POMOC PAŃSTWA - NIEMCYPomoc państwa C 47/07 (ex NN 22/05) - Umowa o świadczenie usług publicznych między Deutsche Bahn Regio a krajami związkowymi (Länder) Berlin i Brandenburgia
Zaproszenie do zgłaszania uwag zgodnie z art. 88 ust. 2 Traktatu WE
(Tekst mający znaczenie dla EOG)
(2008/C 35/10)
(Dz.U.UE C z dnia 8 lutego 2008 r.)
Pismem z dnia 23 października 2007 r. zamieszczonym w autentycznej wersji językowej na stronach następujących po niniejszym streszczeniu, Komisja powiadomiła Republikę Federalną Niemiec o swojej decyzji w sprawie wszczęcia postępowania określonego w art. 88 ust. 2 Traktatu WE, dotyczącego wyżej wymienionego środka pomocy.
Zainteresowane strony mogą zgłaszać uwagi na temat środków pomocy, wobec których Komisja wszczyna postępowanie, w terminie jednego miesiąca od daty publikacji niniejszego streszczenia i załączonego do niego pisma na następujący adres:
Commission européenne
Direction générale de l'energie et des transports
Direction A Affaires générales
B-1049 Bruxelles
Faks: (32-2) 296 41 04
Uwagi te zostaną przekazane Republice Federalnej Niemiec. Zainteresowane strony zgłaszające uwagi mogą wystąpić z odpowiednio umotywowanym pisemnym wnioskiem o objęcie ich tożsamości klauzulą poufności.
TEKST STRESZCZENIA
Procedura
W dniu 9 września 2003 r. Komisja otrzymała pismo firmy Connex Regiobahn GmbH, zgodnie z którym Deutsche Bahn AG uzyskiwały nielegalną pomoc państwową od Länder Berlin i Brandenburgia. Komisja czterokrotnie zwracała się do Niemiec o dodatkowe informacje i Niemcy przekazały jej te informacje pismami z dnia 3 marca 2004 r., 29 marca 2005 r., 27 września 2005 r. i 2 marca 2006 r.
Opis środka lub pomocy, w odniesieniu do której Komisja wszczyna postępowanie
Krajową podstawę prawną dla umów o świadczenie usług publicznych na regionalne w zakresie kolejowych przewozów pasażerskich stanowią: Gesetz zur Regionalisirung des offentlichen Personennahverkehrs z dnia 27 grudnia 1993 r. (ustawa o regionalizacji transportu publicznego)(1), Allgemeines Eisenbahngesetz z dnia 27 grudnia 1993 r. (ustawa ogólna o kolejach)(2) i Vergabeverordnung z dnia 9 stycznia 2001 r. (zarządzenie w sprawie zamówień publicznych)(3). Wspólnotowe ramy prawne stanowi w szczególności rozporządzenie Rady (EWG) nr 1191/69 z dnia 26 czerwca 1969 r. w sprawie działania państw członkowskich dotyczącego zobowiązań związanych z pojęciem usługi publicznej w transporcie kolejowym, drogowym i w żegludze śródlądowej(4) i dyrektywa Rady 92/50/EWG z dnia 18 czerwca 1992 r. odnosząca się do koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na usługi(5).
Przedmiotowe środki polegają na płatnościach ze strony Länder Berlin i Brandenburgia, które z kolei uzyskują środki finansowe na regionalne kolejowe przewozy pasażerskie od rządu federalnego.
Przedmiotowe środki są płatnościami dokonywanymi na mocy umowy o świadczenie usług publicznych w zakresie regionalnych kolejowych przewozów pasażerskich przez Länder Berlin i Brandenburgia. Umowa ta, która została przyznana bez zaproszenia do składania ofert, obejmuje okres 10 lat, a jego beneficjentem jest Deutsche Bahn, tradycyjny przewoźnik kolejowy w Niemczech.
Celem płatności jest finansowanie regionalnego kolejowego transportu pasażerskiego odpowiedniego dla regionów Berlina i Brandenburgii.
Ocena środka lub pomocy
Obecność pomocy
Ponieważ umowa jest umową o świadczenie usług publicznych, można odwołać się do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Altmark(6). Analiza dokonana przez Komisję wykazała, że kryterium 1 orzecznictwa w sprawie Altmark, czyli wywiązanie się Deutsche Bahn z jasno określonych zobowiązań z tytułu wykonywania usług publicznych, zostało spełnione, ponieważ umowa o świadczenie usług publicznych wyraźnie określa obowiązki usług publicznych Deutsche Bahn. Komisja ma jednakże wątpliwości, czy kryteria 2-4 orzecznictwa w sprawie Altmark zostały w danym przypadku spełnione.
Warunek 2: Parametry, na podstawie których obliczono rekompensatę, powinny być wcześniej ustalone w sposób obiektywny i przejrzysty
Jedynym parametrem zastosowanym przy obliczaniu ceny określonej w umowie jest liczba pociągokilometrów wykonanych przez Deutsche Bahn. Cena ta wynosi między 6 a 8 EUR/pociągokilometr wykonany w Berlinie i między 7 a 9 EUR/pociągokilometr wykonany w Brandenburgii (paragraf 5 umowy). Umowa nie zawiera żadnej informacji wyjaśniającej, w jaki sposób strony ustaliły tę cenę. W związku z tym Komisja ma wątpliwości, czy parametry, na podstawie których obliczono rekompensatę, zostały wcześniej ustalone w sposób obiektywny i przejrzysty.
Warunek 3: Rekompensata nie powinna przekraczać kwoty koniecznej dla pokrycia całości lub części kosztów spowodowanych wypełnieniem zobowiązań z tytułu wykonywania usług publicznych, z uwzględnieniem związanych z nimi dochodów, a także umiarkowanego zysku z wykonywania tych zobowiązań
Mimo że Niemcy dostarczyły Komisji dowód na to, że obliczenie rekompensaty kosztów usługi publicznej świadczonej przez Deutsche Bahn rzeczywiście odbyło się zgodnie ze współczynnikami wcześniej ustalonymi w sposób obiektywny i przejrzysty, Komisja musi jeszcze sprawdzić, czy ta rekompensata nie przekracza kwoty koniecznej dla pokrycia całości lub części kosztów spowodowanych wypełnieniem zobowiązań z tytułu wykonywania usług publicznych, z uwzględnieniem związanych z nimi dochodów, a także umiarkowanego zysku z wypełnienia tych zobowiązań.
W związku z tym należy najpierw stwierdzić, że Deutsche Bahn Regio, będące filią Deutsche Bahn zobowiązaną do regionalnych przewozów kolejowych, jest od wielu lat najbardziej dochodową filią w konsorcjum Deutsche Bahn. W 2004 r. filia Deutsche Bahn Regio osiągnęła zysk 347 mln EUR (przy obrotach wynoszących 4.845 mln EUR). Osiągnęła ona więc samodzielnie zysk przed opodatkowaniem w wysokości około 7 % swych obrotów.
70 % obrotów Deutsche Bahn Regio pochodzi z płatności dokonywanych przez kraje związkowe za świadczenie usług publicznych, 29 % ze sprzedaży biletów, a 1 % stanowią dochody różne. Zważywszy na ograniczone ryzyko związane z tymi operacjami, ponieważ większa część dochodów pochodzi z umów długoterminowych zawieranych z krajami związkowymi, zysk w wysokości 7 % wydaje się umiarkowany.
Niemniej Komisja uważa, że należy sprawdzić każdą umowę oddzielnie pod kątem niewystępowania nadmiernej rekompensaty. W przypadku umowy o świadczenie usług publicznych dla Brandenburgii i Berlina, pięć rzeczowych elementów rodzi wątpliwości co do tego, czy wartość umowy nie zawiera nadmiernej rekompensaty:
– Brak zmiany umowy w następstwie wycofania z umowy linii, które miały być objęte zamówieniem.
– Brak rewizji umowy przy założeniu podwyżki cen biletów przez Deutsche Bahn Regio.
– Brak przejrzystości względem negocjatorów Länder wynikający z klauzul chroniących tajemnicę handlową Deutsche Bahn Regio, wprowadzonych do umów o świadczenie usług publicznych.
– Odmowa podpisania umowy o świadczenie usług publicznych przez berlińskiego senatora odpowiedzialnego za finanse.
– Oferty krzyżujące się (utrzymanie miejsc pracy, inwestycje w nową infrastrukturę, itp., w zamian za dobrze opłacaną umowę o świadczenie usług publicznych) złożone krajom związkowym przez Deutsche Bahn.
Warunek 4: Wobec braku zaproszenia do składania ofert, poziom niezbędnej rekompensaty powinien być ustalony na podstawie analizy kosztów, jakie przedsiębiorstwo średniej wielkości, dobrze zarządzane i wyposażone w środki transportu odpowiednie dla spełnienia koniecznych wymagań usług publicznych, poniosłoby przy wypełnieniu tych zobowiązań, z uwzględnieniem związanych z nimi dochodów, a także umiarkowanego zysku z wykonywania tych zobowiązań
Umowa o świadczenie usług publicznych nie była przedmiotem zaproszenia do składania ofert. Należy więc ustalić, czy wartość umowy o świadczenie usług publicznych została określona na podstawie analizy kosztów, jakie przedsiębiorstwo średniej wielkości, dobrze zarządzane i wyposażone w środki transportu odpowiednie dla spełnienia koniecznych wymagań usług publicznych, poniosłoby przy wypełnieniu tych zobowiązań, z uwzględnieniem związanych z nimi dochodów, a także umiarkowanego zysku z wypełnienia tych zobowiązań.
Niemcy uważają, że to kryterium zostało spełnione. Tłumaczą, że kraje związkowe zwróciły się w 2001 r. do firmy Wibera o ustalenie kosztu utworzenia wydajnego i nowoczesnego transportu publicznego. Firma Wibera, w oparciu o dane Deutsche Bahn Netz, Deutsche Bahn Station und Service i Deutsche Bahn Regio, ustaliła następnie niezbędne środki finansowe w wysokości 4,4 miliarda EUR rocznie za 537 mln pociągokilometrów.
Niemcy uzasadniają odwołanie się jedynie do danych Deutsche Bahn brakiem konkurenta porównywalnej wielkości. Ponadto w 2001 r. praktycznie nie było konkurentów.
Niemcy poinformowały Komisję, że od 1997 r. Wibera wielokrotnie pracowała dla konsorcjum Deutsche Bahn, w szczególności opracowując system opłat za użytkowanie infrastruktury.
Komisja ma wątpliwości, czy liczby ustalone przez Wibera mogą spełnić czwarty warunek "Altmark". Przede wszystkim liczby pochodzą z 2001 r. i nie zostały ustalone na potrzeby konkretnej umowy, ale ogólnie dla regionalnego transportu publicznego w Niemczech. Ponadto Komisja ma wątpliwości co do bezstronności firmy Wibera, ponieważ w przeszłości została ona związana umową na opracowanie systemu opłat za użytkowanie infrastruktury, który następnie poddała audytowi w celu ustalenia kosztów Deutsche Bahn Regio. I wreszcie Komisja zauważa, że w swoim badaniu Wibera wykorzystała jedynie dane Deutsche Bahn, nie dokonując porównania w skali międzynarodowej, ani nie próbując znaleźć innych porównywalnych przedsiębiorstw.
Stąd też Komisja wątpi, czy niezbędna rekompensata została określona na podstawie analizy kosztów, jakie przedsiębiorstwo średniej wielkości, dobrze zarządzane i wyposażone w środki transportu odpowiednie dla spełnienia koniecznych wymagań usług publicznych, poniosłoby przy wypełnieniu tych zobowiązań, z uwzględnieniem związanych z nimi dochodów, a także umiarkowanego zysku z wypełnienia tych zobowiązań.
Podstawa prawna oceny zgodności
Komisja uznaje, że ewentualna pomoc mogłaby być, częściowo lub w całości, zgodna ze wspólnym rynkiem na podstawie art. 14 rozporządzenia (EWG) nr 1191/69 i/lub na podstawie art. 3 ust. 1 lub ust. 2 rozporządzenia (EWG) nr 1107/70. Komisja ma jednak wątpliwości co do możliwości zastosowania tych podstaw prawnych.
Artykuł 14 rozporządzenia (EWG) nr 1191/69
Aby płatność za umowę o świadczenie usług publicznych mogła być uznana na podstawie art. 14 rozporządzenia (EWG) nr 1191/69 za zgodną, nie może ona przekraczać wielkości koniecznej dla pokrycia kosztów spowodowanych wypełnieniem zobowiązań z tytułu wykonywania usług publicznych. Komisja, z tych samych powodów, jakie wymieniła przy okazji przestrzegania trzeciego kryterium Altmark, wyraża wątpliwości co do tego, czy płatności dokonane przez kraje związkowe Berlin i Brandenburgia ograniczyły się do wielkości koniecznej dla pokrycia kosztów spowodowanych wypełnieniem zobowiązań z tytułu wykonywania usług publicznych.
Artykuł 3 ust. 1 rozporządzenia (EWG) nr 1107/70
Spośród czterech opcji przewidzianych w ust. 1, dwie dopuszczałyby uznanie niniejszego środka za zgodny ze wspólnym rynkiem.
Pomoc z tytułu kosztów infrastruktury (art. 3 ust. 1 lit. b))
Komisja zauważa, że regulacja wspólnotowa w zakresie rozdziału kosztów infrastruktury nie weszła jeszcze w życie i że w związku z tym w szczególności transport drogowy tylko częściowo ponosi koszty infrastruktury. Wobec tego niniejszy artykuł mógłby się stosować do danego przypadku.
Dla stwierdzenia zgodności pomocy w całości lub częściowo na podstawie art. 3 ust. 1 lit. b) rozporządzenia (EWG) nr 1107/70, Niemcy powinny wykazać, że pomoc otrzymywana przez Deutsche Bahn ogranicza się do rzeczywistych kosztów infrastruktury i do dodatkowych kosztów ponoszonych przez Deutsche Bahn na infrastrukturę w porównaniu z kosztami ponoszonymi przez inne środki transportu.
Pomoc w ramach planu uzdrowienia (art. 3 ust. 1 lit. d))
Niemcy nie wykazały, że Deutsche Bahn miały poważne trudności strukturalne i że zamierzały przyznać im pomoc w ramach planu reorganizacji. Jeśli ma to zastosowanie, Komisja zwraca się do Niemiec o dostarczenie wszelkich niezbędnych informacji w celu ustalenia, czy ewentualna pomoc może być uznana za zgodną na podstawie art. 3 ust. 1 lit. d) rozporządzenia (EWG) nr 1107/70.
Zgodnie z art. 14 rozporządzenia Rady (WE) nr 659/1999(7) wszelka pomoc bezprawnie przyznana beneficjentowi może podlegać zwrotowi.
______
(1) BGBl. I 1993, 2378, 2395.
(2) BGBl. I 1993, 2378, 2396.
(3) BGBl. 2001, 110.
(4) Dz.U. L 156 z 28.6.1969, str. 1.
(5) Dz.U. L 209 z 24.7.1992, str. 1.
(6) Orzeczenie Trybunału z 24.7.2003, sprawa C-280/00, Altmark Trans.
(7) Dz.U. L 83 z 27.3.1999, str. 1.
..................................................Notka Redakcji Systemu Informacji Prawnej LEX
Grafiki zostały zamieszczone wyłącznie w Internecie. Obejrzenie grafik podczas pracy z programem Lex wymaga dostępu do Internetu.
..................................................
TEKST PISMA
grafika
