P9_TA(2021)0160Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 29 kwietnia 2021 r. w sprawie piątej rocznicy porozumienia pokojowego w Kolumbii (2021/2643(RSP))
(2021/C 506/14)
(Dz.U.UE C z dnia 15 grudnia 2021 r.)
Parlament Europejski,
- uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje, w szczególności rezolucję z dnia 20 stycznia 2016 r. w poparciu dla procesu pokojowego w Kolumbii 1 ,
- uwzględniając Umowę o handlu między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Kolumbią i Peru, z drugiej strony 2 , podpisaną w Brukseli 26 lipca 2012 r., a także Umowę między Unią Europejską a Republiką Kolumbii dotyczącą zniesienia wiz krótkoterminowych 3 , podpisaną 2 grudnia 2015 r.,
- uwzględniając oświadczenie wysokiej przedstawiciel Unii Europejskiej do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa Federiki Mogherini z 1 października 2015 r. w sprawie mianowania Eamona Gilmore'a Specjalnym Przedstawicielem Unii Europejskiej ds. Procesu Pokojowego w Kolumbii,
- uwzględniając Ostateczne porozumienie w sprawie zakończenia konfliktu zbrojnego i budowania stabilnego i trwałego pokoju podpisane 24 listopada 2016 r. między rządem Kolumbii a Rewolucyjnymi Siłami Zbrojnymi Kolumbii (FARC),
- uwzględniając sprawozdania Sekretarza Generalnego ONZ w sprawie misji weryfikacyjnej ONZ w Kolumbii, w szczególności sprawozdanie z 26 marca 2021 r.,
- uwzględniając roczne sprawozdanie Wysokiej Komisarz ONZ ds. Praw Człowieka z 10 lutego 2021 r. w sprawie sytuacji w zakresie praw człowieka w Kolumbii,
- uwzględniając wspólne oświadczenie wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz wiceprzewodniczącego Komisji Josepa Borrella i komisarza Janeza Lenarcica z 9 lutego 2021 r. w sprawie decyzji Kolumbii o przyznaniu wenezuelskim migrantom statusu tymczasowej ochrony oraz oświadczenie rzecznika wysokiego przedstawiciela i wiceprzewodniczącego z 26 lutego 2021 r. w sprawie przemocy wobec obrońców praw człowieka w Kolumbii,
- uwzględniając art. 132 ust. 2 i 4 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że w listopadzie 2021 r. Kolumbia upamiętni piątą rocznicę podpisania Ostatecznego porozumienia w sprawie zakończenia konfliktu zbrojnego i budowaniu stabilnego i trwałego pokoju między rządem Kolumbii pod przewodnictwem Juana Manuela Santosa a Rewolucyjnymi Siłami Zbrojnymi Kolumbii (FARC-EP), które położyło kres konfliktowi trwającemu ponad 50 lat i stanowi istotny krok w budowie stabilnego i trwałego pokoju w tym kraju; mając na uwadze, że Kolumbia zachowała demokratyczną integralność mimo długich okresów wyjątkowej przemocy;
B. mając na uwadze, że Trybunał Konstytucyjny Kolumbii oszacował, że spełnienie warunków ostatecznego porozumienia, dziesięcioletniego planowania jednolitego planu działania oraz obecnego czteroletniego planu inwestycji na rzecz pokoju (z budżetem wynoszącym niemal 11,5 mld USD) zajmie co najmniej 15 lat;
C. mając na uwadze, że prezydent Kolumbii Iván Duque i przewodniczący partii Comunes (dawnej partii FARC) Rodrigo Londoño spotkali się 10 marca 2021 r., aby omówić stan wdrożenia ostatecznego porozumienia; mając na uwadze, że podczas dialogu wspieranego przez specjalnego przedstawiciela Sekretarza Generalnego ONZ ds. Kolumbii i szefa misji weryfikacyjnej ONZ w Kolumbii obie strony potwierdziły swoje zaangażowanie na rzecz ostatecznego porozumienia i zgodziły się wspólnie opracować plan działania na pozostałą część okresu przewidzianego na jego kompleksowe wdrożenie, a także podwoić wysiłki na rzecz wzmocnienia reintegracji byłych bojowników i oferowanych im gwarancji bezpieczeństwa;
D. mając na uwadze, że byli partyzanci również czynią postępy na drodze powrotu do życia cywilnego; mając na uwadze, że system prawny i konstytucyjny Kolumbii jest poddawany ukierunkowanym reformom w celu zapewnienia realizacji zobowiązań podjętych w porozumieniu i budowania na nich przyszłości kraju;
E. mając na uwadze, że w ostatecznym porozumieniu strony postanowiły stworzyć specjalną jurysdykcję na rzecz pokoju; przedsięwzięcie to obejmowałoby między innymi wdrożenie całościowego systemu na rzecz prawdy, sprawiedliwości, zadośćuczynienia i zapobiegania powtórzeniu konfliktu, a także porozumienie w sprawie odszkodowań dla ofiar; wysoka komisarz ONZ ds. praw człowieka Michelle Bachelet potwierdza to w swym sprawozdaniu z 10 lutego 2021 r.; mając na uwadze, że Kolumbia stoi w obliczu złożonych wyzwań związanych z kompleksowym wdrożeniem ostatecznego porozumienia, spotęgowanych w związku z sytuacją COVID-19 oraz napływem i przyjmowaniem wenezuelskich migrantów;
F. mając na uwadze, że 26 stycznia 2021 r. kolumbijska jurysdykcja na rzecz pokoju ogłosiła swoją pierwszą ważną decyzję, w której oskarżyła ośmiu czołowych przywódców byłych FARC-EP o zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości, co jest jak dotąd najbardziej znaczącym rezultatem sprawiedliwości okresu przejściowego w tym kraju; mając na uwadze, że potwierdziła ona również postępy w dochodzeniu w sprawie tzw. "fałszywych pozytywów"; mając na uwadze, że poczyniła pierwsze postępy na drodze do nawiązania stałego i płynnego dialogu z władzami tubylczymi;
G. mając na uwadze, że nadal dokonują się istotne postępy, które stanowią przykład potencjału transformacyjnego porozumienia pokojowego, które po raz pierwszy w historii obejmuje szczególne podejście uwzględniające aspekt płci; mając na uwadze, że potrzeba większych postępów w realizacji kompleksowego programu na rzecz gwarancji dla przywódczyń i obrończyń praw człowieka oraz programów wsparcia kobiet i dziewcząt będących ofiarami przemocy, w tym gwałtów i porwań; mając na uwadze, że ze względu na wzajemne powiązania między poszczególnymi rozdziałami porozumienia sprawą najwyższej wagi jest aktywne włączanie podejścia uwzględniającego problematykę płci we wszystkich obszarach;
H. mając na uwadze, że chociaż rozmowy pokojowe doprowadziły do znacznego zmniejszenia liczby ofiar i skali przemocy w Kolumbii, brak bezpieczeństwa w różnych regionach Kolumbii jest powszechnie uznawany za przeszkodę w procesie pokojowym, a według doniesień ONZ towarzyszy mu niepokojący wzrost przemocy, wymuszonych zaginięć, porwań i zabójstw przywódców społecznych i tubylczych, byłych bojowników FARC i obrońców praw człowieka; mając na uwadze, że siły bezpieczeństwa również są obiektem ataków i przemocy;
I. mając na uwadze, że misja weryfikacyjna ONZ potwierdziła zabójstwo 73 byłych bojowników w 2020 r., co oznacza, że liczba byłych bojowników zabitych od czasu podpisania porozumienia pokojowego w 2016 r. wzrosła do 248; mając na uwadze, że Biuro Wysokiego Komisarza ds. Praw Człowieka (OHCHR) otrzymało informacje na temat zabójstwa 120 obrońców praw człowieka w ubiegłym roku, z czego 53 przypadki zostały potwierdzone; mając ponadto na uwadze, że w 2020 r. odnotowano 69 incydentów z dużą liczbą ofiar wśród ludności cywilnej, w wyniku których śmierć poniosło 269 cywilów, w tym 24 dzieci i 19 kobiet; mając na uwadze, że ONZ poinformowało, iż konieczne są większe wysiłki w celu wdrożenia porozumienia pokojowego;
J. mając na uwadze, że sekretarz generalny ONZ zaliczył do priorytetów zajęcie się utrzymującą się przemocą wobec byłych bojowników, społeczności dotkniętych konfliktem, przywódców społecznych i obrońców praw człowieka, potrzebę zwiększenia trwałości procesu reintegracji, utrwalenia zintegrowanej obecności państwa na obszarach dotkniętych konfliktem, wzmocnienia konstruktywnego dialogu między stronami, by promować wdrażanie porozumienia pokojowego oraz potrzebę wzmocnienia warunków pojednania między stronami;
K. mając na uwadze, że w 2017 r. rząd Kolumbii rozpoczął formalne rozmowy pokojowe z Armią Wyzwolenia Narodowego (ELN); mając na uwadze, że w styczniu 2019 r. rząd prezydenta Ivána Duque'a zakończył rozmowy pokojowe wkrótce po tym, jak ELN zdetonowała bombę samochodową przy akademii policyjnej w Bogocie, w wyniku czego zginęły 22 osoby; mając na uwadze, że w niektórych departamentach wciąż utrzymuje się dynamika konfliktów z udziałem ELN, w tym starcia z innymi nielegalnymi podmiotami zbrojnymi i z siłami bezpieczeństwa publicznego; mając na uwadze, że rząd nalega, aby możliwość wznowienia rozmów była uzależniona od zaprzestania przez ELN brutalnych działań, w tym porwań, rekrutowania dzieci i zakładania pól minowych, podczas gdy ELN podtrzymuje swoje stanowisko, zgodnie z którym wszelkie takie wnioski rządu muszą być rozpatrywane przy stole negocjacyjnym;
L. mając na uwadze znaczącą decyzję prezydenta Kolumbii Ivana Duque'a Marqueza o okazaniu solidarności poprzez zaoferowanie statusu tymczasowej ochrony i uregulowanie sytuacji około 1,8 mln wenezuelskich migrantów mieszkających w tym kraju; otrzymają oni tymczasowe zezwolenia migracyjne, dzięki którym będą się mogli zarejestrować i uzyskać łatwiejszy dostęp do usług publicznych, takich jak opieka zdrowotna i edukacja; zezwolenia te ułatwią także integrację społecznoekonomiczną migrantów, zmniejszając ich podatność na zagrożenia; mając na uwadze, że Kolumbię i Wenezuelę dzieli ponad 2 tys. kilometrów nieszczelnej granicy; mając na uwadze, że granica między Kolumbią a Wenezuelą to głównie gęsty las i trudny teren, co sprzyja nielegalnej działalności i przestępczości zorganizowanej;
M. mając na uwadze, że w ramach Funduszu Powierniczego UE dla Kolumbii uruchomiono 128 mln EUR z budżetu UE, 21 państw członkowskich, Chile i Zjednoczonego Królestwa; mając na uwadze, że 22 stycznia 2021 r. piąty komitet strategiczny funduszu określił swoje przyszłe linie strategiczne;
N. mając na uwadze kluczową rolę, jaką w działaniach na rzecz pokoju odgrywa społeczeństwo obywatelskie skupiające organizacje obrońców praw człowieka, organizacje kobiece, społeczności wiejskie, afrokolumbijskie i ludność rdzenną, które opracowują liczne inicjatywy i propozycje o zasięgu lokalnym, regionalnym i krajowym;
O. mając na uwadze, że UE i Kolumbia utrzymują ścisłą współpracę polityczną, gospodarczą i handlową na podstawie protokołu uzgodnień z listopada 2009 r. oraz umowy handlowej między Kolumbią i Peru a UE i jej państwami członkowskimi; ostatecznym celem tej współpracy jest nie tylko nadanie impulsu stosunkom gospodarczym między stronami, lecz także umocnienie pokoju i demokracji, poszanowanie praw człowieka, trwały rozwój i dobrobyt obywateli; mając na uwadze, że Kolumbia jest partnerem strategicznym i ma kluczowe znaczenie dla stabilności w regionie; mając na uwadze ustanowienie przez Republikę Kolumbii ram jej udziału w operacjach zarządzania kryzysowego prowadzonych przez Unię Europejską, które weszły w życie 1 marca 2020 r.;
P. mając na uwadze, że te bliskie stosunki rozciągają się na fora współpracy międzynarodowej w głównych sprawach ważnych dla obu stron, takich jak walka o pokój oraz zwalczanie terroryzmu i handlu narkotykami;
1. ponownie wyraża poparcie dla ostatecznego porozumienia pokojowego w Kolumbii i z zadowoleniem przyjmuje niedawny dialog między stronami oraz uznaje ich starania polityczne, realizm i wytrwałość; ponownie wyraża gotowość do dalszego udzielania wszelkiej możliwej pomocy politycznej i finansowej, aby wspierać wszechstronne wdrożenie porozumienia pokojowego, wspomagać etap pokonfliktowy, w którym udział społeczności lokalnych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego pozostaje niezbędny, oraz by należycie uwzględnić wyrażone przez ofiary priorytety dotyczące prawdy, sprawiedliwości, odszkodowań i gwarancji niepowtórzenia konfliktu; ponownie wyraża solidarność z wszystkimi ofiarami;
2. podkreśla, że kolumbijskie porozumienie pokojowe jest często podawane za wzór na całym świecie ze względu na determinację w dążeniu do rozwiązania problemów, które doprowadziły do konfliktu, oraz skupienie się na prawach i godności ofiar; przypomina, że należy wprowadzić w życie wszystkie elementy tego złożonego i innowacyjnego porozumienia, ponieważ łącznie przyczynią się one do zażegnania pierwotnych przyczyn konfliktu; apeluje do rządu Kolumbii o dalsze postępy we wdrażaniu wszystkich aspektów porozumienia pokojowego;
3. z zadowoleniem przyjmuje postępy poczynione przez Kolumbię w takich dziedzinach jak kompleksowa reforma rolna, programy rozwoju obszarów wiejskich, ochrona praw ofiar, rozwiązanie problemu niedozwolonych środków odurzających, zastępowanie nielegalnych upraw, zwrot ziemi i reintegracja byłych bojowników oraz zachęca do podjęcia dodatkowych wysiłków w celu wdrożenia wszystkich aspektów porozumienia pokojowego, w szczególności tych obszarów społeczno-gospodarczych, w których osiągnięto mniejsze postępy; podkreśla, jak ważne jest, aby procesowi pokojowemu towarzyszyły zdecydowane wysiłki na rzecz zwalczania nierówności i ubóstwa, w tym znalezienie sprawiedliwych rozwiązań dla ludzi i społeczności, którym odebrano ziemię; uważa, że należy udzielić szczególnego wsparcia grupom, które niewspółmiernie ucierpiały na skutek konfliktu, takim jak społeczność afrokolumbijska i ludy tubylcze; uznaje prace rad terytorialnych na rzecz pokoju, pojednania i współistnienia;
4. podkreśla fundamentalną i historyczną rolę planów rozwoju opartych na podejściu terytorialnym, sformułowanych przez społeczności w 170 gminach najbardziej dotkniętych odpływem ludności, ubóstwem i przemocą;
5. z zadowoleniem przyjmuje wszystkie działania podjęte już przez jurysdykcję na rzecz pokoju w celu stworzenia przyszłości, której centralnym elementem będzie budowanie pokoju i brak bezkarności, oraz wzywa jurysdykcję na rzecz pokoju do kontynuowania znacznych wysiłków pomimo licznych wyzwań, w tym opóźnień we wdrażaniu prawodawstwa; wzywa władze Kolumbii do zachowania autonomii i niezależności zintegrowanego systemu na rzecz prawdy, sprawiedliwości, zadośćuczynienia i zapobiegania powtórzeniu konfliktu oraz do jego ochrony z uwagi na jego istotny wkład w stabilny i trwały pokój;
6. potępia zabójstwa i akty przemocy popełniane wobec obrońców praw człowieka, byłych bojowników FARC oraz przywódców społeczności i ludów tubylczych; podkreśla, że rozwiązanie problemu utrzymującej się wobec nich przemocy jest jednym z głównych wyzwań w Kolumbii; zauważa, że konflikt nasilił się na obszarach wiejskich kraju, i ubolewa nad przemocą na tych obszarach, której głównym powodem są nielegalne ugrupowania zbrojne i przestępczość zorganizowana związana z handlem narkotykami i nielegalną działalnością wydobywczą; zauważa, że zgłoszono szereg przypadków przymusowych wysiedleń, przymusowej rekrutacji, przemocy seksualnej wobec dzieci i kobiet, masakr, tortur i innych aktów okrucieństwa, a także ataków na społeczności i władze etniczne oraz naciski na władze publiczne; wzywa do prowadzenia szybkich i dokładnych dochodzeń oraz do pociągnięcia winnych do odpowiedzialności; wzywa państwo kolumbijskie do zwiększenia i zagwarantowania ochrony i bezpieczeństwa wszystkim liderom społecznym i politycznym, działaczom społecznym oraz obrońcom środowiska i społeczności wiejskich; zwraca szczególną uwagę na problematyczną sytuację w departamencie Cauca, podniesioną w deklaracji ONZ;
7. docenia wysiłki w walce z przestępczością zorganizowanych grup zbrojnych i innych organizacji; podkreśla potrzebę podjęcia pilnych działań, aby zwiększyć ich ochronę, i w związku z tym wzywa do silniejszej zintegrowanej obecności państwa na tych terytoriach oraz do przyjęcia przez krajową komisję ds. gwarancji bezpieczeństwa polityki publicznej mającej na celu rozbicie organizacji przestępczych; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje strategiczny plan bezpieczeństwa i ochrony osób reintegrowanych;
8. z zadowoleniem przyjmuje przedłużenie obowiązywania ustawy o ofiarach do 2031 r. i zwiększenie przewidzianego w niej budżetu; skorzysta z niej ponad 9 mln osób zarejestrowanych w jednolitym rejestrze ofiar; z zadowoleniem przyjmuje także skuteczny udział FARC (obecnie partii Comunes) w życiu politycznym oraz postępy poczynione w zakresie reintegracji niemal 14 000 byłych bojowników; z zadowoleniem przyjmuje wykupienie przez rząd 7 z 24 dawnych stref szkolenia i reintegracji oraz podkreśla, oprócz objęcia ochroną socjalną ponad 13 000 byłych bojowników, rozmieszczenie środków bezpieczeństwa w dawnych strefach szkolenia i reintegracji;
9. uznaje wysiłki podejmowane przez kolumbijskie instytucje i zachęca je do poczynienia większych postępów, aby zapewnić pełne i stałe przestrzeganie praw człowieka zgodnie ze spoczywającym na nich obowiązkiem zagwarantowania bezpieczeństwa obywateli; zwraca uwagę na spadek wskaźnika zabójstw z 25 do 23,7 na 100 000 mieszkańców w latach 2019-2020, co znalazło potwierdzenie w sprawozdaniu Wysokiego Komisarza ONZ ds. Praw Człowieka; docenia zaangażowanie rządu w ochronę przywódców społecznych, obrońców praw człowieka i byłych bojowników oraz społeczności zamieszkujących odległe rejony kraju;
10. wyraża zaniepokojenie faktem, że mimo obowiązku dostarczania informacji o szlakach przemytu narkotyków i źródłach finansowania grup przestępczych, które atakują obrońców, przywódców i byłych bojowników, dotychczas byli partyzanci nie przekazali tych informacji; wyraża również zaniepokojenie, że termin przekazania aktywów byłych FARC na odszkodowania dla ofiar upłynął 31 grudnia 2020 r. i że przekazano jedynie 4 % uzgodnionej kwoty;
11. zachęca rząd do przyjęcia w obecnej sytuacji gospodarczej wszystkich środków niezbędnych do promowania zmian strukturalnych, zgodnie z zaleceniem ONZ, które pomogłyby poprawić ogólną sytuację i zmaksymalizować potencjał porozumienia pokojowego do poprawy sytuacji w zakresie praw człowieka w Kolumbii; apeluje do organizacji obywatelskich o współpracę na rzecz przywrócenia zgodnego współistnienia w Kolumbii;
12. podkreśla ponownie, że przemoc nie jest uprawnioną metodą walki politycznej, i zwraca się do tych, którzy dotychczas sądzili inaczej, by zaakceptowali demokrację ze wszystkimi jej konsekwencjami i wymogami, w tym w pierwszej kolejności ostatecznym porzuceniem broni oraz obroną idei i aspiracji przez stosowanie się do zasad demokracji i praworządności; w związku z tym wzywa Armię Wyzwolenia Narodowego, uznawaną przez UE za organizację przestępczą, i ugrupowania dysydenckie FARC-EP do zaprzestania przemocy i ataków terrorystycznych w Kolumbii oraz do stanowczego i zdecydowanego opowiedzenia się bez dalszej zwłoki za pokojem w Kolumbii;
13. podkreśla postępy poczynione w usuwaniu min przeciwpiechotnych w 129 gminach oraz przedłużenie terminu zakończenia tego zadania do 2025 r.;
14. docenia niezwykły i bezprecedensowy krok poczyniony przez Kolumbię, polegający na nadaniu tymczasowego statusu osoby chronionej około 1,8 mln wenezuelskich migrantów mieszkających w tym kraju, co ułatwi korzystanie z przysługujących im praw człowieka i ochronę tych praw oraz przyczyni się do ograniczenia cierpienia wenezuelskich migrantów w Kolumbii, a jednocześnie zapewni lepszą pomoc, np. w zakresie szczepień przeciwko COVID-19, ochrony i integracji społecznej; wyraża nadzieję, że inicjatywa UE wspierająca regionalne wysiłki na rzecz poradzenia sobie z kryzysem migracyjnym utoruje drogę do silniejszego wsparcia wraz z wielką solidarnością Kolumbii, i wzywa innych członków społeczności międzynarodowej do połączenia sił w celu wsparcia Kolumbii w tym procesie; wzywa do wzmocnienia działań mających na celu znalezienie politycznego i demokratycznego rozwiązania kryzysu w Wenezueli;
15. zwraca się do Komisji i Rady Europejskiej o podwojenie wsparcia politycznego i finansowego dla Kolumbii w ramach nowych instrumentów współpracy w nowym okresie budżetowym;
16. podkreśla działania UE, zwłaszcza Europejskiego Funduszu na rzecz Pokoju w Kolumbii, którego zasoby przeznacza się głównie na kompleksową reformę obszarów wiejskich i reintegrację, a zwłaszcza na programy rozwoju oparte na podejściu terytorialnym i na uregulowanie tytułów własności gruntów;
17. podkreśla udział sektora prywatnego we wspieraniu ofiar, w reintegracji, zastępowaniu nielegalnych upraw oraz pomocy dla 170 gmin objętych terytorialnymi planami rozwoju; zwraca się do Komisji o zwiększenie synergii umowy handlowej i nowych instrumentów współpracy mających na celu zagwarantowanie dostępu do europejskiego rynku, wymiany i inwestycji, tak aby zapewnić trwałość projektów produkcyjnych, dochody beneficjentów oraz zmniejszyć ich podatność na przestępczość i nielegalną działalność;
18. uważa, że pomyślne wdrożenie porozumienia pokojowego z 2016 r., jako wkład w pokój i stabilność na świecie, pozostanie jednym z kluczowych priorytetów zacieśnionych stosunków dwustronnych na mocy protokołu ustaleń zatwierdzonego przez Radę w styczniu 2021 r.; w tym samym duchu zachęca UE i Kolumbię do dalszej współpracy w celu poprawy warunków życia obywateli Kolumbii i UE poprzez zwiększenie synergii partnerstwa handlowego UE-Kolumbia i porozumienia pokojowego; popiera przedłużenie mandatu specjalnego wysłannika ds. procesu pokojowego w Kolumbii;
19. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, rotacyjnej prezydencji UE, Wysokiemu Przedstawicielowi Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa oraz Wiceprzewodniczącemu Komisji, Europejsko-Latynoamerykańskiemu Zgromadzeniu Parlamentarnemu oraz rządowi i Kongresowi Republiki Kolumbii.
