Południowe sąsiedztwo, w szczególności Libia, w tym kwestie humanitarne.

Południowe sąsiedztwo, w szczególności Libia, w tym kwestie humanitarne

P7_TA(2011)0095

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 10 marca 2011 r. w sprawie południowych krajów ościennych, a w szczególności Libii

(2012/C 199 E/18)

(Dz.U.UE C z dnia 7 lipca 2012 r.)

Parlament Europejski,

– uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych z dnia 1 marca 2011 r. jednomyślnie zawieszającą członkostwo Libii w Radzie Praw Człowieka ONZ,

– uwzględniając rezolucję Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych nr 1970/2011 z dnia 26 lutego 2011 r.,

– uwzględniając decyzję Rady z dnia 28 lutego 2011 r. wdrażającą rezolucję Rady Bezpieczeństwa ONZ i nakładającą dodatkowe środki restrykcyjne na osoby odpowiedzialne za brutalne potraktowanie ludności cywilnej w Libii,

– uwzględniając rezolucję Rady Praw Człowieka ONZ nr S-15/2, przyjętą w dniu 25 lutego 2011 r.,

– uwzględniając zawieszenie w dniu 22 lutego 2011 r. negocjacji w sprawie umowy ramowej między UE a Libią,

– uwzględniając niedawne oświadczenia w sprawie Libii oraz Afryki Północnej złożone przez wysoką przedstawiciel Catherine Ashton,

– uwzględniając wcześniejsze rezolucje w sprawie Libii, a w szczególności rezolucję z dnia 17 czerwca

2010 r. w sprawie egzekucji w Libii⁽¹⁾ oraz zalecenie Parlamentu Europejskiego z dnia 20 stycznia

2011 r. wymieniające niezbędne warunki negocjacji umowy ramowej między UE a Libią⁽²⁾,

– uwzględniając konwencję genewską z dnia 28 lipca 1951 r. oraz protokół z dnia 31 stycznia 1967 r. w sprawie statusu uchodźców,

– uwzględniając Afrykańską kartę praw człowieka i ludów oraz jej protokół dotyczący ustanowienia Afrykańskiego Trybunału Praw Człowieka i Ludów, ratyfikowane przez Libię odpowiednio w dniu 26 marca 1987 r. i 19 listopada 2003 r.,

– uwzględniając art. 110 ust. 4 Regulaminu PE,

A. mając na uwadze, że niedawne demonstracje w kilku krajach arabskich w Afryce Północnej i na Bliskim Wschodzie są wezwaniem do położenia kresu autorytarnym reżimom oraz do reform politycznych, gospodarczych i społecznych, a także apelem o wolność, demokrację i lepsze warunki życia dla obywateli; mając na uwadze, że masowe protesty w wielu krajach arabskich pokazały, że niedemokratyczne i autorytarne rządy nie mogą zagwarantować wiarygodnej stabilności oraz że wartości demokratyczne mają zasadnicze znaczenie dla partnerstwa gospodarczego i politycznego,

B. mając na uwadze, że protesty przeciwko libijskiemu reżimowi rozpoczęły się w mieście Bengazi w dniu 15 lutego 2011 r. i rozprzestrzeniły się na cały kraj, obejmując Al Bajdę, Al Kubbę, Darnę i Az Zintan, a protestujący przejęli kontrolę nad szeregiem miast, w szczególności we wschodniej Libii,

C. mając na uwadze, że protestujący stali się celem ataków o niespotykanej dotychczas sile ze strony reżimu Kaddafiego, który wykorzystał libijskie siły zbrojne, milicję i najemników oraz żołnierzy zagranicznych, by siłą zdławić protesty, w tym stosując masowy ostrzał z broni maszynowej oraz używając snajperów, samolotów i helikopterów wojskowych; mając na uwadze, że w rezultacie gwałtownie wzrosła liczba ofiar śmiertelnych, a wiele osób zostało rannych lub aresztowanych,

D. mając na uwadze, że gwałtowna i brutalna reakcja reżimu w stosunku do Libijczyków doprowadziła nie tylko do ucieczki wielu żołnierzy, lecz również do rezygnacji członków reżimu,

E. mając na uwadze, że zgodnie z wyliczeniami Rady Praw Człowieka ONZ na przestrzeni ostatnich kilku dni ponad 200 000 osób uciekło z Libii do sąsiadujących z nią Tunezji, Egiptu i Nigru, zaś setki tysięcy uchodźców i pracowników zagranicznych toczy desperacką walkę, by uciec przed konfliktem lub opuścić Libię, mając na uwadze, że jest to kryzys humanitarny, który wymaga bezzwłocznej reakcji ze strony UE,

F. mając na uwadze, że w następstwie przyjęcia w drodze konsensusu przez Radę Praw Człowieka ONZ podczas jej 15. specjalnego posiedzenia, które odbyło się w dniu 25 lutego 2011 r., rezolucji w sprawie sytuacji w zakresie praw człowieka w Libii, w której potępiono poważne i systematyczne naruszenia praw człowieka w Libii i wskazano, że niektóre z nich można uznać za zbrodnie przeciwko ludzkości, Zgromadzenie Ogólne ONZ postanowiło dnia 2 marca 2011 r. - zgodnie z zaleceniem samej Rady - zawiesić członkostwo Libii w Radzie Praw Człowieka ONZ,

G. mając na uwadze, że w odpowiedzi na rezolucję Rady Bezpieczeństwa ONZ w sprawie Libii z dnia 26 lutego 2011 r., w której stwierdzono, że sytuacją w tym kraju winien zająć się Międzynarodowy Trybunał Karny (MTK), dnia 3 marca 2011 r. prokurator MTK wszczął dochodzenie w sprawie domniemanych zbrodni przeciwko ludzkości popełnionych w Libii, w tym zbrodni, których dopuścili się Muamar Kaddafi i członkowie reżimu; mając na uwadze, że rezolucja Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1970 wprowadza embargo na sprzedaż broni do Libii oraz zakaz wyjazdu z kraju, zamrożenie aktywów rodziny Kaddafiego i członków reżimu, a jednocześnie upoważnia wszystkie państwa członkowskie ONZ do przejęcia i odpowiedniej utylizacji zakazanego sprzętu wojskowego,

H. mając na uwadze, że na mocy decyzji Rady z dnia 28 lutego 2011 r. nakłada się dodatkowe środki restrykcyjne, zwłaszcza w postaci zakazu wydawania wiz i zamrożenia środków, na osoby odpowiedzialne za brutalne traktowanie ludności cywilnej w Libii, wdrażając tym samym rezolucję Rady Bezpieczeństwa ONZ z dnia 26 lutego 2011 r. w sprawie Libii,

I. mając na uwadze, że od początku buntu wielu światowych przywódców wielokrotnie wzywało pułkownika Kaddafiego do ustąpienia,

J. mając na uwadze, że 22 lutego 2011 r. Liga Arabska zawiesiła członkostwo Libii, a 3 marca 2011 r. jej sekretarz generalny oświadczył, że organizacja ta - w porozumieniu z Unią Afrykańską - może opowiedzieć się za wprowadzeniem strefy zakazu lotów w Libii, jeżeli walki w tym kraju miałyby być kontynuowane,

K. mając na uwadze, że w oświadczeniu z dnia 5 marca 2011 r. libijska Tymczasowa Przejściowa Rada Narodowa zaapelowała do społeczności międzynarodowej o "wypełnienie zobowiązań w zakresie ochrony narodu libijskiego przed dalszymi aktami ludobójstwa i zbrodniami przeciwko ludzkości bez bezpośredniej interwencji zbrojnej na terytorium Libii",

L. mając na uwadze, że ze skutkiem od dnia 22 lutego 2011 r. UE zawiesiła toczące się negocjacje w sprawie umowy ramowej między UE a Libią, jak również wszystkie porozumienia o współpracy z Libią,

M. mając na uwadze, że UE jest żywotnie zainteresowana demokracją, stabilnością, dobrobytem i pokojem w Afryce Północnej; mając na uwadze, że ostatnie wydarzenia w Libii, Egipcie i Tunezji uwydatniły pilną potrzebę przeglądu zewnętrznej polityki UE w stosunku do regionu Morza Śródziemnego,

N. mając na uwadze, iż oczekuje się, że na nadzwyczajnym posiedzeniu Rady Europejskiej w piątek 11 marca 2011 r. dogłębnej analizie zostanie poddane sprawozdanie wysokiej przedstawiciel i Komisji na temat szybkiego dostosowania instrumentów UE, a także sprawozdanie wysokiej przedstawiciel na temat wsparcia procesów zmian i transformacji,

1. solidaryzuje się z narodem libijskim, a zwłaszcza z młodymi Libijczykami, którzy są najważniejszą siłą dążącą do wprowadzenia demokracji i do zmiany reżimu, docenia jego odwagę i determinację oraz zdecydowanie popiera jego uzasadnione aspiracje demokratyczne, gospodarcze i społeczne;

2. surowo potępia jawne i systematyczne łamanie przez reżim Kaddafiego praw człowieka w Libii, a zwłaszcza brutalne stłumienie pokojowych wystąpień zwolenników demokracji, dziennikarzy i obrońców praw człowieka; głęboko ubolewa, że wiele osób poniosło śmierć lub doznało obrażeń; składa kondolencje rodzinom ofiar; potępia podżeganie do wrogości wobec ludności cywilnej, które jest wyraźnie widoczne w oświadczeniach składanych przez Muammara Kaddafiego i jego syna Saifa al-Islama jako najważniejszych przedstawicieli reżimu;

3. wzywa do natychmiastowego zakończenia brutalnej dyktatury pułkownika Kaddafiego oraz wzywa go do natychmiastowego ustąpienia, aby zapobiec dalszemu rozlewowi krwi i umożliwić pokojowe przemiany polityczne; wzywa władze Libii do natychmiastowego odrzucenia przemocy oraz umożliwienia pokojowego rozwiązania sytuacji w odpowiedzi na uzasadnione oczekiwania narodu libijskiego; wzywa władze Libii do przestrzegania praw człowieka i międzynarodowego prawa humanitarnego, do zniesienia wszelkich ograniczeń wolności wypowiedzi, w tym za pośrednictwem Internetu, a także do umożliwienia natychmiastowego dostępu do kraju niezależnym obserwatorom nadzorującym przestrzeganie praw człowieka i zagranicznym mediom;

4. w pełni popiera rezolucję Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1970, w której potępia się rażące i systematyczne łamanie praw człowieka w Libii, a także wzywa do skierowania tej sprawy do Międzynarodowego Trybunału Karnego wraz z jednoczesnym wprowadzeniem embarga na dostawy broni do tego kraju i zakazu podróży dla rodziny Muammara Kaddafiego, a także do zamrożenia jej aktywów; podkreśla, że sprawcy ataków na ludność cywilną ponoszą osobistą odpowiedzialność karną w świetle prawa międzynarodowego, muszą zostać postawieni przed obliczem sprawiedliwości oraz że nie może być mowy o bezkarności; zdecydowanie popiera wszczęcie dochodzenia przez prokuratora Międzynarodowego Trybunału Karnego w sprawie domniemanych zbrodni przeciwko ludzkości popełnionych przez Muammara Kaddafiego i członków jego reżimu;

5. zauważa, że UE jako pierwsza wdrożyła sankcje nałożone przez Radę Bezpieczeństwa ONZ oraz że środki podjęte przez UE mają większy zakres i obejmują nałożenie odrębnych sankcji; z zadowoleniem przyjmuje decyzję Rady o zakazie prowadzenia z Libią handlu sprzętem, który mógłby zostać użyty do stosowania represji w kraju, a także wyraża zadowolenie z powodu rozszerzenia listy osób, których dotyczy zamrożenie aktywów i zakaz wydawania wiz; wzywa do ciągłej oceny skuteczności tych sankcji;

6. podkreśla, że wszelkie działania powinny dotyczyć całości libijskich aktywów, w tym również państwowych funduszy majątkowych zarządzanych przez Libijski Urząd ds. Inwestycji; wzywa do zamrożenia aktywów obejmujących wpływy ze sprzedaży ropy naftowej i gazu; wzywa Radę i państwa członkowskie do ujawnienia wszystkich szczegółów dotyczących całości zamrożonych aktywów; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje dyskusje na temat dalszych sankcji ze strony UE, w tym zamrożenia aktywów libijskich spółek mających powiązania z reżimem Kaddafiego;

7. z zadowoleniem przyjmuje decyzję Rady z dnia 28 lutego 2011 r. o zakazie dostaw do Libii broni, amunicji i odnośnego sprzętu; wzywa Radę, aby w związku z tym sprawdziła, czy doszło do naruszeń unijnego Kodeksu postępowania w sprawie wywozu broni, oraz przyjęła rygorystyczne środki gwarantujące pełne przestrzeganie tego kodeksu przez wszystkie państwa członkowskie; wzywa wysoką przedstawiciel do zbadania możliwości nałożenia embarga przy wykorzystaniu lotniczych i morskich zasobów WPBiO;

8. w pełni popiera decyzję Rady Praw Człowieka ONZ, by wysłać do Libii niezależną międzynarodową komisję śledczą w celu zbadania naruszeń międzynarodowego prawa praw człowieka, oraz decyzję Zgromadzenia Ogólnego ONZ z dnia 2 marca 2011 r., by zawiesić członkostwo Libii w Radzie Praw Człowieka ONZ;

9. wzywa UE i społeczność międzynarodową, aby podjęły wszelkie możliwe kroki w celu kompletnego odizolowania Kaddafiego i jego reżimu, zarówno w kraju, jak i za granicą;

10. podkreśla, że UE i jej państwa członkowskie muszą wypełnić swój obowiązek zapewnienia ochrony, aby ratować ludność cywilną w Libii przed zmasowanymi atakami zbrojnymi; zwraca uwagę, że w związku z tym nie można wykluczyć żadnej możliwości przewidzianej w Karcie Narodów Zjednoczonych; wzywa wysoką przedstawiciel i państwa członkowskie do przygotowania się na decyzję Rady Bezpieczeństwa ONZ w sprawie dalszych działań, w tym możliwości wprowadzenia strefy zakazu lotów, której celem jest uniemożliwienie reżimowi dokonywania nalotów na ludność cywilną; podkreśla, że wszelkie środki wprowadzane przez UE i jej państwa członkowskie powinny być zgodne z mandatem Narodów Zjednoczonych oraz skoordynowane z Ligą Państw Arabskich i Unią Afrykańską, a także zachęcać te organizacje do kierowania wysiłkami międzynarodowymi;

11. wzywa wiceprzewodniczącą Komisji/wysoką przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa do nawiązania stosunków z libijską Tymczasową Przejściową Radą Narodową oraz do rozpoczęcia procesu zmierzającego do nadania im oficjalnego charakteru w celu wspomożenia procesu zmian w kierunku systemu demokratycznego, zadbania o zaangażowanie dużej liczby przedstawicieli społeczeństwa libijskiego oraz wzmocnienia pozycji kobiet i mniejszości w procesie zmian, a także do wspierania Tymczasowej Przejściowej Rady Narodowej na wyzwolonym obszarze, tak aby osłabić presję na ludność lokalną oraz zaspokoić jej podstawowe potrzeby humanitarne, zapewniając między innymi pomoc medyczną;

12. wzywa UE, aby przyczyniła się do reform demokratycznych oraz utworzenia instytucji państwa prawa w Libii, zapewniając wsparcie dla rozwoju wolnych mediów i niezależnych organizacji społeczeństwa obywatelskiego, zwłaszcza demokratycznych partii politycznych, z myślą o przeprowadzeniu w przyszłości demokratycznych wyborów;

13. jest głęboko zaniepokojony narastającym kryzysem humanitarnym, ponieważ ponad 200 000 migrantów ucieka przed przemocą z Libii, wielu z nich utknęło na granicy między Libią a Tunezją, a inni dotarli do obozów dla uchodźców w Tunezji, Egipcie i Nigrze; wzywa obecne i przyszłe władze Libii do umożliwienia organizacjom humanitarnym dostępu do kraju oraz do zagwarantowania bezpieczeństwa ich personelowi;

14. zachęca Radę, Komisję i wysoką przedstawiciel do udostępnienia wszelkich niezbędnych środków finansowych i zasobów ludzkich w celu wsparcia zdecydowanej międzynarodowej operacji humanitarnej we współpracy z Wysokim Komisarzem ONZ ds. Uchodźców i innymi odpowiednimi organizacjami humanitarnymi, zapewniającej wszystkim potrzebującym ochronę i nadzwyczajną pomoc; z zadowoleniem przyjmuje działania podjęte do tej pory przez komisarz K. Georgievą i organizację ECHO oraz pomoc finansową z ich strony, a także pomoc humanitarną, jakiej udzieliły niektóre państwa członkowskie, aby sprostać tej sytuacji; apeluje do UE i państw członkowskich o zapewnienie środków transportu powietrznego i morskiego, aby repatriować migrantów, osoby ubiegające się o azyl i uchodźców z Libii oraz pomóc im w osiedleniu się w nowym miejscu, zgodnie z prawem międzynarodowym i odnośnym prawodawstwem unijnym, a także udostępnić pomoc finansową w odpowiedzi na wspólny apel UNHCR i Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji z dnia 3 marca 2011 r.;

15. wzywa Komisję, aby zadbała o podjęcie wszelkich niezbędnych działań, w tym użycie odpowiednich zasobów finansowych, ludzkich i technicznych w celu zagwarantowania odpowiedniej reakcji UE w razie wystąpienia masowych ruchów migracyjnych, zgodnie z art. 80 TFUE;

16. przypomina, że we wspólnej strategii Afryka-UE 2007 UE i przywódcy afrykańscy zobowiązali się podjąć niezbędne działania w celu zbadania nielegalnie nabytych dóbr, w tym środków finansowych, i zwrócenia ich krajom, z których pochodzą; wzywa państwa członkowskie do podjęcia stosownych działań zgodnie z konwencją ONZ przeciwko korupcji, aby doprowadzić w przyszłości do zwrotu zamrożonych aktywów narodowi libijskiemu; podkreśla, że konieczne są skoordynowane działania UE, aby zamrozić aktywa przetrzymywane przez rodzinę Kaddafiego i jego znanych wspólników w Europie lub w europejskich instytucjach finansowych działających w rajach podatkowych oraz zagwarantować przestrzeganie przez banki w UE wymogów dotyczących należytej staranności w odniesieniu do wszelkich możliwych transferów nielegalnych środków z Libii;

17. podkreśla, że działalność najemników stanowi zagrożenie dla międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa oraz jest zbrodnią przeciwko ludzkości, wobec czego należy położyć jej kres; wzywa Radę i wysoką przedstawiciel do wydania zdecydowanego ostrzeżenia zniechęcającego rządy do wysyłania najemników, personelu wojskowego i sprzętu wojskowego w celu wsparcia reżimu Kaddafiego represjonującego naród libijski;

18. z zadowoleniem przyjmuje zwołanie w dniu 11 marca 2011 r. nadzwyczajnego posiedzenia Rady Europejskiej w sprawie wydarzeń w Libii i w południowych krajach ościennych; wzywa wysoką przedstawiciel i państwa członkowskie do wypracowania wszechstronnej i spójnej strategii dotyczącej działań humanitarnych i reakcji politycznej wobec sytuacji w Libii;

19. wzywa wysoką przedstawiciel do rozpoczęcia przygotowań do zaangażowania UE w południowych krajach ościennych i ich wsparcia, ze szczególnym naciskiem na rozwój praworządności, dobrego zarządzania oraz stworzenie konstytucyjnych i wyborczych warunków wstępnych dla stabilnej, pluralistycznej i pokojowej demokracji w regionie; apeluje do wysokiej przedstawiciel o pełne wykorzystanie wszystkich odpowiednich instrumentów finansowych UE przeznaczonych na działania zewnętrzne;

20. wyraża pogląd, że rewolucyjne zmiany w Afryce Północnej i na Bliskim Wschodzie wyraźnie ukazały, iż pozytywny wpływ UE w tym regionie i jej wiarygodność w dłuższej perspektywie będą uzależnione od zdolności Unii do prowadzenia spójnej, wspólnej polityki zagranicznej opierającej się na wartościach i jednoznacznie opowiadającej się po stronie nowych sił demokratycznych; ponawia swój apel do UE o dokonanie przeglądu polityki wspierania demokracji i praw człowieka, tak aby stworzyć mechanizm wdrażania klauzuli praw człowieka we wszystkich umowach z krajami trzecimi;

21. ponawia swój wniosek o jak najściślejsze włączenie w prace grupy zadaniowej powołanej w celu koordynacji odpowiedzi UE na kryzys w Libii i w innych miejscach regionu Morza Śródziemnego;

22. jeszcze raz podkreśla, że wydarzenia w Libii oraz w innych krajach tego regionu uwidoczniły pilną potrzebę opracowania bardziej ambitnych i skutecznych strategii politycznych oraz instrumentów, a także wzmocnienia ich podstawy budżetowej, w celu pobudzania i wspierania reform politycznych, gospodarczych i społecznych w południowych krajach ościennych UE; podkreśla, że trwający strategiczny przegląd europejskiej polityki sąsiedztwa (EPS) musi odzwierciedlać obecną sytuację w Afryce Północnej i wystąpić z nowymi, lepszymi sposobami na zaspokojenie potrzeb i aspiracji tamtejszych narodów; stanowczo uważa, że przegląd EPS musi przede wszystkim uwzględniać kryteria odnoszące się do niezawisłości sądownictwa, poszanowania podstawowych wolności, pluralizmu i wolności prasy oraz zwalczania korupcji; apeluje o lepszą koordynację z innymi strategiami politycznymi Unii wobec tych krajów;

23. popiera pogląd, że Unia dla Śródziemnomorza musi dostosować się do nowej epoki i nowych okoliczności oraz musi dokonać refleksji nad niedawnymi wydarzeniami i podjąć w związku z nimi działania w celu wystąpienia z propozycjami dotyczącymi jak najlepszego propagowania demokracji i praw człowieka w swoich państwach członkowskich i w regionie, w tym w Libii, a także nad ewentualnymi reformami, aby wzmocnić własną rolę oraz zwiększyć jej spójność i skuteczność;

24. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji wiceprzewodniczącej Komisji/wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, rządom i parlamentom państw członkowskich, Radzie Bezpieczeństwa i Zgromadzeniu Ogólnemu ONZ, Radzie Praw Człowieka ONZ, Lidze Państw Arabskich, Unii Afrykańskiej, Unii dla Śródziemnomorza, rządom krajów sąsiadujących z Libią oraz Tymczasowej Przejściowej Radzie Narodowej.

______

⁽¹⁾ Teksty przyjęte, P7_TA(2010)0246.

⁽²⁾ Teksty przyjęte, P7_TA(2011)0020.

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2012.199E.158
• Rodzaj: Rezolucja
• Tytuł: Południowe sąsiedztwo, w szczególności Libia, w tym kwestie humanitarne.
• Data aktu: 10/03/2011
• Data ogłoszenia: 07/07/2012