Według najnowszego „Barometru zawodów” (prognoza zapotrzebowania na pracowników w 2025 roku) na 23 zawody uznane za deficytowe – 5 to profesje nauczycielskie. Są to nauczyciele praktycznej nauki zawodu, przedmiotów ogólnokształcących, przedmiotów zawodowych, nauczyciele przedszkoli oraz szkół specjalnych i oddziałów integracyjnych. Jedynie zapotrzebowanie na nauczycieli nauczania wczesnoszkolnego jest we względnej równowadze w skali kraju, choć i ich brakuje w województwach: dolnośląskim, lubuskim i zachodniopomorskim. Problem ten będzie się nasilał w związku z odchodzeniem obecnych nauczycieli na emeryturę.
Deficytowy zawód a zaangażowanie w kształceniu nie najlepsze
Z tego powodu Fundacja SOS dla Edukacji postanowiła prześledzić, jak wygląda kształcenie przyszłych nauczycieli - zwłaszcza zaś kwestie związane z praktykami w szkołach. Sprawdzano m.in. wynagrodzenia nauczycieli sprawujących opiekę nad studentami odbywającymi praktyki w szkołach i placówkach oświatowych. Badaniem objęto 10 uczelni, do których wystąpiła m.in. z pytaniem o stawki, złożonym w trybie informacji publicznej.
Z danych wynika, że:
-
Akademia Nauk Stosowanych im. Józefa Gołuchowskiego
Nie wypłaca opiekunom praktyk wynagrodzenia. -
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Nie wypłaca opiekunom praktyk wynagrodzenia. -
Uniwersytet w Białymstoku
Nie wypłaca opiekunom praktyk wynagrodzenia. -
Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
Poinformował, że nie reguluje wynagrodzenia za godziny lekcyjne dla nauczycieli sprawujących opiekę pedagogiczną nad studentami zaocznymi i dziennymi odbywającymi praktyki. -
Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie
Nie wynagradza opiekunów praktyk ciągłych. Za jedną godzinę przepracowaną z grupą studentów w ramach praktyk śródrocznych wypłacał: 20 zł (2021/22), 27,70 zł (2022/23), 30,20 zł (2023/24). Uczelnia nie określiła, czy są to kwoty brutto czy netto. -
Uniwersytet Jagielloński
Wynagrodzenie według minimalnej stawki godzinowej: od 18,30 zł brutto w 2021 r. do 27,70 zł w pierwszej połowie 2024 r. -
Uniwersytet Zielonogórski
Podstawa: stawka minimalna z dodatkowym przelicznikiem. 30 godzin praktyk nauczycielskich w zakresie przygotowania psychologiczno-pedagogicznego liczone jako 8 godzin pracy z jednym studentem i do 44 godzin przy praktyce z 10+ studentami. Przy stawce minimalnej z I poł. 2024 r. (27,70 zł brutto) faktyczne wynagrodzenie za godzinę praktyk: od 7,39 zł (1 student) do 40,63 zł (grupa 10+). -
Uniwersytet Opolski
Praktyka śródroczna lub opiekuńczo-wychowawcza: grupa 1–4 studentów – 4 godziny, 7–11 – 6 godzin, 12–15 – 8 godzin. Zryczałtowana stawka godzinowa brutto: 26 zł (od 14.12.2022) i 30 zł (od 21.12.2023). Inne stawki obowiązują w przypadku praktyki pedagogicznej ciągłe. -
Uniwersytet Rzeszowski
2021/22–2022/23: 40 zł brutto za tydzień praktyki odbywanej przez studenta oraz 35 zł za tydzień praktyki odbywanej przez grupę studentów (praktyka śródroczna). 2023/24: 40 zł za sporządzenie recenzji o studencie (za tydzień praktyki); za opiekę nad grupą – minimalna stawka godzinowa 23,50 zł od 1.07.2023 i 27,70 zł od 1.01.2024. -
Uniwersytet Szczeciński
Jednolita stawka wynagrodzenia: 50 zł brutto za efektywne zajęcia pokazowe (45 min) wraz z omówieniem; 120 zł za praktyki pedagogiczno-psychologiczne (30 godz.) za jednego studenta; 240 zł za praktyki dydaktyczne (60 godz.) za jednego studenta. Uczelnia nie określiła, czy są to kwoty brutto czy netto.
- Zauważamy pilną potrzebę ujednolicenia wynagrodzenia za odpowiedzialną pracę nauczyciela-opiekuna osoby przygotowującej się do pracy w tym zawodzie. Niezwykle ważną kwestią jest podwyższenie tej kwoty. Polscy nauczyciele i nauczycielki są wypaleni, niedowartościowani i sfrustrowani. Trudno w takiej sytuacji oczekiwać, że będą podejmować się z chęcią i oddaniem dodatkowej pracy – jako opiekuna praktyk trwających kilka lub kilkanaście tygodni za kwotę, która wystarczy jedynie na książki lub bilet do teatru - wskazują twórcy raportu.
Sprawdź też w LEX: Czy ukończenie kursu kwalifikacyjnego daje psychologowi przygotowanie pedagogiczne? >
MEN: na razie zmian nie będzie
- Ministerstwo Edukacji Narodowej podejmuje działania służące tworzeniu w szkołach i placówkach (jednostkach systemu oświaty) warunków do prowadzenia w nich praktyk pedagogicznych pozwalających na wykształcenie kompetencji niezbędnych przyszłym nauczycielom - zapewnia wiceministra edukacji Katarzyna Lubnauer. Jako przykład podaje: Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020 (POWER) zrealizowano projekt pn. „Wsparcie tworzenia sieci szkół ćwiczeń” – finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS).
Sprawdź też w LEX: Jakie kwalifikacje powinna posiadać osoba, aby mogła pracować jako nauczyciel współorganizujący lub pedagog specjalny? >
W ramach projektu pozakonkursowego:
- opracowano „Model szkoły ćwiczeń. Standardy pracy i współpracy szkoły ćwiczeń z instytucjami wspomagania oraz innymi szkołami i uczelniami”;
- w 11 szkołach przeprowadzony został pilotaż opracowanej koncepcji szkoły ćwiczeń i przygotowano kadrę pedagogiczną do realizacji zadań w tym zakresie;
- przygotowano trenerów wspierających działania nauczycieli i dyrektorów;
- stworzono zestawy materiałów szkoleniowych, w tym materiałów multimedialnych dla nauczycieli, dyrektorów, pracowników systemu doskonalenia i nadzoru pedagogicznego oraz uczelni;
- opracowano programy 10 kursów e-learningowych;
- przygotowano założenia merytoryczne do prowadzenia działań konkursowych obejmujących tworzenie szkół ćwiczeń w poszczególnych województwach.
Lubnauer podkreśla, że obecne przepisy nie przewidują funkcji mentora lub opiekuna praktyk studenckich w szkołach jako elementu pragmatyki zawodowej nauczycieli. Wyjaśnia, że określenie „mentor”, o którym mowa w rozporządzeniu dotyczącym wynagradzania nauczycieli, dotyczy wyłącznie roli związanej z awansem zawodowym i pełnionej na podstawie ustawy Karta Nauczyciela. Nie ma więc dziś w przepisach formalnych podstaw do przydzielania nauczycielom dodatkowych obowiązków opieki nad studentami w ramach praktyk zawodowych.
- Ministerstwo Edukacji Narodowej dostrzega znaczenie jakości praktyk pedagogicznych dla przygotowania przyszłych nauczycieli. W zakresie swojej właściwości podejmuje działania (wskazane powyżej), których efekty będą mogły służyć poprawie warunków realizacji i jakości praktyk. Ministerstwo jest również otwarte na współpracę w tym zakresie ze środowiskiem akademickim i podmiotami zaangażowanymi w zapewnianie jakości kształcenia przyszłych nauczycieli - deklaruje, nie wyjaśniając jednak, na czym te działania miałyby polegać.
Sprawdź też w LEX: Jakie kwalifikacje po zmianach w 2025 roku musi posiadać specjalista realizujący wczesne wspomaganie rozwoju? >
MNiSW: wynagrodzenia nauczycieli to sprawa MEN
W podobnym tonie na postulaty odpowiada resort nauki. Wiceminister Maria Mrówczyńska wskazuje, że choć w standardzie kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela przewidziano istotną rolę nauczyciela-mentora jako opiekuna praktyk studenckich, to odpowiedzialność za kształcenie i wspieranie takich opiekunów spoczywa przede wszystkim po stronie uczelni. Zaznacza przy tym, że jeśli chodzi o wynagradzanie nauczycieli pełniących funkcję opiekunów praktyk, Mrówczyńska zaznacza, że ta kwestia pozostaje już we właściwości Ministerstwa Edukacji Narodowej.
- MNiSW pozostaje otwarte na dialog ze środowiskiem, a wprowadzane regulacje z zakresu szkolnictwa wyższego i nauki, w tym dotyczące praktyk zawodowych (co obejmuje także praktyki zawodowe w kształceniu przygotowującym do wykonywania zawodu nauczyciela), są każdorazowo szeroko konsultowane - zapewnia, jednak również nie wskazując, czy resort podejmie jakieś konkretne działania w celu poprawy jakości praktyk.
Czytaj też w LEX:
Kwalifikacje nauczycieli szkół podstawowych >
Kwalifikacje nauczycieli szkół ponadpodstawowych >
Kwalifikacje zawodowe nauczycieli zatrudnionych w szkołach specjalnych >
Cena promocyjna: 114.29 zł
|Cena regularna: 127 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 91.44 zł
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
