P9_TA(2021)0130Decyzja Parlamentu Europejskiego z dnia 27 kwietnia 2021 r. w sprawie zawarcia porozumienia międzyinstytucjonalnego pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą Unii Europejskiej a Komisją Europejską w sprawie obowiązkowego rejestru służącego przejrzystości (2020/2272(ACI))
(2021/C 506/22)
(Dz.U.UE C z dnia 15 grudnia 2021 r.)
Parlament Europejski,
- uwzględniając decyzję Konferencji Przewodniczących z dnia 9 grudnia 2020 r. zatwierdzającą projekt porozumienia międzyinstytucjonalnego ustanawiającego obowiązkowy rejestr służący przejrzystości,
- uwzględniając projekt porozumienia międzyinstytucjonalnego między Parlamentem Europejskim, Radą Unii Europejskiej i Komisją Europejską w sprawie obowiązkowego rejestru służącego przejrzystości (dalej zwanego "porozumieniem"),
- uwzględniając art. 11 ust. 1 i 2 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE),
- uwzględniając art. 295 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),
- uwzględniając projekt oświadczenia politycznego Parlamentu Europejskiego, Rady Unii Europejskiej i Komisji Europejskiej z okazji przyjęcia porozumienia międzyinstytucjonalnego w sprawie obowiązkowego rejestru służącego przejrzystości (dalej zwanego "oświadczeniem politycznym"),
- uwzględniając porozumienie międzyinstytucjonalne z dnia 16 kwietnia 2014 r. między Parlamentem Europejskim a Komisją Europejską w sprawie "Rejestru służącego przejrzystości" dotyczącego organizacji i osób samozatrudnionych zaangażowanych w opracowanie i realizację polityki Unii Europejskiej (dalej zwane "porozumieniem z 2014 r.") 1 ,
- uwzględniając wniosek Komisji z dnia 28 września 2016 r. dotyczący porozumienia międzyinstytucjonalnego w sprawie obowiązkowego rejestru służącego przejrzystości (COM(2016)0627),
- uwzględniając mandat negocjacyjny Parlamentu Europejskiego w sprawie wniosku Komisji z dnia 28 września 2016 r. dotyczącego porozumienia międzyinstytucjonalnego w sprawie obowiązkowego rejestru służącego przejrzystości, przyjęty przez Konferencję Przewodniczących 15 czerwca 2017 r.,
- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 września 2017 r. w sprawie rozliczalności, przejrzystości i rzetelności w instytucjach UE 2 ,
- uwzględniając nowy pakiet narzędzi służących przejrzystości przeznaczonych dla posłów, zatwierdzony przez Konferencję Przewodniczących 27 lipca 2018 r.,
- uwzględniając swoją decyzję z dnia 31 stycznia 2019 r. w sprawie poprawek do Regulaminu Parlamentu mających wpływ na tytuł I rozdziały 1 i 4, tytuł V rozdział 3, tytuł VII rozdziały 4 i 5, tytuł VIII rozdział 1, tytuł XII, tytuł XIV i załącznik II 3 , w szczególności art. 11 i 35,
- uwzględniając art. 148 ust. 1 Regulaminu,
- uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Konstytucyjnych (A9-0123/2021),
A. mając na uwadze, że art. 11 ust. 2 TUE stanowi, że "instytucje utrzymują otwarty, przejrzysty i regularny dialog ze stowarzyszeniami przedstawicielskimi i społeczeństwem obywatelskim";
B. mając na uwadze, że kryzys sanitarny wywołany pandemią COVID doprowadził do pojawienia się nowych form interakcji między przedstawicielami interesów a decydentami;
C. mając na uwadze, że Unia będzie w różnych formach wypłacać państwom członkowskim bezprecedensowe kwoty wsparcia finansowego na zwalczanie skutków pandemii, a wszystkie związane z tym decyzje muszą być podejmowane w pełni przejrzyście, przy zapewnieniu pełnej rozliczalności po stronie decydentów unijnych;
D. mając na uwadze, że obywatele powinni darzyć instytucje unijne jak największym zaufaniem; mając na uwadze, że zaufanie takie może istnieć tylko przy założeniu, że reprezentacja interesów podlega wysokim standardom etycznym oraz że przedstawiciele na szczeblu Unii pochodzący z wyboru, komisarze oraz urzędnicy unijni działają niezależnie, przejrzyście i odpowiedzialnie; mając na uwadze, że niezależny organ wspólny dla instytucji unijnych mógłby w przyszłości przyczynić się do ustanowienia wspólnych ram etycznych dla urzędników unijnych, które regulowałyby ich kontakty z przedstawicielami grup interesu; mając na uwadze, że w kontekście funkcjonowania rejestru służącego przejrzystości należy w stosownych przypadkach zwracać uwagę na to, czy i jak rejestrujące się i zarejestrowane podmioty przestrzegają wartości unijnych oraz ogólnych standardów etycznych;
E. mając na uwadze, że Parlament stosuje na różnych szczeblach indywidualne środki wdrażające porozumienie - począwszy od przyjmowania przepisów wykonawczych przez Prezydium aż po zmianę Regulaminu;
F. mając na uwadze, że w porozumieniu każda z trzech instytucji sygnatariuszy zgadza się przyjąć indywidualne decyzje upoważniające zarząd rejestru (dalej zwany "zarządem") i sekretariat rejestru (dalej zwany "sekretariatem) do podejmowania decyzji w jej imieniu zgodnie z art. 9 i art. 15 ust. 2 porozumienia;
Cel i zakres stosowania
1. z zadowoleniem przyjmuje porozumienie jako kolejny krok w kierunku podniesienia standardów etycznej reprezentacji interesów; przypomina jednak, że zgodnie z art. 295 TFUE instytucje mogą jedynie ustalać warunki współpracy, i dlatego muszą korzystać z przysługujących im uprawnień do samoorganizacji, aby nałożyć na podmioty trzecie faktyczny obowiązek zapisania się w rejestrze; przypomina, że od dawna opowiada się za oparciem rejestru służącego przejrzystości na akcie ustawodawczym, gdyż tylko w takiej postaci będzie on prawnie wiążący dla stron trzecich;
2. nalega, aby zgodnie z oświadczeniem politycznym instytucje zobowiązały się do skoordynowanego podejścia do wspólnej kultury przejrzystości z myślą o poprawie i dalszym umocnieniu etycznej reprezentacji interesów; podkreśla, że na mocy porozumienia, a także na mocy art. 13 ust. 2 TUE instytucje obowiązane są lojalnie ze sobą współpracować przy opracowywaniu wspólnych ram, i dlatego powinny dążyć do jak najwyższego poziomu zaangażowania; wskazuje, że środki, o których mowa w porozumieniu, stanowią minimum i mogą być dalej rozszerzane, z zastrzeżeniem wsparcia politycznego i z uwzględnieniem konstytucyjnych i prawnych ograniczeń, jakimi cechują się porozumienia międzyinstytucjonalne;
3. potwierdza, że trzeba kontynuować dialog międzyinstytucjonalny, aby oprzeć rejestr służący przejrzystości na prawnie wiążącym akcie prawa wtórnego Unii;
4. proponuje, by uczestnicy Konferencji w sprawie przyszłości Europy przedyskutowali możliwość ustanowienia autonomicznej podstawy prawnej, która umożliwiłaby współprawodawcom przyjmowanie w zwykłej procedurze ustawodawczej unijnych aktów ustawodawczych w celu nałożenia wiążących zasad etycznych na przedstawicieli grup interesu w kontaktach z instytucjami unijnymi;
5. z zadowoleniem odnotowuje, że Rada Unii Europejskiej z obserwatora stała się oficjalną stroną porozumienia; zauważa jednak, że wprowadzone przez nią rozwiązania obejmują tylko spotkania z urzędnikami najwyższego szczebla oraz - wyłącznie na zasadzie dobrowolności - spotkania stałych przedstawicieli i zastępców stałych przedstawicieli podczas prezydencji danego państwa i w ciągu poprzedzających ją sześciu miesięcy; zaznacza, że aby zapewnić wiarygodność wspólnych ram, wszystkie stałe przedstawicielstwa powinny w nich uczestniczyć za pośrednictwem swoich dobrowolnych systemów i stosować je nadal po zakończeniu prezydencji danego państwa oraz rozciągnąć je, w miarę możliwości, na innych urzędników;
6. wskazuje, że w procesie negocjacji Komisja nie poczyniła znaczących dodatkowych zobowiązań związanych z udziałem we wspólnych ramach; ubolewa w szczególności, że ich zakres osobowy obejmuje jedynie najwyższych rangą pracowników instytucji; nalega, aby we wszelkich przeglądach ustaleń dotyczących warunkowości we wszystkich trzech instytucjach uwzględniono spotkania z innymi pracownikami instytucji, od szczebla kierowników działów wzwyż;
7. z zadowoleniem przyjmuje zobowiązania podjęte przez Parlament w procesie negocjacji w sprawie warunków i uzupełniających środków służących przejrzystości; uważa, że zmiana art. 11 i 35 Regulaminu to wyraz silnego zaangażowania w tym zakresie; z zadowoleniem odnotowuje, że w porozumieniu zagwarantowano konstytucyjne prawo posłów do swobodnego wykonywania mandatu;
8. z zadowoleniem przyjmuje możliwość uczestnictwa instytucji, organów, urzędów i agencji unijnych na zasadzie dobrowolności; uważa, że instytucje sygnatariusze powinny zachęcać do takiego uczestnictwa, gdyż mają obowiązek promować korzystanie z rejestru i same jak najpełniej z niego korzystać; zaznacza, że taki udział będzie wymagał od instytucji sygnatariuszy przeznaczenia dodatkowych zasobów na funkcjonowanie rejestru;
Objęte działania
9. podkreśla, że w porozumieniu zastosowano podejście oparte na kryterium działalności, obejmujące pośrednią działalność lobbingową; zwraca uwagę na znaczenie uwzględnienia takiej działalności, w szczególności w kontekście pojawienia się, w związku z pandemią, nowych form interakcji przedstawicieli grup interesu z decydentami UE;
10. z zadowoleniem przyjmuje doprecyzowanie działań objętych i działań nieobjętych porozumieniem, w tym wyłączenie spotkań spontanicznych oraz włączenie pośredników z państw trzecich, którzy nie mają statusu dyplomatycznego;
11. uważa, że należy wskazać, które spotkania z przedstawicielami grup interesu powinny być publikowane jako spotkania planowane z wyprzedzeniem; z zadowoleniem przyjmuje praktykę Komisji polegającą na publikowaniu informacji także o spotkaniach odbywających się w formie innej niż osobiste spotkania, takich jak wideokonferencje; nalega, aby umówione rozmowy telefoniczne również uznawać za spotkania;
Warunkowość, sprawozdanie roczne i przegląd
12. jest zdania, że wdrażanie środków warunkowości i innych uzupełniających środków służących przejrzystości w drodze indywidualnych decyzji umożliwia zgodność z odpowiednimi wewnętrznymi uprawnieniami organizacyjnymi trzech instytucji sygnatariuszy; w związku z tym z zadowoleniem odnotowuje, że sprawozdanie roczne rozszerzono tak, by uwzględniało wdrażanie takich środków przyjętych przez instytucje sygnatariuszy;
13. proponuje, by sprawozdanie roczne zawierało informacje o zarejestrowanych podmiotach poddanych czynnościom sprawdzającym i ostatecznie usuniętych z rejestru za niezgodność z kodeksem postępowania;
14. z zadowoleniem przyjmuje właściwie zaplanowany w czasie i regularny przegląd środków wykonawczych przyjętych na podstawie art. 5 porozumienia, mający na celu przedstawienie zaleceń dotyczących usprawnienia i wzmocnienia takich środków;
15. wzywa instytucje sygnatariuszy, aby przed kolejnym przeglądem rejestru przeanalizowały wpływ nowych przepisów o przejrzystości - w tym warunków i uzupełniających środków służących przejrzystości przyjętych przez instytucje we wspólnych ramach - na procedury decyzyjne, a także wpływ tych przepisów na postrzeganie instytucji unijnych przez obywateli;
16. podkreśla, że jasna i terminowa publikacja warunków i uzupełniających środków służących przejrzystości jest konieczna do tego, by zapewnić przedstawicielom grup interesu i obywatelom przejrzystość, która stanowi podstawę ich zaufania do dobrego funkcjonowania wspólnych ram;
Rola Parlamentu Europejskiego
17. z zadowoleniem przyjmuje zobowiązania poczynione przez Parlament w toku negocjacji, w szczególności w odniesieniu do propozycji zatytułowanej "Likwidacja luk prawnych - propozycje Parlamentu dotyczące warunkowości", oraz zaznacza, że niezwłocznie trzeba je w pełni wdrożyć i podać do wiadomości publicznej zgodnie z art. 5 ust. 3 porozumienia;
18. zaznacza, że trzeba zapewnić w Parlamencie wysoki stopień poczucia odpowiedzialności politycznej za proces wdrażania i przeglądu; sugeruje, że proces przeglądu przewidziany w art. 14 porozumienia powinien być opracowywany i kształtowany w ścisłej współpracy z wiceprzewodniczącym Parlamentu odpowiedzialnym za rejestr służący przejrzystości;
19. wzywa szczególnie, aby Prezydium i inne właściwe organy szybko wdrożyły następujące środki:
a) ustanowiły bezpośredni związek między publikowaniem informacji o planowanych spotkaniach na podstawie art. 11 ust. 3 a rejestrem służącym przejrzystości oraz wprowadziły znaczące ulepszenia, tak aby to narzędzie publikacyjne stało się w pełni przyjazne dla użytkowników i obejmowało funkcję wyszukiwania;
b) ustanowiły bezpośredni związek między śladem legislacyjnym przewidzianym w art. 4 ust. 6 kodeksu postępowania posłów do Parlamentu Europejskiego w zakresie interesów finansowych i konfliktu interesów, zawartego w załączniku I do Regulaminu, a rejestrem służącym przejrzystości;
c) wprowadziły zasadę spotkań wyłącznie z zarejestrowanymi przedstawicielami grup interesu, wiążącą urzędników Parlamentu od szczebla kierowników działów do szczebla sekretarza generalnego włącznie;
d) zaleciły, aby pracownicy Parlamentu spotykali się z osobami lub organizacjami objętymi zakresem rejestru służącego przejrzystości tylko wtedy, gdy są one zarejestrowane, i aby systematycznie sprawdzali to przed spotkaniami z takimi osobami lub organizacjami;
e) opracowały kompleksowe podejście, aby uzależnić udział prelegentów we wszystkich wydarzeniach organizowanych przez komisje lub zespoły międzypartyjne, takich jak warsztaty i seminaria, a także spotkania, od rejestracji, przy czym powinno to dotyczyć wszystkich podmiotów objętych zakresem rejestru służącego przejrzystości;
f) opracowały kompleksowe i wspólne podejście do współorganizacji wydarzeń w pomieszczeniach Parlamentu i w stosownych przypadkach uzależniły ją od rejestracji, przy czym powinno to dotyczyć wszystkich podmiotów objętych zakresem rejestru służącego przejrzystości;
20. wzywa szczególnie Konferencję Przewodniczących Komisji, aby:
a) przyjęła wytyczne pomagające sprawozdawcom, kontrsprawozdawcom i przewodniczącym komisji w wypełnianiu obowiązków wynikających z art. 11 ust. 3;
b) przyjęła wytyczne dla sekretariatów komisji, które powinny wspierać posłów, systematycznie przypominając im o możliwości opublikowania - zgodnie z art. 4 ust. 6 Kodeksu postępowania posłów do Parlamentu Europejskiego w zakresie interesów finansowych i konfliktu interesów, zawartego w załączniku I do Regulaminu - wykazu przedstawicieli grup interesu, z którymi konsultowano się w sprawach związanych z przedmiotem sprawozdania;
21. wzywa Komisję Spraw Konstytucyjnych, aby w procesie przeglądu Regulaminu Parlamentu rozważyła dalsze środki służące przejrzystości, które należy wprowadzić, aby zwiększyć zaangażowanie Parlamentu we wspólne ramy; podkreśla znaczenie wymogów formalnych, które mają zastosowanie do wszelkich przeglądów Regulaminu;
Kwalifikowalność, kodeks postępowania, informacje wymagane od zarejestrowanych podmiotów
22. zauważa, że przestrzeganie kodeksu postępowania, o którym mowa w załączniku I do porozumienia, należy do kryteriów kwalifikowalności oraz że zarejestrowane podmioty muszą uwzględniać wymogi poufności i zasady obowiązujące byłych członków i pracowników instytucji, mające do nich zastosowanie po odejściu z funkcji;
23. z zadowoleniem przyjmuje doprecyzowanie, że gdy podmioty zarejestrowane podzlecają część swojej działalności innym podmiotom, nie zwalnia ich to z obowiązku zapewnienia przestrzegania tych samych standardów etycznych, którym same podlegają;
24. z zadowoleniem odnotowuje, że zarejestrowane podmioty mają obowiązek publikować informacje finansowe zarówno klientów, jak i pośredników oraz że wymagane są również informacje finansowe od zarejestrowanych podmiotów, które nie reprezentują interesów komercyjnych; z zadowoleniem odnotowuje, że zarejestrowane podmioty mają nie tylko obowiązek corocznej publikacji danych finansowych, ale także obowiązek ich uaktualniania, w szczególności jeśli nastąpi istotna zmiana w danych w następstwie decyzji wykonawczych;
25. podkreśla, że zarejestrowane podmioty mają teraz obowiązek przekazywać informacje na temat wniosków ustawodawczych, polityki lub inicjatyw, do których odnoszą się rejestrowane działania; uważa, że przyczyni się to do większej przejrzystości reprezentowanych przez nie interesów;
Sekretariat i zarząd
26. z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie do zwiększenia zasobów na utrzymanie, rozwój i promocję rejestru, a także oficjalny wkład Rady w funkcjonowanie sekretariatu; uważa, że takie zobowiązania na rzecz wspólnych ram powinny zwiększyć zdolność sekretariatu do terminowego udzielania wskazówek rejestrującym się lub zarejestrowanym podmiotom oraz do udzielania im pomocy w rejestracji i aktualizacji wymaganych danych; wskazuje w szczególności, że zasoby kadrowe są bardzo ograniczone w stosunku do liczby zarejestrowanych podmiotów w porównaniu z podobnymi systemami krajowymi oraz że szkodzi to skuteczności działania rejestru; apeluje do instytucji o zapewnienie zasobów i personelu niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania sekretariatu i zarządu;
27. uważa, że jednakowa pozycja wszystkich trzech instytucji w sprawach dotyczących funkcjonowania sekretariatu i zarządu powinna zapewnić konsensus, budować wspólną odpowiedzialność za ramy i sprzyjać wspólnej kulturze przejrzystości;
28. z zadowoleniem przyjmuje utworzenie zarządu i to, że ma on za zadanie nadzorować ogólne administracyjne wdrażanie porozumienia i działać jako organ odwoławczy w odniesieniu do środków podejmowanych przez sekretariat; z zadowoleniem odnotowuje, że porozumienie obejmuje solidną procedurę administracyjną zapewniającą zarejestrowanym podmiotom prawa proceduralne;
Przepisy proceduralne
29. zatwierdza zawarcie porozumienia zawartego w załączniku A do niniejszej decyzji;
30. zatwierdza oświadczenie polityczne Parlamentu Europejskiego, Rady Unii Europejskiej i Komisji Europejskiej zawarte w załączniku B do niniejszej decyzji, które zostanie opublikowane w serii L Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej wraz z porozumieniem;
31. postanawia, że zgodnie z art. 9 i art. 15 ust. 2 porozumienia od chwili jego wejścia w życie zarząd i sekretariat są upoważnione do podejmowania w imieniu Parlamentu Europejskiego indywidualnych decyzji dotyczących podmiotów składających wniosek rejestracyjny i podmiotów zarejestrowanych, zgodnie z porozumieniem międzyinstytucjonalnym z dnia 20 maja 2021 r. pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą Unii Europejskiej i Komisja Europejską w sprawie obowiązkowego rejestru służącego przejrzystości 4 ;
32. zobowiązuje swojego przewodniczącego do podpisania porozumienia wraz z przewodniczącym Rady i przewodniczącym Komisji oraz do zarządzenia jego publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej;
33. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej decyzji, wraz z załącznikami, do wiadomości Rady, Komisji oraz parlamentów państw członkowskich.
