Opinia z własnej inicjatywy na temat tanich linii lotniczych i rozwoju terytorialnego.

Opinia z własnej inicjatywy Komitetu Regionów na temat tanich linii lotniczych i rozwoju terytorialnego

(2004/C 318/02)

(Dz.U.UE C z dnia 22 grudnia 2004 r.)

Komitet Regionów,

uwzględniając artykuł 265 ustęp 5 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską oraz decyzję swego Prezydium z dnia 19 marca 2004 r. dotyczącą przygotowania projektu opinii na temat roli, jaką w rozwoju terytorialnym odgrywają tanie linie lotnicze, i polecenia Komisji ds. Polityki Spójności Terytorialnej, by podjęła prace przygotowawcze;

uwzględniając opinię (KR 388/2002 fin) z 9 kwietnia 2003 roku nt. spójności terytorialnej (sprawozdawca: Ramón Luis Valcárcel Siso, przewodniczący samorządu społeczności Murcji (ES/EPL));

uwzględniając swoją opinię z 15 maja 2002 dotyczącą wniosku w sprawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczącego udzielania finansowego wsparcia Wspólnoty w celu poprawienia wpływu na środowisko systemu przewozu ładunków (COM(2002) 54 fin - 2002/0038 COD) (KR 103/2002 fin)⁽¹⁾;

uwzględniając swoją opinię perspektywiczną dotyczącą zdolności przeładunkowych lotnisk regionalnych (KR 393/2002)⁽²⁾ przyjętą 2 lipca 2003 roku (sprawozdawca: Bob Verburg, wicegubernator prowincji Noord-Holland, NL, EPL);

uwzględniając wytyczne do stosowania artykułów 92 i 93 Traktatu WE oraz artykułu 61 porozumienia EOG w kwestii pomocy państwa w sektorze lotniczym COM (1994) 350 final;

uwzględniając orzeczenia C-159/91 i C-160/91 Trybunału Sprawiedliwości z dnia 17 lutego 1993 r., dotyczące sprawy "Christian Poucet przeciwko Assurances Générales de France and Caisse Mutuelle Régionale du Languedoc-Roussillon" oraz C-82/01 z dnia 24 października 2002 roku dotyczące sprawy "Aéroports de Paris przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich";

uwzględniając projekt opinii (KR 63/2004 rev.1), przyjęty przez Komisję ds. Polityki Spójności Terytorialnej 5 maja 2004 r. (sprawozdawca: Gordon Keymer, przewodniczący rady okręgu Tandridge (UK/EPL));

oraz zważywszy na to, że:

1) gwałtowny rozwój tanich linii lotniczych w Europie pozwolił na stworzenie sieci usług, zapewniających międzyregionalne, bezpośrednie połączenia lotnicze, jak również połączenia z regionów do międzynarodowych lotnisk centralnych;

2) trwający rozwój tej sieci ma wyraźny i niekwestionowany wymiar regionalny; ułatwia połączenia międzyregionalne; sprzyja mobilności obywateli, stanowi zachętę dla rozwoju gospodarczego i wzrostu zatrudnienia, promuje turystykę, a w szczególności wspiera odrodzenie regionów peryferyjnych i słabiej rozwiniętych, i dlatego też ma pozytywny wpływ na spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną w Europie;

3) podjęta ostatnio decyzja Komisji Europejskiej w sprawie Ryanair/Charleroi (Belgia) potwierdza poparcie Komisji dla dalszego rozwoju sektora tanich linii lotniczych, mimo że unaoczniła ona niepewność, odnośnie przyszłego rozwoju międzyregionalnych połączeń lotniczych, istniejącą dla regionów, ich lotnisk i linii oferujących tanie usługi, jak również społeczności przedsiębiorców i zwykłych obywateli;

4) wprowadzone przez Komisję europejskie zasady konkurencji i pomocy rządowej stawiają pod znakiem zapytania trafność nakładów inwestycyjnych poniesionych przez regiony na infrastrukturę lotniskową oraz przez linie lotnicze na tanie usługi lotnicze;

5) ta sytuacja istotnie osłabia szanse władz publicznych na skierowanie inwestycji sektora publicznego w infrastrukturę lotniskową i usługi lotnicze, tam gdzie wynika to z potrzeby ulepszenia gospodarczej, społecznej i terytorialnej spójności na terenie Unii Europejskiej;

na 55. sesji plenarnej w dn. 16 i 17 czerwca 2004 r. (posiedzenie z dn. 17 czerwca), przyjął następującą opinię:

Stanowisko Komitetu Regionów

Wprowadzenie

Komitet Regionów

1. podkreśla, że przygotowanie przez Komisję Europejską komunikatu na temat lotnisk regionalnych oraz przygotowanie skorygowanych wytycznych dotyczących roli pomocy państwa we wspieraniu rozwoju lotnisk regionalnych i usług lotniczych stwarza okazję do zapewnienia przejrzystości niezbędnej dla zagwarantowania realizacji pozytywnego wpływu tanich usług na wspieranie rozwoju regionalnego;

2. z zadowoleniem przyjmuje okazję do wyrażenia stanowiska przed przygotowaniem prac Komisji, jako że opinie Komitetu mogą mieć informacyjne znaczenie dla dokumentów Komisji;

3. potwierdza, że perspektywiczna opinia Komitetu dotycząca zdolności przeładunkowych lotnisk regionalnych (KR 393/2002), przyjęta 2 lipca 2003 r., stanowi fundamentalne podłoże dla tych poglądów;

4. po raz kolejny powtarza swój pogląd, że regionalne porty lotnicze muszą być uznawane za aktywa, szczególnie ważne dla rozwoju gospodarek regionalnych i lokalnych;

5. zwraca Komisji uwagę na fakt, że społeczne i gospodarcze znaczenie transportu lotniczego będzie rosło wraz z rozszerzeniem Unii, i że usługi lotnicze działające na bazie lotnisk regionalnych, z usługami oferowanymi przez tanich przewoźników włącznie, umożliwią regionom szybszy i łatwiejszy dostęp do głównych ośrodków Unii Europejskiej i reszty świata;

6. zwraca uwagę, że lotniska regionalne są kolejnym elementem infrastruktury związanej z dostępem do regionu. Obejmuje ona drogi, kolej itd., które są dotowane w przypadku inwestycji publicznych. Tak samo powinno się ułatwiać i popierać inwestycje publiczne w infrastrukturze lotnisk regionalnych. Komitet ponadto z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja Europejska aprobuje, by inwestycje publiczne wspierały tworzenie regionalnych usług lotniczych na tych lotniskach, z usługami oferowanymi przez tanich przewoźników włącznie;

7. zwraca uwagę Komisji Europejskiej na to, że kluczowymi zagadnieniami, jakie należy wziąć pod uwagę, są:

– znaczenie, jakie ma uznanie lotnisk regionalnych i regionalnych usług lotniczych za istotne narzędzie, które pomoże władzom regionalnym i lokalnym wspierać realizację spójności i rozwoju terytorialnego;

– wkład, jaki rozwój regionalnych lotnisk i regionalnych usług lotniczych wnosi do zwiększania zatrudnienia, odradzania się regionów, aktywności społecznej oraz regionalnych i lokalnych programów rozwoju gospodarczego;

– znaczna rola, jaką tanie usługi lotnicze mogą odgrywać we wspieraniu trwałego rozwoju gospodarczego małych i średnich lotnisk regionalnych;

– potrzeba stworzenia przez Komisję jasnych wytycznych, których będzie można użyć w przyszłości w rozpatrywaniu wykorzystania funduszy sektora publicznego dla wspierania rozwoju sieci regionalnych usług lotniczych.

Zalecenia Komitetu Regionów

SPÓJNOŚĆ TERYTORIALNA I ROZWÓJ

1. Transport jest czynnikiem kluczowym w procesie gospodarczej i społecznej integracji Europy. Wraz z powiększeniem Unii Europejskiej zwiększy się mobilność siły roboczej, wynikająca z większej wymiany społecznej. To z kolei zwiększa znaczenie sieci regionalnych usług lotniczych zapewniających połączenia międzyregionalne, włącznie z tymi, które oferują tani przewoźnicy. Wzrośnie znaczenie podróży lotniczych dla rozwoju struktur społecznych w Unii Europejskiej. Istnienie lotnisk regionalnych i międzyregionalnych usług lotniczych jest zatem nieodłącznie związane z gospodarczym i społecznym rozwojem regionów.

2. Lotniska regionalne umożliwiają szybszy i łatwiejszy dostęp do regionów. Usługi lotnicze oferowane z lotnisk regionalnych zapewniają bezpośrednie połączenia między regionami, jak również połączenia z regionu do międzynarodowych lotnisk centralnych. Usługi tego typu umożliwiają mieszkańcom społeczności wyspiarskich, regionom Europy Środkowej i Wschodniej oraz krajom na obrzeżach Unii Europejskiej pełniejsze uczestnictwo w Europie, sprzyjając tym samym integracji społecznej.

3. Dalszy rozwój sieci regionalnych usług lotniczych umożliwi obywatelowi powrotną podróż z dowolnego regionu Unii Europejskiej do głównych ośrodków gospodarczych, społecznych i naukowych w Unii Europejskiej w ciągu jednego dnia.

4. Rozwój lotnisk regionalnych i usług lotniczych, włącznie z tymi, które oferują tani przewoźnicy, musi stanowić część rozwoju systemu transportu łączonego, służącego ekonomicznym, społecznym i związanym z ochroną środowiska celom Komisji w ramach regionalnej spójności terytorialnej.

5. Rozwój regionalnych lotnisk i usług lotniczych musi podlegać planowaniu zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, rozumianego jako rozwój odpowiadający obecnym potrzebom bez uszczerbku dla możliwości spełnienia swoich potrzeb przez przyszłe pokolenia.

6. Lotniska regionalne posiadają nadwyżkę potencjału w zakresie powierzchni terminali i przepustowości pasów startowych, która może być wykorzystana dla świadczenia bezpośrednich, międzyregionalnych usług lotniczych, będących dodatkiem i uzupełnieniem dla usług lotniczych świadczonych między lotniskami regionalnymi a centralnymi lotniskami międzynarodowymi. Rozwój sieci międzyregionalnych usług lotniczych może zatem pomóc w rozładowaniu obciążenia, jakiemu podlegają centralne lotniska międzynarodowe i lotniska krajowe. Przeciążenia na centralnych lotniskach można ponadto rozładować poprzez rozbudowę szeregu lotnisk regionalnych, by wykorzystując swe położenie, przepustowość, infrastrukturę i bieżący poziom działalności mogły one odgrywać rolę lotnisk-"bram" (gateway). Zapewnienie tanich, międzyregionalnych usług lotniczych może odegrać istotną rolę, jako część ogólnego rozwoju szerszej sieci regionalnych usług lotniczych.

7. Tworząc ramy planowania, w ramach których może następować rozwój lotnisk regionalnych i międzyregionalnych usług lotniczych, władze sektora publicznego muszą starać się znaleźć odpowiednią równowagę pomiędzy usługami lotniczymi świadczonymi między regionami a między regionem i centralnymi lotniskami. Ta równowaga będzie w części funkcją ekonomicznych i gospodarczych celów poszczególnych regionów.

8. Zawieranie na szczeblu wspólnotowym umów w sprawie pasażerskiego transportu lotniczego (jak tzw. porozumienie o otwartym niebie) nie powinno odbywać się kosztem lotnisk regionalnych. Wszystkie takie umowy czy strategie muszą uwzględniać ogólniejsze czynniki regionalne i terytorialne; winny być również odpowiednio zrównoważone, tak by zapewnić utrzymanie konkurencyjności jednostek regionalnych.

WNIOSKI

9. Lotniska regionalne stanowią krytyczne punkty dostępu do regionów. Usługi lotnicze świadczone z lotnisk regionalnych, włącznie z tymi, jakie świadczą tani przewoźnicy, mają potencjał, który może odegrać kluczową rolę w procesie wspierania spójności terytorialnej. Dla zrealizowania tego potencjału konieczny jest większy stopień pewności, dzięki której będą mogły następować inwestycje publiczne i prywatne. Jest to szczególnie istotne w odniesieniu do inwestycji w infrastrukturę lotniskową, jakich dokonuje się w dłuższym okresie czasu. Komisja winna bardziej uwydatnić znaczenie lotnisk regionalnych i regionalnych usług lotniczych jako części wieloaspektowego podejścia do rozwoju Transeuropejskich Sieci Transportowych. W szczególności, Komisja powinna rozważyć możliwość inwestycji w bezpośrednie, międzyregionalne usługi lotnicze jako uzupełnienie rozwoju sieci szybkich kolei.

KONKURENCYJNOŚĆ GOSPODARCZA

10. Dostępność regionalnych usług lotniczych, a w szczególności tanich usług lotniczych, świadczonych z lotnisk regionalnych poprawia dostęp do gospodarki globalnej. To, w połączeniu z niższymi kosztami pracy i urządzeń w bardziej odległych regionach, może stanowić zachętę dla przedsiębiorców do lokowania nowych inwestycji gospodarczych w danym regionie. Przedsiębiorstwa już działające w regionie mogą zwiększyć swój udział w rynku mając możliwości dotarcia do innych części Państw Członkowskich, Unii Europejskiej i reszty świata.

11. Ogólny efekt ekonomiczny, możliwy do osiągnięcia poprzez rozwój regionalnych usług lotniczych, świadczonych z lotnisk regionalnych, należy rozpatrywać w ramach następujących czterech zagadnień:

– Efekt Bezpośredni: zatrudnienie i dochody, w całości lub większej części związane z działalnością lotniska;

– Efekt Pośredni: zatrudnienie i dochody wygenerowane przez badany obszar gospodarki, dotyczące łańcucha dostawców towarów i usług;

– Efekt Indukowany: zatrudnienie i dochody wygenerowane przez gospodarkę regionu poprzez wydatki zatrudnionych bezpośrednio i pośrednio;

– Efekt Katalityczny: zatrudnienie i dochody wygenerowane w gospodarce regionu dzięki szerszemu znaczeniu lotniska w procesie poprawy wydajności przedsiębiorstw i przyciągania nowej działalności gospodarczej, jak na przykład wewnętrzne inwestycje czy turystyka osób przylatujących na lotnisko.

12. Lepszy dostęp do rynków europejskich i międzynarodowych, jaki może zapewnić regionalny port lotniczy, może sprzyjać zatrzymaniu wykwalifikowanej siły roboczej w regionie. Rozwój tanich, międzyregionalnych usług lotniczych może zapewnić dodatkowe zatrudnienie i możliwości szkoleniowe, zarówno lokalnie jak i w całym regionie. W szczególności, umiejscowienie na regionalnym lotnisku usług inżynieryjnych i wsparcia technicznego zwiększy w regionie zapotrzebowanie na dobrze wyszkolonych inżynierów i techników zdolnych wesprzeć przemysł lotniczy. W rezultacie, powstające w regionie możliwości pracy zmniejszą potrzebę wsparcia socjalnego, zwiększając jednocześnie tworzenie dobrobytu. Tani przewoźnicy lotniczy mogą ponadto przyczynić się do zdynamizowania i dywersyfikacji oferty turystycznej oraz ograniczenia jej sezonowości, podnosząc tym samym jej jakość, a co za tym idzie również atrakcyjność turystyczną regionu.

WNIOSEK

13. Rozwój tanich usług lotniczych, zapewniających bezpośrednie, międzyregionalne usługi lotnicze z lotnisk regionalnych, może działać jako skuteczny katalizator dla rozwoju gospodarczego regionu, zgodnie z gospodarczymi i społecznymi celami Komisji, w ramach regionalnej spójności terytorialnej. Rozwój sieci tanich, bezpośrednich, międzyregionalnych usług lotniczych oferowanych z lotnisk regionalnych może stać się głównym czynnikiem podnoszącym konkurencyjność gospodarczą regionów, a tym samym Unii Europejskiej.

POMOC PAŃSTWA

14. Mniejsze lotniska regionalne będą prawdopodobnie wymagały funduszy z sektora publicznego na pokrycie kosztów operacyjnych i inwestycji w nową infrastrukturę. W zamian oferują one potencjał, służąc za bazę regionalnych usług lotniczych, poprawiającą ogólny poziom dostępności do bardziej odległych regionów, co w rezultacie powoduje znaczne korzyści ekonomiczne i społeczne w regionie przez nie obsługiwanym.

15. Występuje potrzeba nadania większego znaczenia funkcji usług publicznych dla tanich, bezpośrednich, międzyregionalnych usług lotniczych, oferowanych z lotnisk łączących region z resztą Unii Europejskiej i świata.

16. Inwestycje sektora publicznego winny być stosowane przy użyciu podejścia celowego, dla zapewnienia infrastruktury i usług które umożliwią obywatelom wykorzystanie ich możliwości poprzez poprawę ekonomicznej konkurencyjności regionów.

17. Wykorzystanie inwestycji sektora publicznego dla zapewnienia bardziej zrównoważonego rozłożenia aktywności gospodarczej na terenie Unii Europejskiej jest zgodne z celami polityki regionalnej Unii Europejskiej skierowanej na osiągnięcie bardziej zrównoważonego wzorca rozwoju, poprzez zmniejszenie presji nadmiernej koncentracji, kongestii i wąskich gardeł systemu transportowego.

18. Wszelkie rozważania na temat roli inwestycji sektora publicznego muszą być wystarczająco elastyczne, aby odzwierciedlały różny poziom rozwoju poszczególnych regionów Unii Europejskiej oraz szczególne priorytety ekonomiczne i przestrzenne regionu, zgodnie z określeniem ich przez odpowiednie władze regionalne i lokalne.

WNIOSEK

19. Występuje potrzeba uznania, że w interesie publicznym jest utrzymanie i rozwój sieci regionalnych usług lotniczych, włącznie z tymi jakie oferują tani przewoźnicy, oferowanych z regionalnych portów lotniczych. Starannie ulokowane inwestycje sektora publicznego mogą zapewnić umiarkowany początkowy zastrzyk inwestycji, które mogą stworzyć znaczne korzyści dla lokalnych i regionalnych gospodarek. Rezygnacja, w tych okolicznościach, z inwestycji sektora publicznego może skutkować utratą możliwości funkcjonowania tanich międzyregionalnych usług lotniczych jako katalizatora sprzyjającego spójności terytorialnej i większej gospodarczej konkurencyjności. Program ramowy dla korzystania z inwestycji sektora publicznego musi zatem uwzględniać szersze możliwości zwiększania liczby miejsc pracy, odrodzenia się regionów, integracji społecznej oraz programów ochrony środowiska, regionalnego i lokalnego rozwoju w danym regionie.

WYMÓG WYTYCZNYCH DOTYCZĄCYCH POMOCY PAŃSTWA

20. Wytyczne powinny cechować się konieczną klarownością odnośnie sposobu w jaki Komisja będzie interpretować przepisy o konkurencji europejskiej i pomocy rządowej, dla zapewnienia regionalnym i lokalnym władzom niezbędnych wskazówek do pozytywnego wykorzystania inwestycji sektora publicznego, aby wesprzeć wykorzystanie potencjału jaki lotniska regionalne i tanie usługi lotnicze mogą wnieść w proces realizacji celów regionalnej polityki Komisji.

21. Wytyczne muszą zostać wypracowane przez Komisję przy pełnej konsultacji z przedstawicielami władz lokalnych i regionalnych.

22. Wytyczne muszą uznawać i respektować zasadę regionalnego zróżnicowania. Muszą odzwierciedlać zróżnicowany poziom rozwoju różnych regionów w całej Unii Europejskiej. Muszą wziąć pod uwagę występowanie naturalnych przeszkód w danym regionie, jak również stopień rozwoju innych środków transportu w regionie i jego peryferiach oraz zależności pomiędzy głównymi lotniskami. Powinny umożliwić władzom lokalnym i regionalnym określenie szczególnej infrastruktury lotnisk i regionalnych usług lotniczych, które mają znaczenie regionalne i które są zgodne z konkretnymi priorytetami ekonomicznymi i przestrzennymi określonymi przez te władze.

23. Wytyczne nie powinny zawierać jednoznacznych lub ściśle przestrzeganych progów. Zamiast tego powinny zezwalać władzom regionalnym i lokalnym na rozważenie zalet inwestycji sektora publicznego w zależności od indywidualnych przypadków.

24. Winny one jasno stwierdzać, że dopuszcza się korzystanie z inwestycji sektora publicznego w celu wspierania rozwoju regionalnych przewozów lotniczych tylko pod warunkiem zapewnienia otwartego dostępu do tych inwestycji wszystkim przewoźnikom oraz ustalenia z góry kryteriów przydziału. Kryteria te winny uwzględniać szczególne korzyści dla gospodarek regionu, jakie wynikają z rozwoju nowych, tanich, międzyregionalnych usług lotniczych działających jako katalizator dla inwestycji w regionie.

25. Powinny zezwalać inwestycjom publicznym na znaczący udział w kosztach początkowych, włącznie z kampaniami marketingowymi na poziomie regionu, finansowanymi z lokalnych wpływów podatkowych, związanych z ustanowieniem takich usług.

26. Wytyczne powinny zezwalać na uznanie inwestycji publicznych w rozwój lub budowę dodatkowej infrastruktury lotniskowej, tam gdzie jest ona konieczna dla wsparcia rozwoju nowych, regionalnych usług lotniczych.

27. Wytyczne nie powinny, w swym zastosowaniu, ograniczać się wyłącznie do zasad gospodarki rynkowej, lecz winny brać pod uwagę szersze aspekty rozwoju społecznego, ekologicznego i terytorialnego, jakie wynikają z rozwoju nowych regionalnych usług lotniczych, włączając usługi oferowane przez tanich przewoźników.

28. Wytyczne muszą promować rozwój regionalnych portów lotniczych i międzyregionalnych usług lotniczych jako części szerszych Sieci Transportu Transeuropejskiego.

29. W ramach wytycznych muszą być uwzględnione wymogi dla inwestycji planowanych w związku z zasadami trwałego rozwoju, rozumianego jako rozwój odpowiadający obecnym potrzebom bez uszczerbku dla możliwości spełnienia swoich potrzeb przez przyszłe pokolenia.

Bruksela, 17 czerwca 2004 r.

	Przewodniczący
	Komitetu Regionów
	Peter STRAUB

______

⁽¹⁾ Dz.U. C 278 z 14.11.2002, str. 15.

⁽²⁾ Dz.U. 256 z 24.10.2003, str. 47.

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2004.318.7
• Rodzaj: Opinia
• Tytuł: Opinia z własnej inicjatywy na temat tanich linii lotniczych i rozwoju terytorialnego.
• Data aktu: 17/12/2004
• Data ogłoszenia: 22/12/2004