Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego "Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów Lepsze stanowienie prawa: połączenie sił na rzecz stanowienia lepszego prawa"" [COM(2021) 219 final]

563.SESJA PLENARNA EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO - INTERACTIO, 22.9.2021-23.9.2021

Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego "Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów »Lepsze stanowienie prawa: połączenie sił na rzecz stanowienia lepszego prawa«"

[COM(2021) 219 final]

(2021/C 517/06)

(Dz.U.UE C z dnia 22 grudnia 2021 r.)

Sprawozdawca: Heiko WILLEMS

Wniosek o konsultację Pismo Komisji, 1.7.2021

Podstawa prawna Art. 304 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

Organ odpowiedzialny Sekcja Jednolitego Rynku, Produkcji i Konsumpcji

Data przyjęcia przez sekcję 2.9.2021

Data przyjęcia na sesji plenarnej 22.9.2021

Sesja plenarna nr 563

Wynik głosowania

(za/przeciw/wstrzymało się)231/0/4

1. Wnioski i zalecenia

1.1. EKES wyraża zadowolenie, że lepsze stanowienie prawa pozostaje priorytetem dla nowej Komisji. Wzywa Komisję i prawodawców Unii, by stale rozwijali i doskonalili system lepszego stanowienia prawa UE we wszystkich jego aspektach, a także by systematycznie korzystali z narzędzi i wytycznych lepszego stanowienia prawa w swoich działaniach.

1.2. EKES podkreśla, że lepsze stanowienie prawa jest podstawą dobrych rządów i dobrego stanowienia prawa. Może ono pomóc w zapewnieniu, by procesy kształtowania polityki charakteryzowały się przejrzystością, odpowiedzialnością i partycypacyjnością, a zasady, które powstają w ich wyniku, były oparte na dowodach, niezależnie oceniane, proste, jasne, spójne, skuteczne, zrównoważone, dostosowane do celu, proporcjonalne, zachowujące aktualność oraz łatwe do wdrożenia. To zasadniczy warunek wstępny, który musi zostać spełniony, aby zagwarantować legitymację demokratyczną UE i jej instytucji oraz utrzymać zaufanie obywateli do tych instytucji.

1.3. EKES podkreśla, że instrumenty lepszego stanowienia prawa muszą pozostać neutralne politycznie i należy wyraźnie oddzielić je od procesu podejmowania decyzji politycznych, który trzeba pozostawić wyznaczonym do tego i uprawnionym organom politycznym. Aspekty gospodarcze, środowiskowe i społeczne prawodawstwa Unii należy zawsze rozpatrywać na równych zasadach, opierając się przy tym na analizie ilościowej i jakościowej podczas oceny ich skutków.

1.4. EKES zwraca uwagę, że pandemia COVID-19 to kryzys o wymiarze zdrowotnym, społecznym i gospodarczym niemający precedensu w Europie po 1945 r. W związku z tym wzywa Komisję, by w obecnych nadzwyczajnych okolicznościach zwróciła szczególną uwagę na wielorakie skutki proponowanych działań w tych obszarach, tak aby wesprzeć szybką i pełną odbudowę.

2. Uwagi ogólne

2.1. EKES zauważa znaczne opóźnienie w wydaniu komunikatu. Wzywa Komisję, by odzyskała stracony czas, doprecyzowała swoje wnioski zgodnie z poniższymi uwagami oraz jak najszybciej wdrożyła proponowane działania.

2.2. EKES podkreśla, że lepsze stanowienia prawa może wspierać tworzenie możliwie najlepszych ram prawnych dla obywateli, pracowników, przedsiębiorstw i administracji publicznej. Wskazuje, że lepsze stanowienie prawa powinno przyczyniać się do zakończenia budowy jednolitego rynku we wszystkich jego obszarach, poprawiać jego funkcjonowanie i wzmacniać jego odporność i konkurencyjność, umożliwiać badania naukowe i innowacje, pobudzać zrównoważony wzrost gospodarczy i tworzenie miejsc pracy wysokiej jakości, wspierać zieloną i cyfrową transformację, a także wzmacniać ich wymiar socjalny oraz społeczną gospodarkę rynkową, zgodnie z art. 3 TFUE.

2.3. EKES zachęca Komisję, by nadal promowała zasady i narzędzia lepszego stanowienia prawa we wszystkich swoich służbach, w tym m.in. poprzez regularne szkolenie personelu na wszystkich szczeblach w celu przekazania wiedzy na temat tych zasad i narzędzi oraz zagwarantowania, że są one przestrzegane i stosowane.

2.4. Nawiązując do swoich wcześniejszych opinii ¹ , EKES przypomina, że w lepszym stanowieniu prawa "nie powinno chodzić o »więcej« lub »mniej« regulacji ani o to, aby dokonywać deregulacji określonych obszarów polityki lub podporządkowywać je innym priorytetom, a tym samym kwestionować wartości, za którymi opowiada się UE - ochronę socjalną, ochronę środowiska i prawa podstawowe" ² . Podkreśla ponadto, że lepsze stanowienie prawa nie może prowadzić do nadmiernej biurokratyzacji procesu kształtowania polityki UE ani zastępować decyzji politycznych procedurami technicznymi.

3. Uwagi szczegółowe

3.1. EKES jest głosem instytucjonalnym zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego w UE i odgrywa rolę pośrednika między prawodawcami Unii a organizacjami społeczeństwa obywatelskiego i partnerami społecznymi. Zdobył spore doświadczenie i wiedzę fachową we wszystkich obszarach lepszego stanowienia prawa. Poniżej Komitet przedstawia swoją ocenę poszczególnych aspektów ujętych w komunikacie, a także innych aspektów w nim niezawartych, ale których podkreślenie uznaje za konieczne.

3.2. Zasada pomocniczości i zasada proporcjonalności

3.2.1. EKES przypomina swoje zalecenia dotyczące zasad pomocniczości i proporcjonalności zawarte we wcześniejszych opiniach ³ . Ponownie podkreśla, że Unia powinna podejmować działania tylko wtedy, gdy zasady te są w pełni przestrzegane, a wspólne działanie przynosi korzyści wszystkim stronom. W tym celu Komitet zachęca Komisję, by w pełni wdrożyła zalecenia grupy zadaniowej ds. zasad pomocniczości, proporcjonalności i "robić mniej, ale efektywniej" ⁴ .

3.3. Gromadzenie dowodów i konsultacje publiczne

3.3.1. EKES z zadowoleniem przyjmuje zapowiedź Komisji dotyczącą usprawnienia i ułatwienia procesu gromadzenia dowodów. Z zadowoleniem przyjmuje również cel polegający na lepszym zaangażowaniu odpowiednich zainteresowanych stron oraz społeczności naukowej w kształtowanie polityki, a także na ułatwieniu publicznego dostępu do dowodów leżących u podstaw wniosków.

3.3.2. Odnośnie do konsultacji z zainteresowanymi stronami EKES odsyła do swojej opinii ⁵  oraz do opinii platformy REFIT ⁶ , którą współredagował. W komunikacie podkreśla się, że konsultacje publiczne mają zasadnicze znaczenie dla gromadzenia dowodów i nigdy nie powinny być przeprowadzane pro forma w oparciu o ustalone z góry wyniki. Komisja powinna zawsze zmierzać do przeprowadzenia konsultacji ze stronami, na które proponowane środki wywierają bezpośredni wpływ, i do zapewnienia, by strony były odpowiednio reprezentowane. Konsultacje publiczne nie powinny ponadto naruszać doradczej roli EKES-u ani autonomii bądź prerogatyw partnerów społecznych, jak to przewidziano w Traktatach, w szczególności w odniesieniu do spraw społecznych i dotyczących zatrudnienia (dialog społeczny).

3.3.3. EKES zachęca Komisję, by podczas planowania i realizacji konsultacji ściśle przestrzegała wytycznych zawartych w rozdziale VII Zestawu instrumentów służących lepszemu stanowieniu prawa w zakresie konsultacji z zainteresowanymi stronami ⁷ . Podkreśla w szczególności, że wykorzystywane kwestionariusze powinny być jasne, przejrzyste i przyjazne dla użytkownika. Należy także zadbać o to, aby były one dostępne w formacie edytowalnym, umożliwiały udzielanie otwartych odpowiedzi i dodawanie komentarzy, pozwalały na załączanie dodatkowych dokumentów i nie zawierały pytań naprowadzających.

3.3.4. EKES przypomina Komisji, że ze względu na pełnioną funkcję przedstawicielską Komitet jest dobrze przygotowany do tego, by pomagać w identyfikowaniu zainteresowanych stron, na które planowane środki z zakresu polityki wywierają największy wpływ. Wzywa Komisję, by ściślej konsultowała się z Komitetem przy opracowywaniu strategii konsultacji i identyfikowaniu odpowiednich grup docelowych.

3.3.5. EKES z zadowoleniem przyjmuje zamiar Komisji, by skuteczniej informować zainteresowane strony o tym, w jaki sposób wykorzystano ich uwagi. Właściwa informacja zwrotna na temat tego, w jaki sposób przekazane uwagi zostały wykorzystane w procesie decyzyjnym, ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia stałego zaufania społeczeństwa i jego zaangażowania w kształtowanie polityki.

3.3.6. EKES wzywa Komisję do odpowiedzenia na zgłoszony już dawno wniosek EKES-u, by szczegółowo wyjaśniła od strony praktycznej, jak waży opinie zebrane podczas konsultacji publicznych pod kątem ich reprezentatywności. W czasach naznaczonych dezinformacją, masowymi kampaniami (przeprowadzanymi np. za pośrednictwem mediów społecznościo- wych) i wykorzystaniem botów stosowany sposób ważenia staje się coraz istotniejszy.

3.4. Oceny skutków

3.4.1. EKES powołuje się na swoją opinię ⁸  w sprawie ulepszenia europejskiego systemu ocen skutków.

3.4.2. Podkreśla, że Komisja z zasady powinna uzasadniać każdy wniosek ustawodawczy, przedstawiając w pełni opracowaną ocenę skutków. W przypadku gdy Komisja nie wywiąże się z tego obowiązku, powinna szczegółowo wyjaśnić powody swojej decyzji oraz przedstawić wszelkie informacje i dane, na których opiera się wniosek lub które go popierają.

3.4.3. EKES wzywa Parlament Europejski i Radę, by wywiązały się z zobowiązań podjętych w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym w sprawie lepszego stanowienia prawa ⁹ , a także by przeprowadzały we własnym zakresie oceny skutków istotnych poprawek, które wprowadzają w trakcie procesu ustawodawczego, w tym zmian wprowadzonych podczas negocjacji trójstronnych. Komitet proponuje, by Komisja i prawodawcy wraz z Radą ds. Kontroli Regulacyjnej opracowali wspólny zestaw kryteriów, który pomoże zdefiniować pojęcie "istotnej" poprawki oraz lepiej określać przypadki, w których poprawki wymagają przeprowadzenia dodatkowej oceny skutków.

3.4.4. EKES przypomina, że zwrócił się ¹⁰  do Komisji o opracowanie inteligentnej matrycy oceny, która umożliwiałaby dynamiczne modelowanie wpływu istotnych poprawek wprowadzanych przez współprawodawców poprzez obiektywizację wpływu niektórych parametrów, a także danych jakościowych. W związku z tym EKES wzywa do rozpoczęcia projektu pilotażowego dotyczącego modelowania inteligentnego.

3.4.5. EKES z zaniepokojeniem odnotowuje ustalenia zawarte w sprawozdaniu rocznym Rady ds. Kontroli Regulacyjnej za 2020 r. ¹¹  w sprawie jakości oceny skutków przeprowadzanych przez Komisję, w którym to sprawozdaniu stwierdza się, że w 2020 r. Rada wydała znacznie mniej pozytywnych opinii (12 % wszystkich opinii) i więcej negatywnych (46 % opinii). W sprawozdaniu zwraca się także uwagę, że średnia ocena jakości wstępnych wersji również była zauważalnie niższa niż w poprzednich latach. W wielu przypadkach niższa jakość była spowodowana brakiem czasu na przygotowanie ocen skutków i wynikała z ambitnych terminów politycznych związanych z realizacją priorytetów nowej Komisji. EKES wzywa zatem Komisję do wyznaczenia realistycznych terminów, tak by jej służby zawsze były w stanie przeprowadzić pełne oceny skutków.

3.4.6. Komitet z zaniepokojeniem odnotowuje zawarte w sprawozdaniu Rady ds. Kontroli Regulacyjnej ustalenia dotyczące realizowanej przez Komisję sprawozdawczości w sprawie wariantów, w którym to sprawozdaniu stwierdza się, że zestaw wariantów jest często niepełny. Warianty koncentrują się zwykle jedynie na preferowanym (politycznym) wyborze, nie uwzględnia się zaś wariantów alternatywnych popieranych przez główne grupy zainteresowanych stron. Niektóre oceny skutków pomijają kluczowe warianty, ponieważ służby Komisji uważają, że najpierw muszą otrzymać wytyczne polityczne. EKES podkreśla, że celem oceny skutków jest przedstawianie dowodów popierających dokonywane wybory polityczne i związanych z nimi analiz, a nie uzasadnienie preferowanego wyboru Komisji. Wzywa Komisję do powstrzymania się od przedstawiania stronniczych sprawozdań.

3.4.7. EKES z zadowoleniem przyjmuje zamiar Komisji, by "włączać cele zrównoważonego rozwoju wyznaczone przez Organizację Narodów Zjednoczonych do głównego nurtu polityki", co pozostaje w zgodzie z wcześniejszym wnioskiem Komitetu ¹² , oraz by dostosować oceny skutków do wspierania "dwojakiej transformacji". Jednocześnie Komitet zwraca uwagę, że oceny skutków powinny pozostać działaniem opartym na faktach i dowodach oraz być neutralne pod względem politycznym, a także że proces oceny skutków nie może być ukierunkowany na uzasadnianie wyników preferowanych z politycznego punktu widzenia ani nie może zastąpić politycznego procesu decyzyjnego realizowanego przez właściwe organy. Nie należy szeregować istotnych skutków według preferencji politycznych, ale trzeba analizować je na równych zasadach. EKES zachowa szczególną czujność w odniesieniu do praktycznego włączenia celów zrównoważonego rozwoju do głównego nurtu polityki w ramach przeglądu Zestawu instrumentów służących lepszemu stanowieniu prawa, który w razie potrzeby zostanie przeanalizowany w opinii uzupełniającej Komitetu.

3.4.8. EKES podkreśla potrzebę systematycznego stosowania zasady "najpierw myśl na małą skalę" i powszechnego korzystania z "testu MŚP" w ocenach skutków. Komitet przypomina Komisji o dziesięciu zasadach określonych w programie Small Business Act dla Europy, którymi należy się kierować przy kształtowaniu polityki dotyczącej MŚP. Podkreśla, że prawodawstwo Unii musi być skuteczne i łatwe do stosowania dla MŚP, w szczególności dla mikroprzedsiębiorstw. Z zadowoleniem przyjmuje zawartą w komunikacie zapowiedź dotyczącą konsultacji z pełnomocnikiem UE ds. MŚP w trakcie debat w sprawie ocen skutków i wzywa pełnomocnika UE ds. MŚP do utrzymania ustrukturyzowanego dialogu i współpracy z krajowymi organizacjami zajmującymi się interesami MŚP. Ponadto EKES wzywa Komisję do ograniczenia obciążeń nałożonych na MŚP, w szczególności na mikroprzedsiębiorstwa, oraz do bardziej systematycznej oceny możliwości wprowadzenia mniej rygorystycznych systemów na podstawie oceny poszczególnych przypadków mającej wskazać, czy dane rozwiązanie będzie dotyczyć wszystkich MŚP, czy tylko mikroprzedsiębiorstw, jak to określa instrument nr 22 w Zestawie instrumentów służących lepszemu stanowieniu prawa, bez uszczerbku dla realizacji celów określonych w prawodawstwie ani dla ustalonych norm i standardów.

3.4.9. EKES powołuje się na swoją wcześniejszą opinię ¹³ , w której stwierdzono, że oceny skutków mogą i powinny być systematycznie przeprowadzane także w przypadku aktów delegowanych i wykonawczych. Przypomina Komisji, że "wykonanie oceny skutków na temat dokumentu ustawodawczego, na którym opierają się akty delegowane i wykonawcze, nie jest wystarczające do uzasadnienia faktu, że nie przeprowadzono oceny skutków na temat aktów pochodnych. Każdy akt musi zostać poddany indywidualnej ocenie [...]".

3.4.10. EKES z zadowoleniem przyjmuje zapowiedź Komisji dotyczącą włączenia prognozy strategicznej w proces kształtowania polityki UE i odsyła do swojej opinii w tej sprawie ¹⁴ . Jako przedstawiciel wielu różnych głosów ze wszystkich państw członkowskich oraz członek obserwator europejskiego systemu analiz strategicznych i politycznych (ESPAS) EKES jest gotów wnieść istotny wkład i szereg informacji w proces prognozowania.

3.5. Rada ds. Kontroli Regulacyjnej

3.5.1. EKES wyraża zadowolenie z prac Rady ds. Kontroli Regulacyjnej w zakresie zapewniania nadzoru regulacyjnego. Z myślą o tym, aby Rada mogła w pełni realizować swój mandat, EKES wzywa Komisję do zagwarantowania, że Rada będzie miała do swojej dyspozycji wystarczające środki i zasoby.

3.5.2. EKES zwraca uwagę na fakt, że Rada nie jest w pełni niezależna. Czterech z siedmiu jej członków to członkowie Komisji. EKES proponuje, by rozszerzono skład Rady o jednego dodatkowego członka zewnętrznego, tak aby zapewnić większą równowagę.

3.6. Zmniejszenie obciążeń i zasada "jedno więcej - jedno mniej"

3.6.1. EKES odnotowuje zamiar Komisji, by ograniczyć koszty i obciążenia regulacyjne wynikające z nowych przepisów oraz obniżyć niepotrzebne istniejące koszty i zmniejszyć obciążenia nakładane na obywateli, przedsiębiorstwa i administrację publiczną. Jednocześnie ponawia swój apel o przyjęcie podejścia jakościowego, które będzie stosowane na równi z analizą ilościową i będzie także uwzględniało oczekiwane korzyści płynące z prawodawstwa ¹⁵ . Jak stwierdza Komitet w swojej opinii ¹⁶ , koszty regulacyjne powinny być proporcjonalne do korzyści, które przynoszą. Podkreśla zatem, że zasada proporcjonalności pozostaje kwestią kluczową przy wprowadzaniu nowego prawodawstwa. Komisja powinna ponadto zawsze oceniać koszty powstrzymania się od podejmowania działań, na przykład w odniesieniu do pogłębiania jednolitego rynku, a także do wyzwań społecznych i środowiskowych.

3.6.2. Jednocześnie EKES podkreśla, że zmniejszenie obciążeń nie może prowadzić do deharmonizacji na jednolitym rynku ani wywoływać presji deregulacyjnej. Zmniejszenie obciążeń nie może podważać celów prowadzonej polityki, przyczyniać się do obniżenia wysokich standardów gospodarczych, społecznych lub środowiskowych obowiązujących w UE ani uniemożliwiać podejmowania nowych inicjatyw, jeżeli wnoszą one wyraźną wartość dodaną. Obciążenia muszą jednak zostać zmniejszone, jeżeli wykazano, że nie są niezbędne do osiągnięcia celów prowadzonej polityki.

3.6.3. Jeśli chodzi o zasadę "jedno więcej - jedno mniej", według której każdy wniosek ustawodawczy wprowadzający nowe obciążenia powinien zwalniać obywateli i przedsiębiorstwa z równoważnych obciążeń istniejących na szczeblu unijnym w tym samym obszarze polityki, EKES z zaniepokojeniem odnotowuje, że wbrew zapowiedziom Komisji, w komunikacie nie przedstawiono szczegółów operacyjnych i metodologicznych stosowania tej zasady. Utrudnia to EKES-owi analizowanie potencjalnych korzyści i wyzwań związanych ze stosowaniem zasady "jedno więcej - jedno mniej". Komitet wzywa zatem Komisję do bezzwłocznego przedstawienia tych szczegółów i zastrzega sobie prawo do przeprowadzenia dodatkowej oceny dotyczącej metodologii stosowania zasady "jedno więcej - jedno mniej" po jej opublikowaniu.

3.6.4. EKES podkreśla, że mimo iż zasada "jedno więcej - jedno mniej" może być instrumentem lepszego stanowienia prawa, nie należy postrzegać jej jako samodzielnego narzędzia redukcji obciążeń. Zamiast tego powinna służyć jako instrument uzupełniający istniejące narzędzia regulacyjne UE w zakresie lepszego stanowienia prawa, w tym oceny skutków, konsultacje publiczne, oceny i nadzór regulacyjny, oraz pozostawać z nimi w synergii. EKES z zadowoleniem przyjmuje zapewnienia Komisji, że zasada "jedno więcej - jedno mniej" nie będzie stosowana automatycznie lub w oparciu o przyjęte z góry cele liczbowe, lecz na podstawie ewaluacji poszczególnych przypadków, która pozwoli określić, co można uprościć, usprawnić lub wyeliminować, nie tracąc z pola widzenia zalet danego ustawodawstwa. Komitet będzie bacznie obserwował, czy Komisja zrealizuje te zapewnienia w praktyce. Komitet podkreśla także rolę platformy ds. dostosowania się do wymogów przyszłości, której jest członkiem, w zakresie doradzania Komisji w sprawie upraszczania prawodawstwa Unii i zmniejszania zbędnych obciążeń, przy jednoczesnym zapewnianiu, by polityka Unii wybiegała w przyszłość i odgrywała istotną rolę w świetle nowych wyzwań, w tym zmian społecznych, środowiskowych, geopolitycznych, technologicznych i cyfrowych.

3.6.5. EKES podkreśla, że wdrożenie zasady "jedno więcej - jedno mniej" należy postrzegać jako wspólny wysiłek na szczeblu instytucjonalnym, który wymaga ścisłej współpracy między wszystkimi instytucjami UE na przestrzeni całego cyklu prawodawczego. W nawiązaniu do pkt 3.4.3 niniejszej opinii EKES wzywa Parlament Europejski i Radę, by dopilnowały, aby prawodawstwo Unii realizowało wyznaczone cele w najbardziej opłacalny sposób. Wymaga to ścisłej współpracy między prawodawcami a Komisją na wszystkich etapach procesu kształtowania polityki, a także dzielenia się przez państwa członkowskie z Komisją informacjami na temat kosztów i korzyści wynikających z wdrożonego prawodawstwa UE.

3.6.6. EKES z zadowoleniem przyjmuje zamiar Komisji, by w każdej ocenie skutków przedstawiać szacunkowe koszty administracyjne i koszty dostosowania wynikające z proponowanej przez nią interwencji. Zauważa jednak, że jedynie koszty administracyjne są kompensowane przez instrument "jedno więcej - jedno mniej", podczas gdy koszty dostosowania powinny być kompensowane przez inne instrumenty, takie jak Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, polityka spójności, fundusze rolnicze oraz mechanizm sprawiedliwej transformacji. Zważywszy, że koszty dostosowania mogą stanowić znaczne obciążenie dla przedsiębiorstw, w szczególności dla MŚP i mikroprzedsiębiorstw, Komitet zwraca się do Komisji o przedstawienie nie tylko szacunkowych kosztów, ale także konkretnych propozycji działań mających na celu wspieranie przedsiębiorstw w dostosowaniu się do nowych ram regulacyjnych i w przestrzeganiu ich oraz utrzymanie stabilności zatrudnienia i zapewnienie pracownikom możliwości szkolenia i przekwalifikowania zawodowego.

3.6.7. EKES odnotowuje zamiar Komisji, aby zastąpienie dwudziestu siedmiu regulacji krajowych jednymi zharmonizowanymi ramami uznawać automatycznie za "koszty wyeliminowane". Jest to przykład podejścia mechanicznego, od którego stosowania Komisja - według jej własnych słów - się powstrzymuje. Harmonizacja nie prowadzi samoczynnie do przyrostu wydajności, a jej skutki należy oceniać indywidualnie dla każdego przypadku. Komitet wzywa zatem Komisję, by określała koszty wyeliminowane na podstawie indywidualnej analizy kosztów i korzyści.

3.6.8. Jeśli chodzi o ustalenie dotyczące elastycznego stosowania zasady "jedno więcej - jedno mniej", Komitet zwraca się do Komisji, by wyjaśniła kryteria, na podstawie których będzie decydowała o przyznawaniu wyłączeń, a także o "szczególnych okolicznościach" dla handlu.

3.6.9. EKES zauważa, że zasada "jedno więcej - jedno mniej" będzie stosowana wyłącznie w przypadku inicjatyw zawartych w rocznym programie prac Komisji na 2022 r., a zatem nie obejmie ważnych inicjatyw politycznych przedstawionych w pierwszej połowie kadencji Komisji. Oznacza to, że Komisja nie realizuje zobowiązania podjętego przez przewodniczącą Ursulę von der Leyen, ujętego w jej metodach pracy ¹⁷  i pismach określających zadania skierowanych do członków Komisji, zgodnie z którym to zobowiązaniem kolegium będzie stosować zasadę "jedno więcej - jedno mniej" odnośnie do każdego wniosku ustawodawczego wprowadzającego nowe obciążenia.

3.6.10. EKES wzywa Komisję do ustanowienia odpowiednich ram sprawozdawczości w zakresie wdrażania zasady "jedno więcej - jedno mniej", aby zapewnić właściwą ocenę w nadchodzących latach.

3.7. Platforma ds. dostosowania się do wymogów przyszłości

3.7.1. EKES z zadowoleniem przyjmuje stworzenie platformy ds. dostosowania się do wymogów przyszłości (zwaną dalej "platformą"). Przypomina, że zadaniem platformy jest ocena ex post, a nie proponowanie nowych przepisów. Komitet aktywnie uczestniczy w pracach platformy.

3.7.2. EKES zauważa, że uwagi zgłaszane za pośrednictwem strony internetowej "Wyraź swoją opinię: Upraszczamy!" muszą nadal wnosić wkład w roczny program prac platformy, nawet jest nie są ujęte w załączniku II do programu prac Komisji. Ponadto platforma powinna dalej móc doradzać Komisji w zakresie horyzontalnych procesów lepszego stanowienia prawa.

3.7.3. EKES proponuje także, by osoba lub organizacja przekazująca platformie uwagi otrzymała od Komisji umotywowaną informację zwrotną dotyczącą sposobu ich rozpatrzenia.

3.8. Monitorowanie i oceny ex post

3.8.1. EKES zdecydowanie popiera zasadę "najpierw oceniaj" i zachęca Komisję, by zapewniła jej systematyczne stosowanie.

3.8.2. Komitet wyraża zadowolenie z nawiązania udanej współpracy z Komisją w zakresie prac związanych z oceną ex post, w której jego wkład okazał się przydatny dla wzbogacenia ocen dokonanych przez Komisję o uwagi zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego. Komitet wzywa do ciągłego umacniania tej współpracy. Apeluje także, by włączyć oceny EKES-u do planowanego wspólnego rejestru dowodów - wspólnego portalu legislacyjnego.

3.8.3. Jeśli chodzi o monitorowanie wdrożonego prawodawstwa unijnego, EKES zwraca uwagę, że obowiązki w zakresie monitorowania i sprawozdawczości mające na celu gromadzenie niezbędnych informacji i danych muszą być zawsze proporcjonalne i nie mogą nadmiernie obciążać obywateli, przedsiębiorstw ani administracji publicznej.

3.8.4. EKES z zaniepokojeniem odnotowuje wyniki sprawozdania Rady ds. Kontroli Regulacyjnej w sprawie ocen Komisji. Jak podkreślono w sprawozdaniu, wnioski z oceny nie odzwierciedlają prawidłowo ustaleń. Rada wielokrotnie wyrażała obawy, że wnioski opierają się na selektywnym odczytaniu dowodów lub nie przedstawiają słabych punktów zebranych dowodów w wystarczająco jasny sposób. Jest to istotne niedociągnięcie, ponieważ nie pozwala ono, by ocena spełniła swoją podstawową funkcję, jaką jest zbieranie doświadczeń. EKES wzywa Komisję do składania bezstronnych sprawozdań na temat funkcjonowania prawodawstwa Unii.

3.8.5. Z zaniepokojeniem zauważa, że służby Komisji nie są zobowiązane do ponownego złożenia sprawozdań z oceny w przypadku wydania negatywnej opinii przez Radę ds. Kontroli Regulacyjnej. Apeluje, by do ocen stosowano ten sam system co do ocen skutków i by zobowiązano służby Komisji do poprawienia sprawozdania w przypadku, gdy pierwsza opinia jest negatywna, oraz do formalnego uzyskania pozytywnej opinii Rady.

3.9. Wdrażanie i egzekwowanie

3.9.1. EKES odsyła do zaleceń dotyczących wdrażania i egzekwowania, jakie zawarł w jednej ze swoich opinii ¹⁸ .

3.9.2. Komitet z zadowoleniem przyjmuje opracowany przez Komisję długofalowy plan działania na rzecz lepszego wdrażania i egzekwowania przepisów dotyczących jednolitego rynku ¹⁹  i zachęca do sprawnego wdrożenia proponowanych działań.

3.9.3. Ponownie stwierdza, że większość obciążeń regulacyjnych nakładanych na obywateli i przedsiębiorstwa nadal powstaje na szczeblu krajowym w wyniku procedury i metody transpozycji do prawa krajowego oraz na skutek niewłaściwego stosowania prawa Unii przez organy krajowe. Jeśli prawodawcy krajowi - korzystając z przysługującemu im marginesu swobody - zdecydują się na dodanie wymogów na poziomie krajowym, powinni to zrobić w sposób transparentny, powiadomić o tym Komisję i inne organy krajowe oraz wyjaśnić powody swojego działania, zgodnie z zobowiązaniami podjętymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym w sprawie lepszego stanowienia prawa. Państwa członkowskie powinny również mieć na uwadze możliwy wpływ dodanych przez nie elementów na integralność i prawidłowe funkcjonowanie jednolitego rynku i powinny, w miarę możliwości, unikać stosowania środków, które mogłyby prowadzić do znacznych zakłóceń i fragmentaryzacji.

3.9.4. Ponadto EKES, jak wynika z wydanych przez niego opinii ²⁰ , opowiada się za tym, by przyznawać pierwszeństwo rozporządzeniom, a nie dyrektywom, aby uniknąć niespójności ram regulacyjnych w całej UE, a tym samym wspierać integrację jednolitego rynku. Komitet zauważa jednak, że nie należy zmniejszać obecnego poziomu ochrony obywateli, konsumentów, pracowników i środowiska.

Bruksela, dnia 22 września 2021 r.
	Christa SCHWENG
	Przewodnicząca
	Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego

1 Dz.U. C 13 z 15.1.2016, s. 192, Dz.U. C 262 z 25.7.2018, s. 22.

2 COM(2015) 215 final.

3 Dz.U. C 487 z 28.12.2016, s. 51 oraz Dz.U. C 262 z 25.7.2018, s. 22.

4 C(2017) 7810.

5 Dz.U. C 383 z 17.11.2015, s. 57.

6 Opinia platformy REFIT na temat uwagi XXII.4.a przedstawionej przez DIHK i uwagi XXII.4.b przedstawionej przez obywatela na temat mechanizmów konsultacji z zainteresowanymi stronami. Data przyjęcia: 7 czerwca 2017 r.

7 Zestaw instrumentów służących lepszemu stanowieniu prawa | Komisja Europejska (europa.eu).

8 Dz.U. C 434 z 15.12.2017, s. 11.

9 Dz.U. L 123 z 12.5.2016, s. 1 (https://eur-lex.europa.eu/legal-content/pl/TXT/PDF/?uri=CELEX:32016Q0512(01)&from=PL).

10 Dz.U. C 14 z 15.1.2020, s. 72.

11 https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/rsb_report_2020_en_0.pdf

12 Dz.U. C 14 z 15.1.2020, s. 72.

13 Dz.U. C 262 z 25.7.2018, s. 22.

14 Dz.U. C 220 z 9.6.2021, s. 67.

15 Dz.U. C 434 z 15.12.2017, s. 11.

16 Dz.U. C 487 z 28.12.2016, s. 51.

17 P(2019) 2.

18 Dz.U. C 262 z 25.7.2018, s. 22.

19 https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/communication-enforcement-implementation-single-market-rules_en_0.pdf.

20 Dz.U. C 18 z 19.1.2011, s. 95.

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2021.517.45
• Rodzaj: Opinia
• Tytuł: Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego "Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów Lepsze stanowienie prawa: połączenie sił na rzecz stanowienia lepszego prawa"" [COM(2021) 219 final]
• Data aktu: 22/12/2021
• Data ogłoszenia: 22/12/2021