Zmiany mają wejść w życie kolejnego dnia po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw. Chodzi o nowelizację trzech ustaw dotyczących szkolnictwa wyższego: ustawy Przepisy wprowadzające prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, ustawy o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 oraz ustawy o zmianie ustawy prawo szkolnictwie wyższym i nauce oraz niektórych innych ustaw.
Nowelizacja ma na celu przedłużenie pierwszej kadencji Komisji Ewaluacji Nauki o trzy miesiące. Dotyczy również pieniędzy dla uczelni w formie dotacji celowych, które nie zostały wykorzystane w latach 2021-2022. W myśl ustawy przejdą one na rok 2023. W noweli przewidziano również możliwości przekierowania strumieni finansowania z działalności inwestycyjnej uczelni na działalność bieżącą.
Uczelnie, które zdecydowały się na składanie odwołań od wyników ewaluacji, wskazują na wielokrotne i arbitralne zmiany punktacji wydawanych przez nie czasopism oraz na nietransparentną ocenę trzeciego kryterium ewaluacji, czyli wpływu działalności naukowej prowadzonej przez uczelnie w danej dyscyplinie na funkcjonowanie społeczeństwa i gospodarki. Odwołań jest dużo i - jak wynika z zapowiedzi Ministerstwa Edukacji i Nauki, wiele z nich zostanie rozpatrzonych pozytywnie. Resort chce jednak, by w procedurze uczestniczyła Komisja Ewaluacji Nauki w dotychczasowym składzie, a kandydatów wyłoniono już po wydaniu ostatecznych decyzji w sprawie kategorii naukowych.
Czytaj: MEiN publikuje wyniki ewaluacji uczelni i instytutów - 65 kategorii A+>>
Wrzutki do projektu
Po poprawkach zgłoszonych przez posłów PiS, nowela dotyczy też pieniędzy dla uczelni w formie dotacji celowych, które nie zostały wykorzystane w latach 2021-2022. Zgodnie z poprawką przejdą one na rok 2023. Kolejna zmiana w ustawie dotyczy możliwości przekierowania strumieni finansowania z działalności inwestycyjnej uczelni na działalność bieżącą. Ostatnia ze zmian porusza kwestię kształcenia na kierunkach medycznych. Nowela pozwala na utworzenie studiów na kierunkach lekarskim lub lekarsko-dentystycznym na uczelniach, które przystąpiły do konkursu w programie "Inicjatywa doskonałości – uczelnia badawcza".
Załóż bezpłatne konto na Moje Prawo.pl i zyskaj unikalne funkcjonalności >>>
Rządowy-poselski projekt, kadencja dłuższa o kilka miesięcy
Zasady wprowadzone przez ustawę 2.0 sprawiają, że uczelnie są mocno zdeterminowane, by odwołać się od wyniku ewaluacji. To, jaką kategorię przyzna się dyscyplinie naukowej na danej uczelni, jest kluczowe nie tylko ze względów finansowych. Zaważy na przetrwaniu danego ośrodka, bo to od tego zależeć będzie m.in. możliwość nadawania stopni i tytułów, akademicki charakter uczelni, możliwość prowadzenia szkół doktorskich, czy choćby samodzielność przy tworzeniu kierunków studiów. Wszystkie ośrodki z kategorią niższą niż B+ takie uprawnienia tracą.
Czytaj w LEX: Ewaluacja działalności naukowej w myśl ustawy 2.0 >>>
Jako że zmiana potrzebna jest "na wczoraj", po raz kolejny, de facto rządowy projekt został złożony do parlamentu jako inicjatywa poselska. - Proces naboru kandydatów do drugiej Komisji musiałby zostać przeprowadzony w ostatnim kwartale bieżącego roku. Wobec prawdopodobnego braku w tym okresie ostatecznych decyzji w sprawie przyznania kategorii naukowych nie byłoby możliwe zgłoszenie kandydatów na członków Komisji przez wszystkie potencjalnie zainteresowane podmioty. Zaproponowane zmiany polegające na wydłużeniu o 3 miesiące pierwszej kadencji Komisji umożliwią więc sprawne przeprowadzenie tego procesu - wskazują autorzy projektu.
Druga kadencja też wydłużona
Ustawa przewiduje również wydłużenie drugiej kadencji Komisji. Kolejna ewaluacja za lata 2022–2025 rozpocznie się w dniu 1 stycznia 2026 r.
- W celu odpowiedniego zabezpieczenia procesu odwoławczego, w którym Komisja pełni istotną rolę (każdy wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy jest przez nią opiniowany w terminie 2 miesięcy od dnia jego złożenia), a także przeprowadzenia naboru kandydatów na członków Komisji trzeciej kadencji niezbędne jest również wydłużenie drugiej kadencji do dnia 31 grudnia 2027 r. Wówczas – zgodnie z art. 271 ust. 5 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2022 r. poz. 574, z późn. zm.) – trzecia kadencja Komisji rozpocznie się w dniu 1 stycznia 2028 r. - czytamy w uzasadnieniu.
Można było to przewidzieć
- Nie dziwi mnie ten pomysł, bo - co nietrudno było przewidzieć - odwołań od wyników ewaluacji jest bardzo dużo i ktoś się musi nimi zajmować - mówi dr hab. Grzegorz Wierczyński, profesor Uniwersytetu Gdańskiego. - W zasadzie uważam, że to dobrze, że oceniać je będzie komisja w dotychczasowym składzie - tłumaczy.
Doktor hab. Grzegorz Krawiec, profesor Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, dodaje, że to również kwestia procedury wyłaniania kandydatów do nowego składu komisji. - Należy pamiętać, że kandydatów zgłaszać mogą uczelnie, które mają co najmniej kategorię B+ w danej dyscyplinie naukowej, a to przecież o utrzymanie lub zdobycie takiej oceny toczy się gra w odwołaniach. Zakładając, że - jak zapowiadał minister - zostaną one w większości rozpatrzone pozytywnie, mocno poszerzy się grupa podmiotów uprawnionych do zgłaszania kandydatów. Ostateczne decyzje pojawią się najprawdopodobniej w okolicach listopada lub grudnia, stąd zapewne pomysł przedłużenia kadencji o trzy miesiące. W ten sposób uwzględnione zostaną podmioty, które uzyskają wyższą kategorię w wyniku rozpatrzenia odwołania - tłumaczy.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.