych do obecnie obwiązujących regulacji dotyczących czynników rakotwórczych i mutagenów. Nowela upoważnienia ustawowego pozwoli na zmianę wydanego na jej podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy.

Grażyna J. Leśniak 16.04.2024
Bez kary za brak lekarza w karetce do końca tego roku

W ponad połowie specjalistycznych Zespołów Ratownictwa Medycznego brakuje lekarzy. Ministerstwo Zdrowia wydłuża więc po raz kolejny czas, kiedy Narodowy Fundusz Zdrowia nie będzie pobierał kar umownych w przypadku niezapewnienia lekarza w zespołach ratownictwa. Pierwotnie termin wyznaczony był na koniec czerwca tego roku.

Beata Dązbłaż 10.04.2024
Będzie zmiana ustawy o rzemiośle zgodna z oczekiwaniami środowiska

Rozszerzenie katalogu prawnie dopuszczalnej formy prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie rzemiosła, zmiana definicji rzemiosła, dopuszczenie wykorzystywania przez przedsiębiorców, niezależnie od formy prowadzenia przez nich działalności, wszystkich kwalifikacji zawodowych w rzemiośle, wymienionych w ustawie - to tylko niektóre zmiany w ustawie o rzemiośle, jakie zamierza wprowadzić Ministerstwo Rozwoju i Technologii.

Grażyna J. Leśniak 08.04.2024
Tabletki "dzień po" bez recepty nie będzie. Jest weto prezydenta

Dostępność bez recepty jednego z hormonalnych środków antykoncepcyjnych (octan uliprystalu) - takie rozwiązanie zakładała zawetowana w piątek przez prezydenta Andrzeja Dudę nowelizacja prawa farmaceutycznego. Wiek, od którego tzw. tabletka "dzień po" byłaby dostępna bez recepty miał być określony w rozporządzeniu. Ministerstwo Zdrowia stało na stanowisku, że powinno to być 15 lat. Wątpliwości w tej kwestii miała Kancelaria Prezydenta.

Katarzyna Nocuń 29.03.2024
Małżonkowie zapłacą za 2023 rok niższy ryczałt od najmu

Najem prywatny za 2023 rok rozlicza się według nowych zasad. Jedyną formą opodatkowania jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, według stawek 8,5 i 12,5 proc. Z kolei małżonkowie wynajmujący wspólną nieruchomość zapłacą stawkę 12,5 proc. dopiero po przekroczeniu progu 200 tys. zł, zamiast 100 tys. zł. Taka zmiana weszła w życie w połowie 2023 r., ale ma zastosowanie do przychodów uzyskanych za cały 2023 r.

Monika Pogroszewska 27.03.2024