(COM(2022) 31 final)"Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego zmieniające rozporządzenie (UE) nr 1025/2012 w odniesieniu do decyzji europejskich organizacji normalizacyjnych dotyczących norm europejskich i europejskich dokumentów normalizacyjnych"
(COM(2022) 32 final - 2022/0021 (COD))
(2022/C 323/08)
(Dz.U.UE C z dnia 26 sierpnia 2022 r.)
Sprawozdawczyni: Sandra PARTHIE
| Wniosek o konsultację |
a) Komisja Europejska, 2.5.2022 |
|
b) Parlament Europejski, 14.2.2022 |
|
c) Rada, 17.2.2022 |
| Podstawa prawna |
a) Art. 304 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej |
| Sekcja odpowiedzialna |
b) Art. 114 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej Sekcja Jednolitego Rynku, Produkcji i Konsumpcji |
| Data przyjęcia przez sekcję |
5.5.2022 |
| Data przyjęcia na sesji plenarnej |
18.5.2022 |
| Sesja plenarna nr |
569 |
| Wynik głosowania (za/przeciw/wstrzymało się) |
186/1/3 |
1. Wnioski i zalecenia
1.1. EKES z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji Europejskiej w sprawie przyszłości normalizacji UE w kontekście globalnym. Wniosek Komisji Europejskiej trafnie odzwierciedla rozwój norm międzynarodowych i stanowi właściwą odpowiedź na zaistniałe zmiany. Jeśli chodzi o propozycję zawartą w art. 10 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1025/2012 1 , EKES popiera przegląd struktur zarządzania. Zarządzanie europejskimi organizacjami normalizacyjnymi musi obejmować przejrzysty, otwarty, inkluzywny i sprawiedliwy udział wszystkich istotnych uczestników rynku, konsumentów, stron zainteresowanych kwestiami środowiskowymi i społecznymi, związków zawodowych, MŚP i dużych przedsiębiorstw.
1.2. Aby zapewnić szeroki konsensus społeczny, należy koniecznie zagwarantować stosowanie inkluzywnego i wyważonego podejścia, które w pełni umożliwi uczestnictwo wszystkim zainteresowanym stronom. Na szczeblu UE i państw członkowskich polityka i organizacje normalizacyjne wspierają się wzajemnie, kształtując warunki ramowe. Wymóg, aby europejska strategia w zakresie normalizacji była inkluzywna, jest jedyny w swoim rodzaju na świecie i warto go wzmocnić. Na szczeblu międzynarodowym brak inkluzywności jako fundamentu międzynarodowej normalizacji daje powód do obaw.
1.3. EKES dostrzega niebezpieczeństwo, że w innych regionach świata normalizacja mogła stać się narzędziem polityki przemysłowej lub instrumentem geopolitycznym. Unia Europejska musi być gotowa dostosować swoje podejście, aby zapewnić i zwiększyć konkurencyjność europejskich przedsiębiorstw oraz ochronę konsumentów. Dlatego EKES pozytywnie ocenia 22 proponowane środki, w tym ustanowienie forum wysokiego szczebla w celu lepszej koordynacji
1.4. Konieczne jest połączenie podejścia oddolnego związanego z pobudzaniem norm przez rynek oraz polityczno-strategicznego podejścia odgórnego poprzez ściślejszą współpracę między rządami i światem polityki a przemysłem i innymi zainteresowanymi stronami w celu opracowania wspólnych strategii europejskich i krzewienia wartości demokratycznych. W związku z tym trzeba ustanowić stałą wymianę między Komisją Europejską, europejskimi organizacjami normalizacyjnymi, krajowymi organami normalizacyjnymi, przemysłem i zainteresowanymi stronami ze społeczeństwa obywatelskiego.
1.5. EKES popiera również apel do europejskich organizacji normalizacyjnych o unowocześnienie ich zarządzania, tak aby w pełni reprezentowane były europejski interes publiczny i wartości demokratyczne oraz interesy MŚP, stron zainteresowanych kwestiami środowiskowymi i społecznymi, związków zawodowych, społeczeństwa obywatelskiego i użytkowników, jak też aby ułatwić dostęp do norm.
1.6. W europejskiej strategii w zakresie normalizacji wymieniono szereg inicjatyw dotyczących szkoleń i kształcenia skierowanych do naukowców, młodych specjalistów i praktyków, które zmierzają do wspierania rozwoju umiejętności w dziedzinie normalizacji. Komitet uważa te propozycje za bardzo istotne, zwłaszcza w przypadku MŚP i mikroprzedsiębiorstw oraz w perspektywie stworzenia ram inwestowania w talenty, i zdecydowanie popiera ich szerokie i szybkie wprowadzenie w życie. Podkreśla potrzebę zwiększenia finansowania ze strony organów europejskich i krajowych dla wszystkich podmiotów zaangażowanych w normalizację, takich jak związki zawodowe, organizacje społeczeństwa obywatelskiego i przedsiębiorstwa, w celu zwiększenia ich zdolności do uczestnictwa w pracach normalizacyjnych.
2. Kontekst wniosków Komisji
2.1. Normy leżą u podstaw jednolitego rynku UE. W ostatnich 30 latach w ramach systemu normalizacji europejskiej opracowano ponad 3 600 norm zharmonizowanych, dzięki którym przedsiębiorstwa mogą wykazać przestrzeganie prawa Unii. Normy europejskie przyniosły ogromne korzyści, tworząc równe warunki działania dla przedsiębiorstw na jednolitym rynku i zwiększając zaufanie konsumentów. Ich treść jest określana w komitetach technicznych, w których państwo ma prawo uczestniczyć, jednak nie ma dalej sięgających praw do interwencji. W niektórych państwach członkowskich UE istnieją dodatkowe uregulowania dotyczące rozpatrywania projektów leżących w interesie publicznym. Ponieważ zharmonizowane normy stanowią część prawa UE 2 , muszą być sporządzane zgodnie z zasadami demokratycznymi, przy włączeniu wszystkich zainteresowanych stron (w tym interesów społeczeństwa obywatelskiego, konsumentów, stron zainteresowanych kwestiami środowiskowymi i społecznymi, związków zawodowych oraz MŚP), jak również z zapewnieniem wyważonego procesu decyzyjnego w obrębie krajowych i europejskich (oraz międzynarodowych) organizacji normalizacyjnych.
2.2. Europejska normalizacja przebiega w coraz bardziej konkurencyjnym otoczeniu globalnym. Konkurencyjność Europy, jej suwerenność technologiczna i zdolność zmniejszenia zależności oraz ochrona wartości UE - w tym nasze aspiracje w dziedzinie społecznej i środowiskowej - będą uzależnione od sukcesów europejskich podmiotów w sferze normalizacji na szczeblu międzynarodowym. W tym celu europejskie zainteresowane strony muszą dysponować zasobami i wiedzą fachową, bez których nie da się utrzymać czołowej pozycji Europy w międzynarodowej normalizacji.
2.3. Dążeń UE do stworzenia neutralnej dla klimatu, odpornej gospodarki o obiegu zamkniętym nie uda się urzeczywistnić bez europejskich norm. Aby pozostać podmiotem ustanawiającym normy światowe, UE musi wywierać silny globalny wpływ na działania normalizacyjne oraz przewodzić pracom najważniejszych forów i instytucji międzynarodowych.
2.4. W strategii w zakresie normalizacji 3 Komisja przedstawia swoje podejście do norm zarówno na jednolitym rynku, jak i na całym świecie. Strategii towarzyszą: wniosek dotyczący zmiany rozporządzenia w sprawie normalizacji 4 , sprawozdanie na temat wdrożenia tego rozporządzenia 5 oraz roczny program prac Unii w zakresie europejskiej normalizacji na 2022 r. 6 . Strategia ma na celu wzmocnienie globalnej konkurencyjności UE, aby umożliwić powstanie odpornej, zielonej i cyfrowej gospodarki, a także ugruntować wartości demokratyczne w stosowaniu technologii.
2.5. W dziedzinie nowych i powstających technologii system normalizacji europejskiej często nie przynosi wyników w porę, przez co traci istotną przewagę pioniera osiąganą dzięki normalizacji. W strategii zaproponowano szereg działań mających ponownie uczynić normy istotą odpornego, zielonego i cyfrowego jednolitego rynku UE oraz wzmocnić światową rolę systemu normalizacji europejskiej. Na szczeblu UE i na szczeblu krajowym państw członkowskich polityka i organizacje normalizacyjne wspierają się wzajemnie, kształtując te warunki ramowe. Ta współpraca okazała się owocna i stanowiła podwaliny sukcesu gospodarczego europejskich przedsiębiorstw oraz podstawę ich dostępu do rynku międzynarodowego.
2.6. Komisja proponuje też zmianę 7 rozporządzenia (UE) nr 1025/2012 w sprawie normalizacji, aby udoskonalić zarządzanie w systemie normalizacji europejskiej. Chociaż europejski system pozostanie otwarty, przejrzysty, inkluzywny i bezstronny, wniosek przewiduje, że wnioski o normalizację składane przez Komisję do europejskich organizacji normalizacyjnych muszą być rozpatrywane przez krajowe organy normalizacyjne.
2.7. Zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 1025/2012 Komisja opublikowała komunikat przedstawiający roczny program prac Unii Europejskiej w zakresie normalizacji europejskiej na 2022 r., określający działania, które Komisja zamierza rozpocząć w 2022 r., by zwiększyć otwartość, przejrzystość i inkluzywność systemu normalizacji europejskiej.
2.8. Zgodnie z art. 24 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 1025/2012 Komisja składa sprawozdanie z jego wdrożenia co pięć lat. Komisja przedstawiła drugie sprawozdanie 8 , obejmujące głównie lata 2016-2020, z kilkoma uaktualnionymi faktami i danymi liczbowymi dotyczącymi także roku 2021. Pokazuje ono, że pod pewnymi względami w systemie normalizacji europejskiej nastąpiła poprawa - np. odnośnie do nowych narzędzi informatycznych - ale w innych obszarach istnieje możliwość wprowadzenia usprawnień. Dotyczy to zwłaszcza aspektów inkluzywności, roli krajowych jednostek normalizacyjnych w systemie normalizacji europejskiej oraz czasu dostarczania europejskich norm zharmonizowanych do Komisji.
3. Uwagi ogólne
3.1. EKES z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji Europejskiej w sprawie przyszłości normalizacji UE w kontekście globalnym. Wniosek Komisji Europejskiej trafnie odzwierciedla rozwój norm międzynarodowych i stanowi właściwą odpowiedź na zaistniałe zmiany. Ma on zapewnić Europie silny głos i zabezpieczyć europejskie interesy w procedurach i strukturach związanych z ustanawianiem norm. Jeżeli Europa właściwie wykorzysta dynamikę dwojakiej transformacji, może stać się pionierką normalizacji cyfrowej i normalizacji w zakresie przejścia na zieloną gospodarkę.
3.2. Jeśli chodzi o propozycję zawartą w art. 10 rozporządzenia (UE) nr 1025/2012, EKES popiera przegląd struktur zarządzania. Zarządzanie europejskimi organizacjami normalizacyjnymi powinno obejmować przejrzysty, otwarty, inkluzywny i sprawiedliwy udział wszystkich odpowiednich uczestników europejskiego rynku, konsumentów, stron zainteresowanych kwestiami środowiskowymi i społecznymi, związków zawodowych, MŚP i dużych przedsiębiorstw. Musi odzwierciedlać uzasadniony zakres normalizacji, nie prowadząc do podważania demokratycznie usankcjonowanych procesów legislacyjnych ani do nadmiernego zapotrzebowania na normalizację.
3.3. Tradycyjnie normy były opracowywane przez przemysł. Aby zapewnić szeroki konsensus społeczny, należy koniecznie zagwarantować stosowanie wyważonego podejścia, które w pełni umożliwi uczestnictwo wszystkim zainteresowanym stronom. Na szczeblu UE i państw członkowskich polityka i organizacje normalizacyjne wspierają się wzajemnie, kształtując warunki ramowe. Wymóg, aby europejska strategia w zakresie normalizacji była inkluzywna, jest jedyny w swoim rodzaju na świecie i warto go wzmocnić. Na szczeblu międzynarodowym brak inkluzywności jako fundamentu międzynarodowej normalizacji daje powód do obaw.
3.4. EKES pragnie zwrócić uwagę na korzyści, jakie przynoszą opracowane przez Komisję Europejską nowe ramy prawne, jeśli chodzi o stosowanie zharmonizowanych norm w celu skonkretyzowania wymogów regulacyjnych. Pragnie podkreślić, że normy nie mają na celu przeniesienia uprawnień regulacyjnych na sektor prywatny. Aspektami społecznopolitycznymi leżącymi w gestii partnerów społecznych i/lub organu regulacyjnego nie powinny się zajmować europejskie organizacje normalizacyjne ani międzynarodowe organy normalizacyjne. EKES zaznacza, że w szczególności normalizacja usług wymaga starannego rozważenia kwestii legitymizacji demokratycznej. Charakter i złożoność usług są bardzo zróżnicowane: ich wachlarz obejmuje np. zarówno usługi pocztowe, jak i skomplikowane usługi intelektualne. Ogólne normy nie mogą należycie uwzględnić tej specyfiki.
3.5. EKES dostrzega niebezpieczeństwo, że w innych regionach świata normalizacja mogła stać się narzędziem polityki przemysłowej lub instrumentem geopolitycznym. Unia Europejska musi być gotowa dostosować swoje podejście, aby zapewnić i zwiększyć konkurencyjność europejskich przedsiębiorstw oraz ochronę konsumentów. Dlatego EKES pozytywnie ocenia 22 proponowane środki, w tym ustanowienie forum wysokiego szczebla w celu lepszej koordynacji interesów zainteresowanych stron, utworzenie stanowiska głównego urzędnika ds. normalizacji, wezwanie do reformy struktur zarządzania europejskich organizacji normalizacyjnych, określenie priorytetów dotyczących normalizacji na rzecz dwojakiej transformacji - ekologiczneji cyfrowej - oraz przyspieszenie procesów normalizacji. System normalizacji europejskiej i międzynarodowej powinien dzięki tym środkom ulec wzmocnieniu.
4. Uwagi szczegółowe
4.1. Normy tworzą rynki. EKES uważa, że jednolity rynek europejski i zapewnianie dostępu do niego stronom trzecim są również aktywami strategicznymi. Aby zagwarantować interoperacyjność produktów i usług na całym świecie oraz w różnych systemach gospodarczych i społecznych, musimy utrzymać podstawową zasadę "jedna norma - raz badane - wszędzie akceptowane". Należy zadbać o to, by procesy normalizacji, których motorem są interesy polityczne stron trzecich lub interesy gospodarcze, nie brały góry nad demokratycznie tworzonym prawodawstwem.
4.2. EKES uważa, że normy międzynarodowe, zwłaszcza transponowane do norm europejskich, muszą uwzględniać europejskie wartości społeczne, zapewniając rzeczywiście inkluzywny charakter systemu normalizacji międzynarodowej. W związku z tym wzywa do bardziej zdecydowanego stosowania porozumień wiedeńskiego 9 i frankfurckiego 10 zawartych przez organy normalizacyjne, mających na celu uniknięcie sytuacji, w której normy europejskie rywalizowałyby z normami międzynarodowymi lub nawet były z nimi sprzeczne.
4.3. Podstawowymi czynnikami sukcesu są wypełnianie istniejących zobowiązań w zakresie normalizacji zawartych w umowach handlowych UE oraz współpraca w sferze normalizacji z mającymi podobne poglądy partnerami w obszarach strategicznych i w międzynarodowych organizacjach normalizacyjnych. EKES sądzi, że dialog ze Stanami Zjednoczonymi należy wzmocnić za pośrednictwem współpracy w ramach Rady UE-USA ds. Handlu i Technologii oraz że korzystne mogą być partnerstwa cyfrowe z Japonią, Singapurem, Koreą Południową i innymi krajami o podobnych poglądach.
4.4. Konieczne jest połączenie podejścia oddolnego związanego z pobudzaniem norm przez rynek oraz polityczno-strategicznego podejścia odgórnego poprzez ściślejszą współpracę między rządami i światem polityki a przemysłem i innymi zainteresowanymi stronami w celu opracowania wspólnych strategii europejskich. W związku z tym trzeba ustanowić stałą wymianę między Komisją Europejską, europejskimi organizacjami normalizacyjnymi, krajowymi organami normalizacyjnymi i przemysłem.
4.5. EKES popiera również apel do europejskich organizacji normalizacyjnych i ich organizacji członkowskich o unowocześnienie ich zarządzania, tak aby w pełni reprezentowane były interes publiczny i interesy MŚP, stron zainteresowanych kwestiami środowiskowymi i społecznymi, związków zawodowych, społeczeństwa obywatelskiego i użytkowników oraz aby ułatwić dostęp do norm. Należy jednak dopilnować, aby ten przegląd nie sparaliżował bieżących prac normalizacyjnych ani nie spowodował opóźnień we wprowadzaniu produktów do obrotu. Kwestię bezpłatnego udostępniania norm trzeba przedyskutować ze wszystkimi uczestniczącymi podmiotami rynku.
4.6. EKES pragnie podkreślić, że normy nie tylko regulują techniczne aspekty produktu, lecz także mogą wywierać wpływ na ludzi. Dlatego apeluje do Komisji Europejskiej, aby lepiej określiła, jak egzekwować odpowiedzialność państw członkowskich UE za to, aby stowarzyszenia społeczeństwa obywatelskiego mogły czynnie uczestniczyć w działaniach normalizacyjnych. Wzywa Komisję Europejską do udostępnienia dodatkowych środków wsparcia finansowego, aby pomóc MŚP i stronom zainteresowanym kwestiami społecznymi (takim jak organizacje konsumenckie) dysponującym mniejszymi zasobami brać udział w procesie normalizacji, co pozwoli zagwarantować zrównoważoną reprezentację. Zapewniają one szeroką gamę niezależnej wiedzy fachowej i doświadczenia istotnych dla procesów normalizacyjnych. EKES zwraca ponadto uwagę, że mimo dobrowolnego charakteru norm ich niestosowanie może mieć poważne negatywne skutki, w tym i powodować problemy związane z odpowiedzialnością i zgodnością.
4.7. EKES uważa za istotne, aby wszystkie zainteresowane strony, europejskie organizacje normalizacyjne i inni partnerzy współpracowali ze sobą w celu niezwłocznego zajęcia się stwierdzonymi pilnymi potrzebami normalizacyjnymi, takimi jak produkcja szczepionek przeciwko COVID-19 i leków na tę chorobę, recykling surowców krytycznych, łańcuch wartości czystego wodoru, cement niskoemisyjny, certyfikacja układów scalonych czy normy dotyczące danych. W związku z tym wzywa Komisję do odbywania rozmów z państwami członkowskimi UE i zainteresowanymi stronami przed określeniem priorytetów w zakresie normalizacji, tak aby nie pominąć ważnych norm. Dzięki temu bieżące prace normalizacyjne nie będą przerywane z powodu pojawienia się nowych celów.
4.8. EKES całkowicie popiera przyspieszenie procedur ustanawiania norm i proponuje, aby uwzględnić kontrolę prawną norm na szczeblu komitetu technicznego oraz ścisłą współpracę z konsultantami ds. norm zharmonizowanych na tym etapie procesu.
4.9. EKES zwraca uwagę, że proponowany przegląd istniejących norm w świetle celów Europejskiego Zielonego Ładu i dwojakiej transformacji nie może prowadzić do szeroko zakrojonej zmiany norm, gdyż opóźniłoby to opracowanie bardzo potrzebnych nowych norm. Taki przegląd będzie wymagał zasobów, które powinny pochodzić nie tylko od dużych przedsiębiorstw, ale również od organów krajowych, instytutów badawczych oraz stron zainteresowanych kwestiami środowiskowymi i społecznymi, w tym związków zawodowych.
4.10. W tym kontekście EKES wskazuje na możliwość stosowania równoważnych rozwiązań alternatywnych. Ta koncepcja jest niezwykle ważna, zwłaszcza odnośnie do innowacji, i trzeba ją wzmocnić i egzekwować oraz lepiej o niej informować, aby uniknąć utrudniania innowacji z powodu potencjalnych roszczeń z tytułu odpowiedzialności. EKES pragnie jednak podkreślić, że tych rozwiązań nie należy stosować w obszarze zdrowia i bezpieczeństwa. Równoważne rozwiązania alternatywne trzeba też rozważyć w zamówieniach publicznych jako narzędzie służące upowszechnieniu norm.
4.11. Komitet popiera propozycję utworzenia forum wysokiego szczebla, które będzie pomagać Komisji w przewidywaniu przyszłych priorytetów w dziedzinie normalizacji oraz współpracować z Parlamentem Europejskim i Radą w celu zapewnienia politycznego uzgodnienia tych priorytetów. Jest jednak bardzo ważne, aby zapewnić w tym forum udział przemysłu i odpowiednich zainteresowanych stron oraz zadbać o spójność z pracami forum przemysłowego UE i sojuszy przemysłowych. Niemniej EKES wnosi, aby Komisja wyjaśniła relację między proponowanym centrum doskonałości ds. norm a innymi forami.
4.12. W strategii wymieniono szereg inicjatyw dotyczących szkoleń i kształcenia skierowanych do naukowców, młodych specjalistów i praktyków, które zmierzają do wspierania rozwoju umiejętności w dziedzinie normalizacji. Obejmują one mechanizm wspierający normalizację, Uniwersyteckie Dni Normalizacji, rozpowszechnianie odpowiednich materiałów przez EU Academy oraz finansowanie projektów normalizacyjnych za granicą. EKES uważa te propozycje za bardzo istotne, zwłaszcza w przypadku MŚP i mikroprzedsiębiorstw oraz w perspektywie stworzenia ram inwestowania w talenty, i zdecydowanie popiera ich szerokie i szybkie wprowadzenie w życie.
4.13. W szczególności EKES zachęca do współpracy międzynarodowej w zakresie norm UE z wykorzystaniem programów i funduszy UE (takich jak Instrument Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej - "Globalny wymiar Europy" czy program "Horyzont Europa"), a także do wspierania udziału zainteresowanych stron (MŚP, społeczeństwo obywatelskie, naukowcy) w międzynarodowej normalizacji za granicą, np. w Afryce, jako pozytywnej inicjatywy na rzecz stworzenia przeciwwagi dla zaangażowania innych regionów na kontynencie afrykańskim. Wzmocnienie normalizacji powinno stać się jednym z głównych elementów unijnej inicjatywy Global Gateway.
Bruksela, dnia 18 maja 2022 r.
